Umiejętność ratowania życia może przydać się każdemu z nas,
jest również obowiązkiem z prawnego punktu widzenia.

Pierwsza pomoc przedlekarska w wypadku komunikacyjnym
polega na wykonaniu podstawowych czynności mających na
celu ratowanie życia lub zdrowia osób poszkodowanych, przed
przybyciem pogotowia ratunkowego i innych wyspecjalizowa-
nych służb ratowniczych.

Udzielając pierwszej pomocy pamiętaj o tym, aby postępować
zgodnie z zasadą „po pierwsze nie szkodzić” , a także o swoim
bezpieczeństwie.
W trakcie pomocy zawsze istnieje ryzyko bezpośredniego kon taktu
z płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami poszkodowa-
nego, które mogą być źródłem zakażenia. Do niebezpiecznych
chorób przenoszonych za ich pośrednictwem należą między innymi
HIV i wirusowe zapalenie wątroby. Dlatego też podczas udzielania
pierwszej pomocy ratownik powinien korzystać z lateksowych
lub foliowych rękawiczek.

Wypadek komunikacyjny

Wypadek komunikacyjny

Po zauważeniu wypadku drogowego, przed przybyciem
profesjonalnych służb ratowniczych, zatrzymaj swój pojazd
tak, aby nie powodował zagrożenia dla innych uczestników
ruchu. Nie zapomnij o zabezpieczeniu go przed kradzieżą, włącz
światła pozycyjne, a jeżeli potrzeba oświetl nim miejsce wypadku.

Następnie powinieneś zasygnalizować innym uczestnikom ruchu
drogowego fakt wypadku poprzez ustawienie trójkątów ostrze gaw-
czych po obu stronach miejsca zdarzenia. Odległość umieszczenia
znaków ostrzegawczych zależy od wielu czynników jak przebieg
drogi, ukształtowanie terenu, pogoda i widoczność, a także rodzaju
drogi, od 30-50 m poza terenem zabudowanym do 100 m na
autostradzie lub na drodze szybkiego ruchu.

Jeśli to konieczne zabezpiecz pojazd przez przewróceniem się.

Pamiętaj, że uszkodzony pojazd grozi zapaleniem bądź wybuchem,
stąd obowiązuje absolutny zakaz palenia w jego pobliżu. Nie ściągaj
klem z zacisków akumulatora gdyż powstała iskra może spowo-
dować zapalenie i wybuch pojazdu. Samochody które się palą,
w większości przypadków nie wybuchają tylko intensywnie się
palą przez krótki czas. Aby zgasić płomienie pod maską samo-
chodu uchyl (nie otwieraj) klapę, a następnie wprowadź całą
zawartość gaśnicy.

Po dostaniu się do wnętrza samochodu wyłącz zapłon i zabierz
kluczyki, zaciągnij hamulec ręczny na biegu, włącz światła
awa ryjne. Teraz można przystąpić do udzielenia pomocy
poszkodowanym.

Jeżeli sytuacja nie zagraża życiu (brak tętna, oddechu, pożar
samochodu) to nie ruszaj poszkodowanego.

Transportem poszkodowanych w wypadku i pomocą medycz-
ną zajmie się wykwalifikowany personel medyczny.

Jeżeli istnieje na przykład groźba wybuchu samochodu należy
przetransportować poszkodowanych w bezpieczne miejsce. W
pierwszej kolejności należy ewakuować osoby w ciężkim stanie.
W celu dostania się do rannych może zaistnieć potrzeba wyła-
mania przedniego fotela i przecięcia pasów bezpieczeństwa.

Ocena stanu poszkodowanych

Ocena stanu poszkodowanych

Po dotarciu do poszkodowanego należy ocenić jego stan:
• czy jest przytomny: czy reaguje na głos, czy reaguje na dotyk,

czy reaguje na ból

• czy oddycha: czy klatka piersiowa rytmicznie się unosi,

czy za pomocą przyłożenia ucha do jamy ustnej i nosa daje się
wyczuć strumień wydychanego powietrza

• czy ma zachowane tętno: kontroli dokonujemy na tętnicach

szyjnych znajdujących się po obu stronach, powyżej krtani,
w zagłębieniu pomiędzy krtanią a mięśniami szyi, używając
drugiego, trzeciego i czwartego palca. Nie wolno badać
tętna jednocześnie na obydwu tętnicach szyjnych.

Kontrola oddechu i tętna powinna trwać przynajmniej 5-10
sekund.

W przypadku braku wyczuwalnego tętna i oddechu należy
przystąpić do pełnej akcji reanimacyjnej.

Poszkodowanemu z wyczuwalnym tętnem ale bez oddechu
należy udrożnić drogi oddechowe i wykonać sztuczne
oddychanie.
Osobę nieprzytomną z zachowanym krążeniem i oddychaniem
należy ułożyć w pozycji bezpiecznej (bocznej ustalonej).

Następnie należy dokonać bardziej szczegółowej oceny stanu
poszkodowanego ze szczególnym uwzględnieniem takich
zagadnień jak krwawienie, złamania, uraz kręgosłupa, oparze-
nia, wstrząs.

Jeżeli sytuacja nie zagraża życiu to nie ruszaj poszkodowanego!

rys: ocena stanu poszkodowanego

Wezwanie pomocy

Wezwanie pomocy

W każdym wypadku komunikacyjnym należy jak najszybciej
wezwać Pogotowie Ratunkowe oraz ekipę ratowniczą, która
wyposażona w odpowiednie przyrządy umożliwi dostęp do
poszkodowanych we wraku samochodu.

Telefony alarmowe:
• 112

z telefonu komórkowego

• 999 pogotowie ratunkowe
• 997 policja
• 998 straż pożarna

Dyspozytorowi należy przekazać następujące informacje:

• dokładne miejsce wypadku
• co się wydarzyło
• kiedy doszło do wypadku
• jaki jest stan

poszkodowanych

• jaki rodzaj pomocy

został udzielony

Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki!
Poczekaj na ewentualne pytania dyspozytora.

PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA W WYPADKU KOMUNIKACYJNYM

1

Resuscytacja

Resuscytacja

Dzięki akcji resuscytacyjnej zwiększamy szansę przeżycia poszko-
dowanego do czasu przybycia wyspecjalizowanego personelu
medycznego.

W przypadku zatrzymania oddychania i krążenia bardzo liczy
się czas i natychmiastowe rozpoczęcie odpowiednich
czynności.

Do resuscytacji należą: udrożnienie dróg oddechowych,
sztuczne oddychanie oraz zewnętrzny masaż serca.

W trakcie pełnej akcji reanimacyjnej na każde dwa wdechy
powinno przypadać 30 uciśnięć mostka.

Oddech i tętno powinno się kontrolować po każdych 4 cyklach.

Objawami wskazującymi na skuteczność resuscytacji są:
• zaróżowienie się skóry

• powrót akcji serca
• zwężenie uprzednio rozszerzonych źrenic

• powrót spontanicznego oddechu

Akcję resuscytacyjną należy kontynuować do czasu przybycia
personelu ratowniczego lub do momentu odzyskania przez
ratowanego czynności życiowych.

Opisany schemat resuscytacji dotyczy osób dorosłych.

Rys: Resuscytacja

Sztuczne oddychanie

Sztuczne oddychanie

Najpierw należy udrożnić drogi oddechowe poprzez usunięcie
ewentualnych ciał obcych, protez zębowych, wymiocin lub
pokarmu z jamy ustnej.
Następnie należy wykonać odchylenie do tyłu głowy poszko-
dowanego. Jedną rękę układamy na czole i ostrożnie odchylamy
głowę do tyłu jednocześnie pociągając drugą ręką podbródek
ku górze. Aby zachować tę pozycję należy podłożyć poduszkę
lub zwinięty koc pod barki.

Rys: Sztuczne oddychanie

Przy podejrzeniu uszkodzenia kręgosłupa szyjnego w wy pad-
ku komunikacyjnym należy zrezygnować z odchylenia głowy!

Istnieją dwie metody sztucznego oddychania:
usta-usta: jedna ręka oparta o czoło za pomocą kciuka o palca
wskazującego szczelnie zaciska nos, ratujący przyciska swe szeroko

otwarte usta do rozchylonych ust ratowanego i robi wydech
usta-nos: jedna ręka przytrzymuje żuchwę zamykając szczelnie
usta ratowanego, ratujący szeroko otwartymi ustami obejmuje
szczelnie nos ratowanego i wydycha powietrze z płuc.

Częstość oddychania powinna wynosić około 10-12 wydechów
na minutę. Powietrze należy wydychać spokojnie, następnie
wycofać swoją głowę od ratowanego obserwując ruchy klatki
piersiowej.

Zewnętrzny masaż serca

Zewnętrzny masaż serca

Najpierw trzeba ułożyć poszkodowanego na płaskim,
twardym podłożu.
Następnie ułożyć jeden nadgarstek na jednej trzeciej dolnej
mostka. Drugi nadgarstek układamy na pierwszym splatając
bądź unosząc palce obu rąk, aby nie spowodować dodatko-
wych obrażeń żeber.
Wykonujemy ucisk na głębokość 3-5 cm, używając ciężaru
swojego tułowia wyprostowanymi ramionami z barkami
pionowo nad mostkiem.
Następna faza rozluźnienia polega na zdjęciu ciężaru z mostka
bez odrywania nadgarstka z miejsca ucisku, dzięki czemu
klatka piersiowa wraca do pozycji wyjściowej.
Częstość uciskania mostka powinna wynosić w miarę możliwo-
ści 80-100 uciśnięć na minutę.

W trakcie prowadzenia zewnętrznego masażu serca może
dojść do złamań żeber i mostka, co nie jest powodem do
przerwania resuscytacji.

Rys: Zewnętrzny masaż serca

Krwotoki

Do krwotoku dochodzi na skutek przerwania ściany naczynia.
Utrata krwi powyżej 1,5 litra stanowi bezpośrednie zagro-
żenie życia.

Krwotoki dzielimy na:
• wewnętrzne gdy utrata krwi następuje do tkanek i jam ciała

• zewnętrzne gdy krew wydostaje się na zewnątrz

Objawami krwotoku są:
• osłabienie
• bladość skóry
• przyspieszenie tętna
• spadek ciśnienia tętniczego krwi

Pierwsza pomoc przy krwotoku zewnętrznym polega na
ułożeniu poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, a
jeśli krwawienie pochodzi z kończyny uniesieniu jej powyżej
poziomu serca, a następnie zastosowaniu opatrunku uciskowe-
go na miejsce krwawienia.

2

Złamania

Złamania polegają na przerwaniu ciągłości tkanki kostnej.

Złamania dzielimy na:
• zamknięte gdy skóra wokół złamanej kości jest nienaruszona

• otwarte gdy dochodzi do rozerwania skóry a kość może

zostać narażona na zanieczyszczenia z zewnątrz

Objawami złamania mogą być:
• ból, obrzęk i zasinienie nasilające się przy uciśnięciu lub

próbie poruszenia kończyną

• trudności w poruszaniu uszkodzoną kończyną

• deformacja kształtu kończyny

W przypadku złamań otwartych widoczne odłamy kostne

Pierwsza pomoc w przypadku złamań polega na:
• unieruchomieniu miejsca złamania wraz z przynajmniej

dwoma sąsiednimi stawami (poniżej i powyżej miejsca
złamania)

• zatamowaniu krwawienia

w przypadku złamań otwartych

Uraz kręgosłupa

Uraz kręgosłupa

Uraz kręgosłupa należy do najbardziej niebezpiecznych obrażeń,
w wyniku którego może dojść do uszkodzenia rdzenia kręgowego
a w jego następstwie do porażenia kończyn a nawet śmierci.

Uraz kręgosłupa należy podejrzewać gdy występuje:
• brak lub osłabienie czucia dotyku
• porażenie lub niedowład kończyn
• promieniujący ból od kręgosłupa

Pamiętaj aby nie przemieszczać poszkodowanego
z samo chodu, chyba że istnieje bezpośrednie zagrożenie
życia. Należy wówczas ułożyć chorego na siebie z zastosowa-
niem wyciągu na szyję trzymając za brodę, co powinno
zabezpieczyć kręgosłup szyjny.
Pozostawiając poszkodowanego w samochodzie należy
pamiętać o udrożnieniu dróg oddechowych, jednak bez
odginania głowy do tyłu, ze względu na możliwość uszkodze-
nia rdzenia kręgowego.

Oparzenia

Oparzenia

Oparzenie polega na uszkodzeniu skóry i tkanek pod nią leżących
na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych,
a także prądu elektrycznego i promieniowania jonizującego.

Wyróżniamy trzy stopnie oparzeń:
• stopień I zaczerwienienie skóry, obrzęk i uczucie pieczenia
• stopień II na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się

pęcherze wypełnione płynem surowiczym, towarzyszy ostry ból

• stopień III dochodzi do martwicy skóry na całej jej grubości,

z towarzyszącym uszkodzeniem głębiej położonych tkanek
jak tkanka podskórna, mięśnie i ścięgna. Krańcową formą
oparzenia III stopnia jest zwęglenie tkanek.

Pierwsza pomoc w oparzeniach polega na schładzaniu czystą,
zimną wodą miejsca oparzenia przez okres 15-20 minut.
Jeżeli odzież przylgnęła do ciała nie wolno jej odrywać.
Następnie ranę osłania się jałowym opatrunkiem, nie może
on jednak wywierać ucisku na miejsce oparzenia.

Wstrząs

Wstrząs

Wstrząs jest stanem, w którym dochodzi do wielonarządowych
zmian powstałych na skutek przedłużającego się upośledzenia
przepływu, czyli perfuzji krwi w łożysku naczyń włosowatych
i niedotlenienia tkanek.

Objawami wstrząsu są:
• silne uczucie osłabienia
• niepokój
• bladość skóry
• zimne poty

• przyspieszony i płytki oddech
• przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno
• utrata przytomności

Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji antywstrząsowej.
Polega ona na ułożeniu poszkodowanego na wznak i uniesie-
niu nóg nad poziom głowy na wysokość około 30-40 cm.
Gdy poszkodowany jest nieprzytomny należy go ułożyć w
pozycji bezpiecznej.

Uwaga, pozycji antywstrząsowej nie wolno stosować przy
podejrzeniu urazu kręgosłupa!

Pozycja bezpieczna

Pozycja bezpieczna czyli boczna ustalona jest stosowana w celu
zabezpieczenia nieprzytomnego poszkodowanego z zachowa-
nymi czynnościami życiowymi (oddychania i krążenie) do czasu
przybycia lekarza.

Aby ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej:
• zegnij bliższą nogę

w stawie kolanowym, wsuwając jej stopę

pod kolano drugiej nogi

• bliższą rękę ułóż wzdłuż ciała poszkodowanego wsuwając

dłoń pod pośladek, częścią grzbietową ku górze

• drugą rękę zegnij w stawie łokciowym i połóż na piersi

poszkodowanego, tak aby dłoń spoczywała pomiędzy szyją a
barkiem strony przeciwnej

• przewróć poszkodowanego na swoją stronę jedną ręką

ciągnąc za biodro, a drugą asekurując za głowę

• kończynę górną, którą uprzednio włożyłeś pod pośladek

wyciągnij za ramię do tyłu

• odchyl głowę poszkodowanego do tyłu i zabezpiecz ją drugą

ręką

• nie zapomnij o konieczności kontrolowania czynności życio-

wych poszkodowanego

Rys: Pozycja bezpieczna

3

• Najpierw ostrożnie zbadaj ofiarę. Należy ocenić jego

miejsce pod kątem bezpieczeństwa dla siebie i chorego.
Również ze względu bezpieczeństwa do leżącej ofiary
podchodź od strony głowy.

• Sprawdź jego reakcję. Spytaj się „Co się stało?”, jeśli nie

odpowie - uszczypnij go pod nosem.

• Sprawdź czy język, wydzieliny lub jakieś obce ciało nie

blokuje dróg oddechowych ofiary? Jeśli drogi oddechowe
nie są drożne, oczyść je. Delikatnie odchyl jego głowę do tyłu -
często ten ruch przywraca normalny oddech.

• Czy ranny oddycha? Jeśli nie, zastosuj sztuczne oddychanie.

• Czy ma tętno? Jeśli nie ma, serce nie pracuje. Zastosuj reanimację.

• Czy ma krwotok? Jeśli jest, staraj się go zatamować.

Jeżeli jest co najmniej dwóch ratujących, jeden z nich udaje
się po pomoc, zaraz po stwierdzeniu, że poszkodowany nie
oddycha.

Gdy na miejscu wypadku jest jeden ratujący, a posz kodowany
jest osobą dorosłą, która nie oddycha, nale ży natychmiast wez wać
pomoc (najpierw wzywasz pomoc, a następnie reanimujesz,
gdyż masaż serca może przedłużyć się do kilkudziesięciu minut),
ostateczna decyzja zależy od dostępu środków łączności ze
służbami ratowniczymi.

W przypadku prawdopodobieństwa utraty przytomności
w wyniku braku oddechu, oraz gdy poszkodowanym jest
niemowlę lub dziecko ratujący powinien przez około 1 minutę
wykonywać zabiegi przywracające podstawowe czynności
życiowe (oddech, praca serca). Jeśli jesteś sam, chwilę czasu na
wezwanie pogotowia będziesz miał po wykonaniu pierwszych
4 serii reanimacji.

W niektórych przypadkach można bezpiecznie zmieniać poło żenie
ciała rannego. Gdy jednak ofiara ma poważne obrażenia szyi
lub pleców, nie wolno jej ruszać - chyba że ratujemy ją przed
pożarem, wybuchem itp.

• Sprawdź, czy ofiara nie ma uszkodzonego kręgosłupa.

U ofiar wypadków samochodowych zawsze musisz podejrze-
wać uszkodzenie kręgosłupa.

• Jeśli wymiotował - a masz pewność, że nie uszkodził kręgo-

słupa - ułóż go na boku w pozycji bocznej ustalonej, by się
nie udusił.

• Okryj go kocami lub płaszczami, by nie tracił ciepła.

• Jeśli to konieczne, rozetnij ubranie. Nie zdzieraj ubrania

z poparzonych miejsc, chyba że wciąż się tli.

• Uspokój ofiarę i sam zachowaj spokój. To pozwoli rannemu

opanować strach, dzięki czemu nie wpadnie w panikę.

• Nie podawaj płynów osobie nieprzytomnej lub półprzytom-

nej, jak też osobie skarżącej się na ból brzucha ( obrażenia
narządów wewnętrznych ).

• Nie próbuj jej cucić, poklepując bądź potrząsając nią,

ponieważ osoba taka po dojściu do siebie w pierwszym
odruchu może spróbować ci oddać.

• Wśród rzeczy ofiary

poszukaj informacji o szczególnych jej

problemach zdrowotnych - alergiach lub chorobach wyma-
gających specjalnego postępowania - ewentualnie bransolet-
ki lub wisiorka, które by o tym informowały.

• Nie zabieraj ze sobą dokumentów poszkodowanego.

Przekaż je lub lepiej wskaż gdzie leżą osobie upoważnionej
(rodzina, policja).

Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane
(dotyczy wszystkich numerów ratunkowych):

• CO? - rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów),
• GDZIE? - miejsce wypadku,
• ILE? - liczba poszkodowanych,
• JAK? - stan poszkodowanych,
• CO ROBISZ? - informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,
• KIM JESTEŚ? - dane personalne osoby wzywającej pomoc

Pamiętaj!!!

Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki !!!

• Pamiętaj o zapewnieniu sobie bezpieczeństwa, sam nie

możesz stwarzać sobie stanu zagrożenia

• Zaparkuj przed miejscem zdarzenia celem zabezpieczenia

miejsca i kierując koła w stronę pobocza, włącz światła
awaryjne.

• Ustaw trójkąty ostrzegawcze lub światła w odpowiedniej

odległości (wg kodeksu ruchu drogowego) od miejsca wypadku
z obu stron.

• Wyłącz zapłon we wszystkich uszkodzonych pojazdach.

• Zajmij się w pierwszej kolejności tymi, których życie jest

zagrożone.

• Bezzwłocznie, jeśli jest potrzeba, przystąp do reanimacji

i opatrz obrażenia zagrażające życiu lub wyglądające niebez-
piecznie. Jeśli to możliwe, zajmij się poszkodowanymi nie
zmieniając ich pozycji (wyjątek - reanimacja).

• Wstępnie

zawsze zakładaj, że nastąpiło uszkodzenie kręgów

szyjnych. Podtrzymuj rękami głowę i szyję ofiary, tak aby mogła
ona swobodnie oddychać.

W celu wyjęcia poszkodowanego z pojazdu
należy:

• stanąć z tyłu poszkodowanego,
• włożyć ręcę pod jego pachy,
• jedną ręką przytrzymać brodę poszkodowanego,
• lekko naciągnąć wzdłuż osi ciała (nie na boki),
• położyć jego głowę między swoim barkiem a głową,
przez cały czas utrzymując ją w tej ustabilizowanej pozycji,
• drugą ręką chwycić za przedramię,

w takiej pozycji wyciągamy z samochodu.

Uwaga! Stopy, szczególnie u kierowcy, mogą być zaklinowane
przez pedały hamulca i sprzęgła. W takim przypadku w pierw-
szej kolejności delikatnie odblokowujemy nogi lekko zginając
je w kolanach.

Po wydobyciu z pojazdu należy kontynuować stabilizację
głowy i szyi równocześnie udrożniając drogi oddechowe.

Zanim zaczniesz ratować

Wyk

or

zystano mat

er

iały

: w

w

w

.rat

ownic

tw

o.win.pl

, w

w

w

.aut

ocentrum.pl

4