polska ukraina wpolpraca ngo

Polska – Ukraina

Wspó³praca
organizacji
pozarz¹dowych

Fundacja im. Stefana Batorego
Fundacja Edukacja dla Demokracji
Grupa „Zagranica”

Warszawa, wrzesieñ 2003

Fundacja im. Stefana Batorego

ul. Sapie¿yñska 10a

00-215 Warszawa

tel. |48-22| 5360200

fax |48-22| 5360220

batory@batory.org.pl

www.batory.org.pl

Autorzy tekstów: Gra¿yna Czubek, Piotr Kosiewski, Piotr Tyszko, Anna Wróbel

Konsultacja: Krzysztof Stanowski

Zdjêcie na ok³adce: Wies³aw Huk – Mecz siatkówki miêdzy samorz¹dowcami

z Ukrainy i Polski na przejœciu granicznym Budomierz – Hruszew

Zdjêcia: Urszula Doroszewska (s. 32), Wies³aw Huk (s. 38), Pawe³ Juszczuk (s. 30),

Rostys³aw Kramar (s. 40), O³esia Sanocka (s. 27, 28), Krzysztof Stanowski (s. 33),

Marija Wan¿a (s. 29), archiwum Lwowskiego Oddzia³u Asocjacji Miast Ukrainy (s. 36, 37),

archiwum Centrum Szkoleniowego FRDL w Szczecinie (s. 34, 35).

by Fundacja Edukacja dla Demokracji, Warszawa 2003

Opieka artystyczna nad publikacjami

Fundacji im. Stefana Batorego: Marta Kusztra

Opracowanie graficzne i sk³ad: Micha³ Poloñski

ISBN 83-89406-12-08

Publikacja jest rozpowszechniana bezp³atnie.

Warszawa, wrzesieñ 2003

Spis treœci

Lata doœwiadczeñ

i perspektywa europejska

Wspólne problemy, wspólne dzia³ania

Przyk³ady dzia³añ

Historia – dzieli nas czy zbli¿a?

Pomoc potrzebuj¹cym

Berdiañsk: miasto otwarte

Tatarzy krymscy – witamy w Europie

Wsparcie reformy samorz¹dowej

Akcja Czysta Ukrajina

– czysta Ziemlia

Rozwój gospodarczy

Niezale¿na prasa

Razem do Europy

Noty o polskich organizacjach

Grupa „Zagranica”

Indeks instytucji

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Lata doœwiadczeñ
i perspektywa
europejska

Piotr Kosiewski

a prze³omie 2000 i 2001 roku w polskiej prasie ukaza³y siê dwa wa¿ne tek-

sty dotycz¹ce polskiej polityki wschodniej: Bart³omieja Sienkiewicza og³oszony
w „Tygodniku Powszechnym” i Wojciecha Maziarskiego opublikowany przez „Ga-
zetê Wyborcz¹”

. Zw³aszcza ten pierwszy wywo³a³ liczne polemiki i oskar¿enia,

³¹cznie z podejrzeniami o kwestionowanie dotychczasowej polityki wobec na-
szych wschodnich s¹siadów

. Jednak temperatura tego sporu i liczba polemik

mog¹ œwiadczyæ, ¿e poruszono kwestie powa¿ne, a sprawa naszych relacji ze
wschodnimi s¹siadami uwa¿ana jest za jeden z istotnych tematów w dyskusji
publicznej. Jak podkreœla³ Sienkiewicz, jego – tak krytykowany – g³os by³ jedynie
prób¹ podsumowania osi¹gniêæ i wypunktowania niepowodzeñ, a tak¿e namy-
s³em nad realnymi mo¿liwoœciami pañstwa polskiego (i posiadanymi narzêdzia-
mi). Nie wnikaj¹c jednak w zasadnoœæ stawianych przez niego zarzutów wobec
dotychczasowych dzia³añ, ani te¿ nie oceniaj¹c proponowanej przez niego stra-
tegii, trudno nie zauwa¿yæ, ¿e w swej analizie Sienkiewicz pomin¹³ istotny ele-
ment wspó³pracy miêdzy Polsk¹ a jej wschodnimi s¹siadami, jakim s¹ kontakty

Bart³omiej Sienkiewicz, Pochwa³a minimalizmu, „Tygodnik Powszechny”, 24-31 grudnia 2000; Woj-

ciech Maziarski, Gdzie jest Twój s¹siad?, „Gazeta Wyborcza”, 6-7 stycznia 2001.

Wybór g³osów z tej dyskusji mo¿na znaleŸæ na stronie internetowej www.batory.org.pl/debaty, tam

te¿ opublikowano pe³ny zapis debaty O polskiej polityce wschodniej, zorganizowanej przez Fundacjê
im. Stefana Batorego i redakcjê „Tygodnika Powszechnego” (skrót zosta³ zamieszczony w „Tygodni-
ku Powszechnym”, 22 kwietnia 2001).

spo³eczne, a zw³aszcza dzia³alnoœæ organizacji pozarz¹dowych po 1989 roku (na-
wet je¿eli uznamy, ¿e w porównaniu z wymian¹ gospodarcz¹ ten typ wspó³pracy
to drobny element relacji miêdzy pañstwami). Szczególne znaczenie ta dzia³al-
noœæ ma w stosunkach polsko-ukraiñskich, jednak czêsto siê o niej zapomina.

Przygl¹daj¹c siê zatem wspó³pracy polsko-ukraiñskich organizacji pozarz¹dowych

po roku 1989, mo¿na podzieliæ j¹ – za Krzysztofem Stanowskim

– na trzy etapy.

Pierwszy – obejmuj¹cy lata 1989-1994 – to nawi¹zywanie kontaktów z part-

nerami na Ukrainie. Podjê³y siê tego organizacje maj¹ce swe korzenie w dzia-
³alnoœci opozycyjnej. Wœród nich by³y miêdzy innymi: Fundacja Edukacja dla De-
mokracji, Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka, Fundacja Oœrodka KARTA, Funda-
cja Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej czy te¿ Instytut na rzecz Demokracji
w Europie Wschodniej IDEE. W 1991 roku powo³ane zostaje Centrum Analiz Spo-
³eczno-Ekonomicznych (CASE) – pierwszy niezale¿ny oœrodek badawczy. W tym
te¿ czasie w Fundacji im. Stefana Batorego powstaje Forum Europy Œrodkowo-
Wschodniej, prowadz¹ce w imieniu Fundacji projekty miêdzynarodowe oraz pro-
gram Wschód-Wschód, wspieraj¹cy finansowo dzia³ania innych organizacji. Do-
tacje na wspó³pracê polsko-ukraiñsk¹ by³y udzielane tak¿e przez fundacje za-
graniczne, przede wszystkim amerykañskie: National Endowment for Democracy,
Fundacjê Forda i Fundacjê Motta.

Drugi etap obejmuje lata 1995-1998. W tym czasie wiele organizacji pozarz¹-

dowych, maj¹cych du¿e osi¹gniêcia w dzia³aniach krajowych, otwiera swoje pro-
gramy miêdzynarodowe – by wymieniæ tylko Fundacjê Rozwoju Demokracji Lo-
kalnej i Fundacjê Wspomagania Wsi. Natomiast Domy Pojednania i Spotkañ,
które zosta³y powo³ane do prowadzenia dzia³añ sprzyjaj¹cych porozumieniu
polsko-niemieckiemu, poszerzy³y swoje programy o uczestników ze Wschodu –
przede wszystkim z Ukrainy (ale tak¿e Bia³orusi).

Kolejny etap wspó³pracy rozpocz¹³ siê w 1999 roku. Zauwa¿yæ mo¿na znacz¹cy

wzrost liczby organizacji wspó³pracuj¹cych z partnerami z Ukrainy. W ró¿ne formy
dzia³ania zaanga¿owa³y s¹ niemal¿e wszystkie licz¹ce siê polskie organizacje po-

Patrz wyst¹pienie na spotkaniu przedstawicieli organizacji pozarz¹dowych z Wiktorem Juszczenk¹, pre-

mierem Ukrainy, w paŸdzierniku 2000 roku. Dziêkujê Autorowi za udostêpnienie tekstu tego wyst¹pienia.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

zarz¹dowe. Jednoczeœnie partnerów do wspó³pracy znajduj¹ dziesi¹tki organiza-
cji lokalnych, szczególnie pochodz¹cych z terenu Polski wschodniej i po³udniowej.

Do zwiêkszenia zainteresowania wspó³prac¹ z partnerami na Wschodzie nie-

w¹tpliwie przyczyni³y siê nowe instytucje wspieraj¹ce finansowo dzia³alnoœæ
polskich organizacji pozarz¹dowych. Polsko-Amerykañska Fundacja Wolnoœci
stworzy³a program stypendialny im. Lane’a Kirklanda oraz program wspó³pracy
regionalnej RITA (realizowany przez Fundacjê Edukacja dla Demokracji). Dziêki
wspó³pracy rz¹dów Stanów Zjednoczonych, Polski i Ukrainy powsta³a Inicjatywa
Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej PAUCI. Dzia³ania polskich organi-
zacji pozarz¹dowych na Ukrainie wspiera tak¿e powo³ana przez polski rz¹d Fun-
dacja „Wiedzieæ Jak”.

Dziêki tym nowym œrodkom uda³o siê zaanga¿owaæ we wspó³pracê liczne

organizacje dotychczas ograniczaj¹ce siê do dzia³añ dotycz¹cych wy³¹cznie spraw
krajowych, a prowadz¹cych cenne, czêsto specjalistyczne projekty. Fundacja SY-
NAPSIS pomaga³a w budowaniu wspó³pracy miêdzy lekarzami a rodzicami dzie-
ci i doros³ych z autyzmem, Towarzystwo Przyjació³ Tworek Amici di Tworki upo-
wszechnia³o na Ukrainie nowoczesne metody pracy z osobami chorymi psychicz-
nie, zaœ Monar prezentowa³ metody profilaktyki i leczenia uzale¿nieñ w zak³adach
karnych. Uruchamiane s¹ tak¿e konkursy grantowe, wspieraj¹ce podejmowanie
trudnych spo³ecznie zagadnieñ, czego przyk³adem jest og³oszony w 2003 roku
przez PAUCI konkurs na projekty poœwiêcone problemowi HIV/AIDS, jednemu
z najwa¿niejszych wyzwañ na Ukrainie.

Przygl¹daj¹c siê g³ównym obszarom wspó³pracy, nale¿y zauwa¿yæ, ¿e wiêk-

szoœæ wspólnych programów dotyczy wymiany i przekazywania polskich doœwiad-
czeñ we wprowadzaniu reform po 1989 roku. Chodzi o takie zagadnienia, jak:
transformacja ustrojowa, przemiany polityczne i ekonomiczne, demokracja lo-
kalna i funkcjonowanie samorz¹du terytorialnego, media (w tym prasa lokalna).
Spoœród wielu polskich organizacji zaanga¿owanych w podobne dzia³ania wy-
mieniæ nale¿y Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych (CASE), Federacjê Do-
mów Spotkañ, Fundacjê Edukacja dla Demokracji, Fundacjê Inicjatyw Spo³ecz-
no-Ekonomicznych (FISE), Fundacjê Nowy Staw, Fundacjê Partnerstwo dla Œro-
dowiska, Fundacjê Rozwoju Demokracji Lokalnej, Fundacjê Solidarnoœci

Lata doœwiadczeñ i perspektywa europejska

Polsko-Czesko-S³owackiej, Fundacjê im. Stefana Batorego, Fundacjê Wspoma-
gania Wsi, Helsiñsk¹ Fundacjê Praw Cz³owieka, Instytut Studiów Wschodnich,
Wschodnioeuropejskie Centrum Demokracji. Szczególne miejsce zajmuje te¿
wspieranie rozwoju organizacji pozarz¹dowych i wolontariatu na Ukrainie.

Drugi obszar wspó³pracy to uspo³ecznienie oœwiaty i reforma systemu eduka-

cji, ró¿ne formy pracy z dzieæmi, a tak¿e wymiana m³odzie¿owa i studencka (m.in.
Dom Pojednania i Spotkañ im. Œw. Maksymiliana M. Kolbego, Fundacja Eduka-
cja dla Demokracji, Fundacja Nowy Staw, Ma³opolskie Towarzystwo Oœwiatowe,
Stowarzyszenie Parlament M³odzie¿y, Stowarzyszenie „Szko³a Liderów”, Zwi¹-
zek Harcerstwa Polskiego, Zwi¹zek Harcerstwa Rzeczypospolitej).

Wiele organizacji podejmuje wa¿kie problemy spo³eczne, takie jak sytuacja osób

niepe³nosprawnych, chorych, przeciwdzia³anie i leczenie uzale¿nieñ, ochrona praw
grup wykluczonych, wspieranie bezrobotnych i przeciwdzia³anie bezdomnoœci
(m.in. Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka”, Fundacja SYNAPSIS, Stowarzyszenie
Jeden Œwiat, Stowarzyszenie Wolontariuszy Wobec AIDS, Towarzystwo Amici di
Tworki, Komisja Edukacji w Dziedzinie Uzale¿nieñ Fundacji Batorego). Wreszcie,
rozwija siê wspó³praca organizacji ekologicznych (Ekologiczny Klub UNESCO Pra-
cownia na rzecz Bioró¿norodnoœci, Fundacja Nasza Ziemia).

Nie wolno zapominaæ o wspó³pracy kulturalnej i naukowej (m.in. Fundacja

Oœrodka KARTA, Fundacja Pogranicze, Fundacja œw. W³odzimierza, Instytut Eu-
ropy Œrodkowo-Wschodniej, Po³udniowo-Wschodni Instytut Naukowy, Kasa im.
Józefa Mianowskiego, Kolegium Europy Wschodniej, Polski PEN Club). Szcze-
gólne znaczenie mia³o podjêcie tematów dotycz¹cych wspólnej polsko-ukraiñ-
skiej historii, zw³aszcza tragicznych wydarzeñ pierwszej po³owy XX wieku. War-
to wspomnieæ tu o cyklu seminariów Trudne pytania – wspólnej inicjatywie Oœrod-
ka KARTA, Œwiatowego Zwi¹zku ¯o³nierzy AK i Zwi¹zku Ukraiñców w Polsce

–

bêd¹cych prób¹ stworzenia swoistego katalogu wspólnych ocen wydarzeñ w
latach 1918-1948 w polskiej i ukraiñskiej historiografii i protoko³u rozbie¿noœci.
Materia³ów dostarczaj¹ tak¿e prace ukraiñskich historyków, przybli¿aj¹ce Pola-

Oœrodek KARTA opublikowa³ dziewiêæ tomów zawieraj¹cych referaty i zapisy dyskusji.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

kom tamtejszy obraz historii, a wydane przez organizacje pozarz¹dowe

Mówi¹c zaœ o wspó³pracy kulturalnej, nale¿y pamiêtaæ tak¿e o rozlicznych inicja-

tywach instytucji kulturalnych o ró¿nym statusie (instytucje publiczne, fundacje, sto-
warzyszenia, etc.) finansowanych ze œrodków pozarz¹dowych. Wymieniê tu tylko
warszawskie Centrum Sztuki Wspó³czesnej – Zamek Ujazdowski (organizatora naj-
pe³niejszego dot¹d przegl¹du wspó³czesnej sztuki ukraiñskiej Stepy Europy w roku
1993), redakcje „Krasnogrudy”, „Kresów”, „Literatury na Œwiecie” i „Przegl¹du Poli-
tycznego”, pism zamieszczaj¹cych obszerne wybory przek³adów literatury i eseisty-
ki ukraiñskiej, a tak¿e materia³y poœwiêcone historii i wspó³czesnoœci naszego wschod-
niego s¹siada, oraz wydawnictwa Czarne, Œwiat Literacki, UNIVERSITAS – publikuj¹-
ce ksi¹¿ki m.in. Jurija Andruchowycza i Myko³y Riabczuka.

W katalogu podsumowuj¹cym wspó³pracê organizacji pozarz¹dowych nie mo¿e za-

brakn¹æ pomocy Polakom – obywatelom Ukrainy (Fundacja Pomocy Polakom na Wscho-
dzie, Stowarzyszenie Wspólnota Polska, Zwi¹zek Harcerstwa Rzeczypospolitej).

Wymienione obszary obejmuj¹ niemal¿e wszystkie najistotniejsze pola „klasycz-

nej” wspó³pracy miêdzynarodowej, podejmowanej przez organizacje pozarz¹dowe.

Patrz¹c na dzisiejszy stan wspó³pracy polskich i ukraiñskich organizacji poza-

rz¹dowych, nale¿y podkreœliæ, ¿e spoœród 2500 du¿ych organizacji oko³o 550 jest
zaanga¿owanych we wspó³pracê miêdzynarodow¹, zaœ dla 90 z nich jest ona
priorytetem

. Wspó³praca ze Wschodem sta³a siê jednym ze podstawowych pól

dzia³añ polskich organizacji.

Warto te¿ wspomnieæ o finansowaniu tej dzia³alnoœci. Podajê dane za 2002

rok, które dotycz¹ projektów polsko-ukraiñskich, a tak¿e inicjatyw wielostron-
nych z udzia³em goœci z Ukrainy (przy czym ze œrodków tych wspierano nie tylko

M.in. Jaros³aw Hrycak, Historia Ukrainy 1772-1999. Narodziny nowoczesnego narodu, prze³. Katarzy-

na Kotyñska, Lublin 2000 (wydana przez Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej), Historycy polscy i
ukraiñscy wobec problemów XX wieku, pod red. Piotra Kosiewskiego i Grzegorza Motyki, Kraków
2000 (wydana przez Fundacjê im. Stefana Batorego i Wydawnictwo UNIVERSITAS).

Patrz baza danych na temat dzia³alnoœci polskich NGO poza granicami kraju, prowadzona przez Klon/

Jawor. Miêdzynarodowej dzia³alnoœci polskich organizacji pozarz¹dowych poœwiêcone jest strona inter-
netowa www.go2east.ngo.pl, a tak¿e publikacje Miêdzynarodowa dzia³alnoœæ polskich organizacji poza-
rz¹dowych, pod red. Gra¿yny Czubek, Warszawa 2002, Social Diplomacy. The Case of Poland. International
Activity of Polish NGO’s and Their Dialogue with Government, ed. Gra¿yna Czubek, Warsaw 2002.

Lata doœwiadczeñ i perspektywa europejska

organizacje pozarz¹dowe, ale tak¿e projekty realizowane przez inne podmioty:
samorz¹d, szko³y i uczelnie wy¿sze).

Fundacja im. Stefana Batorego dofinansowa³a 29 projektów kwot¹ 368 353

z³otych (oraz przeznaczy³a 300 000 z³otych na kontynuowanie w latach 2003-
2004 przez Fundacjê Popierania Nauki – Kasê im. Józefa Mianowskiego progra-
mu „Stypendia Wschodnie”).

Inicjatywa Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej PAUCI wspar³a 41

projektów kwot¹ 3 598 560 z³otych.

Program Polsko-Amerykañskiej Fundacji Wolnoœci „Przemiany w Regionie”

(RITA) dotowa³ 40 projektów kwot¹ 1 266 508 z³otych.

Poza tym wspó³praca polsko-ukraiñska by³a wspierana przez inne fundacje

zagraniczne, przede wszystkich amerykañskie, a tak¿e finansowana ze Ÿróde³
Unii Europejskiej.

Jednak – i to nale¿y podkreœliæ – nie mo¿na powiedzieæ, ¿e nie istniej¹ zagro¿e-

nia dla dalszego rozwoju wspó³pracy polskich i ukraiñskich organizacji. Osi¹gniê-
te przez Polskê i inne kraje regionu sukcesy w procesach transformacyjnych – cze-
go wyrazem jest zaproszenie tych krajów do negocjacji w sprawie cz³onkostwa w
Unii Europejskiej, a wreszcie podpisanie traktatu akcesyjnego w kwietniu 2003 w
Atenach – sk³oni³y wielu dotychczasowych sponsorów zagranicznych do wycofy-
wania swych œrodków finansowych z Europy Œrodkowej i przenoszenia ich do kra-
jów, którym ta pomoc jest bardziej potrzebna. Dotyczy to przede wszystkim fun-
duszy amerykañskich (poszczególne tamtejsze fundacje albo zamykaj¹ programy
adresowane do tej czêœci Europy, albo te¿ znacz¹co ograniczaj¹ œrodki przeznacza-
ne na wsparcie polskich organizacji, w tym na wspó³pracê miêdzynarodow¹). Nie-
stety, w to miejsce nie pojawiaj¹ siê – w podobnej skali – œrodki pochodz¹ce
z polskich Ÿróde³ prywatnych lub pañstwowych. Powa¿nym utrudnieniem jest tak-
¿e dowolnoœæ i niejasnoœæ procedur przyznawania funduszy bêd¹cych w gestii in-
stytucji pañstwowych lub samorz¹dowych, a tak¿e rozproszenie œrodków.

Innym problemem, przed którym staj¹ polskie organizacje pozarz¹dowe, jest

postêpuj¹ca ucieczka Polaków od zaanga¿owania w sferê publiczn¹ i zamyka-
nie siê w sferze prywatnej – o czym ostatnio wiele pisano. Proces ten, chocia¿
objawia siê przede wszystkim w niechêci do udzia³u w rozmaitych procedurach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

pañstwa demokratycznego (jak wybory), mo¿e prowadziæ tak¿e do obumierania
lokalnych inicjatyw pozarz¹dowych, zw³aszcza mniejszych, opieraj¹cych swe
dzia³ania na pracy wolontariackiej.

Szansê na poprawienie tej sytuacji daje uchwalenie ustawy o instytucjach po-

u¿ytku publicznego, uregulowanie kwestii wolontariatu i wprowadzenie mo¿li-
woœci przekazywania przez obywateli jednego procenta swoich podatków organi-
zacjom pozarz¹dowym (dziêki staraniom Ministerstwa Pracy), a tak¿e zapowiada-
na przez Ministerstwo Kultury ustawa o instytucjach kultury. Zmiany te mog¹
przyczyniæ siê do instytucjonalnego i finansowego wzmocnienia organizacji poza-
rz¹dowych, a tak¿e do usuniêcia przynajmniej czêœci patologii. Nie mniejsze zna-
czenie ma dostrze¿enie przez instytucje pañstwowe i samorz¹dowe wa¿nego part-
nera spo³ecznego w organizacjach pozarz¹dowych, czego znacz¹cym przejawem
jest powo³anie Rady ds. Wspó³pracy z Organizacjami Pozarz¹dowymi przy Mini-
strze Spraw Zagranicznych RP.

Wreszcie du¿¹ szans¹ s¹ œrodki z Unii Europejskiej, które w przysz³oœci mog¹

zostaæ wykorzystane na wspó³pracê polskich i ukraiñskich organizacji pozarz¹-
dowych. Wymieniê tylko niektóre:

– TACIS Institution Building Partnership Programme (IBPP) – kontynuacja pro-

gramów TACIS LIEN i TACIS City Twinning Programme. IBPP jest programem
uzupe³niaj¹cym do programów TACIS adresowanych do poszczególnych kra-
jów Wspólnoty Niepodleg³ych Pañstw oraz Mongolii.

– TACIS Cross-Border Co-operation – Small Projects Facility – program dotycz¹-

cy obszarów na zachodniej granicy Rosji, Bia³orusi, Ukrainy i Mo³dowy, otwar-
ty dla samorz¹dów lokalnych i regionalnych.

– INTERREG – program dostêpny dla pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej.

Finansuje on projekty wspó³pracy regionalnej.
Rozszerzenie Unii Europejskiej mo¿e przyczyniæ siê do zwiêkszenia mo¿liwoœci

miêdzynarodowych dzia³añ organizacji pozarz¹dowych, zw³aszcza wspó³pracy trans-
granicznej. Nie s¹ to zreszt¹ jedyne fundusze, z których bêdzie mo¿na skorzystaæ.

Korzystanie ze œrodków unijnych wymusza na organizacjach pozarz¹dowych

wprowadzenie wysokich standardów organizacyjnych i finansowych, a tak¿e
nabycie umiejêtnoœci wspó³pracy z innymi instytucjami, równie¿ reprezentuj¹-

Lata doœwiadczeñ i perspektywa europejska

cymi odmienne sektory. Jest to konieczne ze wzglêdu na wymogi proceduralne,
ale tak¿e ze wzglêdu na skalê dostêpnych œrodków. Proces ten mo¿e byæ tak¿e
pomocny w korzystaniu w przysz³oœci z innych œrodków europejskich ni¿ pieni¹-
dze unijne (europejskie fundacje, programy rz¹dowe).

Nie od dzisiaj jednak wiadomo, ¿e Ÿród³a finansowania w pewnym stopniu

wyznaczaj¹ obszary dzia³alnoœci organizacji pozarz¹dowych. Liczenie na to, ¿e œrod-
ki europejskie w pe³ni zast¹pi¹ dotychczasowe fundusze, zw³aszcza na wspó³pra-
cê miêdzynarodow¹, jest z³udzeniem. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e poza polem zaintere-
sowania programów europejskich mog¹ pozostaæ pewne obszary, takie jak wy-
miana kulturalna (zw³aszcza promocja poprzez kulturê), wymiana naukowa (np.
badanie wspólnej przesz³oœci polsko-ukraiñskiej), czy wreszcie wymiana m³odzie-
¿owa. To tylko kilka przyk³adów. W tych obszarach – ale nie tylko – konieczne jest
wiêksze zaanga¿owanie œrodków zarówno polskich, jak i zagranicznych.

Dlatego tak wa¿na jest przeprowadzana w³aœnie reforma zasad dzia³ania Fun-

dacji „Wiedzieæ Jak”, a tak¿e powo³anie – w dalszej perspektywie – Polskiego
Funduszu Demokracji

lub te¿ innej instytucji wspieraj¹cej dzia³alnoœæ pomo-

cow¹. Wa¿ne jest tak¿e ponowne rozwa¿enie zasad dzia³ania takich instytucji,
jak Instytut Adama Mickiewicza, Polska Agencja Inwestycji Zagranicznych (PAIZ)
czy Polska Agencja Informacyjna (PAI).

Du¿e znaczenie bêdzie mia³ równie¿ sposób wprowadzenia w ¿ycie nowych za-

sad przekraczania granicy polsko-ukraiñskiej i udzielania wiz obywatelom Ukrainy.

I wreszcie ostatnie zagro¿enie. Wspomniany na wstêpie artyku³ Bart³omieja

Sienkiewicza uznano – nies³usznie – za zachêtê do ucieczki od Wschodu. Czy
jednak nie jest to powa¿na groŸba? Nie wolno zapominaæ o skali zadañ stoj¹-
cych przed Polsk¹, a tak¿e o postêpuj¹cym rozczarowaniu jakoœci¹ demokracji
u naszych wschodnich s¹siadów – w tym tak¿e na Ukrainie.

Nasze elity czêsto deklaruj¹, ¿e Polska, wchodz¹c do Unii, widzi mo¿liwoœæ

nadania nowej jakoœci w³asnej, ale i unijnej polityce wschodniej. Próby zdefinio-
wania tej polityki s¹ podejmowane przez polskie organizacje pozarz¹dowe, pre-
zentuj¹ce g³os niezale¿nych ekspertów, by wspomnieæ dzia³ania Centrum Sto-

Patrz Partnerstwo dla polskiej polityki zagranicznej, pod red. Gra¿yny Czubek, Warszawa 2002.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

sunków Miêdzynarodowych, Fundacji „Polska w Europie”, Instytutu Spraw Pu-
blicznych czy Fundacji im. Stefana Batorego

. Jest to g³os istotny, czego przyk³a-

dem mo¿e byæ wk³ad organizacji pozarz¹dowych w przygotowanie dokumentu
non paper, poœwiêconego wymiarowi wschodniemu wspólnej europejskiej poli-
tyki zagranicznej, a przedstawionego w tym roku krajom Unii przez polskie w³a-
dze

. Aby przeciwdzia³aæ wspomnianym tu niebezpieczeñstwo, ten g³os powi-

nien byæ coraz czêœciej g³osem wspólnym: polsko-ukraiñskim.

Patrz bibliografia: Overview of Polish Publication About the New Eastern Dimension of the EU, Warsza-

wa 2003, www.batory.org.pl/pub

Non-paper z polskimi propozycjami w sprawie przysz³ego kszta³tu polityki rozszerzonej UE wobec no-

wych wschodnich s¹siadów, www.msz.gov.pl

Lata doœwiadczeñ i perspektywa europejska

ed³ug badañ polskiego trzeciego sektora, w ci¹gu ostatnich trzech lat 16%

polskich organizacji pozarz¹dowych prowadzi³o dzia³ania na rzecz osób, organi-
zacji i instytucji spoza Polski, z czego najwiêcej – 4,1% – na rzecz Ukrainy. Na
drugim miejscu znalaz³y siê Niemcy, z którymi wspó³pracowa³o 2,5% organiza-
cji* . Analizuj¹c dane mówi¹ce o oko³o setce polskich organizacji pozarz¹do-
wych, dla których wspó³praca zagraniczna jest g³ównym kierunkiem dzia³ania,
widzimy, ¿e niemal wszystkie z nich wspó³pracuj¹ z Ukrain¹. Wspó³praca ta trwa
od pocz¹tku lat 90. i przybiera du¿¹ skalê – do dziœ s¹ to setki projektów i dzie-
si¹tki tysiêcy osób objêtymi ró¿norodnymi dzia³aniami.

Jako najwa¿niejsze obszary wspó³pracy polskich i ukraiñskich organizacji po-

zarz¹dowych wymienia siê najczêœciej, za Krzysztofem Stanowskim, trzy sfery:
doœwiadczenia polskich reform (w tym: transformacjê ustrojow¹, demokracjê
lokaln¹ i samorz¹d, prasê lokaln¹, prawa cz³owieka), oœwiatê i edukacjê oraz
naukê i kulturê. Przygl¹daj¹c siê projektom polsko-ukraiñskim podejmowanym
w ostatnich latach, mo¿na stwierdziæ, ¿e te kierunki pozostaj¹ aktualne – czê-
œciowo dlatego, ¿e s¹ preferowane przez programy grantodawcze, czêœciowo
zaœ – bo nadal jest w tych sferach wiele do zrobienia.

Wspólne problemy,
wspólne dzia³ania

Anna Wróbel

* Justyna D¹browska, Marta Gumkowska, Jakub Wygnañski, Podstawowe fakty o organizacjach poza-

rz¹dowych – raport z badania 2002, dostêpny na stronach www.ngo.pl

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Projekty z dziedziny transformacji spo³eczno-ustrojowej rozpoczê³y siê na

pocz¹tku lat 90. spotkaniami elit politycznych i gospodarczych, na których dys-
kutowano o polskich przemianach demokratycznych i rynkowych. Do inicjato-
rów tych kontaktów nale¿a³o Forum Europy Œrodkowo-Wschodniej Fundacji im.
Stefana Batorego. PóŸniej coraz wiêksze znaczenie mia³a dzia³alnoœæ doradcza.
Od 1993 roku szerok¹ i systematyczn¹ dzia³alnoœæ doradcz¹ prowadzi na Ukra-
inie Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych CASE. Ekspertyzy dotycz¹ce prze-
mian politycznych i gospodarczych w Europie Wschodniej, w tym na Ukrainie,
przygotowuje Instytut Studiów Strategicznych z Krakowa (uruchomi³ on m.in.
program badawczy dotycz¹cy polityki makroekonomicznej, maj¹cy na celu wy-
pracowanie rekomendacji dla rz¹du ukraiñskiego). W ostatnich latach wspó³-
praca w sferze transformacji przybiera formê specjalistycznych eksperckich pro-
jektów, prowadzonych przez think-tanki z obu krajów. Wraz z wstêpowaniem
Polski do struktur euroatlantyckich ich przedmiotem sta³y siê polskie doœwiad-
czenia zwi¹zane z integracj¹ europejsk¹ i wnioski p³yn¹ce z nich dla Ukrainy.
Przyk³adem mo¿e byæ m.in. projekt Instytutu Spraw Publicznych dotycz¹cy kon-
sekwencji rozszerzenia Unii Europejskiej i wprowadzenia Uk³adu z Schengen
(partnerem z Ukrainy jest Miêdzynarodowe Centrum Studiów Politycznych); inny
przyk³ad stanowi wspólny projekt Fundacji Odrodzenia z Kijowa i Fundacji im.
Stefana Batorego „Nowa Unia Europejska i Ukraina”. W ramach obu projektów
prowadzone s¹ prace badawcze nad ekonomicznymi i spo³ecznymi skutkami roz-
szerzenia Unii dla Ukrainy. Propagowanie na Ukrainie polskiej drogi do Unii jest
celem projektu Fundacji Edukacja dla Demokracji „Paszport Europejski”, w ra-
mach którego odby³a siê wizyta studyjna dziennikarzy ukraiñskich w Polsce pod-
czas referendum europejskiego i monitoring procesu referendalnego.

Doœwiadczenia polskiej reformy administracyjnej, decentralizacji i dzia³alno-

œci samorz¹dów lokalnych by³y przedmiotem polsko-ukraiñskich projektów od
pocz¹tku minionej dekady. Wizyty studyjne i sta¿e w Polsce dla przedstawicieli
samorz¹du lokalnego z Ukrainy organizowa³y m.in. Forum Europy Œrodkowo-
Wschodniej Fundacji Batorego, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL)
i jej terenowe oddzia³y, Fundacja Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschod-

Wspólne problemy, wspólne dzia³ania

niej IDEE i Fundacja Instytut Studiów Wschodnich. Szczególn¹ rolê we wzmac-
nianiu samorz¹dów lokalnych na Ukrainie odgrywaj¹ programy realizowane
w ostatnich latach przez FRDL, obejmuj¹ce szkolenia z zakresu samorz¹dnoœci
i administracji publicznej oraz pomoc w tworzeniu na Ukrainie regionalnych cen-
trów szkoleniowych. Polskie doœwiadczenia wykorzystane zosta³y w programach
rozwoju spo³ecznoœci lokalnych wprowadzanych na Ukrainie – jak Akademia Roz-
woju Lokalnego, prowadzona przez Fundacjê Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicz-
nych FISE w latach 2000-2002, czy projekt upowszechnienia na Ukrainie metody
CAL, podjêty w roku 2002 przez Stowarzyszenie Centrum Aktywnoœci Lokalnej.

Rozpoczête na pocz¹tku lat 90. projekty przeznaczone dla ukraiñskich me-

diów s³u¿y³y przede wszystkim dostarczeniu œrodowiskom opiniotwórczym wia-
rygodnej informacji na temat wspó³czesnej Polski i Ukrainy. Z czasem pojawi³y
siê projekty bardziej specjalistyczne i „techniczne”, których celem by³a pomoc
w rozwoju profesjonalnych i niezale¿nych mediów na Ukrainie. Spoœród projek-
tów dotycz¹cych ró¿nych aspektów funkcjonowania mediów (zarz¹dzania, pro-
mocji, reklamy, technik edytorskich, kolporta¿u, jak równie¿ etyki dziennikar-
skiej i dziennikarstwa œledczego) nale¿y wymieniæ sta¿e i szkolenia organizowa-
ne przez Fundacjê Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej oraz przez nieistniej¹cy
ju¿ Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej IDEE. Dziœ projekty „me-
dialne” rozwijaj¹ siê w dwóch kierunkach. Programy szkoleniowe nabieraj¹ form
instytucjonalnych – piêcioletni program stypendialny dla m³odych dziennikarzy
z Europy Wschodniej, w tym z Ukrainy, otwiera Fundacja Centrum Prasowe dla
krajów Europy Œrodkowej i Wschodniej. Z drugiej strony, coraz wiêcej uwagi po-
œwiêca siê gazetom lokalnym i roli, jak¹ odgrywaj¹ w integracji i aktywizacji
spo³ecznoœci lokalnych. Projekty dla ukraiñskich gazet lokalnych prowadzi
Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne we wspó³pracy ze Stowarzysze-
niem Gazet Lokalnych. Organizatorem warsztatów dziennikarskich z udzia³em
m³odzie¿y z Ukrainy by³y te¿ Dom Pojednania i Spotkañ im. Œw. Maksymiliana
M. Kolbego z Gdañska i Fundacja Nowy Staw z Lublina.

Wa¿nym obszarem wspó³pracy pozostaje oœwiata i edukacja. Doœwiadczenia

polskiej reformy oœwiaty zaczê³y docieraæ na Ukrainê w po³owie lat 90. za po-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

œrednictwem Fundacji Edukacja dla Demokracji i Fundacji IDEE. W ci¹gu dziesiê-
ciu lat w warsztatach, seminariach i sta¿ach uczestniczy³o kilka tysiêcy nauczy-
cieli, doradców metodycznych, dyrektorów szkó³. Wydano kilkanaœcie broszur
i poradników metodycznych dla nauczycieli. Program „Ma³a Szko³a”, obejmuj¹-
cy szkolenia i sta¿e dla ma³ych szkó³ wiejskich z Ukrainy, rozpoczê³o w 2001 roku
Centrum Inicjatyw Oœwiatowych. Ideê wykorzystania na Ukrainie stosowanych
w Polsce procedur mierzenia jakoœci pracy szkó³ podjê³o Stowarzyszenie Eduka-
torów. Pojawiaj¹ siê nowe inicjatywy, dotycz¹ce jakoœci kszta³cenia i nowocze-
snych metod edukacyjnych, jak: warsztaty metodyczne dla nauczycieli prezentu-
j¹ce metody nakierowane na rozwój uczniów (organizowane przez Centrum
Kszta³cenia Liderów i Wychowawców im. Pedro Arrupe), sta¿e dla nauczycieli ze
Lwowa (prowadzone przez Fundacjê „Solidarna pomoc szkole”) czy szkolenia
dotycz¹ce wykorzystania nowych technologii (multimediów), których organiza-
torem jest Katolickie Centrum Edukacji M³odzie¿y KANA. Nauczyciele z Ukrainy
byli równie¿ uczestnikami warsztatów poœwiêconych stosunkom polsko-ukraiñ-
skim, organizowanych przez Wspólnotê Kulturow¹ „Borussia”. Jednoczeœnie coraz
czêœciej kontakty szkó³ i nauczycieli nawi¹zywane s¹ bez poœrednictwa organi-
zacji pozarz¹dowych: szko³y z Polski same przygotowuj¹ programy edukacyjne
(np. konspekty zajêæ na temat historii Polski i Ukrainy czy edukacji obywatel-
skiej), do których realizacji zapraszaj¹ placówki z Ukrainy. Samodzielnie znaj-
duj¹ te¿ partnerów do wspó³pracy, w³¹czaj¹c szko³y z Ukrainy do wymiany ze
szko³ami z Europy Zachodniej. Wœród inicjatyw dotycz¹cych oœwiaty wci¹¿ nie-
wiele jest projektów dotycz¹cych samorz¹dnoœci uczniowskiej.

Wspó³praca naukowa z Ukrain¹ jest prowadzona przez organizacje pozarz¹-

dowe maj¹ce programy stypendialne, a tak¿e przez oœrodki naukowo-badawcze
o statusie organizacji pozarz¹dowych. Od 1994 roku stypendia dla naukowców z
Europy Œrodkowo-Wschodniej przyznaje Kasa im. Józefa Mianowskiego przy wspar-
ciu Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Fundacji im. Stefana Batorego oraz Progra-
mu „Przemiany w Regionie” (RITA) Polsko-Amerykañskiej Fundacji Wolnoœci. Sty-
pendyœci odbywaj¹ w polskich oœrodkach i instytucjach badawczych sta¿e, trwaj¹-
ce od miesi¹ca do roku. Odsetek stypendystów z Ukrainy jest stale wysoki i waha

Wspólne problemy, wspólne dzia³ania

siê pomiêdzy 40 a 50% liczby przyznanych stypendiów. Obywatele Ukrainy mog¹
równie¿ ubiegaæ siê o stypendia programu im. Lane’a Kirklanda Polsko-Amery-
kañskiej Fundacji Wolnoœci. Program prowadzony od 2001 roku jest wzorowany
na amerykañskim Programie Fulbrighta i s³u¿y przekazaniu polskich doœwiadczeñ
transformacji m³odym liderom ze œrodowisk akademickich, jak równie¿ z admini-
stracji publicznej, polityki, gospodarki i mediów. Pobyt w Polsce trwa od dwóch do
trzech semestrów. Równie¿ i tu stypendyœci z Ukrainy stanowi¹ najliczniejsz¹ gru-
pê (ponad 1/3), a najwiêcej zg³oszeñ nap³ywa w³aœnie z Ukrainy.

Jako specyficzny dla kontaktów polsko-ukraiñskich obszar mo¿na wskazaæ

wspó³pracê naukowo-badawcz¹, podejmowan¹ przez organizacje pozarz¹do-
we. Dotyczy ona przede wszystkim wspólnej historii i „trudnych pytañ” z dzie-
dziny stosunków polsko-ukraiñskich w XX wieku. Dzia³alnoœæ badawcza, wydaw-
nicza i edukacyjna takich organizacji pozarz¹dowych, jak Po³udniowo-Wschod-
ni Instytut Naukowy w Przemyœlu czy Fundacja Oœrodka KARTA, odegra³a ogromn¹
rolê w dialogu polsko-ukraiñskim. W tym obszarze mieszcz¹ siê równie¿ bada-
nia i publikacje Instytutu Europy Œrodkowo-Wschodniej w Lublinie, który by³
tak¿e jednym z inicjatorów Europejskiego Kolegium Polskich i Ukraiñskich Uni-
wersytetów, pomyœlanego jako zal¹¿ek uniwersytetu polsko-ukraiñskiego. Jed-
nak, mimo ogromnego dorobku, ten rodzaj pracy organizacji pozarz¹dowych,
zak³adaj¹cy d³ugoterminowe dzia³ania o trudno mierzalnych efektach, nie znaj-
duje wystarczaj¹cego finansowego zabezpieczenia. Coraz trudniej znaleŸæ dla
niej miejsce w specjalizuj¹cym siê trzecim sektorze.

Wspó³praca kulturalna to przede wszystkim promocja wspó³czesnej sztuki

i literatury ukraiñskiej w Polsce, prowadzona nie tyle przez organizacje pozarz¹-
dowe, ile przez instytucje kultury (teatry, galerie, wydawnictwa), które korzy-
staj¹ ze œrodków pozarz¹dowych. Dla propagowania kultury ukraiñskiej istotne
znaczenie maj¹ przedsiêwziêcia organizowane przez Zwi¹zek Ukraiñców w Pol-
sce i jego terenowe oddzia³y; najwiêksze z tych wydarzeñ, Festiwal Kultury Ukra-
iñskiej, przyci¹ga obok goœci z Ukrainy i ukraiñskiej spo³ecznoœci w Polsce coraz
liczniejsz¹ nie-ukraiñsk¹ publicznoœæ. Uczestnicy z Ukrainy, wœród innych goœci z
Europy Œrodkowo-Wschodniej, bior¹ udzia³ w projektach i przedsiêwziêciach Fun-
dacji Pogranicze z Sejn czy Fundacji Muzyka Kresów. Spoœród siedmiu osób z

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Ukrainy, które w 2002 roku otrzyma³y stypendium „Looking Inside” (sta¿e dla
animatorów i menad¿erów kultury z regionu Europy Œrodkowo-Wschodniej i
Azji Centralnej, przyznawane przez Arts and Culture Network Program), a¿ piê-
ciu wybra³o Polskê jako miejsce swojego sta¿u. Pojawiaj¹ siê nowe, cykliczne
inicjatywy – w 2001 roku odby³ siê po raz pierwszy festiwal kultury ukraiñskiej
Ukraina Viva!, organizowany przez Kolegium Europy Wschodniej z Wroc³awia –
jego druga edycja odbêdzie siê w paŸdzierniku 2003 roku.

Czy obok wymienionych wczeœniej dziedzin pojawiaj¹ siê we wspó³pracy pol-

sko-ukraiñskiej nowe obszary? Od koñca lat 90. coraz wiêksz¹ rolê odgrywaj¹
w niej dzia³ania zwi¹zane z najbardziej dotkliwymi problemami spo³ecznymi: ubó-
stwem, uzale¿nieniami, marginalizacj¹ spo³eczn¹. Zapotrzebowanie na polskie
rozwi¹zania w tych sferach, w których pomoc pañstwa jest niewielka lub niewy-
starczaj¹ca, jest ogromne – czêsto jest to przys³owiowe przecieranie szlaków.
Wspó³pracê z ukraiñskimi organizacjami pracuj¹cymi na rzecz osób ubogich i bez-
domnych prowadzi Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka” i Stowarzyszenie
„Emaus”. Modele akcji charytatywnej stosowane w Polsce (Ekipa Œwiêtego Miko³a-
ja) przenosi na Ukrainê Stowarzyszenie „Dzielimy siê tym, co mamy”. Fundacja na
Rzecz Umacniania Wiêzi Rodzinnych i Spo³ecznych SYNAPSIS wspomaga od 2001
roku tworzenie we Lwowie od podstaw profesjonalnej pomocy dla rodzin dzieci
autystycznych. Regularn¹ wspó³pracê z Ukrain¹ prowadzi Towarzystwo Przyjació³
Tworek Amici di Tworki, organizuj¹ce szkolenia i warsztaty z zakresu pomocy oso-
bom chorym psychicznie i ich rodzinom, metod terapii, rehabilitacji i integracji w
œrodowisku. Polskie doœwiadczenia pracy z osobami niepe³nosprawnymi poprzez
zajêcia integracyjne i artystyczne propaguje na Ukrainie Rekreacyjny Klub Nie-
przetartego Szlaku. Profesjonaliœci z Ukrainy brali udzia³ w szkoleniach z zakresu
prewencji i walki z handlem kobietami, prowadzonych przez Fundacjê La Strada.

Projekty z dziedziny przedsiêbiorczoœci i biznesu, choæ s¹ podejmowane naj-

czêœciej nie przez organizacje pozarz¹dowe, lecz przez struktury zwi¹zane z samo-
rz¹dem i administracj¹ lokaln¹ (agencje rozwoju regionalnego, centra przedsiê-
biorczoœci, oœrodki doradztwa), stanowi¹ wa¿n¹ czêœæ wspó³pracy polsko-ukraiñ-
skiej: od roku 1999 kilkadziesi¹t projektów z tej dziedziny zosta³o wspartych przez
Inicjatywê Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej PAUCI. S¹ one równie¿

Wspólne problemy, wspólne dzia³ania

czêœciej podejmowane we wspó³pracy z partnerami z Ukrainy ni¿ z pozosta³ymi
wschodnimi s¹siadami, jak Bia³oruœ czy Rosja (obwód kaliningradzki). Organiza-
cje pozarz¹dowe zajmuj¹ siê wspieraniem rozwoju ma³ych i œrednich przedsiê-
biorstw oraz tworzeniem œrodowiska sprzyjaj¹cego inicjatywom gospodarczym,
zw³aszcza takim, które maj¹ wp³yw na rozwój lokalny. Dzieje siê to poprzez wszel-
kiego rodzaju szkolenia: od podstaw (jak za³o¿yæ w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹),
po szkolenia i pomoc techniczn¹ dla ukraiñskich inkubatorów przedsiêbiorczoœci
(tego rodzaju wspó³pracê podejmowa³a m.in. Fundacja Tomaszowski Inkubator
Przedsiêbiorczoœci). Inne projekty skupiaj¹ siê na tworzeniu takich mechanizmów
pobudzania i wsparcia biznesu, jak porêczenia kredytowe czy ubezpieczenia eks-
portu – projekt tworzenia funduszu porêczeñ na wzór polskiego modelu realizuje
Stowarzyszenie „Radomskie Centrum Przedsiêbiorczoœci”. Nawi¹zywaniu kontak-
tów gospodarczych s³u¿¹ misje i fora gospodarcze, a tak¿e sta¿e w polskich fir-
mach (organizatorem ich by³ Instytut Studiów Wschodnich). Maj¹ one szczególne
znaczenie dla obszarów przygranicznych, st¹d te¿ wiele projektów ma za cel o¿y-
wienie wspó³pracy gospodarczej pomiêdzy rejonami pogranicza. Przyk³adowo,
cykl wizyt, targów gospodarczych i szkoleñ dla przedstawicieli agrobiznesu z s¹-
siaduj¹cych rejonów Lubelszczyzny i Wo³ynia organizowa³a Fundacja Akademii
Rolniczej w Lublinie im. Wincentego Witosa. Kontakty bran¿owe, s³u¿¹ce przeka-
zywaniu nowych technologii i kwalifikacji, podejmowane s¹ przez stowarzyszenia
zawodowe. Znaczna czêœæ projektów dotyczy informacji u¿ytecznej dla przedsiê-
biorców – wiedzy o rynkach obu pañstw, przepisach prawnych i podatkowych,
c³ach, otoczeniu biznesu (dla przyk³adu, polskie t³umaczenie ukraiñskich kodek-
sów celnych przygotowywa³ Instytut Integracji Europejskiej, zaœ informator o ma-
³ym i œrednim biznesie na polsko-ukraiñskim pograniczu – Fundacja Karpacka).
Warto wspomnieæ o wspólnych przedsiêwziêciach, które dotycz¹ przedsiêbiorczoœci
na obszarach wiejskich, agrobiznesu i przemian w sektorze rolniczym (wœród nich
m.in. projekty Fundacji IDEE i Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów
Wiejskich „Poœwiêtne” oraz warsztaty dla przedsiêbiorców sektora rolnego orga-
nizowane przez Stowarzyszenie „Wieœ i Europa”), a tak¿e nierolniczych form przed-
siêbiorczoœci. Pojawiaj¹ siê projekty z dziedziny agroturystyki, jak szkolenia i wizy-
ty studyjne dla w³aœcicieli gospodarstw agroturystycznych z rejonu Karpat, organi-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

zowane przez Stowarzyszenie Educom i PTTK, czy wizyty studyjne dla kobiet-przed-
siêbiorczyñ z obwodu charkowskiego, prowadzone przez Stowarzyszenie Kobiet
Aktywnych i Twórczych.

Rozwój sektora pozarz¹dowego na Ukrainie nastêpuje niejako „si³¹ rzeczy”

wraz z rozwojem wspó³pracy polskich i ukraiñskich organizacji, jednak czêœæ dzia-
³añ polskich organizacji skierowana jest szczególnie na rozbudowê i podnosze-
nie kwalifikacji ukraiñskiego trzeciego sektora. Wizyty studyjne i sta¿e w Polsce
przeznaczone dla przedstawicieli ukraiñskich organizacji zaowocowa³y nawi¹-
zaniem kontaktów z Ukrain¹ przez mniejsze organizacje, spoza centrum kraju
i du¿ych miast. W latach 90. polskie organizacje prowadzi³y równie¿ dzia³alnoœæ
szkoleniow¹ z zakresu funkcjonowania trzeciego sektora – zak³adania i zarz¹-
dzania organizacj¹, finansowania, wspó³pracy z samorz¹dem lokalnym. Przy
wsparciu Fundacji Edukacja dla Demokracji powsta³y na Ukrainie cztery zespo³y
trenerskie, zaœ oko³o 150 osób przesz³o szkolenia organizowane przez Fundacjê
Partners Polska. Powsta³y ca³oœciowe programy szkoleñ, adaptowane do potrzeb
ukraiñskich organizacji, jak Szko³a Liderów. W ostatnim czasie coraz czêœciej
pojawiaj¹ siê projekty dotycz¹ce organizacji wolontariatu i wykorzystania po-
tencja³u wolontariuszy w pracy organizacji pozarz¹dowych. Inn¹ form¹ wspar-
cia ukraiñskich organizacji by³a pomoc finansowa – przyznawane w formie kon-
kursu ma³e granty – i ekspercka – ewaluacjê 13 ukraiñskich centrów wspierania
organizacji pozarz¹dowych przeprowadzi³a w 2000 roku Fundacja Rozwoju Spo-
³eczeñstwa Obywatelskiego. W tej sferze wspó³pracy mieœci siê równie¿ dzia³al-
noœæ wydawnicza (materia³y szkoleniowe powstaj¹ce w ramach projektów, biu-
letyny) i informacyjna. Chêæ nawi¹zania kontaktów po drugiej stronie granicy,
jak¹ wykazuj¹ i polskie, i ukraiñskie organizacje, wskazuje na potrzebê silniej-
szych dzia³añ informacyjnych.

Zmianie ulega widoczna jeszcze trzy lata temu dysproporcja w geograficz-

nym rozk³adzie kontaktów pomiêdzy polskimi i ukraiñskimi organizacjami, po-
legaj¹ca na licznych i trwa³ych kontaktach nawi¹zanych z Ukrain¹ Zachodni¹,
a tak¿e Krymem, a sporadycznych – ze wschodem kraju. Szczególne znaczenie
mia³a obecnoœæ Polaków na Krymie w czasie budowania tam od podstaw spo-
³eczeñstwa obywatelskiego.

Wspólne problemy, wspólne dzia³ania

Dziœ do grupy partnerów polskich organizacji do³¹czy³y organizacje z Charko-

wa, Doniecka, Berdiañska i Odessy, choæ kontakty z Galicj¹ czy Wo³yniem, ³atwiej-
sze do nawi¹zania i utrzymania ze wzglêdu na bliskoœæ granicy, nadal przewa-
¿aj¹. Do aktywniejszych dzia³añ na Ukrainie Wschodniej zachêcaj¹ grantodaw-
cy. Jednoczeœnie coraz wiêcej polskich organizacji stara siê dobieraæ partnerów z
ró¿nych regionów lub w³¹cza do istniej¹cej ju¿ wspó³pracy z zachodnioukraiñ-
skimi organizacjami nowych uczestników ze wschodu kraju. Najs³abiej na tej
„mapie kontaktów” widoczne s¹ organizacje z centralnej Ukrainy (poza Kijowem).
W Polsce zaœ we wspó³pracê polsko-ukraiñsk¹ w³¹czaj¹ siê oœrodki z mniejszych
miast (w tym organizacje lokalne), czêsto rozpoczynaj¹ce w ten sposób dzia³al-
noœæ miêdzynarodow¹.

Za sukces wspó³pracy polskich i ukraiñskich organizacji w ostatnich latach

nale¿y uznaæ coraz wiêksz¹ liczbê projektów, które wyrastaj¹ z konkretnych pro-
blemów i dostarczaj¹ konkretnych metod ich rozwi¹zywania. S¹ to z jednej stro-
ny projekty spo³eczne, z drugiej – ekspertyzy polityczno-ekonomiczne. W obu
przypadkach organizacje pozarz¹dowe staj¹ siê autorami i realizatorami coraz
bardziej specjalistycznych i profesjonalnych zadañ. Sukcesem jest równie¿ wzrost
liczby inicjatyw lokalnych, które podejmowane s¹ na coraz ni¿szych szczeblach
i rozwój coraz sprawniej nawi¹zywanych bezpoœrednich kontaktów. Otwart¹ kwe-
sti¹ pozostaje przysz³oœæ takich sfer wspó³pracy, które maj¹ charakter czasoch³on-
nych inwestycji, a których efekty s¹ p³ynne i trudne do oszacowania: kultury,
projektów badawczych i wymiany m³odzie¿y. Pozostaj¹c na uboczu zaintereso-
wañ funduszy grantodawczych, wci¹¿ nie znajduj¹ wystarczaj¹cego wsparcia ze
strony instytucji pañstwowych czy samorz¹du.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Historia – dzieli nas czy zbli¿a?

Przez kilkadziesi¹t lat panowania systemu komunistycznego Polacy i Ukraiñ-

cy nie mieli mo¿liwoœci prowadzenia swobodnego dialogu na temat wspólnej
historii. Dialog taki toczy³ siê przede wszystkim w oœrodkach emigracyjnych. Du¿e
znaczenie mia³y tak¿e nieoficjalne
kontakty historyków obu narodów.
Rezultaty niezale¿nych badañ by³y
publikowane przede wszystkim poza
granicami bloku komunistycznego
oraz w „drugim obiegu”.

Swobodny dialog polskich i ukra-

iñskich historyków móg³ zaistnieæ do-
piero po odzyskaniu przez oba naro-
dy suwerennoœci. W dzisiejszych de-
batach obok publicznych instytucji
naukowych wa¿n¹ rolê odgrywaj¹ or-
ganizacje pozarz¹dowe.

¯yj¹ce dziœ pokolenie historyków

korzysta z przywileju pracy bez pre-
sji ideologii totalitarnych i nacjonali-
stycznych. Naukowcy opisuj¹ na

Przyk³ady
dzia³añ

Piotr Tyszko

nowo historiê stosunków polsko-ukraiñskich. Zwracaj¹ uwagê nie tylko na to, co
nas dzieli³o, ale i na to, co by³o wspólne. Wyjaœniaj¹ kwestie sporne i zape³niaj¹
bia³e plamy.

Oœrodek KARTA w 1994 roku zorganizowa³ miêdzynarodow¹ konferencjê „Po-

lacy i Ukraiñcy 1918–1948. Trudne pytania”. To wydarzenie zainicjowa³o sta³e
spotkania naukowców z obu krajów, poœwiêcone polsko-ukraiñskim stosunkom
w pierwszej po³owie XX wieku. Seminaria by³y organizowane dwa razy w roku,
na przemian w Warszawie i £ucku. Organizatorami byli Œwiatowy Zwi¹zek ¯o³-
nierzy AK (Okrêg Wo³yñ) i Zwi¹zek Ukraiñców w Polsce (przy udziale Oœrodka
KARTA i Uniwersytetu Wo³yñskiego w £ucku). Na ka¿dym spotkaniu prezento-
wano wybrane zagadnienia z punktu widzenia polskiej i ukraiñskiej historiogra-
fii, a nastêpnie uczestnicy seminarium dyskutowali o spornych punktach, co mia³o
prowadziæ do zredagowania ostatecznego protoko³u uzgodnieñ i rozbie¿noœci.
Ten trudny dialog pozwoli³ – mimo emocji zwi¹zanych z pamiêci¹ o bolesnych
wydarzeniach – wype³niæ wiele luk w wiedzy historycznej.

Zapis dyskusji zosta³ opublikowany przez Oœrodek KARTA w dziewiêciu to-

mach, czêœciowo tak¿e po ukraiñsku. Oœrodek KARTA zbiera tak¿e dokumenta-
cjê tych wydarzeñ oraz inicjuje dalsze badania prowadzone przez historyków.

Po³udniowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyœlu zosta³ powo³any w roku

1990 jako organizacja spo³eczna. Jego celem jest prowadzenie badañ nad mniej-
szoœciami narodowymi oraz stosunkami Polaków z narodami po³udniowo-
wschodniej Europy, zw³aszcza z Ukraiñcami. Instytut prowadzi badania nauko-
we, wzbogaca i udostêpnia swój ksiêgozbiór, organizuje seminaria oraz publi-
kuje ksi¹¿ki i materia³y Ÿród³owe. Wyda³ ponad dwadzieœcia publikacji na temat
Ukrainy i Ukraiñców.

W roku 1999 Instytut zrealizowa³ projekt „Partnerstwo na przekór stereoty-

pom – edukacja historyczna na polsko-ukraiñskim pograniczu etnicznym”, skie-
rowany do m³odych polskich i ukraiñskich naukowców. W programie znalaz³o
siê seminarium na temat konfliktów polsko-ukraiñskich w XX wieku oraz dwa
spotkania m³odzie¿y polskiej i ukraiñskiej, poœwiêcone kulturze ukraiñskiej i sto-
sunkom polsko-ukraiñskim. Odby³y siê równie¿ publiczne wyk³ady, wystawa ksi¹-
¿ek oraz wymiana sta¿ystów.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Instytut prowadzi „Seminarium narodowoœciowe” dla uczniów starszych klas

przemyskich szkó³ œrednich (w tym dla szko³y z ukraiñskim jêzykiem nauczania).
M³odzie¿ polska i ukraiñska spotyka siê raz w tygodniu na dwugodzinnych zajê-
ciach z zakresu problematyki narodowoœciowej, stosunków polsko-ukraiñskich
i wzajemnego przenikania kultur na pograniczu etnicznym. Celem programu jest
wzajemne poznawanie siê i prze³amywanie funkcjonuj¹cych stereotypów o Ukra-
iñcach i Polakach.

W roku 2003 Instytut zaprezentowa³ grupie ukraiñskich historyków zasady

prowadzenia pozarz¹dowej placówki naukowo-edukacyjnej, co ma siê przyczy-
niæ do powstania podobnej instytucji na Ukrainie. Instytut by³ tak¿e g³ównym
organizatorem miêdzynarodowej konferencji „Polsko-ukraiñska wspó³praca trans-
graniczna i regionalna w perspektywie przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej”,
która odby³a siê w maju 2003 roku w Przemyœlu.

Pomoc potrzebuj¹cym

Pomys³ powo³ania Fundacji Wzajemnej Pomocy „Oselia”

narodzi³ siê w 2002

roku podczas sta¿u w placówkach polskiej organizacji Fundacja Pomocy Wza-
jemnej „Barka” przedsta-
wiciela lwowskiej organi-
zacji „Doroha”, pracuj¹cej
z osobami uzale¿nionymi.
Wa¿n¹ inspiracj¹ by³y tak-
¿e doœwiadczenia Stowa-
rzyszenia „Emaus” z Lubli-
na. Podobnie jak polscy
partnerzy, „Oselia” stara
siê wspieraæ osoby wyklu-
czone ze spo³eczeñstwa,
ucz¹c je samopomocy.

Przyk³ady dzia³añ

S³owo „oselia” oznacza dom, sadybê, osadê.

Wieczerza dla samotnych w katedrze Œw. Jura

W Wigiliê Bo¿ego Narodzenia,

6 stycznia 2003, odby³a siê na terenie
Katedry Œw. Jura wieczerza dla samot-
nych i ubogich, zorganizowana przez
wspólnotê „Oselia”, Szpital im. Metro-
polity Szeptyckiego i Katedrê. Ponad
300 bezdomnych i samotnych wspól-
nie modli³o siê, spo¿ywa³o wieczerzê,
œpiewa³o kolêdy – prze¿y³o Œwiêty Wie-
czór z dala od swej codziennej samot-
noœci i beznadziei. W Niedzielê Wiel-
kanocn¹ ju¿ ponad 1000 osób przysz³o
do Katedry Œw. Jura œwiêtowaæ Zmar-

twychwstanie Pañskie razem ze wspólnot¹. Przyszli nie tylko po kawa³ek chleba, ale
po mi³oœæ, godnoœæ, poczucie solidarnoœci. Lwowskie œwi¹teczne spotkania wzorowa-
ne s¹ na tych organizowanych od lat przez Fundacjê „Barka” w Poznaniu.

W roku 2003 wspólnota „Oselia” przyst¹pi³a do tworzenia wspólnoty ¿ycia

i pracy ludzi wykluczonych – bezdomnych, uzale¿nionych czy niepe³nospraw-
nych – wzorowanej na wspólnotach inicjowanych przez „Barkê” i „Emaus”. Dziê-
ki pomocy Emaus International zakupiono dom w podlwowskich Wynnykach.
Ciekawa jest historia tego miejsca – w tym budynku w czasach radzieckich mie-
œci³ siê nielegalny ¿eñski klasztor grekokatolicki. Dom zosta³ wyremontowany
przez pracowników organizacji i wolontariuszy. Latem zamieszka³o w nim pierw-
szych piêcioro cz³onków wspólnoty, którzy, razem z kolejnymi dziesiêcioma oso-
bami, pracuj¹ w warsztacie artystycznej renowacji mebli. Zbierane od mieszkañ-
ców Lwowa sprzêty s¹ naprawiane, upiêkszane i sprzedawane. Dziêki pracy cz³on-
kowie wspólnoty „Oselia” odzyskuj¹ niezale¿noœæ i poczucie w³asnej wartoœci.
Organizacja zapewnia im te¿ wsparcie psychologa oraz umo¿liwia uczestnictwo
w kursie komputerowym.

Pracownicy i wolontariusze lwowskiej organizacji kilkakrotnie brali udzia³

w sta¿ach i wizytach studyjnych we wspólnotach „Barka” i „Emaus”. Uczestniczyli

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Wspólnota przy pracy

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

w „barkowej” Wigilii i œniadaniu wielkanocnym w Poznaniu, co zainspirowa³o ich
do przygotowania wspomnianych ju¿ spotkañ we Lwowie. Tak¿e przedstawiciele
polskich partnerów nieraz przyje¿d¿ali na Ukrainê. Przekazywali swoje doœwiad-
czenia i pomagali w organizacji œwi¹tecznych spotkañ i przy remoncie budynku
w Wynnykach. Obecnie rozpoczyna siê roczny pobyt we wspólnocie specjalisty
z „Barki”, który jako wolontariusz prowadzi kursy komputerowe. Z Polski przyje-
cha³ tak¿e instruktor, który uczy cz³onków wspólnoty renowacji mebli.

Przyk³ady dzia³añ

Berdiañsk: miasto otwarte

Do niedawna ma³o kto w Polsce s³ysza³ o Berdiañsku, mieœcie po³o¿onym nad

Morzem Azowskim, w odleg³ym zak¹tku Ukrainy. Obecnie kolejne polskie organi-
zacje pozarz¹dowe s¹ zapraszane do wspó³pracy przez tamtejsze organizacje.

Du¿e znaczenie dla rozwoju tej wspó³pracy mia³ pobyt w Polsce – jako sty-

pendystki programu Lane’a Kirklanda w latach 2001-2002 – mieszkanki Berdiañ-
ska, Mariny GudŸ. Tematem jej studiów by³ rozwój samorz¹dnoœci i decentraliza-
cja systemu kierowania pañstwem. Dziêki nawi¹zanym przez ni¹ kontaktom
z polskimi organizacjami pozarz¹-
dowymi, w Berdiañsku podjêto
liczne inicjatywy poprawiaj¹ce ja-
koœæ ¿ycia mieszkañców miasta.

Dla mieszkañców Berdiañska

najbardziej odczuwalne jest
wprowadzanie w urzêdzie miasta
– po raz pierwszy na Ukrainie –
systemu zarz¹dzania jakoœci¹ ISO
9001. Procedur¹ objête s¹ wy-
dzia³y zajmuj¹ce siê obs³ug¹
mieszkañców. Widocznym zna-
kiem nowych porz¹dków w ratu-

Marina GudŸ z merem Berdiañska, Wa³erijem Baranowem

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

szu jest stworzenie no-
woczesnego punktu
obs³ugi interesantów,
którzy otrzymuj¹ tam
precyzyjn¹ informacjê
o wszelkich procedu-
rach administracyj-
nych. Proces certyfika-
cji ISO 9001 ma nie tyl-
ko usprawniæ pracê
urzêdu, ale i spowodo-
waæ zmianê mental-
noœci jego pracowni-

ków. Jesieni¹ 2003 roku berdiañski urz¹d miejski bêdzie spe³nia³ warunki otrzy-
mania tego certyfikatu. Projekt jest realizowany wspólnie z lubelsk¹ Fundacj¹
M³oda Demokracja, przy wspó³pracy z Centrum Szkolenia Samorz¹du i Admini-
stracji w Lublinie i z Urzêdem Miasta Bychawa.

Akademia M³odych Liderów Berdiañska zgromadzi³a 14 z 18 dzia³aj¹cych

w mieœcie organizacji m³odzie¿owych. W ramach Akademii m³odzi spo³ecznicy
realizuj¹ program wychowawczy wzorowany na doœwiadczeniach lubelskiej Fun-
dacji „Szczêœliwe dzieciñstwo”. Podczas warsztatów i sta¿u w Fundacji ukraiñscy
dzia³acze zapoznali siê z wypracowan¹ przez ni¹ metodyk¹ pracy w spo³eczno-
œci lokalnej. W pierwszej wspólnie zorganizowanej akcji 240 wolontariuszy sprz¹-
ta³o berdiañsk¹ mierzejê – popularne miejsce odpoczynku mieszkañców mia-
sta. Zbierali œmieci i sadzili drzewa. M³odzie¿ zorganizowa³a tak¿e œwi¹teczny
koncert dla weteranów II wojny œwiatowej. Akademia M³odych Liderów Berdiañ-
ska sta³a siê kuŸni¹ kadr dla organizacji pozarz¹dowych, przygotowuj¹c ich do
planowania i prowadzenia dzia³añ lokalnych, pozyskiwania funduszy i sojuszni-
ków, wspó³pracy z w³adzami miejskimi, aktywizowania spo³ecznoœci poprzez
tworzenie samopomocowych grup zadaniowych.

W 2002 roku Marina GudŸ za³o¿y³a m³odzie¿owe stowarzyszenie Europejska

Droga, zajmuj¹ce siê upowszechnianiem wiedzy o Unii Europejskiej. Organiza-

Stowarzyszenie Europejska Droga podczas parady

z okazji miejskiego œwiêta m³odzie¿y

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Tatarzy krymscy – witamy w Europie

Tatarzy, po trwaj¹cym pó³ wieku wygnaniu w Azji Centralnej, powrócili do swej

ojczyzny na niepodleg³ej Ukrainie. Na Krymie mieszka ich oko³o 280 tysiêcy (stano-
wi¹ 12 procent mieszkañców). Powoli odbudowuj¹ podstawy swego bytu – gospo-
darcze, spo³eczne i kulturalne (mimo licznych trudnoœci zwi¹zanych z kryzysem go-
spodarczym na Ukrainie oraz lokalnymi napiêciami politycznymi). Trudnoœci i kon-
flikty pierwszych lat po powrocie uda³o siê im przezwyciê¿yæ dziêki solidarnoœci,
wytrwa³ej pracy nad budowaniem porozumienia z s¹siadami i braniu odpowiedzial-
noœci nie tylko za w³asny los, ale za ¿ycie spo³eczne ca³ego Krymu. Dziêki inicjatywie
Fundacji IDEE oraz Fundacji Edukacja dla Demokracji, które ju¿ w pocz¹tkach lat 90.
nawi¹za³y kontakty z Mejilisem – krymskotatarskim samorz¹dem – w tym procesie

cja ta, we wspó³pracy z innymi inicjatywami pozarz¹dowymi, zorganizowa³a
„Dzieñ Europy” w berdiañskich szko³ach. Bra³a aktywny udzia³ w miejskim œwiê-
cie m³odzie¿y. Dwoje przedstawicieli Europejskiej Drogi wziê³o udzia³ w miêdzy-
narodowym forum m³odzie¿y „Agora 2003” w Ligano we W³oszech – byli pierw-
szymi delegatami Ukrainy, obecnymi na tej imprezie. Na co dzieñ Europejska
Droga prowadzi dzia³alnoœæ informacyjn¹ w ramach Spo³ecznego Centrum Inte-
gracji Europejskiej oraz przygotowuje materia³y edukacyjne o Unii Europejskiej.
Latem 2003 roku cz³onkowie organizacji odbyli sta¿e w zaprzyjaŸnionych lubel-
skich fundacjach „Szczêœliwe dzieciñstwo” i M³oda Demokracja.

Wiele jest wspólnych przedsiêwziêæ, podejmowanych w Berdiañsku wraz z

polskimi organizacjami pozarz¹dowymi. Kilkoro m³odych dzia³aczy tamtejszych
organizacji podjê³o studia w lubelskiej filii Wy¿szej Szko³y Dziennikarstwa. Trwaj¹
prace nad zawi¹zaniem partnerskich kontaktów miêdzy rejonem kujbyszewskim
a powiatem le¿ajskim. Zapewne jeszcze nieraz us³yszymy o Berdiañsku i jego
aktywnych mieszkañcach.

Przyk³ady dzia³añ

wspieraj¹ ich liczne
polskie organizacje
pozarz¹dowe.

Polscy partnerzy

pomogli w organi-
zowaniu szkó³,
opracowaniu i roz-
p ow s z e c h n i e n i u
programów na-
uczania kultury i jê-
zyka krymskotatar-
skiego, w kszta³ce-

niu nauczycieli i w³adz oœwiatowych, tworzeniu rad rodziców, samorz¹dów
uczniowskich i szkolnych gazet.

Powsta³o ponad 100 organizacji spo³ecznych, zajmuj¹cych siê edukacj¹, po-

moc¹ ubogim czy tworzeniem miejsc pracy. O stopniu rozwoju spo³ecznego
i aktywnoœci Tatarów krymskich œwiadczy fakt, ¿e w ostatnich wyborach lokal-
nych 930 ich przedstawicieli wybrano do w³adz lokalnych.

Utworzony przy pomocy polskich organizacji pozarz¹dowych zespó³ trene-

rów lokalnych poprowadzi³ kilkaset warsztatów dla nauczycieli, liderów poli-
tycznych, samorz¹dowych i spo³ecznych. W zajêciach przeprowadzonych latem
2003 roku bra³ udzia³ nawet Minister Edukacji Krymu. Trzon dzia³aj¹cego od 1997
roku zespo³u trenerów tworzy grupa kilkunastu krymskotatarskich nauczycieli
oraz dzia³aczy spo³ecznych, zaanga¿owanych w tworzenie narodowych szkó³ oraz
wspó³pracuj¹cych z kilkudziesiêcioma organizacjami pozarz¹dowymi. Wa¿nym
osi¹gniêciem zespo³u by³o zainicjowanie ruchu rad rodziców w szko³ach krym-
skotatarskich oraz ruchu gazet uczniowskich. Obecnie ukazuje siê 19 takich ga-
zet. Cz³onkowie zespo³u prowadzili tak¿e warsztaty na terenie Wschodniej Ukra-
iny, na Kaukazie, w Rosji i w Azji Centralnej.

W roku 2002 dzia³acze oœwiatowi z Krymu – Rosjanie, Ukraiñcy i Tatarzy – zapo-

znali siê z funkcjonowaniem szkolnictwa kaszubskiego na Pomorzu. Odwiedzili szko³y,
spotkali siê urzêdnikami ró¿nych szczebli oraz dzia³aczami kaszubskimi. Byli w me-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Rada Rodziców przy szkole w Bakczysaraju

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

czecie i w cerkwi grekokatolic-
kiej. Po powrocie na Krym
w trzech miastach zorganizowa-
no seminaria, podczas których
uczestnicy wizyty w Polsce dzie-
lili siê swoimi wra¿eniami. Pro-
jekt pokaza³ im inny sposób my-
œlenia o relacjach miêdzyetnicz-
nych. Zobaczyli, ¿e w pañstwie
demokratycznym istniej¹ me-
chanizmy rozwi¹zywania kon-
fliktów, a mniejszoœæ etniczna
mo¿e zachowaæ swoj¹ to¿sa-
moœæ, jednoczeœnie w pe³ni uczestnicz¹c w ¿yciu spo³eczeñstwa.

Kilkadziesi¹t osób z Krymu, zwi¹zanych z rolnictwem, uczestniczy³o w wizytach

studyjnych i sta¿ach w Polsce organizowanych przez Centrum Doradztwa Rozwo-
ju Rolnictwa „Poœwiêtne” w P³oñsku. Poznawali polskie rolnictwo, przemys³ spo-
¿ywczy i rynek rolny. Zapoznali siê z przebiegiem przekszta³cenia Pañstwowych
Gospodarstw Rolnych oraz zagadnieniami rozwoju obszarów wiejskich. Uzupe³-
nieniem wizyt w Polsce by³y spotkania i seminaria przeprowadzone na Krymie.

Wsparcie reformy samorz¹dowej

Kontakty miêdzy polskimi i ukraiñskimi samorz¹dami s¹ podtrzymywane rów-

nie¿ przez organizacje pozarz¹dowe – zarówno ogólnokrajowe, jak i lokalne –
dzia³aj¹ce w miastach partnerskich. Organizacje te s³u¿¹ swoim doœwiadczeniem
w realizacji reformy samorz¹dowej.

Budowa sieci regionalnych oœrodków szkoleniowych dla samorz¹dów teryto-

rialnych jest czêœci¹ prowadzonego przez Rutgers University i US-Ukraine Foun-

Przyk³ady dzia³añ

Szko³a krymskotatarska w Majskoje

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

dation Programu Part-
nerstwa Gmin (Commu-
nity Partnership Pro-
gram). Oœrodki powsta-
³y w Czerkasach,
Lwowie, Chersoniu, Do-
niecku i Charkowie.
Partnerami czterech
z piêciu ju¿ istniej¹cych
centrów szkoleniowych
s¹ oœrodki Fundacji Roz-
woju Demokracji Lokal-

nej (FRDL). Polacy dziel¹ siê doœwiadczeniem dotycz¹cym funkcjonowania pol-
skich samorz¹dów, pomagaj¹ w organizowaniu pracy ukraiñskich oœrodków
i w tworzeniu programów szkoleniowych. „W swojej pracy centra szkoleniowe
staraj¹ siê dostarczyæ najnowsz¹ wiedzê tam, gdzie jest najbardziej potrzebna –
do ma³ych i œrednich miast na ca³ej Ukrainie. Znaczna czêœæ metod stosowanych
przez centra to efekt wizyt w Polsce – polskie wzory z powodzeniem mog¹ byæ
zaadaptowane do ukraiñskich realiów”, podkreœla Walerij Mychajlenko, dorad-
ca Programu Partnerstwa Gmin.

Szczeciñski oœrodek FRDL wspó³pracuje z czerkaskim Œrodkowoukraiñskim Re-

gionalnym Centrum Szkoleniowym od 2001 roku. Podczas cyklu spotkañ w Czerka-
sach i Szczecinie polski partner zaprezentowa³ swoje doœwiadczenie w organizowa-
niu dzia³alnoœci szkoleniowej. Ukraiñcy wraz ze szczeciñskim partnerem przygoto-
wali tak¿e publikacje poœwiêcone partycypacji obywatelskiej.

W roku 2002 partnerzy zrealizowali projekt „Wspó³praca samorz¹dowa i oby-

watelska Polaków i Ukraiñców”. Merowie ma³ych miast centralnej Ukrainy po-
znawali polski samorz¹d terytorialny na poziomie gminnym i powiatowym. Przy-
gl¹dali siê pracy biur obs³ugi interesanta i gminnych centrów przedsiêbiorczo-
œci, funkcjonowaniu gminy ¿yj¹cej z turystyki, dyskutowali z polskimi
samorz¹dowcami o wspólnych problemach. Dziêki tej inicjatywie powo³ano Klub
Mera oraz przygotowano projekt powo³ania biura obs³ugi interesanta w Pry³u-

Zespó³ Centrum w Czerkasach i polscy goœcie

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

kach, stworzono plan wspó³pracy Czehryna z polsk¹ gmin¹ oraz rozpoczêto pra-
cê nad specjalnym projektem adresowanym do nauczycieli i urzêdników zajmu-
j¹cych siê oœwiat¹.

Wiosn¹ 2003 nauczyciele i urzêdnicy z centralnej Ukrainy przygotowywali

reformê samorz¹du uczniowskiego w swoich szko³ach. Rozmawiali na ten temat
z polskimi partnerami i poznawali ich doœwiadczenia. Podsumowaniem tego
projektu by³a konferencja w Komsomolsku. Powsta³a Karta Samorz¹du Uczniow-
skiego na Ukrainie, opracowana przez dyrektorów, nauczycieli i uczniów z Ukra-
iny; w szko³ach piêciu miast powsta³y nowe samorz¹dy, zaœ istniej¹ce zaczê³y
dzia³aæ na nowych zasadach.

Partnerem katowickiego oœrodka FRDL jest Agencja Rozwoju Samorz¹du Lo-

kalnego z Doniecka, która realizuje zadania zlecone przez Wschodnioukraiñski
Oœrodek Szkoleniowy Programu Partnerstwa Gmin. Przygotowany przez kato-
wicki oœrodek projekt „Wspó³praca samorz¹dowa i obywatelska” dotyczy³ orga-
nizacji i prowadzenia pomocy spo³ecznej przez samorz¹dy terytorialne w Pol-
sce. Obejmowa³ trzy fazy: szkolenia w Doniecku, wizytê studyjn¹ dla merów miast
górniczych Donbasu na Œl¹sku oraz wydanie i rozpowszechnienie na Ukrainie
broszury podsumowuj¹cej efekty programu. Uczestnicy programu, po zapozna-
niu siê z polskimi doœwiadczeniami, staraj¹ siê wprowadzaæ rozwi¹zania zaadap-
towane do warun-
ków ukraiñskich.

W styczniu

2000 roku w Ma³o-
polskim Instytucie
Samorz¹du Teryto-
rialnego i Admini-
stracji (MISTiA) w
Krakowie odby³a
sta¿ grupa pracow-
ników Zachodnio-
ukraiñskiego Cen-
trum Szkoleniowe-

Przyk³ady dzia³añ

„Uczniowie nie s¹ wystarczaj¹co doroœli, by pozwoliæ im na samorz¹d”
– debata oksfordzka w Szczecinie z udzia³em Ukraiñców i Polaków

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

go Samorz¹du Terytorialnego we Lwowie. Delegacja zapozna³a siê z dzia³alno-
œci¹ i metodyk¹ pracy Instytutu oraz odwiedzi³a gminy, w których MISTiA realizo-
wa³a strategie rozwoju. Efektem tych kontaktów by³o przygotowanie i przepro-
wadzenie w 2000 roku warsztatów szkoleniowych, w których uczestniczyli kon-
sultanci partnera ukraiñskiego oraz przedstawiciele w³adz samorz¹dowych miast
Zachodniej Ukrainy. W trakcie warsztatów omówiono aktywne metody plano-
wania strategicznego, techniki pracy zespo³owej, narzêdzia zarz¹dzania strate-
gicznego, a tak¿e opracowano standardy wspó³pracy miêdzy organizacjami po-
zarz¹dowymi, spo³ecznoœci¹ lokaln¹ i w³adz¹ samorz¹dow¹.

Akcja Czysta Ukrajina – czysta Zemlia

We wrzeœniu 2002 roku po raz drugi odby³a siê akcja Czysta Ukrajina – czysta

Zemlia. Bra³o w niej udzia³ 320 tysiêcy wolontariuszy (pierwsza zmobilizowa³a
75 tysiêcy uczestników). Mieszkañcy wspólnie sprz¹tali tereny publiczne – parki,
lasy, ulice. Odbywa³y siê festyny i imprezy edukacyjne, maj¹ce na celu uwra¿li-
wienie obywateli na stan œrodowiska. Akcja skupia wokó³ wspólnego celu spo-

³ecznoœci lokalne – mieszkañ-
ców, w³adze, biznes, szko³y, or-
ganizacje spo³eczne.
Uczestnicy uczyli siê wspó³pra-
cy i odpowiedzialnoœci za miej-
sce, w którym ¿yj¹ i pracuj¹.
Akcja s³u¿y tak¿e promowaniu
nowoczesnych, ekologicznych
metod zagospodarowania od-
padów, w szczególnoœci zbiór-
ki selektywnej i przerobu su-
rowców wtórnych.

Najliczniejsz¹ grupê wolontariuszy

stanowi m³odzie¿ szkolna

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Inicjatywê przeprowadzenia

akcji Sprz¹tanie œwiata na Ukra-
inie poprzedzi³y partnerskie kon-
takty ukraiñskiego miasteczka ¯ó³-
kiew, polskiej gminy Pomiechó-
wek oraz Fundacji Nasza Ziemia.

Fundacja Nasza Ziemia od

1994 roku prowadzi akcjê Sprz¹-
tanie œwiata – Polska, która co-
rocznie mobilizuje oko³o pó³tora
miliona wolontariuszy w ca³ym
kraju. Polscy partnerzy przekaza-
li ukraiñskim organizatorom do-
œwiadczenia z prowadzenia akcji
na poziomie lokalnym i w skali kraju, a tak¿e pomogli w przygotowaniu pierwsze-
go sprz¹tania na Ukrainie w roku 2001 (g³ównym parterem by³ wówczas lwowski
oddzia³ Asocjacji Miast Ukrainy). Zorganizowano wizytê studyjn¹ w Polsce, a na-
stêpnie warsztat w podlwowskiej ¯ó³kwi dla animatorów akcji z ró¿nych regionów
Ukrainy. Jego uczestnicy posprz¹tali miejski park. Podobne seminaria odby³y siê
latem 2001 roku miêdzy innymi w Dniepropietrowsku i Ka³uszu.

W akcjê Czysta Ukrajina – czysta Zemlia w³¹czyli siê mieszkañcy ca³ego kraju.

W Sewastopolu w akcji uczestniczy³o blisko 5 tysiêcy osób – przedstawicieli
organizacji spo³ecznych, szkó³, przedsiêbiorstw oraz marynarze flot Ukrainy
i Rosji. Zlikwidowano 16 nielegalnych wysypisk œmieci i posprz¹tano teren wzd³u¿
rzeki Ba³ak³awy. Miejscowa prasa, radio i telewizja wspar³y akcje medialnie.
W Ka³uszu ekolodzy uporz¹dkowali brzegi rzek. W Konotopie w Sprz¹tanie œwiata
w³¹czy³y siê aktywnie s³u¿by komunalne i administracje budynków mieszkal-
nych, a tak¿e jednostki wojskowe. W Humaniu m³odzie¿ posprz¹ta³a zabytkowy
park „Zofiówka”. Niesprzyjaj¹ca pogoda nie powstrzyma³a ekologów od sprz¹-
tania Howerli, najwy¿szej góry Ukrainy.

Koordynatorem krajowym akcji Czysta Ukrajina – czysta Zemlia jest Asocjacja

Miast Ukrainy. W miastach i wsiach Ukrainy akcjê prowadz¹ w³adze lokalne, szko³y

Przyk³ady dzia³añ

Podczas akcji sprz¹ta siê tereny publiczne

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Rozwój gospodarczy

Polska zebra³a wiele doœwiadczeñ – wynikaj¹cych zarówno z sukcesów, jak i

pora¿ek – na swojej drodze transformacji gospodarczej. Organizacje pozarz¹do-
we próbuj¹ dzieliæ siê tym doœwiadczeniem z ukraiñskimi partnerami. Organi-
zuj¹ liczne seminaria i wizyty studyjne, doradzaj¹ zarówno w zakresie lokalnego
rozwoju gospodarczego, jak i w kwestiach makroekonomicznych.

Wœród regionalnych organizacji pozarz¹dowych wspieraj¹cych rozwój gospo-

darczy wyró¿nia siê Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Lubaczowskiej (SRZL). Prze-
prowadzi³o ono wspólnie z ukraiñsk¹ Regionaln¹ Fundacj¹ Rozwoju Jaworowsz-
czyzny (RFRJ) cykl konferencji na tematy zwi¹zane z miejscow¹ gospodark¹

(rolnictwo, ma³y biznes
i przygraniczna wspó³praca
gospodarcza). Podczas tych
spotkañ przedsiêbiorcy i sa-
morz¹dowcy z obu nadgra-
nicznych regionów nawi¹zali
wiele nowych kontaktów.
Obecnie a¿ dwie trzecie firm,
które zainwestowa³y w Jawo-
rowskiej Specjalnej Strefie
Ekonomicznej, pochodzi z Pol-
ski (33 przedsiêbiorstwa).

oraz organizacje spo³eczne, w tym przede wszystkim oddzia³y Ukraiñskiego To-
warzystwa Ochrony Przyrody. Akcja jest organizowana w ramach globalnej kam-
panii Clean Up the World, która zaczê³a siê w roku 1989 w Australii, a obecnie
odbywa siê w ponad 100 krajach œwiata.

Mecz siatkówki miêdzy samorz¹dowcami z Ukrainy i Polski

na przejœciu granicznym

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Przyk³ady dzia³añ

Warto wspomnieæ, ¿e na terenie partnerskich powiatów lubaczowskiego i jaro-
s³awskiego oraz rejonu jaworowskiego wiele jednostek samorz¹du lokalnego
z obu stron granicy jest zaanga¿owanych we wspó³pracê. Wspó³pracuj¹ ze sob¹
gminy, szko³y, zespo³y artystyczne, jednostki stra¿y po¿arnej, ko³a gospodyñ wiej-
skich i leœnicy.

Wspomniane konferencje stanowi³y tak¿e wsparcie dla starañ spo³ecznoœci z

obu stron granicy o otwarcie nowego przejœcia granicznego Budomierz–Hruszew.
Przejœcie to u³atwi wspólne przedsiêwziêcia gospodarcze miêdzy firmami po-
wiatu lubaczowskiego i rejonu jaworowskiego. SRZL i RFRJ wspólnie opracowa³y
i wyda³y „Gospodarczy Informator Transgraniczny Lubaczów-Jaworów”.

Wa¿n¹ kwesti¹ s¹ problemy makroekonomiczne. Tymi zagadnieniami zajmu-

je siê Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych (CASE), badaj¹ce procesy trans-
formacji, integracji europejskiej oraz gospodarki œwiatowej. Fundacja prowadzi
dzia³alnoœæ szkoleniowo-edukacyjn¹ i wydawnicz¹, a tak¿e doradza rz¹dom,
organizacjom miêdzynarodowym i pozarz¹dowym w krajach przechodz¹cych
transformacjê. W sierpniu 1999 roku zosta³a zarejestrowana „organizacja-cór-
ka” – CASE Ukraina.

Od 1996 roku ekonomiœci Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych i CASE

Ukraina wspólnie pracuj¹ nad pionierskim modelem prognostycznym. S³u¿y on
do opracowania prognoz podstawowych kwartalnych wskaŸników gospodar-
czych, miêdzy innymi PKB, inflacji, bezrobocia, salda handlu zagranicznego, bu-
d¿etu pañstwa, kursu walutowego. Model opisuje g³ówne zale¿noœci ekonomicz-
ne i mo¿e byæ wykorzystywany do analizy ró¿nych scenariuszy rozwoju gospo-
darczego. Odbiorcami tych prognoz – publikowanych w wydawanym od 2000
roku kwartalniku „Ekonomika Ukrainy: Tendencii, Ocenki, Prognozy” (w rosyj-
skiej, a tak¿e angielskiej wersji jêzykowej) – s¹ politycy, ekonomiœci, instytucje
finansowe, prywatni inwestorzy oraz przedsiêbiorcy.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Niezale¿na prasa

Niezale¿ne media s¹ gwarancj¹ demokracji. Polskie organizacje pozarz¹do-

we prezentuj¹ ukraiñskim wydawcom i dziennikarzom doœwiadczenia dotycz¹-
ce funkcjonowania wolnych mediów, a tak¿e ucz¹ nowoczesnego redagowania,
dystrybucji i marketingu.

Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne i Stowarzyszenie Gazet Lo-

kalnych prowadz¹ programy szkoleniowe dla wydawców i redaktorów gazet na
Ukrainie. W latach 2001-2002 zorganizowano seminaria dla przedstawicieli ga-
zet krajowych i regionalnych. Polscy eksperci prowadzili zajêcia na temat zarz¹-
dzania gazet¹ jako przedsiêbiorstwem, uczyli pozyskiwania reklamodawców,
promocji i dystrybucji oraz polityki redakcyjnej. Na zakoñczenie programu uczest-
nicy szkoleñ odbywali sta¿e w redakcjach polskich gazet krajowych i regional-
nych. Jak napisa³a uczestnicz¹ca w tych sta¿ach Natalia Perminowa, kierownicz-
ka dzia³u reklamy gazety „Panorama” (Sumy), „Najbardziej produktywne i cieka-
we by³y dla mnie spotkania w «Polityce» i w «Gazecie Wyborczej». Te spotkania
da³y mi bardzo du¿o w dziedzinie organizacji pracy dzia³u reklamy i jego struk-
tury. Teraz przeprowadzam «aksamitn¹ rewolucjê» w swoim dziale. Jestem pew-
na, ¿e bêdzie ona owocna”.

W roku 2003 realizowany jest kolejny program szkoleniowy, przeznaczony

dla gazet lokalnych i regional-
nych. Seria warsztatów zosta-
³a uzupe³niona o sta¿e w redak-
cjach polskich gazet oraz o kon-
sultacje z ekspertami. Tematem
przewodnim programu jest do-
skonalenie koncepcji pisma
oraz dostosowanie jej do ocze-
kiwañ czytelników i wymagañ
reklamodawców. Miêdzy inny-
mi przeprowadzono æwiczenia
z projektowania szaty graficz-
nej. Ju¿ w okresie miêdzy ko-

Uczestnicy warsztatów w trakcie pracy

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Razem do Europy

Polska obecnie przygotowuje siê do wst¹pienia do Unii Europejskiej, perspek-

tywy akcesji Ukrainy s¹ odleg³e i niepewne. Polskie organizacje spo³eczne zdoby³y
ju¿ wiele doœwiadczeñ w promowaniu cz³onkostwa we Wspólnocie oraz pracy na
rzecz spe³nienia przez kraj warunków koniecznych do rozpoczêcia negocjacji. Do-
tyczy³y one miêdzy innymi kontaktów z instytucjami wspólnotowymi, edukacji
europejskiej, a tak¿e dostosowania prawodawstwa do acquis communautaire. T¹
wiedz¹ polskie organizacje wspieraj¹ ukraiñskie organizacje pozarz¹dowe, pro-
muj¹ce europejski wybór Ukrainy.

Fundacja Edukacja dla Demokracji wraz z lwowskim dziennikiem „Wysokij Za-

mok” latem 2003 zrealizowa³a na Ukrainie konkurs „Europejski Paszport”. Odby³ siê
on w trzech kategoriach. W przypadku organizacji spo³ecznych zadanie polega³o na
zorganizowaniu imprezy popularyzuj¹cej Uniê Europejsk¹. Studenci szkó³ wy¿szych
musieli zaprojektowaæ kampaniê informacyjn¹ o Unii, natomiast dziennikarze przy-
gotowywali artyku³ prasowy o integracji europejskiej i miejscu Ukrainy w Europie.

Parlament M³odzie¿y z Przemyœla, wspólnie z lwowsk¹ M³odzie¿ow¹ Organi-

Przyk³ady dzia³añ

lejnymi warsztatami cztery z uczestnicz¹cych w nich gazet unowoczeœni³y swój
wygl¹d (w przypadku jednej z nich przyczyni³o siê to do wzrostu sprzeda¿y).

Fundacja Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej prowadzi od roku 1992 szko-

lenia z zakresu technik sk³adu komputerowego, przeznaczone dla niezale¿nych
wydawnictw z Europy Wschodniej (program „Technika wolnego s³owa”). W oœmiu
edycjach programu wziê³o udzia³ 140 osób z Ukrainy, reprezentuj¹cych 100 or-
ganizacji. Ponad 50 ukraiñskich wydawnictw otrzyma³o tak¿e sprzêt komputero-
wy. Fundacja organizuje równie¿ trzytygodniowe sta¿e dla dziennikarzy prasy,
radia, telewizji oraz redaktorów wydawnictw (program „Niezale¿ne media”).
W czterech edycjach programu wziê³o udzia³ ponad 60 dziennikarzy z Ukrainy.
Jesieni¹ 2003 rusza kolejna edycja programu.

zacja „Euroklub”, przeprowadzi³ szko-
lenia dla dzia³aczy organizacji proeu-
ropejskich, pochodz¹cych ze wszyst-
kich obwodów Ukrainy. Przygotowane
z tej okazji materia³y pomocnicze obej-
mowa³y wiadomoœci o historii Unii Eu-
ropejskiej, o podstawach prawa wspól-
notowego, systemie instytucji,
integracji ekonomicznej, krajach cz³on-
kowskich i aktualnych kandydatach.
Opracowano tak¿e przewodnik meto-
dyczny dla animatorów dzia³añ proeu-
ropejskich. Materia³y te umieszczono
w witrynie internetowej www.euro-
pe.org.ua, zapisano je tak¿e na p³ycie
CD. 600 p³yt rozprowadzono wœród
ukraiñskich organizacji spo³ecznych,

szkó³, instytucji naukowych. Utworzona w ramach projektu sieæ ukraiñskich or-
ganizacji proeuropejskich bêdzie rozwijana.

Powa¿nym wyzwaniem dla polsko-ukraiñskich stosunków jest nowa granica

– granica Unii Europejskiej. Polskie organizacje pozarz¹dowe staraj¹ siê, aby nie
sta³a siê ona barier¹ dla spo³ecznoœci obu krajów; podejmuj¹ dzia³ania na rzecz
uwzglêdnienia w polityce zagranicznej Unii szczególnych relacji Polski z Ukra-
in¹. Fundacja im. Stefana Batorego promuje wspó³pracê z krajami, które w naj-
bli¿szym czasie pozostan¹ poza strukturami Unii. Jednym z g³ównych celów jej
dzia³ania jest wspieranie przemian demokratycznych i tworzenie instytucji oby-
watelskich u wschodnich s¹siadów Polski, w tym na Ukrainie.

„Monitoring otwartoœci wschodnich granic Polski” – wspólny projekt Funda-

cji im. Stefana Batorego i Helsiñskiej Fundacji Praw Cz³owieka, we wspó³pracy z
wieloma innymi organizacjami spo³ecznymi – dotyczy sytuacji osób przekracza-
j¹cych polsk¹ granicê wschodni¹. Na podstawie zebranych ankiet zosta³ przygo-
towany raport opisuj¹cy stosunek polskich s³u¿b granicznych do podró¿nych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

z Ukrainy, Bia³orusi i Rosji. Przygotowano tak¿e dla polskich w³adz rekomenda-
cje, maj¹ce na celu poprawienie sytuacji na przejœciach granicznych.

Celem rozpoczêtego w 2002 roku projektu „Nowa Unia Europejska i Ukraina”

jest ocena obecnych stosunków miêdzy Uni¹ a Ukrain¹ oraz przeanalizowanie
wp³ywu, jaki na te stosunki bêdzie mia³o rozszerzenie Unii. Przygotowane zo-
stan¹ mo¿liwe strategie i propozycje konkretnych rozwi¹zañ, dotycz¹cych rela-
cji miêdzy now¹ Uni¹ a Ukrain¹. W ramach projektu prowadzone s¹ badania
nad problemami politycznymi, gospodarczymi i spo³ecznymi w stosunkach po-
miêdzy Uni¹ a Ukrain¹ oraz badania opinii publicznej w Polsce i na Ukrainie.
W projekcie uczestnicz¹ eksperci z krajów Unii Europejskiej (Belgia, Wielka Bry-
tania), Polski, S³owacji, Ukrainy i Wêgier. Koñcowy raport, zawieraj¹cy podsu-
mowanie prac ekspertów wraz z rekomendacjami, opublikowany bêdzie w jêzy-
kach angielskim, polskim i ukraiñskim i zaprezentowany na spotkaniach z udzia-
³em polityków, dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych i dziennikarzy (Ukraina, kraje
Unii i kraje kandydackie, prze³om 2003 i 2004 roku).

Przyk³ady dzia³añ

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Caritas Polska

Skwer Kard. Stefana Wyszyñskiego 6, 01-015 Warszawa
tel. (0-22) 530 48 03, fax (0-22) 838 70 59
www.caritas.pl

Zakres dzia³ania
Organizacja ma statut koœcielnej osoby prawnej – zosta³a reaktywowana

w 1990 roku. G³ówne podejmowane problemy: kryzys œrodowiska rodzinnego,
choroba, niepe³nosprawnoœæ, ubóstwo, bezdomnoœæ, klêski ¿ywio³owe. Caritas
realizuje projekty w Polsce i na ca³ym œwiecie.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Caritas Polska wspó³pracuje z Ukrain¹ od 1996 roku, zrealizowa³a szereg projek-

tów o charakterze pomocowym, charytatywnym, a tak¿e formacyjno-edukacyjnym.

W ci¹gu ostatnich lat (2001-2002) zrealizowano 14 projektów. Obejmowa³y one:

– pomoc ofiarom powodzi

– pomoc dzieciom (prowadzenie sto³ówek, organizowanie letniego wypoczyn-

ku, przygotowanie i transport paczek œwi¹tecznych)

– wspieranie dzia³alnoœci Domu Mi³osierdzia w Gródku Podolskim
– organizacja wypoczynku dla osób niepe³nosprawnych

Noty
o polskich
organizacjach

Gra¿yna Czubek

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

– transport leków
– szkolenie pracowników Caritas Koœcio³a Rzymskokatolickiego na Ukrainie

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Caritas Polska planuje dalsz¹ realizacjê projektów pomocowych na rzecz Ca-

ritas na Ukrainie. Ma równie¿ kontynuowaæ projekty formacyjno-edukacyjne,
skierowane do swoich pracowników i wolontariuszy, zwi¹zane z podwy¿szaniem
zdolnoœci organizacyjnej Caritas (szkolenia, warsztaty itp.).

Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych (CASE)

ul. Sienkiewicza 12, 00-944 Warszawa
tel.(0-22) 622 66 27, 828 61 33, fax (0-22) 828 60 69
case@case.com.pl, www.case.com.pl

Zakres dzia³ania
Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych (CASE) jest prywatn¹ fundacj¹,

za³o¿on¹ w 1991 roku, prowadz¹c¹ badania w zakresie transformacji, integracji
europejskiej oraz gospodarki œwiatowej. Fundacja realizuje projekty spo³eczno-
ekonomiczne, prowadzi dzia³alnoœæ szkoleniowo-edukacyjn¹ i wydawnicz¹,
a tak¿e dzia³alnoœæ doradcz¹ na rzecz rz¹dów, organizacji miêdzynarodowych i
sektora pozarz¹dowego w krajach transformacji. W latach 1991-2003 projekty
CASE prowadzone by³y w szesnastu pañstwach: Bia³orusi, Bu³garii, Czarnogó-
rze, Gruzji, Kazachstanie, Kirgistanie, Macedonii, Mo³dowie, Mongolii, Rosji,
Rumunii, Serbii, Tad¿ykistanie, Turkmenistanie, Ukrainie, Uzbekistanie oraz nie-
zale¿nym terytorium Kosowo.

CASE jest za³o¿ycielem regionalnej sieci think thank'ów, do której nale¿¹: CASE

Ukraina (Kijów, Ukraina), CASE Kyrgyzstan (Biszkek, Republika Kirgiska), CASE
Transcaucasus (Tbilisi, Gruzja), IPM-CASE Research Center (Miñsk, Bia³oruœ).

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
CASE pracuje na Ukrainie od roku 1993. W sierpniu 1999 roku zosta³a zarejestrowa-

na „organizacja-córka” Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych – CASE Ukraina.

W latach 1993-2003 Fundacja CASE (ostatnio we wspó³pracy z CASE Ukraina)

zrealizowa³a szereg projektów badawczo-doradczych z zakresu makroekonomii,
polityki monetarnej, rozwoju sektora bankowego oraz nadzoru bankowego, poli-
tyki fiskalnej i reformy systemu podatkowego, reformy systemu emerytalnego i
opieki spo³ecznej. Eksperci CASE zajmowali siê monitorowaniem bie¿¹cej sytuacji
gospodarczej, jak równie¿ pracowali nad stworzeniem modelu makroekonomicz-
nego gospodarki ukraiñskiej. Partnerami i odbiorcami byli przede wszystkim urzêd-
nicy wy¿szego szczebla administracji pañstwowej: Narodowego Banku Ukrainy,
Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Finansów Ukrainy.

Od po³owy 2000 roku wydawany jest kwartalnik „Ekonomika Ukrainy: Ten-

dencii, Ocenki, Prognozy” (w jêzyku rosyjskim).

Plany dotycz¹ce Ukrainy
CASE zamierza kontynuowaæ badania i doradztwo makroekonomiczne i do-

tycz¹ce polityki spo³ecznej oraz, w miarê pojawiania siê zapotrzebowania, tak¿e
doradztwo mikroekonomiczne. Jednym z wa¿nych aspektów dzia³alnoœci na Ukra-
inie jest monitorowanie i prognozowanie aktualnej sytuacji gospodarczej kraju.
Organizacja bêdzie nadal wydawaæ kwartalnik „Ekonomika Ukrainy: Tendencii,
Ocenki, Prognozy”. CASE prowadziæ bêdzie tak¿e dzia³ania wspieraj¹ce rozwój
sektora pozarz¹dowego w krajach przechodz¹cych okres transformacji systemo-
wej. Jednym z d³ugofalowych celów Fundacji CASE na Ukrainie pozostaje rozwój
instytucjonalny CASE Ukraina, kszta³cenie na jej bazie m³odego pokolenia eko-
nomistów ukraiñskich oraz przekazanie doœwiadczeñ zdobytych w ci¹gu dwu-
nastu lat istnienia CASE.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Dom Pojednania i Spotkañ
im. Œw. Maksymiliana M. Kolbego

ul. Œw. Trójcy 4, 80-822 Gdañsk
tel./fax (0-58) 301 57 21
biuro@dmk.pl, www.dmk.pl

Zakres dzia³ania
Dom Pojednania i Spotkañ im. Œw. Maksymiliana M. Kolbego w Gdañsku zo-

sta³ za³o¿ony w 1992 roku przez Zakon OO. Franciszkanów. Ka¿dego roku w Domu
Pojednania i Spotkañ odbywaj¹ siê miêdzynarodowe spotkania m³odzie¿y z Eu-
ropy Zachodniej, Œrodkowej i Wschodniej, zwi¹zane z zagadnieniami przemian
spo³eczno-politycznych w krajach by³ego „bloku komunistycznego”. Od wielu
lat szkoleni s¹ organizatorzy miêdzynarodowej wymiany m³odzie¿y. Organiza-
cja posiada w centrum Gdañska w³asn¹ bazê seminaryjn¹ i noclegow¹. W Domu
goœciæ mo¿e jednoczeœnie 50 osób.

Pola dzia³añ: oœwiata, edukacja, wychowanie, wspó³praca miêdzynarodowa,

integracja europejska.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Wspó³praca z Ukrain¹ trwa od 1998 roku.
Podejmowane dzia³ania:

– M³odzie¿owe Centrum Debat, Donieck (Ukraina) – prezentacja polskich do-

œwiadczeñ w procesie integracji europejskiej

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kontynuacja programów z zakresu polskich doœwiadczeñ w procesie trans-

formacji ustrojowej.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Ekologiczny Klub UNESCO
Pracownia na rzecz Bioró¿norodnoœci

ul. Partyzantów 19, 21–050 Piaski
tel. (0-81) 582 10 01, fax (0-81) 743 66 13
klubunesco@poczta.onet.pl

Zakres dzia³ania
Klub to niekomercyjna organizacja, której misj¹ jest ochrona dziedzictwa na-

turalnego i kulturowego, zw³aszcza na terenach wiejskich oraz dbanie o zrów-
nowa¿ony rozwój tych terenów. Klub powsta³ w 1995 roku po przekszta³ceniu
kilku organizacji dzia³aj¹cych w Zespole Szkó³ w Piaskach.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹

– Od pocz¹tku 1996 roku Klub prowadzi polsko-ukraiñsk¹ kampaniê „Po³¹czy

nas Bug”. W ramach kampanii utworzone zosta³y przez samorz¹dy i organi-
zacje pozarz¹dowe, a wiêc po raz pierwszy na œwiecie ca³kowicie „oddolnie”,
rezerwaty biosfery – które wkrótce po³¹cz¹ siê we wspólny miêdzynarodowy
Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie.

– Klub organizuje liczne festiwale na pograniczu polsko-ukraiñskim („Kolêdy i

szczodrywki nad Bugiem”, „Bug – wart jest œwieczki”, „Dni Bugu”)

– organizuje sp³ywy oraz rajdy rowerowe („Ekspedycja Bug”, „Wyprawa do

Wielkiej G³uszy”)

– pomaga tworzyæ nad Bugiem sieæ stanic i przystani (np. Stanica Kostom³oty)
– wydaje kwartalnik „Zaczarowane Polesie”.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Klub prowadzi program „Goœciñce zielonej Europy”, którego celem jest wpi-

sanie doliny Bugu i miejscowoœci nadbu¿añskich na listê œwiatowego dziedzic-
twa ludzkoœci.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Fundacja Dobro Lokalne

ul. Cietrzewia 5, 02-492 Warszawa
tel. (0-22) 633 38 62, fax (0-22) 835 94 44
dobrolok@poczta.wp.pl, www.dobrolokalne.org.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja Dobro Lokalne zosta³a za³o¿ona w 1998 roku.
Celem Fundacji jest:

– wspieranie dzia³alnoœci spo³ecznej, kulturalnej, naukowej i oœwiatowej
– kszta³towanie instytucji pañstwa demokratycznego na poziomie lokalnym i re-

gionalnym

– integrowanie œrodowisk lokalnych
– ochrona tradycji lokalnych i specyfiki regionalnej
– ochrona œrodowiska i zabytków
– wspieranie budowy Zjednoczonej Europy

Fundacja promuje samorz¹d terytorialny i dzia³a na rzecz spo³eczeñstw lokal-

nych. Stara siê w atrakcyjny sposób prezentowaæ inicjatywy lokalne i trwale
wzmacniaæ wiêzi spo³eczne – co roku organizuje Biesiady Samorz¹dowe, Kon-
wersatoria Samorz¹dowe na bie¿¹ce tematy dotycz¹ce Polski lokalnej.

Fundacja promuje w krajach Europy Wschodniej demokracjê lokaln¹ – pod-

czas tygodniowych pobytów grup z Ukrainy i Bia³orusi prezentuje dzia³ania pol-
skiego samorz¹du.

Fundacja Edukacja dla Demokracji

ul. Nowolipie 9/11, 00-150 Warszawa
tel. (0-22) 635 72 51, fax (0-22) 635 40 06
edudemo@edudemo.og.pl, www.edudemo.org.pl

Zakres dzia³ania
Celem dzia³aj¹cej od 1989 roku Fundacji Edukacja dla Demokracji (FED) jest

krzewienie wiedzy o demokracji i gospodarce wolnorynkowej oraz kszta³towa-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

nie umiejêtnoœci dzia³ania obywatelskiego w pañstwie demokratycznym. D¹¿¹c
do osi¹gniêcia tego celu, Fundacja wspiera spo³ecznoœci lokalne w dzia³aniach
na rzecz budowy spo³eczeñstwa obywatelskiego przez:

– wspieranie samorz¹dnoœci lokalnej, szkolenie pedagogów, dzia³aczy lokal-

nych organizacji pozarz¹dowych oraz tworzenie samodzielnych zespo³ów tre-
nerskich prowadz¹cych edukacjê obywatelsk¹

– uspo³ecznianie szko³y – wspieranie œwiadomego udzia³u spo³ecznoœci lokalnej, ro-

dziców, pedagogów oraz samorz¹du terytorialnego w decydowaniu o lokalnej
polityce edukacyjnej, treœciach i metodach oraz programie wychowawczym szko³y

– tworzenie i publikowanie materia³ów poœwiêconych edukacji obywatelskiej i

funkcjonowaniu spo³eczeñstwa obywatelskiego.
FED wspó³pracuje z ludŸmi ró¿nych narodowoœci, wyznañ czy przekonañ po-

litycznych w Polsce oraz krajach Europy Wschodniej (Ukraina, Bia³oruœ, Rosja,
Litwa, £otwa), Zakaukazia (Azerbejd¿an), Azji Centralnej (Uzbekistan, Kirgistan,
Kazachstan, Tad¿ykistan) i Mongolii.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Na terenie Ukrainy FED dzia³a od 1992 roku. W pierwszych dwóch latach uczest-

nikami warsztatów organizowanych przez Fundacjê byli przedstawiciele polskich
stowarzyszeñ dzia³aj¹cych na Ukrainie (Fundacja pomaga³a w tworzeniu Federacji
Organizacji Polskich na Ukrainie oraz w kszta³ceniu pierwszych jej kadr). Od 1995
roku FED systematycznie wspó³pracuje z kilkunastoma organizacjami pozarz¹do-
wymi z Zachodniej Ukrainy, Krymu, a od 1999 tak¿e z Ukrainy Wschodniej.

G³ównymi partnerami FED na Ukrainie s¹: Towarzystwo Lwa (Lwów), Funda-

cja Odrodzenie Krymu (Bakczysaraj), Krymskotatarska Inicjatywa (Bakczysaraj),
Rada Nauczycieli (Bakczysaraj). Wymienione organizacje dzia³aj¹ równie¿ w ra-
mach Education for Democracy International Network – sieci organizacji poza-
rz¹dowych zaanga¿owanych w budowanie spo³eczeñstwa obywatelskiego
w swoich regionach.

Najwiêkszym osi¹gniêciem FED by³o wyszkolenie 4 zespo³ów trenerskich,

dzia³aj¹cych w spo³ecznoœciach lokalnych na terenie Ukrainy Zachodniej, Krymu
i Ukrainy Wschodniej. Ich cz³onkowie nale¿¹ do elity trenerów w Europie Wschod-

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

niej. Prowadz¹ warsztaty nie tylko na terenie Ukrainy, ale tak¿e Kanady, Polski,
Rosji, Azji Centralnej i Zakaukazia. FED ze swoimi partnerami z Ukrainy zorgani-
zowa³a ³¹cznie kilkaset warsztatów i kilkadziesi¹t miêdzynarodowych sta¿y.

Wspólnie z Fundacj¹ IDEE FED pomaga³a w odbudowie spo³eczeñstwa oby-

watelskiego wœród Tatarów krymskich, wracaj¹cych na ziemie ojców po kilku-
dziesiêciu latach zes³ania. Fundacja pomaga³a szkoliæ pierwsze kadry organiza-
cji pozarz¹dowych, dzia³aczy Mejilisu – tatarskiego samorz¹du narodowego, na-
uczycieli i lokaln¹ administracjê oœwiatow¹, liderów m³odzie¿owych, kandydatów
do w³adz lokalnych. Dziêki wsparciu fundacji stworzono ponad 100 organizacji
pozarz¹dowych na Krymie, 15 krymskotatarskich szkó³, 19 gazetek uczniowskich.
W 1992 roku do w³adz lokalnych wybrano 930 Tatarów Krymskich.

Od 1997 roku dzia³a przy Towarzystwie Lwa zespó³ trenerów-nauczycieli oraz

dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych z Zachodniej Ukrainy (Lwów, Iwanofran-
kiwsk, Równe, Czerwonogród). Wspó³pracuj¹c w regionie z wieloma organiza-
cjami, zespó³ odgrywa istotn¹ rolê w szkoleniu liderów lokalnych organizacji na
terenie Ukrainy. W 2001 roku we wspó³pracy z lokaln¹ administracj¹ oœwiatow¹
ze Lwowa stworzono zespó³ trenerów-metodyków „Poszuk”, kszta³c¹cy nauczy-
cieli i administracjê oœwiatow¹. W 2002 roku we wspó³pracy z Towarzystwem
Lwa na Wschodniej Ukrainie powsta³ nowy zespó³ trenerów, dzia³aj¹cy w opar-
ciu o lokalne organizacje pozarz¹dowe z Doniecka, Lugañska, Sum, Zaporo¿a,
Charkowa oraz Berdiañska.

Najwa¿niejsze tematy programów realizowanych przez FED:

– reforma oœwiaty – aktywne metody nauczania w przedmiotach spo³ecznych,

tworzenie klubów nauczycielskich, kszta³cenie lokalnej administracji oœwia-
towej, prawa ucznia i samorz¹dnoœæ uczniowska – sta¿e w Polsce i na Ukra-
inie dla samorz¹dów lokalnych, nauczycieli i trenerów

– wsparcie dla organizacji pozarz¹dowych
– organizacje pozarz¹dowe wobec wyborów
– informowanie na Ukrainie o przygotowaniach Polski do integracji z Uni¹ Eu-

ropejsk¹ (projekt „Ukrainski Paszport”)

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

– kszta³cenie trenerów organizacji pozarz¹dowych, zaanga¿owanych w progra-

my dotycz¹ce HIV/AIDS

– wsparcie finansowe projektów polsko-ukraiñskich w ramach programu RITA
– budowanie wspó³pracy organizacji z Polski, Bia³orusi, Ukrainy i Litwy
– wydanie atlasu organizacji ukraiñskich (w jêzyku polskim i ukraiñskim) oraz

kilkudziesiêciu publikacji w jêzyku ukraiñskim o funkcjonowaniu organizacji
pozarz¹dowych oraz edukacji obywatelskiej.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kontynuacja wspó³pracy z zespo³ami trenerskimi, szersze zaanga¿owanie

w reformowanie oœwiaty na szczeblu lokalnym, programy dla niezale¿nych mediów.

Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych (FISE)

ul. Jezuicka 1/3, 00-281 Warszawa
tel. (0-22 ) 635 62 77, fax (0-22) 635 62 78
fise@fise.org.pl, www.fise.org.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych (FISE) istnieje od wrzeœnia 1990

roku. Wspiera rozwój spo³eczeñstwa obywatelskiego. Podstawowe cele realizo-
wane s¹ we wspó³pracy z lokalnymi partnerami, w³adzami samorz¹dowymi, or-
ganizacjami pozarz¹dowymi, szeroko rozumianymi spo³ecznoœciami lokalnymi.
G³ównym obszarem dzia³ania jest Polska, choæ realizowano projekty równie¿
z partnerami z Ukrainy, Kosowa, Albanii i Rosji.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Od 1999 roku FISE realizuje projekty, których odbiorcami s¹ Ukraiñcy. Latem

1999 roku powsta³ pierwszy projekt pod nazw¹: Akademia Rozwoju Lokalnego
(ARL). Celem Akademii jest aktywizacja spo³ecznoœci ma³ych i œrednich miast
Ukrainy poprzez pracê z lokalnymi liderami reprezentuj¹cymi w³adzê, biznes i

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

organizacje pozarz¹dowe. Praca ta obejmuje:

– obszerny program edukacyjny, przekazuj¹cy zarówno wiedzê ogóln¹, jak i

specyficzne polskie doœwiadczenia stymulowania rozwoju lokalnego

– sta¿e w Polskich gminach i organizacjach pozarz¹dowych
– konsultacje indywidualne w miejscu dzia³añ adresatów projektu.

Celem praktycznym jest przygotowanie i wdro¿enie projektów rozwoju lokal-

nego, bazuj¹cych na inicjatywach obywateli, z udzia³em wszystkich wymienio-
nych œrodowisk. W czasie trzyletniej historii ARL powsta³o 16 takich projektów.

Obecnie wydawany jest „Biuletyn Absolwentów”, informuj¹cy o ich dzia³a-

niach podejmowanych po ukoñczeniu Akademii. FISE znajduje siê w trakcie pro-
cesu przekazywania ARL swemu partnerowi ukraiñskiemu: Konsorcjum Zakar-
packich Organizacji Rozwoju Lokalnego i Regionalnego CRADLIZ (U¿horod).

Pozostali partnerzy projektu to: Comité Catholique Contre la Faim et Pour Le

Développement CCFD z Francji, Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Poza-
rz¹dowych FIP, Fundacja „Wiedzieæ Jak”, Agencja Rozwoju Miasta (Tarnopol),
Agencja Rozwoju Regionalnego „Donbas” (Donieck), Towarzystwo Lwa (Lwów),
Zwi¹zek Demokratycznych Rad Ukrainy (Kijów).

W latach 2000-2001, w ramach projektu LARGIS Brytyjskiego Departamentu Roz-

woju Miêdzynarodowego (DFID), zrealizowano piêæ wizyt studyjnych przeznaczonych
dla pracowników administracji publicznej i poœwiêconych problemom rozwoju regio-
nalnego. Wœród najwa¿niejszych tematów wizyty znalaz³y siê: wspieranie rozwoju
lokalnego, strategie rozwoju, programy zwalczania bezrobocia, wsparcie procesu re-
form i ograniczanie jego negatywnych efektów, dzia³alnoœæ Agencji Rozwoju Regio-
nalnego, reforma administracji w Polsce, specjalne strefy ekonomiczne, wspó³praca
przygraniczna oraz rola polskiego systemu bankowego w rozwoju regionalnym.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W drugiej po³owie 2003 roku FISE bêdzie pracowaæ nad przekazywaniem ukraiñ-

skim partnerom wiedzy i narzêdzi z zakresu aktywnych form poszukiwania pracy.

FISE przygotowuje siê do projektów zwi¹zanych z rozwojem ekonomicznych

ma³ych i œrednich miast Ukrainy.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Fundacja Instytut Spraw Publicznych (ISP)

ul. Szpitalna 5 lok. 22, 00-031 Warszawa
tel. (0-22) 556 42 60, fax (0-22) 556 42 62
isp@isp.org.pl, www.isp.org.pl

Zakres dzia³ania
Instytut powsta³ w 1995 roku. Jest niezale¿n¹, pozarz¹dow¹ placówk¹ ba-

dawcz¹. Realizuje projekty zwi¹zane z praktyk¹ ¿ycia publicznego, inicjuje deba-
ty spo³eczne, przedstawia idee przyczyniaj¹ce siê do rozwi¹zywania obecnych
i przysz³ych problemów, tworzy p³aszczyznê porozumienia miêdzy œrodowiska-
mi naukowców, polityków, dziennikarzy i dzia³aczy spo³ecznych.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Dzia³ania ISP wyznacza chêæ dzielenia siê polskimi doœwiadczeniami w budo-

waniu spo³eczeñstwa obywatelskiego, we wprowadzaniu reform instytucjonalnych
oraz d¹¿eniu do przyst¹pienia Polski do UE. Kluczowe znaczenie maj¹ publikacje
syntetycznie opisuj¹ce polskie reformy: Druga fala polskich reform (wydana po
ukraiñsku i rosyjsku) i Cztery Reformy – od koncepcji do realizacji (po rosyjsku).

Wœród projektów wymieniæ nale¿y:

– „Pojednanie i wspó³praca. Polacy i Ukraiñcy wobec baga¿u przesz³oœci i wy-

zwañ przysz³oœci”. Na podstawie badañ sonda¿owych przeprowadzonych
w Polsce (2000) i na Ukrainie (2001) wydano po polsku i po ukraiñsku raport
Polska-Ukraina. Wzajemny wizerunek, prezentowany na seminariach w War-
szawie i Kijowie.

– „Information collection and assessment of international donor activities in

Poland and Ukraine 1990-2000”. Badanie pozwoli³o na sformu³owanie wnio-
sków, dotycz¹cych dzia³alnoœci zagranicznych instytucji pomocowych w obu
krajach oraz przysz³ych strategii wykorzystania funduszy zagranicznych przez
samorz¹dy lokalne. Ukraiñski partner – Miêdzynarodowe Centrum Studiów
Perspektywicznych (International Centre for Policy Studies).

– „Regulacje prawne kwestii finansowania partii politycznych oraz zapobiegania

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

konfliktowi interesów”. W ramach brytyjsko-polsko-ukraiñskiego projektu od-
by³y siê w Warszawie (2001) warsztaty dla dziennikarzy i przedstawicieli orga-
nizacji pozarz¹dowych oraz konferencje w Warszawie (2001) i w Kijowie (2002).
Podsumowuj¹ca wyniki projektu ksi¹¿ka Kulisy finansowania polityki ukaza³a
siê w jêzyku polskim i ukraiñskim. Ukraiñski partner – Fundacja Europa XXI.

– „Europejski wybór Ukrainy: kampania œwiadomoœci publicznej”. Projekt realizo-

wany z Miêdzynarodowym Centrum Studiów Perspektywicznych, promowa³ eu-
ropejsk¹ i demokratyczn¹ drogê w spo³eczeñstwie ukraiñskim. Dla przedstawi-
cieli biznesu, mediów, organizacji pozarz¹dowych, oœrodków badawczych oraz
rz¹du odby³y siê w Kijowie seminaria poœwiêcone polskim doœwiadczeniom
w zakresie: polityki inwestycyjnej, wykorzystania funduszy pomocowych UE i pro-
mocji idei europejskich. Projekt realizowany w latach 2000-2001 promowa³ te¿
wspó³pracê miêdzy polskimi i ukraiñskimi organizacjami pozarz¹dowymi.

– „Konsekwencje rozszerzenia UE i uk³adu z Schengen na kraje kandydackie

w regionie Europy Œrodkowo Wschodniej”. W projekcie koordynowanym przez
ISP uczestniczy³o dziewiêæ oœrodków z Europy Œrodkowo-Wschodniej (ze strony
ukraiñskiej Miêdzynarodowe Centrum Studiów Perspektywicznych). W War-
szawie odby³y siê dwa seminaria, powsta³y raporty eksperckie obejmuj¹ce
wymiar gospodarczy, spo³eczny i prawny. Przeprowadzono te¿ badania tere-
nowe w rejonach przygranicznych (raporty dostêpne na stronie ISP). Projekt
realizowano w latach 2002-2003.

– „Czy rzeczywiœcie potrzebujemy imigrantów? Nowe posuniêcia w europej-

skiej polityce imigracyjnej a polityka wobec zatrudnienia: Wielka Brytania,
Niemcy, Polska i Ukraina”. ISP i Miêdzynarodowe Centrum Studiów Perspek-
tywicznych zorganizowa³y w Kijowie (2002) konferencjê poœwiêcon¹ najwa¿-
niejszym problemom oraz sformu³owaniu rekomendacji dotycz¹cych polityki
migracyjnej. W przygotowaniu ksi¹¿ka Migration and Labour Markets in Po-
land and Ukraine (po angielsku i ukraiñsku).

– „Building European Awareness – Highlighting Poland’s EU Accession Experien-

ce for Ukrainian Opinion Leaders and Thinking Publics”. ISP i Fundacja „Demo-
kratyczne Inicjatywy” zorganizowa³y w Warszawie i Kijowie seminaria, w któ-
rych uczestniczyli przedstawiciele rz¹du, parlamentu, mediów oraz

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

think-tank'ów (2003). Spotkania mia³y pomóc w informowaniu spo³eczeñstwa
ukraiñskiego o korzyœciach p³yn¹cych z integracji z UE i o krokach, jakie nale¿y
podj¹æ w celu dopasowania ukraiñskiego prawa do wymogów europejskich.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
G³ówny kierunek dzia³añ na przysz³oœæ to przekazywanie doœwiadczeñ zwi¹-

zanych z przygotowaniem Polski do wymogów cz³onkostwa w Unii Europejskiej
i wprowadzaniem europejskich standardów w dziedzinie polityki i gospodarki.

Fundacja Instytutu Artes Liberales

ul. Nowy Œwiat 4, 00-497 Warszawa
tel. (0-22) 696 33 15, fax (0-22) 628 10 12
ial@ial.org.pl, www.ial.org.pl

Zakres dzia³ania
Dzia³alnoœæ za³o¿onej w 1997 Fundacji Instytutu Artes Liberales (FIAL) ma na celu

wspieranie rozwoju nowych, tak¿e eksperymentalnych, metod edukacyjnych, szcze-
gólnie w dziedzinach „humanistyki niestosowanej”, przyczynianie siê do tworzenia
i rozwoju dzia³aj¹cych w tym zakresie jednostek naukowo-badawczych i edukacyj-
nych, w szczególnoœci Uniwersytetu Warszawskiego, wspieranie poznawania i za-
chowywania dziedzictwa œródziemnomorskiego, ze szczególnym uwzglêdnieniem
tradycji helleñskiej i ³aciñskiej, w Europie Œrodkowej i Wschodniej.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
FIAL dzia³a na Ukrainie od chwili powstania.

– „Miêdzynarodowa Szko³a Humanistyczna Europy Œrodkowej i Wschodniej”

(MSH) – poœwiêcona rozwojowi kszta³cenia interdyscyplinarnego na pozio-
mie miêdzynarodowym. Szko³a jest organizowana we wspó³pracy z uczelnia-
mi ukraiñskimi (m.in. Pañstwowy Uniwersytet im. I. Franki we Lwowie, Ukra-
iñski Uniwersytet Katolicki we Lwowie, Narodowy Uniwersytet Akademia
Kijowsko-Mohylañska, Pañstwowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki w Kijo-

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

wie), bia³oruskimi (Miñski Uniwersytet Humanistyczny, Pañstwowy Uniwer-
sytet im. J. Kupa³y w Grodnie), litewskimi (Uniwersytet im. Witolda Wielkiego
w Kownie, Litewski Instytut Historyczny w Wilnie oraz rosyjskimi (Instytut
Smolny w Sankt Petersburgu).
Sesje MSH w latach 1999-2003 organizowano we Lwowie, Warszawie, Oroñ-

sku, Perkozie, Stê¿ycy, Miêtnem, Grodnie, Bia³ymstoku, Lublinie, Cieszynie, Po-
znaniu i GnieŸnie – bra³o w nich udzia³ 1020 uczestników. Ponad po³owa z nich
przyjecha³a z Ukrainy (513 osób).

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Pomoc przy organizacji studiów typu MISH (Miêdzywydzia³owe Indywidualne

Studia Humanistyczne) – otwartych ju¿ we Lwowie, przygotowywanych w Kijowie.

Organizacja wspólnych studiów doktoranckich.

Fundacja Nasza Ziemia

ul. Ho¿a 3 m. 5, 00-528 Warszawa
tel./fax (0-22) 622 81 18
fundacja@naszaziemia.pl, www.naszaziemia.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja powsta³a w 1994 roku dla zainicjowania i koordynowania w Polsce

akcji Clean Up the World (Sprz¹tanie œwiata) – miêdzynarodowej kampanii pu-
blicznej edukacji ekologicznej. Fundacja prowadzi programy wsparcia edukacji i
organizacji gospodarki odpadami, przeznaczone szczególnie dla samorz¹dów i
szkó³.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Pierwsze wspólne dzia³ania z partnerami z Ukrainy rozpoczê³y siê w 2000 roku.
Pola dzia³ania:

– ekologiczna edukacja publiczna i wspomaganie organizacji selektywnej zbiórki

odpadów oraz rozwi¹zywania problemów z zanieczyszczeniem œrodowiska

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

– edukacja obywatelska – anga¿owanie obywateli w procesy rozwi¹zywania pro-

blemów lokalnych, praca na rzecz integrowania lokalnych spo³ecznoœci: w³adz
samorz¹dowych, organizacji pozarz¹dowych, biznesu, mediów

Partnerami Fundacji na Ukrainie by³y do tej pory: Asocjacja Miast Ukrainy

(Kijów), Towarzystwo Lwa (Lwów), Towarzystwo Ochrony Przyrody (Dniepropie-
trowsk), Eko-Ha³ Ostwind (Ka³usz).

Plany dotycz¹ce Ukrainy

– 2003, Kijów – miêdzynarodowe warsztaty dla koordynatorów i organizato-

rów kampanii Sprz¹tanie œwiata z Europy Œrodkowej i Wschodniej

– przekazywanie doœwiadczeñ polskich samorz¹dów w zakresie organizowa-

nia gospodarki odpadami i edukacji ekologicznej

Fundacja Nowy Staw

ul. 3 Maja 18/3A, 20-078 Lublin
tel. (0-81) 534 61 91, fax (0-81) 534 61 92
biuro@nowystaw.lublin.pl, www.nowystaw.lublin.pl

Zakres dzia³ania
Nazwa Fundacji pochodzi od miejscowoœci po³o¿onej w Koz³owieckim Parku

Narodowym, gdzie realizowane by³y pierwsze projekty Fundacji, powsta³ej
w 1993 roku. Celem jej dzia³añ jest umacnianie ukszta³towanych przez chrzeœci-
jañstwo podstawowych wartoœci demokracji i gospodarki rynkowej oraz eduka-
cja m³odego pokolenia i wspó³praca miêdzynarodowa m³odzie¿y. W 2000 roku
zakoñczono rozbudowê oœrodka szkoleniowego w Miêdzynarodowym Domu
Spotkañ M³odzie¿y w Nasutowie ko³o Lublina. W Domu organizowane s¹ semi-
naria, warsztaty, konferencje i spotkania m³odzie¿y. Korzystaj¹ z niego tak¿e inne
organizacje pozarz¹dowe Lubelszczyzny. Fundacja prowadzi dzia³alnoœæ eduka-
cyjno-kulturaln¹ – seminaria, warsztaty i spotkania m³odzie¿y

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Fundacja wspó³pracuje z Ukrain¹ od 1996 roku, organizuj¹c seminaria, warsz-

taty i spotkania:

– spotkania m³odzie¿y na rzecz porozumienia i budowania wspólnego s¹siedztwa
– seminaria i warsztaty dla m³odych dziennikarzy
– warsztaty ekologiczne
– seminaria na temat polskich reform gospodarczych.

Do chwili obecnej zorganizowano 39 spotkañ dwu- i wielostronnych z udzia-

³em goœci z Ukrainy.

G³ówni partnerzy na Ukrainie: M³ody Ruch ¯ytomierszczyzny (¯ytomierz),

Europejskie Centrum M³odzie¿y (Równe), Ukraiñsko-Polskie Forum M³odych im.
W. Lipiñskiego (£uck), Studenckie Bractwo (Nadrawina), M³odzie¿ Chrzeœcijañ-
sko-Demokratyczna (Kijów), Zwi¹zek Niezale¿nych Dziennikarzy (¯ytomierz) oraz
Towarzystwo Lwa (Lwów), „Nowe Horyzonty” (Drohobycz), Centrum „M³oda
Demokracja” (Lwów), Fundacja „Nasz Stanis³awów” (Iwano-Frankiwsk), „Dialog
Europejski” (Lwów).

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kontynuacja programów dla m³odzie¿y.

Fundacja Oœrodka KARTA

ul. Narbutta 29, 02-536 Warszawa
tel. (+22) 848-07-12, fax 646-65-11
ok@karta.org.pl, www.karta.org.pl

Zakres dzia³ania
Oœrodek KARTA jest organizacj¹ pozarz¹dow¹, zajmuj¹c¹ siê dokumentowa-

niem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy Wschodniej. Po-
cz¹tkiem dzia³añ by³o powo³anie w 1982 roku w Warszawie „Karty” jako pod-
ziemnej gazetki publicystycznej. W roku 1990 zarejestrowane zosta³y œciœle ze

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

sob¹ wspó³pracuj¹ce Fundacja Archiwum Wschodniego i Fundacja KARTA. Pod
koniec 1991 roku powo³ano Oœrodek KARTA, ³¹cz¹cy obie fundacje.

Fundacja Oœrodka KARTA prowadzi:

– dzia³alnoœæ badawcz¹ – dokumentacja najnowszej historii Polski
– dzia³alnoœæ edukacyjn¹ – upowszechnianie najnowszej historii Polski
– dzia³alnoœæ wydawnicz¹.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹

– „Wspólne miejsce – Europa Wschodnia” to program miêdzynarodowy reali-

zowany przez Oœrodek we wspó³pracy z zagranicznymi partnerami (finanso-
wany g³ównie ze œrodków National Endowment for Democracy i Fundacji
Forda). Jest to program badawczo-opiniotwórczy, prowadzony od 1993 roku,
realizowany niemal we wszystkich krajach Europy Œrodkowo-Wschodniej.
Obecnie jego g³ównym celem jest opracowanie miêdzynarodowego S³owni-
ka dysydentów (1956-89). G³ównym partnerem Oœrodka KARTA, bêd¹cego ko-
ordynatorem, jest Oœrodek Badañ, Informacji i Upowszechniania „Memoria³”
w Moskwie. Z czasem do³¹czy³y siê tak¿e niezale¿ne oœrodki z Ukrainy, Bia³o-
rusi, Bu³garii i innych krajów by³ego bloku sowieckiego. W 1998 roku, dziêki
wspó³pracy z „Memoria³em” Oœrodek opublikowa³ £agry. Przewodnik ency-
klopedyczny.

– Oœrodek wspiera tak¿e dialog polsko-ukraiñski. W tym celu wydaje seriê Polska–

Ukraina: trudne pytania dokumentuj¹c¹ kolejne spotkania historyków obu stron.
Projekt o tym samym tytule oprócz seminariów obejmowa³ tak¿e dokumentacjê
ofiar konfliktu polsko-ukraiñskiego w latach czterdziestych XX wieku.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL)

ul. Hauke Bosaka 11, 01-540 Warszawa
tel. (0-22) 869 92 07, fax (0-22) 839 22 85
biuro@frdl.org.pl; www.frdl.org.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL) jest organizacj¹ pozarz¹dow¹,

apolityczn¹, niezale¿n¹ i niekomercyjn¹. Zosta³a ustanowiona 18 wrzeœnia 1989
i wpisana do rejestru fundacji 9 stycznia 1990.

Misj¹ FRDL jest szerzenie idei samorz¹dnoœci obywatelskiej, rozumianej jako

podstawowa forma demokracji. Wype³niaj¹c swoj¹ misjê, Fundacja wspiera dzia-
³ania samorz¹dów lokalnych i organizacji pozarz¹dowych, przyczyniaj¹c siê tym
samym do budowy i wzmacniania spo³eczeñstwa obywatelskiego.

Dziêki profesjonalizmowi us³ug, ich dostêpnoœci dla samorz¹dowców i dzia-

³aczy lokalnych w ca³ym kraju oraz doskonale przygotowanej i doœwiadczonej
kadrze trenerów i ekspertów, Fundacja zajmuje pierwsze miejsce w kraju na li-
œcie najpopularniejszych organizacji szkol¹cych samorz¹d terytorialny.

Od 1993 roku programy miêdzynarodowe s¹ jedn¹ z g³ównych dziedzin dzia-

³alnoœci FRDL. Rosn¹ca liczba projektów miêdzynarodowych spowodowa³a, ¿e
powo³ano wyspecjalizowan¹ jednostkê organizacyjn¹ Fundacji pod nazw¹ Pol-
ski Instytut Demokracji Lokalnej. Jego zadaniem jest koordynacja wszystkich
dzia³añ realizowanych przez Fundacjê za granic¹ oraz bezpoœrednia realizacja
du¿ych programów, wspieraj¹cych budowê i rozwój samorz¹du terytorialnego
w innych krajach.

W ostatnich latach g³ównymi odbiorcami, do których kierowano zagraniczne

programy Fundacji, byli reprezentanci w³adz pañstwowych, samorz¹du terytorial-
nego, organizacji pozarz¹dowych oraz dziennikarze i dzia³acze lokalni z Ukrainy,
Bia³orusi, Albanii, Macedonii, Serbii i Czarnogóry, Boœni i Hercegowiny, Obwodu
Kalinigradzkiego oraz Kazachstanu. Projekty Fundacji realizowane by³y tak¿e dla
uczestników z Bu³garii, Gruzji oraz Rosji. Eksperci Fundacji doradzaj¹ rz¹dom lub
w³adzom lokalnym w S³owenii, Czeczenii i Rumunii.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Swoj¹ dzia³alnoœæ na Ukrainie FRDL rozpoczê³a w 1992 konferencj¹ „Od Centra-

lizmu do demokracji lokalnej – spotkania samorz¹dowców Europy Œrodkowej i
Wschodniej” (Kraków 1992), realizowan¹ przy wspó³pracy Dyrekcji Programu Lo-
cal Democracy in Poland z Uniwersytetu Rutgers, gdzie spotkali siê przedstawicie-
le 14 krajów, w tym Ukrainy, w celu uzgodnienia scenariuszy dzia³añ prowadz¹-
cych do utworzenia struktur nowych w³adz lokalnych. Od tamtego czasu FRDL
regularnie realizuje projekty zwi¹zane z Ukrain¹. Projekty te skierowane s¹ za-
równo do organizacji pozarz¹dowych, jak i do przedstawicieli samorz¹du, admini-
stracji pañstwowej, mieszkañców, ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw oraz dzienni-
karzy. Projekty realizowane s¹ w ró¿nej formie: wizyt ekspertów polskich na Ukra-
inie, szkoleñ w Polsce, wizyt studyjnych, warsztatów, szkoleñ trenerów, konferencji,
seminariów, t³umaczeñ publikacji oraz materia³ów szkoleniowych. Projekty finan-
sowane by³y m.in. przez Inicjatywê Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej
PAUCI, MATRA (program MSZ Holandii), US-Ukraine Foundation i innych.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Aktualnie i w przysz³oœci Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej planuje, korzystaj¹c

z wieloletniego doœwiadczenia, dalsz¹ wspó³pracê z partnerami ukraiñskimi w budowa-
niu spo³eczeñstwa obywatelskiego oraz wspieranie rozwoju regionalnego Ukrainy.

Fundacja na rzecz Umacniania
Wiêzi Rodzinnych i Spo³ecznych SYNAPSIS

ul. Ondraszka 3, 02-085 Warszawa
tel. (0-22) 825 77 57, 825 87 22, fax (0-22) 825 77 57
fundacja@synapsis.waw.pl, www.synapsis.waw.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja SYNAPSIS powsta³a w 1990 roku i zajmuje siê pomoc¹ osobom

z autyzmem oraz wspó³prac¹ z podobnymi organizacjami w kraju i na œwiecie;
przewodniczy Radzie Porozumienia Organizacji Pozarz¹dowych Pracuj¹cych na

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

rzecz Dzieci i Osób Doros³ych z Autyzmem i Pokrewnymi Zaburzeniami oraz ich
Rodzin, jest tak¿e cz³onkiem Autism Europe (organizacji zrzeszaj¹cej europej-
skie organizacje zajmuj¹ce siê problematyk¹ autyzmu). Fundacja korzysta z do-
œwiadczeñ licznych organizacji w krajach zachodnioeuropejskich, dziel¹c siê jed-
noczeœnie tymi doœwiadczeniami z organizacjami na Ukrainie.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Fundacja wspó³pracuje z Ukrain¹ od czerwca 2001 roku.
Dotychczas zrealizowane programy:

– IV-XII 2001 – program „Wymiana doœwiadczeñ miêdzy rodzinami i profesjo-

nalistami – profesjonalne wsparcie œrodowiska rodzin wychowuj¹cych dzieci
z autyzmem we Lwowie”, we wspó³pracy z Fundacj¹ KONTAKT ze Lwowa (daw-
na nazwa: Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Rodzin Dzieci Autystycznych):
wspó³praca merytoryczna, przekazywanie doœwiadczeñ polskich, rozwijanie
kontaktów w regionie przygranicznym Przemyœl-Lwów, szkolenia prowadzo-
ne przez psychoterapeutów, psychologów, pedagogów Fundacji SYNAPSIS,
udzia³ uczestników z Ukrainy w Europejskim Tygodniu Autyzmu w Polsce;

– IV 2002- IV 2003 – projekt „Partnerstwo rodziców i profesjonalistów w two-

rzeniu skutecznego systemu pomocy dla dzieci i osób z autyzmem – wymiana
doœwiadczeñ œrodowisk polskich i ukraiñskich” w ramach Programu Wschód-
Wschód – we wspó³pracy z Fundacj¹ KONTAKT ze Lwowa, Ukraiñskim Instytu-
tem Badawczym Psychiatrii Spo³ecznej i S¹dowej oraz Uzale¿nieñ z Kijowa.
Wspó³praca z organizacjami rodziców na terenie Lwowa i Kijowa, przygoto-
wanie profesjonalistów do tworzenia placówek terapeutyczno-edukacyjnych,
wsparcie akcji uœwiadamiania istnienia niedostrzeganych dot¹d na Ukrainie
problemów osób z autyzmem.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kolejny etap wspó³pracy, planowany na jesieñ 2003 roku, bêdzie konsekwencj¹

poprzednich projektów. Tym razem, odpowiadaj¹c na potrzeby œrodowisk ze
Lwowa i Kijowa, Fundacja SYNAPSIS chce skupiæ siê na szkoleniach z zakresu
rzecznictwa interesów osób autystycznych, tworzenia szerszej reprezentacji ta-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

kich œrodowisk, uczenia grup dotkniêtych autyzmem samodzielnego zaspakaja-
nia potrzeb, zak³adania organizacji, podstaw pisania wniosków o fundusze, two-
rzenia i rozliczania bud¿etów, szukania Ÿróde³ finansowania. Bêd¹ mia³y one
formê konsultacji i wyk³adów, opartych na polskich doœwiadczeniach.

Fundacja Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej

ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa
tel. (0-22) 828 91 45 w. 141, 826 35 98, fax (0-22) 828 9129
spczs@szpitalna.ngo.pl; www.free.ngo.pl/spczs

Zakres dzia³ania
Celem za³o¿onej w 1990 roku Fundacji jest dzia³alnoœæ naukowa, oœwiatowa,

kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony œrodowiska, dobroczyn-
noœci i pomocy spo³ecznej prowadzona na rzecz wspó³pracy, porozumienia
i solidarnoœci narodów Polski, Czech, S³owacji oraz innych krajów. Obecnie Fun-
dacja koncentruje siê na programach pomocowych dla organizacji oraz mediów
z krajów by³ego Zwi¹zku Radzieckiego.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Fundacja wspó³pracuje z Ukrain¹ od 1992 roku; wspó³praca ta obejmuje przede

wszystkim media i organizacje pozarz¹dowe:

– Program „Technika Wolnego S³owa” (1992–2003) – szkolenia z zakresu tech-

nik sk³adu komputerowego dla potrzeb niezale¿nych wydawnictw. Kursanci
wyje¿d¿aj¹ z Polski z umiejêtnoœciami pozwalaj¹cymi na obs³ugê programów
komputerowego sk³adu tekstów. Uczestnicy bardziej zaawansowani s¹ szko-
leni wed³ug zg³aszanych potrzeb. Dodatkowo wybrane organizacje otrzymuj¹
sprzêt komputerowy.
W 2003 roku zakoñczy³a siê ósma edycja programu. Ogó³em w programie

udzia³ w wziê³o oko³o 430 osób reprezentuj¹cych kilkaset organizacji z Bia³orusi,
Ukrainy, Rosji, Mo³dawii, Litwy, £otwy, Mongolii, Azerbejd¿anu, Gruzji, Armenii,
Kirgizji, Turkmenii, Kazachstanu, Uzbekistanu.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

– Program „Niezale¿ne media” (1996–2002) – trzytygodniowe sta¿e dla dzien-

nikarzy prasy, radia, telewizji i redaktorów wydawnictw. Prezentowane by³y
polskie doœwiadczenia z lat transformacji, rozwój niezale¿nych mediów w Pol-
sce (w tym etyka mediów, odpowiedzialnoœæ dziennikarza za s³owo, dzienni-
karstwo œledcze). W programie przewidziane by³y spotkania z politykami, na-
ukowcami, przedstawicielami œwiata kultury oraz z dzia³aczami organizacji
pozarz¹dowych.
Wa¿nym elementem programu by³a mo¿liwoœæ nawi¹zania bezpoœrednich
kontaktów z polskimi dziennikarzami podczas wizyt studyjnych w warszaw-
skich redakcjach. W polskiej prasie zamieszczano materia³y dziennikarzy –
uczestników programu na tematy zwi¹zane z aktualnymi wydarzeniami w ich
pañstwach, jak równie¿ opinie i komentarze dotycz¹ce wydarzeñ œwiatowych.
W 2002 roku zakoñczy³a siê czwarta edycja tego programu. Ogó³em wziê³o w
nim udzia³ ponad 120 dziennikarzy.

– Dzia³anie kulturalne – Fundacja organizuje imprezy promuj¹ce kulturê m.in.

Ukrainy. I tak np. w 2002 roku zorganizowano wystawê malarstwa lwow-
skiego, podczas której zaprezentowano kilkadziesi¹t prac oœmiu wspó³cze-
snych malarzy.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W 2003 roku planowana jest kolejna edycja sta¿y dziennikarskich „Nieza-

le¿ne media V”, w których przewidywany jest udzia³ przedstawicieli mediów
ukraiñskich.

W roku 2004 maj¹ siê odbyæ kolejne szkolenia w zakresie sk³adu komputero-

wego „Technika Wolnego S³owa IX”.

Równie¿ w roku 2004, wspólnie z Instytutem Rozwoju Miasta ze Lwowa, Fun-

dacja Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej planuje zorganizowanie programu
samorz¹dowego „Spo³eczna kontrola w³adz lokalnych”.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Fundacja im. Stefana Batorego

ul. Sapie¿yñska 10a, 00-215 Warszawa
tel. (0-22) 536 02 00, fax (0-22) 536 02 20
batory@batory.org.pl; www.batory.org.pl

Zakres dzia³ania
Celem Fundacji im. Stefana Batorego, powo³anej w maju 1988 roku, jest

wspieranie rozwoju otwartego, demokratycznego spo³eczeñstwa. Przez 15 lat
Fundacja dzia³a³a na polu edukacji, kultury, ochrony zdrowia i pomocy spo³ecz-
nej, wspomaga³a rozwój lokalnych organizacji pozarz¹dowych, wspiera³a prze-
miany demokratyczne i rynkowe w Polsce oraz w Europie Œrodkowej i Wschod-
niej. Na inicjatywy te przeznaczy³a 320 milionów z³otych, przyznaj¹c przesz³o 10
tysiêcy dotacji i 5 tysiêcy stypendiów.

W 2002 roku Fundacja okreœli³a na nowo pola i zakres swojej aktywnoœci,

kieruj¹c siê analiz¹ spo³ecznych potrzeb i bior¹c pod uwagê wysokoœæ œrodków,
jakie pozostaj¹ w jej dyspozycji. Dzia³ania Fundacji koncentruj¹ siê dziœ na wzmac-
nianiu spo³ecznej aktywnoœci, propagowaniu wolnoœci obywatelskich i zasad
pañstwa prawa oraz rozwijaniu wspó³pracy i solidarnoœci miêdzynarodowej.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹

Programy w³asne Fundacji Batorego

Przedsiêwziêcia podejmowane przez Fundacjê obejmowa³y ró¿norodn¹ pro-

blematykê: od polityki po wymianê m³odzie¿y, od samorz¹du lokalnego po deba-
ty historyków. Wœród wa¿nych projektów wymieniæ mo¿na: pierwsze spotkanie
parlamentarzystów z Polski i Ukrainy (1990), konferencjê „Renesans Ukrainy” (1996),
seminaria: „Trudne pytania. Polacy i Ukraiñcy 1918–1948” (1994) i „Historiografia
Polski i Ukrainy po 1989 roku” (1998), wizyty studyjne i warsztaty dla dziennikarzy,
redaktorów pism spo³eczno-kulturalnych, liderów zwi¹zków zawodowych, praw-
ników, samorz¹dowców, historyków oraz dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Projekty podjête w ostatnich latach

– „Nowa Unia Europejska i Ukraina” – rozpoczêty w 2002 roku projekt ma oce-

niæ obecne stosunki miêdzy rozszerzaj¹c¹ siê Uni¹ Europejsk¹ a Ukrain¹,
a tak¿e przygotowaæ opracowanie mo¿liwych strategii i konkretnych rozwi¹-
zañ dotycz¹cych tych relacji. W projekcie uczestnicz¹ eksperci z krajów Unii
Europejskiej (Belgia, Wielka Brytania), Polski, S³owacji, Ukrainy i Wêgier. Koñ-
cowy raport, wraz z rekomendacjami, zostanie opublikowany w jêzykach an-
gielskim, polskim i ukraiñskim.

– „Monitoring otwartoœci wschodnich granic Polski” – Wspólnie z Helsiñsk¹

Fundacj¹ Praw Cz³owieka oraz grup¹ organizacji pozarz¹dowych prowadzili-
œmy w 2002 i 2003 roku monitoring warunków przekraczania wschodnich
granic Polski przez cudzoziemców. Na podstawie tych badañ zosta³ opraco-
wany i wydany raport, zwracaj¹cy uwagê na przestrzeganie praw i respekto-
wanie godnoœci osób przekraczaj¹cych granicê, a tak¿e zawieraj¹cy rekomen-
dacje dla stra¿y granicznej i s³u¿b celnych.

– „Historia alternatywna” – projekt realizowany w latach 1999-2003 wspólnie

z redakcj¹ miesiêcznika „Mówi¹ Wieki”. W formule spotkañ warsztatowych
zespo³y uczniowskie z Bia³orusi, Litwy, Ukrainy i Rosji pod kierownictwem
nauczycieli przygotowa³y wspólne prace ³¹cz¹ce w sobie elementy „historii
alternatywnej” („co by by³o gdyby...”) z prób¹ zastosowania rozmaitych tech-
nik krytyki Ÿróde³. Na podstawie materia³ów powsta³ych podczas warsztatów
opracowano cykl broszur edukacyjnych w czterech jêzykach.

– „Bia³oruœ, Ukraina, Polska – klub dziennikarzy” – cykl warsztatów i wizyt stu-

dyjnych dla grupy 25-30 dziennikarzy prasy regionalnej, pomagaj¹cych w wy-
mianie informacji miêdzy redakcjami, w usprawnieniu i podniesieniu jakoœci
pracy oraz zwiêkszeniu liczby publikacji prasowych poœwiêconych zagadnie-
niu rozszerzenia Unii i sytuacji w krajach regionu.

Programy grantodawcze

Dzia³aj¹cy od 1991 roku Program „Wschód-Wschód” wspomaga realizacjê

projektów dotycz¹cych problematyki spo³ecznej, przemian demokratycznych oraz
aktywizacji m³odzie¿y w krajach naszego regionu. Wspó³pracê kulturaln¹ z Ukra-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

in¹ wspiera³ w latach 1995-2002 Program Kulturalny. Natomiast Program Wy-
dawniczy do koñca 2002 roku dotowa³ publikacjê t³umaczonych z jêzyka ukraiñ-
skiego na polski ksi¹¿ek z zakresu humanistyki, nauk spo³ecznych i politycznych
oraz wspó³czesnej literatury piêknej.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W nastêpnych latach kontynuowany bêdzie monitoring wschodnich granic

Polski (przede wszystkim procedury wydawania wiz i pracy konsulatów), bêd¹
siê te¿ odbywa³y kolejne spotkania klubu dziennikarzy. W ramach projektu „Prze-
mieszczone dobra kultury” przygotowane zostanie opracowanie na temat wspó³-
pracy polsko-ukraiñskiej w tej dziedzinie.

Na prze³omie lat 2003 i 2004 zaprezentujemy podsumowuj¹cy raport „Nowa

Unia Europejska i Ukraina”, a tak¿e krótsze policy papers, poœwiêcone polityce
rozszerzonej Unii wobec Ukrainy. W 2004 roku zostan¹ rozpoczête prace nad
przygotowaniem projektu badawczego poœwiêconego programom pomocowym
Unii. Chcemy precyzyjnie zdiagnozowaæ dzia³ania adresowane do Ukrainy, Mo³-
dowy i Bia³orusi, zaproponowaæ modyfikacjê celów, sposobów finansowania
i procedur oraz opracowaæ metody wspierania spo³eczeñstwa obywatelskiego
i pro-europejskich elit w Europie Wschodniej.

Jesieni¹ 2003 rozpocznie dzia³alnoœæ nowy, kilkuletni program grantodawczy

„Inicjatywy Obywatelskie w Europie Wschodniej”, finansowany ze œrodków Fun-
dacji Forda. Do wspó³pracy zapraszamy organizacje pozarz¹dowe z wybranych
obwodów Bia³orusi i Ukrainy, które s¹ zainteresowane wspieraniem lokalnych
inicjatyw obywatelskich, dzia³aniem na rzecz rozwoju wspó³pracy miêdzy orga-
nizacjami oraz administracj¹ publiczn¹, a tak¿e dzia³aniem na rzecz zmian pra-
wa i praktyki administracyjnej, sprzyjaj¹cych rozwojowi inicjatyw obywatelskich.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Fundacja Wspomagania Wsi

ul. Bellottiego 1, 01-022 Warszawa
tel. (0-22) 636 25 70 -75, fax (0-22) 636 62 70
fww@fww.org.pl; www.fww.org.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja Wspomagania Wsi (FWW) powsta³a w 1999 roku w wyniku po³¹-

czenia Fundacji Wspomagaj¹cej Zaopatrzenie Wsi w Wodê (dzia³aj¹cej od 1987
roku) i Fundacji Rolniczej (powsta³ej w 1991).

FWW wspiera spo³eczny, gospodarczy i kulturalny rozwój obszarów wiejskich.

Dzia³aj¹c na rzecz ochrony œrodowiska naturalnego, Fundacja propaguje wyko-
rzystywanie niekonwencjonalnych Ÿróde³ energii.

Fundacja prowadzi program mikropo¿yczek, program finansowego wspiera-

nia inwestycji w dziedzinie ochrony œrodowiska, szkolenia w zakresie zarz¹dza-
nia ma³ym przedsiêbiorstwem, szkolenia przygotowuj¹ce do prowadzenia dzia-
³alnoœci agroturystycznej, programy szkoleniowe dla m³odzie¿y, konkursy gran-
towe dla organizacji lokalnych.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Fundacja wspó³pracuje z Ukrain¹ od 1994 roku.
FWW, we wspó³pracy z ukraiñskim Uniwersytetem Narodowym Akademia Ostroh-

ska i kanadyjsk¹ organizacj¹ Canada World Youth (CWY), prowadzi dwa programy:

– „Kanadyjsko-Polsko-Ukraiñski Program Wymiany M³odzie¿y” – siedmiomie-

siêczny, realizowany na terenie Kanady i w Polsce. Jest to program (dla osób
od 18 do 22 lat), którego celem jest szkolenie aktywnych obywateli, rozumie-
j¹cych znaczenie spo³ecznej odpowiedzialnoœci, czynnie uczestnicz¹cych
w ¿yciu regionu, oddanych sprawom w³asnej spo³ecznoœci. Uczestnicy s¹ rów-
nie¿ przygotowywani do sprostania wymogom nowoczesnego rynku pracy.
W programie uczestniczy 4 Ukraiñców, 12 Polaków i 16 Kanadyjczyków.

– „NetCorps Kanadyjsko-Polsko-Ukraiñski Program Wymiany M³odzie¿y” – sze-

œciomiesiêczny sta¿ na terenie Kanady i Ukrainy dla osób od 19 do 24 lat,
którego celem jest poszerzenie wiedzy uczestników na temat nowoczesnych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

technologii komputerowych i kszta³towanie aktywnych postaw obywatelskich.
W programie uczestniczy 4 Ukraiñców, 4 Polaków i 8 Kanadyjczyków.
W obu programach uczestnicy pracuj¹ spo³ecznie m.in. w ma³ych przedsiêbior-

stwach i szko³ach, zaœ dwa dni wype³nione s¹ zajêciami edukacyjnymi. W progra-
mie NetCorps praca zwi¹zana jest z wykorzystaniem wiedzy informatycznej.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Program NetCorps bêdzie kontynuowany w nastêpnych latach.

Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka

ul. Bracka 18 m. 62, 00-028 Warszawa,
tel./fax (0-22) 828 10 08,
hfhr@hfhrpol.waw.pl, www.hfhrpol.waw.pl

Zakres dzia³ania
Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka (HFPC) powsta³a w 1989 roku w Warsza-

wie. Za³o¿yli j¹ dzia³acze podziemnego Komitetu Helsiñskiego. Jest instytucj¹
niedochodow¹, niezale¿n¹ od pañstwa i ugrupowañ politycznych, a w swej za-
granicznej dzia³alnoœci zajmuje siê kszta³ceniem – w zakresie praw cz³owieka,
rz¹dów prawa i konstytucjonalizmu – osób zwi¹zanych z organizacjami poza-
rz¹dowymi, instytucjami pañstwowymi i mediami. HFPC naucza równie¿ sku-
tecznego dzia³ania na rzecz ochrony i promocji praw cz³owieka. Od wielu lat jest
jednym z g³ównych œwiatowych oœrodków kszta³c¹cych specjalistów i dzia³aczy
praw cz³owieka w œwiecie postkomunistycznym.

Do pañstw priorytetowych nale¿¹ Rosja, Ukraina i Bia³oruœ, a tak¿e pañstwa

po³udniowego Kaukazu oraz postkomunistyczne pañstwa Azji Centralnej. Fun-
dacja dzia³a równie¿, choæ mniej aktywnie, w pañstwach ba³tyckich, na S³owacji,
w Albanii i w Serbii.

Szkolenia organizowane przez HFPC przesz³o do tej pory ponad 3 tysi¹ce cu-

dzoziemców, w wiêkszoœci przedstawicieli elit spo³ecznych, z ponad 20 krajów.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Dzia³alnoœæ HFPC na poziomie miêdzynarodowym obejmuje:

– szkolenia teoretyczne z zakresu wiedzy o prawach cz³owieka i mechanizmach

ich ochrony

– szkolenia w zakresie umiejêtnoœci skutecznego dzia³ania na rzecz ochrony

praw cz³owieka i poszanowania prawa (np. techniki monitoringu praw cz³o-
wieka, prowadzenie dzia³añ prawnych w interesie publicznym, organizowa-
nie kampanii spo³ecznych itp.)

– szkolenia przedstawicieli grup zawodowych (prawnicy, adwokaci, sêdziowie,

pracownicy biur rzeczników praw obywatelskich, politycy i eksperci parlamen-
tarni, dziennikarze, nauczyciele) przekazuj¹ce wiedzê o prawach cz³owieka
i stosowanych w tych zawodach technikach ochrony praw cz³owieka

– konsultacje eksperckie strategicznych planów dzia³ania oraz realizacji poszcze-

gólnych projektów

– edukacjê publiczn¹ (np. przez produkcjê i dystrybucjê filmów edukacyjnych

w wersji rosyjskiej i angielskiej, które czêsto s¹ emitowane w stacjach telewi-
zyjnych rozmaitych krajów).

Pocz¹wszy od roku 1990 – a od 1991 we wspó³pracy z Rad¹ Europy – HFPC

organizuje coroczne Miêdzynarodowe Letnie Szko³y Praw Cz³owieka dla osób
aktywnie zajmuj¹cych siê ochron¹ praw cz³owieka we wszystkich krajach post-
komunistycznych.

Od 1998 roku, z uwagi na ogromne zainteresowanie Letni¹ Szko³¹ (co roku

Fundacja otrzymuje oko³o 1000 zg³oszeñ), Fundacja organizuje równie¿ Miêdzy-
narodowe Zimowe Szko³y Praw Cz³owieka.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Program ukraiñski zosta³ uruchomiony w kwietniu 1999 roku. Jego celem jest

wspomaganie procesu powstawania ruchu na rzecz praw cz³owieka na Ukra-
inie. HFPC inicjuje projekty wspieraj¹ce wspó³pracê oœrodków pozarz¹dowych,
uniwersyteckich i pañstwowych oraz przyczyniaj¹ce siê do profesjonalizacji dzia-
³añ organizacji pozarz¹dowych (zw³aszcza z prowincji), a tak¿e udziela pomocy
w realizacji tych projektów.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Beneficjentami tych programów s¹ dzia³acze organizacji pozarz¹dowych, pra-

cownicy naukowi, przedstawiciele zawodów prawniczych (adwokaci, sêdziowie),
pracownicy instytucji pañstwowych (biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, sa-
morz¹dy lokalne, parlament, ministerstwa).

Od 1990 do lutego 2003 roku, oko³o 250 osób zosta³o objêtych rozmaitymi

szkoleniami HFPC. Absolwenci szkoleñ utrzymuj¹cy kontakt z Fundacj¹ (90 osób)
spotkali siê na ZjeŸdzie Ukraiñskich Absolwentów w Ja³cie w maju 2001 roku.
Celem tego spotkania by³o wzajemne poznanie siê absolwentów oraz zaplano-
wanie i omówienie mo¿liwoœci wspó³pracy rozmaitych oœrodków dzia³aj¹cych
na rzecz praw cz³owieka w tym kraju.

Projekty:

– 1998 – seminarium na temat monitoringu praw cz³owieka dla przedstawicie-

li organizacji pozarz¹dowych z Ukrainy, Rosji i Bia³orusi

– 1999 – specjalistyczne szkolenie dla pracowników nowopowsta³ego biura

Rzecznika Praw Obywatelskich Ukrainy na temat praw i wolnoœci cz³owieka,
technik monitoringu oraz pracy ze skargami indywidualnymi

– 1999 – Ukraiñska Letnia Szko³a Praw Cz³owieka – seminarium z programem

podobnym do Miêdzynarodowych Letnich Szkó³ HFPC – organizowane
w Warszawie dla uczestników z Ukrainy

– 1999-2000 – seminarium poœwiêcone technikom monitoringu praw cz³owie-

ka dla dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych i pracowników biura Rzecznika
Praw Obywatelskich (w ramach projektu zorganizowano we wspó³pracy z ki-
jowsk¹ Fundacj¹ Odrodzenie zamkniêty konkurs ma³ych grantów na najlep-
sze projekty opracowane przez uczestników szkolenia)

– 2000 – seminarium na temat wykorzystania raportu z monitoringu w kampanii

na rzecz wprowadzenia systemowych zmian w zakresie przestrzegania praw
cz³owieka dla organizacji pozarz¹dowych z Ukrainy i Federacji Rosyjskiej

– 2001 – seminarium poœwiêcone strategii i technikom edukacji w zakresie praw

cz³owieka, organizowane na Ukrainie dla przedstawicieli organizacji poza-
rz¹dowych oraz pracowników wy¿szych uczelni; seminarium by³o czêœci¹ szer-
szego programu „Organizowanie i Wzmacnianie Ruchów na Rzecz Praw Cz³o-

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

wieka dla Spo³eczeñstwa Obywatelskiego w Krajach WNP”

– 2001 – seminarium na temat planowania strategicznego i technik dzia³ania

na rzecz interesu publicznego dla dzia³aczy organizacji pozarz¹dowych z Ukra-
iny, Federacji Rosyjskiej i Mo³dowy

– 2002 – seminarium na temat strategii pracy organizacji pozarz¹dowych z in-

stytucjami penitencjarnymi, organizowane na terenie Ukrainy dla przedsta-
wicieli organizacji pozarz¹dowych oraz pracowników s³u¿by wiêziennej, bê-
d¹ce czêœci¹ programu: „Organizowanie i Wzmacnianie Ruchów na Rzecz Praw
Cz³owieka dla Spo³eczeñstwa Obywatelskiego w Krajach WNP”

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kontynuacja dotychczasowych projektów (Miêdzynarodowe Letnie i Zimowe

Szko³y Praw Cz³owieka).

Fundacja Instytut Studiów Wschodnich

ul. Kozia 3/5 lok. 6, 00-070 Warszawa
tel./fax (0-22) 827 20 64, 827 20 52, 828 52 84
forum@isw.org.pl; www.forum-ekonomiczne.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja prowadzi dzia³alnoœæ na rzecz zbli¿enia pomiêdzy pañstwami Europy

Œrodkowej i Wschodniej. Celem podejmowanych od 1993 roku przedsiêwziêæ jest
edukacja spo³eczna i polityczna, s³u¿¹ca budowaniu demokratycznej przysz³oœci Polski
i pañstw zza naszej wschodniej i po³udniowej granicy. Realizowane na ró¿nych szcze-
blach przedsiêwziêcia s³u¿yæ maj¹ rozwojowi wspó³pracy kulturalnej, naukowej oraz
gospodarczej miêdzy pañstwami Europy Œrodkowej i Wschodniej.

– wspomaganie inicjatyw, które uzupe³niaj¹ kontakty oficjalne w³adz politycznych
– „inwestowanie” w przysz³e stosunki, tj. inicjowanie i wspomaganie kontak-

tów m³odzie¿y

– pog³êbianie wiedzy o gospodarkach Polski, Ukrainy, Rosji i Bia³orusi

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Fundacja ustanowi³a fundusz stypendialny dla ukraiñskich studentów. W roku

szkolnym 2000/2001 przyznano 10 stypendiów o wartoœci 4900 dolarów dla stu-
dentów Akademii Kijowsko-Mohylañskiej.

Najwiêkszym przedsiêwziêciem realizowanym przez Instytut jest coroczne „Fo-

rum Ekonomiczne” odbywaj¹ce siê w Krynicy Górskiej. W tym roku odbêdzie siê
ono ju¿ po raz 12. W 2001 roku w Beskidy przyjecha³o ok. 1000 polityków, biz-
nesmenów, dziennikarzy z 19 pañstw: Armenii, Azerbejd¿anu, Bia³orusi, Bu³ga-
rii, Czech, Estonii, Gruzji, Kazachstanu, Litwy, £otwy, Mo³dowy, Polski, Rosji, Ru-
munii, S³owacji, Ukrainy, Uzbekistanu, Wêgier, USA oraz przedstawiciele Unii
Europejskiej. Wœród nich byli prezydenci Polski, Litwy, Mo³dowy i S³owacji oraz
piêciu premierów. Forum w Krynicy z roku na rok rozwija siê i uczestniczy w nim
coraz wiêcej osób. Nazywane jest nawet „polskim Davos”.

Instytut organizuje tak¿e wakacyjne praktyki dla studentów, przede wszyst-

kim z Ukrainy, jak równie¿ z Bia³orusi i Rosji. Praktykanci bior¹ udzia³ w semina-
riach i wyk³adach dotycz¹cych problemów transformacji systemowej Polski
w latach 90., wolnego rynku i rozwoju przedsiêbiorczoœci w naszym kraju, odby-
waj¹ sta¿e zawodowe zgodne z kierunkiem studiów, spotykaj¹ siê z polskimi
studentami oraz bior¹ udzia³ w wielu imprezach kulturalnych w tych miastach.
W 2000 roku w Polsce goœci³o 40 studentów. Program zrealizowano wspólnie
z Fundacj¹ Rozwoju Demokracji Lokalnej, Fundacj¹ „Wiedzieæ Jak”, Fundacj¹ im.
Konrada Adenauera, Fundacj¹ im. Stefana Batorego, Fundacj¹ Uniwersytetu Ja-
gielloñskiego „Bratniak”, Wy¿sz¹ Szko³a Administracji Publicznej, Studium Eu-
ropy Wschodniej UW, Krajow¹ Izb¹ Gospodarcz¹ oraz studentami UW, SGH i UJ.

W grudniu 2000 instytut zorganizowa³ w Polsce studyjn¹ wizytê dziennikarzy

rosyjskich. Wspó³organizatorem projektu jest Fundacja im. Konrada Adenauera.

Inny projekt, to szkolenie w Polsce urzêdników ukraiñskiej administracji samorz¹do-

wej. W szeœciodniowych modu³ach szkoleniowych na terenie Województwa Ma³opol-
skiego wziê³o udzia³ 144 samorz¹dowców z Ukrainy. We wspó³pracy z Instytutem Trans-
formacji Spo³eczeñstwa w Kijowie Fundacja goœci³a w Polsce 70 ukraiñskich specjalistów
od bankowoœci i polityków. Wziêli oni udzia³ w seminarium szkoleniowym „Jak adapto-
waæ system bankowy Ukrainy i Polski do wymogów i oczekiwañ Unii Europejskiej”.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Partnerzy ukraiñscy:

Centrum im. O. Razumkowa w Kijowie, Forum Polsko-Ukraiñskie, Instytut

Transformacji Spo³eczeñstwa, Instytut Reform, samorz¹dy wojewódzkie, rejo-
nowe, wiejskie z 25 regionów (ob³ast) Ukrainy, Ukraiñski Zwi¹zek Przemys³ow-
ców i Przedsiêbiorców, uczelnie techniczne z Kijówa, Lwówa, Czerkasów, Iwa-
no-Frankiwska, Tarnopola, Narodowy sUniwersytet Akademia Kijowsko-Mohy-
lañska w Kijowie.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Kontynuowanie organizacji Forum Ekonomicznego.

Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej

Pa³ac Czartoryskich, Pl. Litewski 2, 20-080 Lublin
tel./fax (0-81) 532 29 07
instesw@platon.man.lublin.pl, www.iesw.lublin.pl

Zakres dzia³ania
Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej powsta³ w 1991 roku. Zosta³ powo-

³any na prawach stowarzyszenia jako Towarzystwo Instytutu Europy Œrodko-
wo-Wschodniej. Jest organizacj¹ pozarz¹dow¹. Inicjatywa powo³ania Instytu-
tu zrodzi³a siê z potrzeby ukazania historycznej i kulturowej specyfiki Europy
Œrodkowo-Wschodniej, rozumianej jako obszar rozci¹gaj¹cy siê pomiêdzy Ba³-
tykiem, Adriatykiem i Morzem Czarnym. Instytut skupia swoj¹ uwagê na pro-
cesach kszta³tuj¹cych przez wieki to¿samoœæ Europy Œrodkowo-Wschodniej,
które s¹ tak¿e kluczem do rozumienia sytuacji aktualnej. Instytut inicjuje i wspo-
maga liczne przedsiêwziêcia badawczo-naukowe, których celem jest badanie
dziejów i promocja kultury œrodkowoeuropejskiej. Jest organizatorem wielu
miêdzynarodowych konferencji. Prowadzi dzia³alnoœæ wydawnicz¹, która do-
kumentuje naukowe ¿ycie placówki.

Instytut wspó³pracuje z licznymi krajowymi i zagranicznymi oœrodkami na-

ukowymi i badawczymi. Uczestniczy³ w tworzeniu Kolegium Polskich i Ukraiñ-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

skich Uniwersytetów, które zaczê³o funkcjonowaæ jesieni¹ 2001 roku. W latach
1997-1999 Instytut realizowa³ tak¿e projekt „EuroDialog” – internetowy serwis,
który mia³ stanowiæ p³aszczyznê dialogu na mo¿liwie wiele tematów zwi¹za-
nych ze wspó³czesn¹ kultur¹ europejsk¹.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Instytut prowadzi projekty badawcze, przygotowuje publikacje oraz organi-

zuje konferencje.

Publikacje:

– „Dzieje Bia³orusi, Litwy, Polski i Ukrainy w nowym ujêciu historiograficznym”

(projekt naukowo-wydawniczy) – opracowanie w miêdzynarodowym zespole
redakcyjnym syntez dziejów wymienionych krajów od ich pocz¹tków do cza-
sów najnowszych. Powsta³e dzie³o w znacznie wiêkszym ni¿ dotychczas stop-
niu ma uwzglêdniæ odmienny punkt widzenia s¹siadów na wiele wa¿nych i
trudnych kwestii dotycz¹cych historii.

– „Historia Europy Œrodkowo-Wschodniej” (projekt naukowo-wydawniczy)

Celem tego wieloletniego projektu by³o przygotowanie i opublikowanie przez
miêdzynarodowy zespó³ historyków syntezy dziejów tej czêœci Europy, od po-
cz¹tku ludów s³owiañskich po dzieñ dzisiejszy. Owocem wspólnej pracy jest
dwutomowa Historia Europy Œrodkowo-Wschodniej pod redakcj¹ prof. Jerze-
go K³oczowskiego, wydana przez Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej w
roku 2000. Synteza uka¿e siê tak¿e w jêzyku francuskim w ramach presti¿o-
wej serii „Nouvelle Clio”, wydawanej przez Presses Universitaires de France.

– „Sytuacja religijno-wyznaniowa w Europie Œrodkowo-Wschodniej (X-XX wiek)”

Celem tego przedsiêwziêcia by³o prowadzenie porównawczych badañ histo-
rycznych nad dziejami spo³eczno-religijnymi na obszarze Europy Œrodkowo-
Wschodniej od czasów staro¿ytnych a¿ do obecnej sytuacji religijnej krajów
regionu. Badania, uwzglêdniaj¹ce najnowsze pogl¹dy oraz tendencje wystê-
puj¹ce w historiografii, koncentrowa³y siê zw³aszcza na problematyce rozwo-
ju i przemian Koœcio³ów i wspólnot wyznaniowych, problematyce ¿ycia reli-
gijnego, rozwoju wspólnot zakonnych etc.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Towarzystwo inicjowa³o i realizowa³o wiele prac badawczych, dotykaj¹cych
podobnej problematyki. Najwiêkszym przedsiêwziêciem w tej mierze by³o
przygotowanie miêdzynarodowego Kongresu Historii Porównawczej Koœcio-
³ów (CIHEC). „Chrzeœcijañstwo w Europie Œrodkowo-Wschodniej i jego zwi¹z-
ki ze Wschodem i Zachodem”, zorganizowanego w roku 1996 w Lublinie. Do
koñca roku 2000 wydano w jêzykach kongresowych ³¹cznie cztery tomy ma-
teria³ów z kongresu.

– „Aktualne stosunki miêdzynarodowe na obszarze Europy Œrodkowo-Wschodniej”

Towarzystwo prowadzi³o obserwacjê oraz analizê najwa¿niejszych procesów
politycznych w Europie Œrodkowo-Wschodniej. Szczególn¹ uwagê koncen-
trowano na rozwoju stosunków Polski i innych krajów europejskich z Ukra-
in¹, które maj¹ podstawowe znaczenie dla stabilizacji tej czêœci Europy i ca³e-
go kontynentu. Towarzystwo dwukrotnie przygotowa³o konferencje
polsko-ukraiñskie (Lublin – 1997, Kijów – 1999), odbywaj¹ce siê pod auspicja-
mi premierów rz¹dów Polski i Ukrainy. Zgromadzi³y one przedstawicieli œwia-
ta nauki i polityki, œrodowisk kulturowych, opiniotwórczych, organizacji po-
zarz¹dowych i samorz¹dów, którzy podejmowali dyskusjê na temat aktualnych
aspektów i barier we wspó³pracy polsko-ukraiñskiej.
Jednoczeœnie zwracano uwagê na miejsce krajów naszego regionu w zmie-
niaj¹cym siê uk³adzie europejskim, zw³aszcza w procesie integracji europej-
skiej. Wskazywano na mo¿liwe scenariusze rozwoju sytuacji miêdzynarodo-
wej, m.in. w perspektywie stosunków pomiêdzy Francj¹, Niemcami, Polsk¹ i
Ukrain¹. Problematyce tej poœwiêcono dwie miêdzynarodowe konferencje
zorganizowane w Poznaniu (1998) oraz Pary¿u (2000).

– „Aktualna sytuacja spo³eczno-kulturowa Europy Œrodkowo-Wschodniej”

Projekt badawczy koncentruj¹cy siê wokó³ czynników kszta³tuj¹cych aktual-

ne oblicze spo³eczno-kulturowe tej czêœci kontynentu, w tym: zjawisk demogra-
ficznych (liczba ludnoœci i jej zmiany, mniejszoœci etniczne etc.), zjawisk spo³ecz-
nych i politycznych (np. geografii wyborów), wyznaniowych (liczby i organizacji
wspólnot religijnych), ekonomicznych, edukacyjnych i ekologicznych. W chwili
obecnej dok³adne okreœlenie stanu krajów Europy Œrodkowo-Wschodniej jest
istotne dla procesów integracyjnych przebiegaj¹cych w tej czêœci Europy.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Kolegium Europy Wschodniej

ul. Kie³baœnicza 5, 50-108 Wroc³aw
tel./fax (0-71) 342 16 81; tel. (0-71) 341 71 97
office@kew.org.pl; www.kew.org.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja Kolegium Europy Wschodniej zosta³a za³o¿ona w 2001 roku z ini-

cjatywy Jana Nowaka-Jeziorañskiego. Poza nim za³o¿ycielami byli m.in. Gmina
Wroc³aw, Województwo Dolnoœl¹skie, Zak³ad Narodowy im. Ossoliñskich.

G³ówne obszary dzia³alnoœci: Ukraina, Bia³oruœ, Rosja, Litwa, Mo³dowa, Ru-

munia i Bu³garia.

G³ówne pola dzia³ania: kultura; wspieranie rozwoju samorz¹dnoœci; wymia-

na m³odzie¿y, promocja wspó³pracy gospodarczej, polityka spo³eczna etc.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Kolegium wspó³pracuje z Ukrain¹ od 2001 roku. Najwa¿niejsze przedsiêwziêcia:

– Festiwale Kultury Ukraiñskiej Ukraina Viva! (od 2001 roku)
– Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa „Od irredenty do wspó³pracy. Sto-

sunki polsko-ukraiñskie w XX wieku” (2002)

– Konferencja „Przesz³oœæ, która dzieli. Eksterminacja ludnoœci polskiej na Wo-

³yniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-1945” (maj 2003, wraz z Instytutem
Pamiêci Narodowej)

– Forum Europejskie Wroc³aw–Lwów (od czerwca 2003 roku, organizowane na

przemian we Lwowie i we Wroc³awiu; partnerzy ukraiñscy: Rada Miejska Lwo-
wa, Instytut Rozwoju Miasta we Lwowie, Stowarzyszenie DZYGA)

– dzia³alnoœæ wydawnicza, m.in. ksi¹¿ka Nie jesteœmy ukrainofilami. Polska myœl

polityczna wobec Ukraiñców i Ukrainy. Wybór tekstów (Wroc³aw 2002)

– œrodkowoeuropejskie czasopismo „Potiah 76” (wersja ukraiñska od czerwca 2003,

od paŸdziernika 2003 – wersja polska, redaktor naczelny: Jurij Andruchowycz)

– od lipca 2003 roku Kolegium Europy Wschodniej koordynuje wspó³pracê mia-

sta Wroc³awia z miastami partnerskimi w Europie Œrodkowej i Wschodniej,
w tym wspó³pracê ze Lwowem

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Plany dotycz¹ce Ukrainy

– Polsko-Ukraiñskie Forum Gospodarcze na Dolnym Œl¹sku (2-3 paŸdziernika

2003 roku; organizatorzy KEW i Urz¹d Marsza³kowski Województwa Dolno-
œl¹skiego; partnerzy ukraiñscy: Ministerstwo Gospodarki Ukrainy, Dniepro-
pietrowska Agencja Rozwoju Regionalnego, Instytut Rozwoju Miasta ze Lwo-
wa, Instytut Transformacji Spo³eczeñstwa w Kijowie)

– III Festiwal Kultury Ukraiñskiej Ukraina Viva! (2-6 paŸdziernika 2003 roku)
– Forum Europejskie Wroc³aw – Lwów
– wymiana m³odzie¿y miêdzy Lwowem i Wroc³awiem oraz Okrêgiem Dniepro-

pietrowskim i Województwem Dolnoœl¹skim

– Zimowa Szko³a Wschodnia z udzia³em studentów z Ukrainy (22-29 lutego

2004 roku; organizatorzy: KEW i Uniwersytet Warszawski)

Ma³opolskie Towarzystwo Oœwiatowe

ul. Limanowskiego 7, 33-300 Nowy S¹cz
tel./fax (0-18) 444 25 57
mto_poland@yahoo.co.uk; www.mto.org.pl

Zakres dzia³ania
Towarzystwo powsta³o w Nowym S¹czu w 1988 roku. Jego dzia³alnoœæ ogni-

skuje siê wokó³ wspierania niezale¿nej oœwiaty, innowacji oœwiatowych, eduka-
cji, rehabilitacji dzieci niepe³nosprawnych, wspieranie NGO w Polsce i krajach
Europy Œrodkowo–Wschodniej.

Dzia³alnoœæ miêdzynarodowa Towarzystwa rozpoczê³a siê z pocz¹tkiem lat

dziewiêædziesi¹tych. W latach 1991–1995 odby³o siê piêæ dwutygodniowych
warsztatów dla nauczycieli i administratorów szkó³ z obszarów wiejskich. Warsz-
taty realizowane by³y we wspó³pracy z Amerykanami z Educators for Social Re-
sponsibility. Mia³y one na celu zmianê podejœcia do procesu nauczania – jego
demokratyzacjê i dzia³ania w duchu „myœl globalnie, dzia³aj lokalnie”. Bra³y w
nich udzia³ osoby z Polski, Litwy, Wêgier.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Wspó³praca zosta³a zainicjowana w 2002 roku.
MTO ma kontakty ze szko³ami we Lwowie i Winnicy. Do tej pory zrealizowano

program wymiany uczniów i nauczycieli oraz warsztaty na temat innowacyjnych
metod nauczania i wychowania obywatelskiego.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W roku szkolnym 2003/2004 MTO ma zamiar w³¹czyæ kilka szkó³ na Ukrainie

do sieci SZKÓ£ PLUS i zainicjowaæ projekt „Dura lex, sed lex” ucz¹cy poszanowa-
nia prawa i korzystania z niego na co dzieñ.

Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej

ul. Kredytowa 6 m. 73, 00-062 Warszawa
tel. (0-22) 423 36 12, 423 76 92, fax (0-22) 644 47 18
psep@psep.pl, www.psep.pl

Zakres dzia³ania
Stowarzyszenie powsta³o w 1994 roku i realizuje swoje cele poprzez:

– prowadzenie kliniki „Prawo na co dzieñ” na Uniwersytecie Warszawskim

oraz czterech innych uniwersytetach w Polsce (w Krakowie, Bia³ymstoku,
Rzeszowie i Szczecinie)

– prowadzenie projektów edukacyjnych, skierowanych do ró¿nych grup spo-

³ecznych – w ich ramach PSEP prowadzi szkolenia dla nauczycieli szkó³ œred-
nich, funkcjonariuszy s³u¿by wiêziennej, bezdomnych, bezrobotnych i in.;
s¹ one oparte na najlepszych wzorcach i doœwiadczeniach ekspertów krajo-
wych i zagranicznych

– kszta³cenie nauczycieli szkó³ œrednich w celu przygotowania ich do prowa-

dzenia przedmiotu „Prawo na co dzieñ”, a poprzez to do szerzenia edukacji
prawnej wœród m³odzie¿y

– wspieranie realizacji idei praw cz³owieka
– popieranie przedsiêwziêæ spo³ecznych i akcji, maj¹cych na celu poszerzenie

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

wiedzy prawnej obywateli, ze szczególnym uwzglêdnieniem równego statu-
su kobiet i mê¿czyzn

– dzia³anie na rzecz reform wymiaru sprawiedliwoœci i polityki karnej.

Stowarzyszenie wspó³pracuje z krajami by³ego ZSRR: Bia³orusi¹, Rosj¹, Ukra-

in¹, Armeni¹, Kazachstanem, Tad¿ykistanem, a tak¿e z Dani¹, Wielk¹ Brytani¹,
S³owacj¹, Wêgrami, Stanami Zjednoczonymi i Republik¹ Po³udniowej Afryki.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Stowarzyszenie wspó³pracuje z organizacjami ukraiñskimi od 1998 roku.
Wspó³praca opiera siê na dzieleniu siê doœwiadczeniami – przewa¿nie z za-

kresu prowadzenia edukacji prawnej i obywatelskiej oraz rozwoju uniwersytec-
kich klinik prawnych. Stowarzyszenie wspó³pracowa³o do tej pory z Uniwersyte-
tami w Doniecku, Iwano-Frankiwsku oraz organizacjami pozarz¹dowymi: Fun-
dacj¹ „Pro Bono”, Fundacj¹ „Oœwiata Prawna” z Doniecka, Ukraiñsk¹ Organizacj¹
Spo³eczn¹ Centrum Rozwoju Demokracji z Kijowa.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Planowany jest wspólny program wraz z Centrum Rozwoju Demokracji z Kijo-

wa oraz Stowarzyszeniem VIT (Grodno, Bia³oruœ), polegaj¹cy na wprowadzeniu
do szkó³ nowej metodologii nauczania o prawach cz³owieka.

Po³udniowo-Wschodni Instytut Naukowy

ul. Grodzka 3, 37-700 Przemyœl
tel. (0-16) 678 73 33, fax (0-16) 678 64 95
pwin@c-net.pl, www.pwin.c-net.pl

Zakres dzia³ania
Po³udniowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyœlu powsta³ 2 lutego

1990 roku i jest placówk¹ o statusie organizacji pozarz¹dowej, prowadz¹c¹
dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹ we wspó³pracy z Ukrain¹. Specjalizuje siê
w problematyce mniejszoœci narodowych i stosunków narodowoœciowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

miêdzy Polakami a innymi narodami Europy Œrodkowo-Wschodniej, przede
wszystkim Ukraiñcami. Prócz dzia³alnoœci badawczej (badania ukrainoznaw-
cze w szerokim rozumieniu – nie tylko historia, ale i socjologia, antropolo-
gia spo³eczna, politologia, prowadzi szerok¹ dzia³alnoœæ wydawnicz¹ i do-
kumentacyjn¹ (obszerna biblioteka dokumentuj¹ca aktualne badania ukra-
inoznawcze).

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Instytut wspó³pracuje z Ukrain¹ od 1990 roku.

Prowadzone dzia³ania:

– organizacja „Oœrodka informacji o stosunkach polsko-ukraiñskich, sytuacji

mniejszoœci ukraiñskiej w Polsce i polskiej na Ukrainie” (1997-1998)

– wakacyjne seminaria dla m³odych historyków z Polski i Ukrainy „Poznajmy

wspóln¹ przesz³oœæ” (1996 i 1997)

– „Partnerstwo na przekór stereotypom. Edukacja historyczna na polsko-ukra-

iñskim pograniczu etnicznym” (1999)

– „Polsko-ukraiñski region przygraniczny. Dzieje – doœwiadczenia – perspekty-

wy”; program wieloletni realizowany w latach 1998-2001

– „Seminarium Narodowoœciowe” dla uczniów starszych klas szkó³ œrednich –

program organizowany corocznie od 1993 do 2002 roku; zajêcia odbywaj¹ siê
w ci¹gu roku szkolnego w ka¿dy pi¹tek w godzinach wieczornych

– warsztaty dla magistrantów i doktorantów historii Uniwersytetu Lwowskie-

go; program wieloletni realizowany od 1999 do 2003 roku

– Studium Wiedzy Obywatelskiej. „Wspó³praca polsko-ukraiñska: doœwiadcze-

nia i perspektywy”; roczny program edukacyjny w 2002 roku – wyk³ady, semi-
naria i rozbudowa bazy bibliotecznej

Inne formy wspó³pracy:

– sta³a wymiana wydawnictw w³asnych (Instytut wysy³a swe ksi¹¿ki do kilkuna-

stu uniwersytetów i instytucji naukowych na Ukrainie, w zamian otrzymuj¹c
od nich wydawnictwa z zakresu nauk humanistycznych. W wydawnictwie In-

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

stytutu publikuj¹ swoje prace naukowcy ukraiñscy (seria „Polska-Ukraina. 1000
lat s¹siedztwa”, „Biuletyn Ukrainoznawczy”).

– prace nad przek³adami literatury ukraiñskiej na jêzyk polski i literatury pol-

skiej na jêzyk ukraiñski. Dotychczas przy wzajemnej wspó³pracy Instytut wyda³
w przek³adzie z jêzyka polskiego na ukraiñski: Janusz Kaczmarczyk, Hetman
Bohdan Chmielnicki, Przemyœl 1996; Józef £obodowski, Naród jest nieœmier-
telny, Przemyœl 1999; z jêzyka ukraiñskiego na polski: Wiaczes³aw Lipiñski,
Religia i Koœció³ w dziejach Ukrainy, Przemyœl 1999; Osip Nazaruk, Ucieczka ze
Lwowa do Warszawy. Wspomnienia ukraiñskiego konserwatysty z pierwszej
po³owy paŸdziernika 1939 r., Przemyœl 1999.

– wydawanie prac dotycz¹cych wspólnego dziedzictwa kulturowego Polaków i

Ukraiñców. Program ten zak³ada wydawanie prac pozostaj¹cych dotychczas
w rêkopisach (przechowywanych w bibliotekach lub w archiwach). Wydano
dotychczas S³owo o pu³ku Igorowym w przek³adzie na jêzyk polski Iwana
Wagilewicza (dziewiêtnastowieczny rêkopis przechowywany dotychczas w Bi-
bliotece Stefanyka we Lwowie, wydanie 1999); Polscy pisarze Rusini wraz z
dodatkiem £aciñscy pisarze Rusini (dziewiêtnastowieczny rêkopis przechowy-
wany dotychczas w Bibliotece Ossolineum we Wroc³awiu, wydanie 1996); Bo-
rys Kudryk, Dzieje muzyki ukraiñskiej w Galicji (rêkopis doktoratu obronione-
go w latach trzydziestych XX wieku na Uniwersytecie Lwowskim
przechowywany w Bibliotece Stefanyka we Lwowie, wydanie 2001); Biskup
Innocenty Winnicki, Ustawy rz¹du duchownego i inne pisma (praca przecho-
wywana w Archiwum Pañstwowym w Przemyœlu i Bibliotece Narodowej
w Warszawie, wydanie 1998).

– bezgotówkowa wymiana ksi¹¿ek, tzw. wymiana miêdzybiblioteczna. Instytut

prowadzi j¹ z kilkunastoma placówkami na Ukrainie.

– organizacja konferencji naukowych we wspó³pracy z Ukrain¹, które odby-

wa³y siê w Przemyœlu lub we Lwowie. W latach 1990-2003 odby³o siê
12 konferencji.
Przy organizacji konferencji Instytut wspó³pracowa³ od pocz¹tku z Towarzy-

stwem Naukowym im. Tarasa Szewczenki we Lwowie, Instytutem Ukrainoznaw-
stwa Uniwersytetu Kijowskiego w Kijowie, Instytutem Ukrainoznawstwa Naro-

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

dowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie, Instytutem Historii Cerkwi Ukraiñ-
skiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, Instytutem Badañ Historycznych
Uniwersytetu Lwowskiego, Centralnym Pañstwowym Archiwum Historycznym
Ukrainy we Lwowie.

Stowarzyszenie Parlament M³odzie¿y

ul. Konarskiego 5, skr. poczt. 116, 37-700 Przemyœl
tel. (0-16) 678 58 18, (0) 604 585 598, (0) 604 585 678
parlament@free.ngo.pl, www.free.ngo.pl/parlament

Zakres dzia³ania
Stowarzyszenie jest organizacj¹ pozarz¹dow¹ istniej¹c¹ od 1995 roku. Zrze-

sza przede wszystkim m³odzie¿ ze szkó³ ponadgimnazjalnych oraz studentów.
Najwa¿niejszymi obszarami dzia³alnoœci s¹: edukacja europejska, wspó³praca
miêdzynarodowa i samorz¹dnoœæ uczniowska.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹

– Program Rozwoju Ukraiñskich Organizacji Proeuropejskich

G³ównym celem projektu jest przekazanie organizacjom pozarz¹dowym
z terenu Ukrainy kilkuletnich doœwiadczeñ Stowarzyszenia w obszarze tzw.
edukacji europejskiej. W ramach projektu zostanie przygotowany komplet
materia³ów informacyjnych w jêzyku ukraiñskim oraz powstanie serwis inter-
netowy, poœwiêcony integracji europejskiej. Opracowane materia³y i serwis
internetowy zostan¹ wydane w formie p³yty CD-ROM, która bêdzie bezp³at-
nie i bez ¿adnych ograniczeñ rozpowszechniana na terenie Ukrainy.

– Polsko-Ukraiñskie Forum Wspó³pracy M³odzie¿y

Miêdzynarodowy projekt poœwiêcony wspó³pracy polskich i ukraiñskich or-
ganizacji pozarz¹dowych, realizowany w okresie od 1 kwietnia do 30 wrze-
œnia 2001 roku. Projekt by³ z³o¿ony z trzech etapów, w których uczestniczy³o
³¹cznie ok. 80 osób z Polski i Ukrainy.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

– Przygraniczne Warsztaty Samorz¹dowe

Projekt dla trzydziestoosobowej grupy m³odzie¿y z Polski, Ukrainy i S³owacji,
poœwiêcony wspó³pracy transgranicznej i mniejszoœciom narodowym. Projekt
by³ realizowany w Ruszelczycach k. Przemyœla w dniach 21-23 lutego 1997 roku.

– Polsko-Ukraiñska Konferencja „Dialog i Wspó³praca”

Projekt z³o¿ony z trzech czêœci, maj¹cy na celu rozwój wspó³pracy polsko-
ukraiñskiej w kilku obszarach (samorz¹d, szko³y, m³odzie¿). G³ównym organi-
zatorem projektu by³a Gmina Medyka, a Stowarzyszenie odpowiada³o za re-
alizacjê drugiego etapu projektu, w którym wziê³a udzia³ czterdziestoosobowa
grupa m³odzie¿y z Polski i Ukrainy.

Stowarzyszenie Szko³a Liderów

ul. Sienkiewicza 12/14, pok. 4D19, 00-944 Warszawa
tel./fax (0-22) 828 64 83, 828 64 05
stowarzyszenie@szkola-liderow.pl, www.szkola-liderow.pl

Zakres dzia³ania
Szko³a Liderów powsta³a latem 1994 roku z inicjatywy profesora Uniwersyte-

tu Oxfordzkiego Zbigniewa Pe³czyñskiego, jako autonomiczny program Funda-
cji im. Stefana Batorego, a póŸniej Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana.
W lutym 1997 roku, po usamodzielnieniu siê programu, powsta³o Stowarzysze-
nie Szko³a Liderów. Zgodnie z przyjêt¹ w 1999 roku strategi¹ dzia³ania prace
Stowarzyszenia koncentruj¹ siê w trzech nurtach-programach: wspó³pracy miê-
dzynarodowej i wymiany doœwiadczeñ, ogólnopolskiej edukacji obywatelskiej
oraz aktywizacji i rozwoju regionalnego. Dzia³ania te obejmuj¹ ca³¹ Polskê oraz
Ukrainê, Bia³oruœ, Serbiê i Federacjê Rosyjsk¹ (obwód kaliningradzki).

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Szkolenia, na które Stowarzyszenie zaprasza uczestników z Ukrainy organi-

zowane s¹ od 1996 roku, natomiast realizacja programów na terenie Ukrainy
zaczê³a siê w roku 1999.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

We wspó³pracy ze lwowsk¹ organizacj¹ pozarz¹dow¹ „Dialog Europejski” Szko³a

Liderów zorganizowa³a dwie ukraiñskie szko³y dla m³odych liderów politycznych
i spo³ecznych, dwie szko³y dla m³odych dzia³aczy samorz¹dowych, a tak¿e wspó³-
pracowa³a przy wielu innych projektach, wœród których najwa¿niejsze to „Pomo-
sty Miêdzymorza” oraz „Bia³oruska Szko³a Liderów”. Te programy koncentrowa³y
siê g³ównie na przekazaniu polskich rozwi¹zañ w zakresie edukacji obywatelskiej,
a tak¿e polskich doœwiadczeñ zwi¹zanych z transformacj¹ ustrojow¹.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
Stowarzyszenie Szko³a Liderów planuje rozwijanie wspó³pracy z Ukrain¹ po-

przez realizacjê wspólnych programów szkoleniowo-edukacyjnych dla dzia³a-
czy publicznych, promocjê rzetelnej dyskusji o sprawach publicznych i modelu
pañstwa oraz aktywizacjê spo³ecznoœci lokalnych.

Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie
Centrum Demokratyczne

ul. Szpitalna 5, lok. 16, 00-031 Warszawa
tel./fax (0-22) 827 95 87, 828 03 50, 828 03 89
eedc@eedc.org.pl, www.eedc.org.pl

Zakres dzia³ania
Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne zosta³o za-

rejestrowane na pocz¹tku 2001 roku. Powsta³o po usamodzielnieniu siê progra-
mu bia³oruskiego Fundacji Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej
IDEE, istniej¹cego od 1994 roku, i w du¿ym stopniu kontynuuje jego dzia³alnoœæ.
Prowadzi projekty edukacyjno-szkoleniowe przeznaczone dla dziennikarzy
i wydawców prasy regionalnej, nauczycieli i dzia³aczy organizacji pozarz¹do-
wych. Bia³oruskie projekty Stowarzyszenia realizowane by³y we wspó³pracy
z Fundacj¹ im. Stefana Batorego, Fundacj¹ Edukacja dla Demokracji, Fundacj¹
IDEE oraz z organizacjami z innych krajów (Litwy, Czech, S³owacji). Stowarzysze-
nie wspó³pracuje z niezale¿nymi grupami naukowymi, badawczymi i oœrodkami

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

kulturalnymi na Bia³orusi, wspieraj¹c wydawnictwa analityczno-infomacyjne. Jest
wydawc¹ informatora Bia³oruœ – trzeci sektor. W 2001 roku Stowarzyszenie roz-
poczê³o realizacjê projektów analogicznych do bia³oruskich we wspó³pracy
z partnerami ukraiñskimi.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹

– pierwszym ukraiñskim projektem by³ prowadzony w latach 2001-2002 we

wspó³pracy z Polsko-Ukraiñskim Klubem Dziennikarzy „Bez Uprzedzeñ” pro-
jekt „Skuteczne zarz¹dzanie ukraiñskimi mediami drukowanymi”. Jego ad-
resatami byli wydawcy gazet regionalnych i ogólnokrajowych oraz dzienni-
karze pe³ni¹cy funkcje zwi¹zane z reklam¹ i promocj¹. Celem projektu by³o
przedstawienie im doœwiadczeñ polskich gazet w zakresie skutecznej rekla-
my i promocji. W ramach projektu odby³y siê dwa seminaria dla dziennika-
rzy i mened¿erów z prasy ogólnokrajowej oraz sta¿e w polskich gazetach
ogólnokrajowych i regionalnych, w których wziê³o udzia³ ponad 20 przed-
stawicieli ukraiñskiej prasy. W wyniku tego projektu Stowarzyszenie podjê-
³o bli¿sz¹ wspó³pracê z prywatnymi gazetami regionalnymi, które najbar-
dziej potrzebuj¹ profesjonalnej wiedzy z zakresu zarz¹dzania, reklamy,
designu, dystrybucji i promocji.

– w 2003 roku Stowarzyszenie jest organizatorem szkoleñ „Gazeta lokalna jako

ma³e przedsiêbiorstwo – polskie doœwiadczenia dla gazet na Ukrainie”. Part-
nerem w Polsce jest Stowarzyszenie Gazet Lokalnych, partnerami na Ukrainie
s¹ „¯owta Hazeta” z Po³tawy i „Ternopilska Hazeta” z Tarnopola. Celem cyklu
seminariów, szkoleñ, prowadzonych przez trenerów Stowarzyszenia Gazet
Lokalnych, oraz wizyt studyjnych w Polsce, jest pomoc wydawcom i dzienni-
karzom ukraiñskich gazet lokalnych w uzyskaniu niezale¿noœci finansowej i
podniesieniu atrakcyjnoœci ich tytu³ów. W projekcie bierze udzia³ 30 gazet z
miast rejonowych Ukrainy centralnej i wschodniej.

– kolejny projekt realizowany w 2003 roku skierowany jest do organizacji i œro-

dowisk m³odzie¿owych z tych samych regionów. Poprzez seminaria i konkursy
ma³ych grantów zostan¹ one przygotowane do realizacji niewielkich projek-
tów na rzecz lokalnej spo³ecznoœci. Partnerami koordynuj¹cymi dzia³ania na

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Ukrainie s¹ Towarzystwo Lwa (Lwów) i Zwi¹zek Ukraiñskiej M³odzie¿y (Kijów),
uczestnikami projektu – organizacje z obwodu chmielnickiego, sumskiego, czer-
kaskiego, winnickiego, tarnopolskiego, ¿ytomierskiego, czernihowskiego i po-
³tawskiego. Celem projektu jest samoorganizacja i aktywizacja m³odzie¿y, wci¹-
gniêcie jej w dzia³ania na rzecz lokalnej spo³ecznoœci, a docelowo – wspó³praca
œrodowisk m³odzie¿owych z ró¿nych obwodów i koordynacja ich dzia³añ.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W nastêpnych latach Stowarzyszenie planuje dalsz¹ pracê ze œrodowiskami lo-

kalnymi (mediami, organizacjami pozarz¹dowymi, m³odzie¿¹) z Ukrainy central-
nej, w miarê mo¿liwoœci chce rozszerzyæ sw¹ dzia³alnoœæ na Ukrainê wschodni¹.

Towarzystwo Demokratyczne Wschód

ul. Marsza³kowska 10/16, m. 25, 00-626 Warszawa
tel. (0-22) 629 56 90, fax (0-22) 622 41 28
tdwschod@wp.pl

Zakres dzia³ania
Fundacja powsta³a w 2002 roku. Jest kontynuatorem wiêkszoœci programów

Fundacji IDEE, dzia³aj¹cej w latach 1991-2002. Ukraina jest podstawowym adre-
satem dzia³añ fundacji, zaœ sieci¹ informacji objête s¹ wszystkie kraje WNP.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Towarzystwo kontynuuje realizacjê zadañ programu ukraiñskiego, zainicjo-

wanego w Fundacji IDEE w 1994 roku.

Wspiera organizacje pozarz¹dowe poprzez przydzielanie ma³ych grantów,

szkolenia dla samorz¹dowców i osób z organizacji pozarz¹dowych oraz szkole-
nia i sta¿e w Polsce w takich dziedzinach jak:

– reforma ekonomiczna, w szczególnoœci kwestie zwi¹zane z prywatyzacj¹ ziemi
– reforma szkolnictwa: szkolnictwo mniejszoœci narodowych, wspó³praca w tej

dziedzinie samorz¹du i organizacji pozarz¹dowych.

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Sta³ymi partnerami s¹ organizacje z Krymu: Fundacja Odrodzenie Krymu,

Ukraiñski Dom, Krymskotatarska Inicjatywa, Rada Nauczycieli Bakczysaraju i kil-
kanaœcie rad rodziców, a tak¿e Towarzystwo Lwa ze Lwowa oraz administracja i
rada Bakczysaraju.

Plany dotycz¹ce Ukrainy

– Towarzystwo zaczyna wydawaæ biuletyn dla organizacji pozarz¹dowych z te-

renu WNP, który bêdzie zawiera³ miêdzy innymi informacje o ukraiñskich or-
ganizacjach i pomaga³ im znaleŸæ polskich partnerów

– kontynuacja prac z samorz¹dem i organizacjami pozarz¹dowymi na Krymie
– plany zainicjowania Programu Wolontariat na Wschód – wysy³anie wolonta-

riuszy z Polski do organizacji na Ukrainie

Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe
Oœrodek Myœli Politycznej

Al. S³owackiego 64, Kraków
adres do korespondencji: skr. poczt. 322, 30-960 Kraków
tel. (0-12) 632 33 82; omp@omp.org.pl, www.omp.org.pl

Zakres dzia³ania
Oœrodek powsta³ w 1992 roku i prowadzi dzia³alnoœæ edukacyjn¹, badawcz¹

i popularyzatorsk¹ w dziedzinie filozofii politycznej oraz stosunków miêdzyna-
rodowych i wiedzy o pañstwie.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Oœrodek Myœli Politycznej podejmowa³ problematykê:

– stosunków polsko-ukraiñskich w kontekœcie cz³onkostwa Polski w Unii Euro-

pejskiej i NATO (debata „Stosunki polsko-ukraiñskie” Kraków 1997, zorgani-
zowana wraz z Instytutem Polsko-Ukraiñskim)

– polsko-ukraiñskich relacji kulturalnych (Konferencja „Kultura i to¿samoœæ”

Warszawa 2001, wraz z Fundacj¹ im. Stefana Batorego)

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

– historii stosunków polsko-ukraiñskich (Konferencja „50. rocznica Akcji Wis³a

– czas na przypomnienie, czas na zapomnienie, czas na zamkniêcie”, Kraków
1997 wraz z Polsk¹ Fundacj¹ im. Roberta Schumana i Instytutem Polsko-Ukra-
iñskim; konferencja „Narody i historia. W stronê nowej Europy Œrodkowej
i Wschodniej”, Kraków 1999)

– stosunków polsko-ukraiñskich i wizerunku Ukraiñców w polskiej myœli poli-

tycznej (m.in. studia poœwiêcone myœli politycznej W³odzimierza B¹czkow-
skiego i Leona Wasilewskiego)
Ponadto OMP porusza³ problematykê polsko-ukraiñsk¹ w swoich przedsiê-

wziêciach edukacyjnych, w ramach programów „Miêdzy Niemcami a Rosj¹”,
„W stronê nowej Europy Œrodkowo-Wschodniej” oraz „Integracja europejska”.

Plany dotycz¹ce Ukrainy
W 2004 roku planowana jest kontynuacja dotychczasowych prac, ze szcze-

gólnym naciskiem po³o¿onym na kwestiê stosunków polsko-ukraiñskich po przy-
st¹pieniu Polski do Unii Europejskiej.

Towarzystwo Przyjació³ Tworek Amici di Tworki

ul. Partyzantów 2/4, 05-802 Pruszków
tel. (0-22) 758 63 71, fax (0-22) 758 75 70
m-paluba@go2.pl

Zakres dzia³ania
Towarzystwo powsta³o w 1994 roku. Swoje dzia³ania prowadzi w Polsce i za

granic¹ (Dania, Belgia, Niemcy, Ukraina).

G³ówne zadania:

– dzia³alnoœæ na rzecz respektowania praw osób psychicznie chorych
– przeciwstawianie siê dyskryminacji i spo³ecznej izolacji osób psychicznie chorych
– promocja twórczoœci osób psychicznie chorych

Noty o polskich organizacjach

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
Towarzystwo wspó³pracuje z Ukrain¹ od 9 lat. Podejmowane zagadnienia (w

formie warsztatów i konferencji szkoleniowo-naukowych):

– prawa osób psychicznie chorych
– psychiatria œrodowiskowa
– rola organizacji pozarz¹dowych dzia³aj¹cych na rzecz osób psychicznie cho-

rych i ich rodzin

– rehabilitacja psychiatryczna w projektach „Razem w sztuce i ¿yciu” oraz „Byæ

razem i ¿yæ razem”

– osoby chore psychicznie w œrodowisku
– pomoc ku samopomocy
– œwiatowy program „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi”

Partnerzy ukraiñscy:

Ukraiñskie Towarzystwo Psychosocjalnej Rehabilitacji, Regionalne Psychia-

tryczne Towarzystwo Galicyjskie, Klinika i Szpital Psychiatryczny Lwów.

Plany dotycz¹ce Ukrainy

– tworzenie na Ukrainie œrodowiskowych otwartych form wsparcia rehabilita-

cyjno–pomocowego dla osób chorych psychicznie

– wdra¿anie programu „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi”

Wspólnota Kulturowa „Borussia”

ul. Wyzwolenia 2/7, 10-106 Olsztyn
tel. (0-89) 523 72 93, tel./fax (0-89) 534 00 26
borussia@rubikon.pl, borussia@free.ngo.pl, www.free.ngo.pl/borussia

Zakres dzia³ania
Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia” z Olsztyna dzia³a od 1990 roku

na rzecz budowania i pog³êbiania kultury dialogu i tolerancji miêdzy osobami
ró¿nych narodowoœci, wyznañ i tradycji. Poprzez realizowane przez nas projekty

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

edukacyjne dla doros³ych i m³odzie¿y (konferencje, seminaria, warsztaty i obozy),
dzia³alnoœæ wydawnicz¹ i kulturaln¹ propagujemy ideê zjednoczonej Europy. Od-
wo³uj¹c siê do wielokulturowego dziedzictwa regionu Warmii i Mazur, dawnych
Prus Wschodnich, staramy siê kreowaæ i promowaæ szeroko zakrojone dzia³ania
edukacyjne na rzecz budowania spo³eczeñstwa obywatelskiego, wspólnie z part-
nerami z Austrii, Bia³orusi, Estonii, Francji, Litwy, Niemiec, Rosji i Ukrainy.

Dotychczasowa wspó³praca z Ukrain¹
W 1995 roku stowarzyszenie nawi¹za³o wspó³pracê z organizacjami pozarz¹-

dowymi na Ukrainie. W latach 1996–1998 ukraiñscy studenci z Towarzystwa Lwa
ze Lwowa uczestniczyli w projektach edukacyjnych dla m³odzie¿y z Polski, Niemiec
i Ukrainy organizowanych przez stowarzyszenie (obozy konserwatorskie, których
celem by³a renowacja dawnych cmentarzy z I wojny œwiatowej i przywracanie ich
krajobrazowi kulturowemu regionu: £yna ko³o Nidzicy 1996, 1997; warsztaty mu-
zyczno-ekologiczno, Sorkwity 1995; obóz „Wyspa dzieci”, £yna 1997, 1998).

Towarzystwo Lwa by³o równie¿ partnerem w organizacji warsztatów „Polacy –

Ukraiñcy. Historie zapomniane, historie prze¿ywane” (Kruklanki ko³o Gi¿ycka, 18–
23 maja 1999) z edukacyjnego cyklu seminariów dla nauczycieli, które od 1996 roku
organizuje „Borussia”. Spotkanie zosta³o przygotowane wspólnie z Liceum Ogólno-
kszta³c¹cym z Ukraiñskim Jêzykiem Nauczania w Górowie I³aweckim. W warszta-
tach uczestniczyli nauczyciele z Warmii i Mazur oraz Ukrainy, jak równie¿ nauczycie-
le ze szkó³ ukraiñskich w Polsce oraz nauczyciele pochodzenia polskiego z Ukrainy.
Warsztaty mia³y za zadanie – obok wyjaœniania kwestii spornych ze wspólnej histo-
rii polsko-ukraiñskiej – równie¿ ukazanie przejawów wspó³pracy i zgodnego wspó³-
¿ycia obu narodów w przesz³oœci oraz perspektyw na przysz³oœæ.

Materia³y ze spotkania w Kruklankach, uzupe³nione o teksty pisarzy i nauczy-

cieli z obu krajów zosta³y opublikowane w roku 2001 w serii „Tematy” (Tematy
polsko-ukraiñskie, red. Robert Traba, Olsztyn 2001).

Na zaproszenie Europejskiego Centrum M³odzie¿y z Równego (Ukraina) „Bo-

russia” uczestniczy³a w organizowanej w czerwcu 1999 roku w Równem konfe-
rencji „Rola organizacji m³odzie¿owych w kszta³towaniu spo³eczeñstwa obywa-
telskiego”, poœwiêconej wspó³pracy miêdzy Ukrain¹ i Polsk¹. Przedstawiciele

Noty o polskich organizacjach

Centrum – studenci z Równego byli uczestnikami warsztatów polsko-niemiecko-
ukraiñskich „Walczymy ze stereotypami” (¯ywy ko³o Gi¿ycka, 1999).

Udzia³ w podró¿y studyjnej na Ukrainê zorganizowanej na prze³omie lutego

i marca 2000 przez Fundacjê im. Stefana Batorego zaowocowa³ nawi¹zaniem wspó³-
pracy z Centrum Technologii Humanistycznych „AHALAR”, organizacj¹ z Czerni-
chowa ko³o Kijowa. M³odzie¿ z tej organizacji uczestniczy³a w roku 2000 w
polsko-niemiecko-ukraiñskim projekcie „Wyspa dzieci” w Napiwodzie ko³o Nidzicy.

„Wyspa dzieci” to cykliczny, coroczny projekt o charakterze socjalnym, organi-

zowany przez WK „Borussia”. Uczestnicy obozu organizuj¹ zajêcia wakacyjne
w formie gier i zabaw, zajêæ plastycznych oraz nauki jêzyka ukraiñskiego i niemiec-
kiego dla dzieci z regionów objêtych strukturalnym bezrobociem. W sierpniu 2001
i 2002 roku obóz „Wyspa dzieci” zosta³ zorganizowany w Dubeninkach ko³o Go³-
dapi, wspólnie z niemieck¹ Inicjatyw¹ Chrzeœcijan dla Europy (Drezno) oraz ukra-
iñskim Wo³yñskim Centrum Resursów (Równe). W czasie obozu uczestnicy zajmo-
wali siê tak¿e renowacj¹ i uporz¹dkowaniem cmentarza z I wojny œwiatowej.

Inne projekty m³odzie¿owe przygotowane z partnerami ukraiñskimi to:

– lipiec 2001 – „Upiorny ca³un – Mürbe Schleier”, warsztaty teatralne w Wêgaj-

tach, zorganizowane wspólnie z Teatrem Wiejskim Wêgajty; uczestniczy³a w
nich m³odzie¿ z Polski, Niemiec i Ukrainy (Wo³yñskie Centrum Resursów z
Równego)

– lipiec 2001 – sp³yw kajakowy Czarn¹ Hañcz¹; uczestniczy³a w nich m³odzie¿

z Polski, Niemiec i Ukrainy (Wo³yñskie Centrum Resursów)

– latem 2003 m³odzie¿ z Ukrainy (Wo³yñskie Centrum Resursów) wziê³a udzia³

w obozie „Wyspa dzieci” (Waplewo ko³o Olsztynka).
Problematyka ukraiñska ma równie¿ swoje sta³e miejsce na ³amach pisma

„Borussia. Kultura. Historia. Literatura”.

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

rupa „Zagranica” jest koalicj¹ polskich organizacji pozarz¹dowych, dzia³a-

j¹cych poza granicami kraju.

Sta³¹ wspó³pracê polskich organizacji pozarz¹dowych dzia³aj¹cych za granic¹

zapocz¹tkowa³a konferencja „NATO, Unia Europejska, Europa Œrodkowa
i Wschodnia. Organizacje pozarz¹dowe w polskiej polityce zagranicznej”, przy-
gotowana przez Fundacjê im. Stefana Batorego we wspó³pracy z Ministerstwem
Spraw Zagranicznych (Falenty, grudzieñ 1999).

Pierwsze spotkanie organizacji w ramach Grupy odby³o siê 26 marca 2001 roku.

Dzia³ania Grupy obejmuj¹:

– wspieranie wymiany informacji i doœwiadczeñ pomiêdzy polskimi organiza-

cjami pozarz¹dowymi dzia³aj¹cymi poza granicami kraju oraz wprowadzanie
wspólnych standardów ich pracy,

– rozwijanie wspó³pracy polskich organizacji pozarz¹dowych z innymi sektora-

mi (z MSZ i placówkami dyplomatycznymi, z mediami),

– wywieranie wp³ywu na formu³owanie i sposób realizowania polskiej polityki

zagranicznej wobec krajów, w których zaanga¿owane s¹ polskie organizacje
pozarz¹dowe, oraz na politykê udzielania przez Polskê pomocy rozwojowej ,

– u³atwianie kontaktów miêdzy polskimi organizacjami pozarz¹dowymi a ich

potencjalnymi partnerami ze Wschodu,

– nawi¹zywanie kontaktów i wspó³pracy z pokrewnymi porozumieniami i ko-

Grupa
„Zagranica”

alicjami organizacji pozarz¹dowych w innych krajach (w tym z europejsk¹
platform¹ organizacji pozarz¹dowych zajmuj¹cych siê pomoc¹ rozwojow¹)
oraz z instytucjami Unii Europejskiej, z zamiarem wp³ywania na europejsk¹
politykê pomocy rozwojowej i czynnego uczestniczenia w jej realizowaniu,

– upowszechnianie informacji o dzia³alnoœci polskich organizacji pozarz¹dowych,

poza granicami kraju i zabieganie o jej wsparcie ze strony opinii publicznej.

Dotychczas organizacje tworz¹ce Grupê „Zagranica”:

– przygotowa³y dokument Dobra praktyka w pracy polskich organizacji poza-

rz¹dowych za granic¹, wyznaczaj¹cy normy postêpowania przy realizacji pro-
gramów miêdzynarodowych, a przyjêty przez kilkadziesi¹t polskich organi-
zacji pozarz¹dowych pracuj¹cych w Europie Wschodniej i Azji Centralnej,

– podjê³y inicjatywê „Partnerstwo dla polityki zagranicznej”, w ramach której

opracowa³y skierowane do polskich w³adz postulaty, dotycz¹ce miêdzy inny-
mi prowadzenia konsultacji i wspó³pracy pomiêdzy organizacjami pozarz¹-
dowymi a pañstwowymi oœrodkami polityki zagranicznej, udzia³u organizacji
w planowaniu i œwiadczeniu przez Polskê pomocy rozwojowej oraz sposo-
bów jej finansowania; przedstawiony dokument zosta³ zaakceptowany przez
Ministra Spraw Zagranicznych RP,

– uczestniczy³y w pracach powo³anej przez MSZ (zgodnie z postulatami przed-

stawionymi przez organizacje) Rady do spraw wspó³pracy z organizacjami
pozarz¹dowymi oraz w konsultacjach dotycz¹cych polskiej pomocy zagranicz-
nej i zasad jej finansowania,

– wziê³y udzia³ w konsultacjach dotycz¹cych zmian statutu Fundacji „Wiedzieæ

Jak” – pierwszej polskiej instytucji powo³anej w celu wspierania ze œrodków
publicznych rozwoju demokracji w krajach postkomunistycznych – i rekomen-
dowa³y cz³onka do jej Rady,

– zajmowa³y oficjalne stanowisko w sprawach miêdzynarodowych, le¿¹cych

w polu ich zainteresowania – takich jak ograniczanie swobody dzia³ania
organizacji pozarz¹dowych na Bia³orusi czy polska polityka wizowa wobec
s¹siadów ze Wschodu,

– zorganizowa³y konferencjê „Dyplomacja spo³eczna” (Warszawa, 26-27 czerwca

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

2002), poœwiêcon¹ roli organizacji pozarz¹dowych w stosunkach miêdzynarodo-
wych; bra³y udzia³ w Forum Ekonomicznym w Krynicy (5-7 wrzeœnia 2002); przy-
gotowa³y seminarium „Polskie organizacje pozarz¹dowe dzia³aj¹ce za granic¹.
Perspektywy wspó³pracy po wejœciu Polski do UE” (31 marca – 1 kwietnia 2003),

– przedstawia³y dzia³alnoœæ polskich organizacji pozarz¹dowych pracuj¹cych

za granic¹ podczas spotkañ z przedstawicielami Ministerstwa Spraw Zagra-
nicznych, Sejmow¹ Komisj¹ Spraw Zagranicznych, polskim korpusem dyplo-
matycznym, goœæmi zagranicznymi (premierem Ukrainy Wiktorem Juszczenk¹,
uczestnikami odbywaj¹cej siê w Warszawie konferencji OBWE), a tak¿e pod-
czas spotkañ otwartych,

– za³o¿y³y internetowy serwis www.go2east.ngo.pl, poœwiêcony dzia³alnoœci

polskich organizacji pozarz¹dowych pracuj¹cych za granic¹,

– wspólnie z Towarzystwem Wzajemnej Informacji opracowa³y bazê danych o

organizacjach pozarz¹dowych z Europy Wschodniej oraz bazê danych o dzia-
³alnoœci krajowych organizacji pozarz¹dowych poza graniami Polski (w lipcu
2003 baza liczy³a ponad 500 wpisów),

– wyda³y CD-ROM informuj¹cy o pracy Grupy „Zagranica” oraz dzia³alnoœci kra-

jowych organizacji pozarz¹dowych poza granicami Polski oraz broszury Part-
nerstwo dla polskiej polityki zagranicznej i Miêdzynarodowa dzia³alnoœæ pol-
skich organizacji pozarz¹dowych, a tak¿e publikacjê Social Diplomacy. The Case
of Poland. International Activity of Polish NGO’s and Their Dialogue with Go-
vernment, stanowi¹c¹ wybór tekstów zawartych w polskich wersjach,

– przygotowa³y wystawê poœwiêcon¹ miêdzynarodowej dzia³alnoœci polskich

organizacji pozarz¹dowych, kilkakrotnie prezentowan¹ zarówno w kraju, jak
i za wschodni¹ granic¹.

Grupa „Zagranica”

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Agencja Rozwoju Miasta (Tarnopol)

Agencja Rozwoju Regionalnego „Donbas” (Donieck)

Agencja Rozwoju Samorz¹du Lokalnego (Donieck)

Akademia Kijowsko-Mohylañska.

Zob. Narodowy Uniwersytet Akademia Kijowsko-Mohylañska

Akademia Ostrohska.

Zob. Narodowy Uniwersytet Akademia Ostrohska

Akademia M³odych Liderów Berdiañska (Berdiañsk)

Akademia Rozwoju Lokalnego (ARL)

Zob. te¿ Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych (FISE)

Arts and Culture Network Program. Zob. Open Society Institiute (Budapeszt)
Asocjacja Miast Ukrainy (Kijów)

37, 59

Autism Europe

„Barka”. Zob. Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka”
„Borussia”, czasopismo

Zob. te¿ Wspólnota Kulturowa „Borussia”

Brytyjski Departament Rozwoju Miêdzynarodowego (DFID)

Canada World Youth (CWY)

Caritas Koœcio³a Rzymskokatolickiego na Ukrainie

Caritas Polska (Warszawa)

45, 46

CASE. Zob. Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych (CASE)
CASE Kyrgyzstan (Biszkek)

CASE Research Center (Miñsk). Zob. IPM-CASE Research Center (Miñsk)
CASE Transcaucasus (Tbilisi)

Indeks instytucji

100

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

CASE Ukraina (Kijów)

39, 46, 47

Centralne Pañstwowe Archiwum Historyczne Ukrainy (Lwów)

Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych CASE (Warszawa)

8, 9, 17, 39, 46, 47

Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa

i Obszarów Wiejskich „Poœwiêtne” (P³oñsk)

22, 33

Centrum im. O. Razumkowa (Kijów)

Centrum Inicjatyw Oœwiatowych (Warszawa)

Centrum Kszta³cenia Liderów i Wychowawców im. Pedro Arrupe (Gdynia)

Centrum „M³oda Demokracja” (Lwów)

Centrum Rozwoju Demokracji (Kijów).

Zob. Ukraiñska Organizacja Spo³eczna Centrum Rozwoju Demokracji

Centrum Stosunków Miêdzynarodowych (Warszawa)

Centrum Szkolenia Samorz¹du i Administracji (Lublin)

Centrum Sztuki Wspó³czesnej – Zamek Ujazdowski (Warszawa)

Centrum Technologii Humanistycznych „AHALAR” (Czernichów)

Comité Catholique Contre la Faim et Pour Le Développement CCFP (Pary¿)

CWY. Zob. Canada World Youth (CWY)

DFID. Zob. Brytyjski Departament Rozwoju Miêdzynarodowego
„Dialog Europejski” (Lwów)

60, 87

Dniepropietrowska Agencja Rozwoju Regionalnego

Dom Mi³osierdzia (Gródek Podolski)

Dom Pojednania i Spotkañ im. Œw. Maksymiliana M. Kolbego (Gdañsk)

10, 18, 48

„Doroha” (Lwów)

Education for Democracy International Network

Educators for Social Responsibility

Eko-Ha³ Ostwind (Ka³usz)

Ekologiczny Klub UNESCO Pracownia na rzecz Bioró¿norodnoœci (Piaski)

10, 49

„Ekonomika Ukrainy: Tendencii, Ocenki, Prognozy”, czasopismo (Kijów)

39, 47

Emaus International

Europejska Droga

Europejskie Centrum M³odzie¿y (Równe)

60, 93

Europejskie Kolegium Polskich i Ukraiñskich Uniwersytetów (Lublin)

20, 76

FED. Zob. Fundacja Edukacja dla Demokracji
Federacja Domów Spotkañ (Warszawa)

8, 9

Federacja Organizacji Polskich na Ukrainie (Kijów)

FIAL. Zob. Fundacja Instytutu Artes Liberales
FISE. Zob. Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych (FISE)
Forum Polsko-Ukraiñskie (Warszawa)

FRDL. Zob. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL)

101

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Fundacja Akademii Rolniczej w Lublinie im. Wincentego Witosa (Lublin)

Fundacja Archiwum Wschodniego. Zob. Fundacja Oœrodka KARTA
Fundacja Centrum Prasowe dla krajów Europy Œrodkowej i Wschodniej (Warszawa)

Fundacja „Demokratyczne Inicjatywy” (Ukraina)

Fundacja Dobro Lokalne (Warszawa)

Fundacja Edukacja dla Demokracji (Warszawa)

8, 9, 10, 17, 23, 31, 41, 50, 51, 52, 87

Fundacja Europa XXI (Kijów)

Fundacja Forda (Nowy Jork)

8, 61, 69

Fundacja im. Konrada Adenauera w Polsce (Warszawa)

Fundacja im. Stefana Batorego (Warszawa)

7, 8, 10, 11, 12, 15, 17, 19, 42, 67, 75, 86, 87, 90, 94, 95

Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych FISE (Warszawa)

9, 18, 53, 54

Fundacja Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej IDEE (Warszawa)

8, 17, 18, 19, 22, 31, 52, 87

Zob. te¿ Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne;
Towarzystwo Demokratyczne Wschód

Fundacja Instytut Spraw Publicznych ISP (Warszawa)

15, 17, 55, 56

Fundacja Instytut Studiów Wschodnich (Warszawa)

10, 18, 22, 74

Fundacja Instytutu Artes Liberales (Warszawa)

Fundacja Karpacka (Warszawa)

Fundacja KARTA. Zob. Fundacja Oœrodka KARTA
Fundacja Kolegium Europy Wschodniej. Zob. Kolegium Europy Wschodniej
Fundacja KONTAKT (Lwów)

Fundacja La Strada (Warszawa)

Fundacja M³oda Demokracja (Lublin)

30, 31

Fundacja C.S. Motta

Fundacja Muzyka Kresów (Lublin)

Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej (Warszawa)

Fundacja na rzecz Umacniania Wiêzi Rodzinnych i Spo³ecznych SYNAPSIS (Warszawa)

9, 10, 21, 63, 64

Fundacja „Nasz Stanis³awów” (Iwano-Frankiwsk)

Fundacja Nasza Ziemia (Warszawa)

10, 37, 58

Fundacja Nowy Staw (Lublin)

9, 10, 18, 59

Fundacja Odrodzenie (Kijów)

17, 73

Fundacja Odrodzenie Krymu (Bakczysaraj)

51, 90

Fundacja Oœrodka KARTA (Warszawa)

8, 10, 20, 26, 60, 61

Fundacja „Oœwiata Prawna” (Donieck)

Fundacja Partners Polska (Warszawa)

Fundacja Partnerstwo dla Œrodowiska (Kraków)

Fundacja Pogranicze (Sejny)

10, 20

Fundacja „Polska w Europie” (Warszawa)

Fundacja Pomocy Polakom na Wschodzie (Warszawa)

Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka” (Poznañ)

10, 21, 27, 28, 29

Indeks instytucji

102

Fundacja Popierania Nauki – Kasa im. Józefa Mianowskiego (Warszawa)

10, 12, 19

Fundacja „Pro Bono” (Ukraina)

Fundacja Rolnicza. Zob. Fundacja Wspomagania Wsi
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej FRDL (Warszawa)

8, 9, 17, 18, 34, 35, 62, 63, 75

Fundacja Rozwoju Spo³eczeñstwa Obywatelskiego (Warszawa)

Fundacja „Solidarna pomoc szkole” (Lublin)

Fundacja Solidarnoœci Polsko-Czesko-S³owackiej (Warszawa)

8, 9, 18, 41, 65, 66

Fundacja „Szczêœliwe dzieciñstwo” (Lublin)

30, 31

Fundacja œw. W³odzimierza (Kraków)

Fundacja Tomaszowski Inkubator Przedsiêbiorczoœci (Tomaszów Lubelski)

Fundacja Uniwersytetu Jagielloñskiego „Bratniak” (Kraków)

Fundacja „Wiedzieæ Jak” (Warszawa)

9, 14, 54, 75, 96

Fundacja Wspomagaj¹ca Zaopatrzenie Wsi w Wodê. Zob. Fundacja Wspomagania Wsi
Fundacja Wspomagania Wsi (Warszawa)

8, 10, 70

Fundacja Wzajemnej Pomocy „Oselia” (Lwów)

27, 28

FWW. Zob. Fundacja Wspomagania Wsi

Gmina Medyka

Gmina Wroc³aw. Zob. Kolegium Europy Wschodniej
Grupa „Zagranica”

95-97

Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka (Warszawa)

8, 10, 42, 68, 71, 72, 73

HFPC. Zob. Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka

IDEE. Zob. Fundacja Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej IDEE
Inicjatywa Chrzeœcijan dla Europy (Drezno)

Inicjatywa Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej PAUCI

9, 12, 21, 63

Instytut Adama Mickiewicza (Warszawa)

Instytut Badañ Historycznych Uniwersytetu Lwowskiego (Lwów)

Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej (Lublin)

10, 11, 20, 76, 77

Instytut Historii Cerkwi Ukraiñskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie (Lwów)

Instytut Integracji Europejskiej (Rzeszów)

Instytut Pamiêci Narodowej (Warszawa)

Instytut Polsko-Ukraiñski (Kraków – Kijów)

90, 91

Instytut Reform (Kijów)

Instytut Rozwoju Miasta (Lwów)

66, 79, 80

Instytut Smolny (Sankt Petersburg)

Instytut Spraw Publicznych. Zob. Fundacja Instytut Spraw Publicznych ISP
Instytut Studiów Strategicznych (Kraków)

Instytut Transformacji Spo³eczeñstwa (Kijów)

75, 76, 80

Instytut Ukrainoznawstwa Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (Lwów)

Instytut Ukrainoznawstwa Uniwersytetu Kijowskiego (Kijów)

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

103

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

International Centre for Policy Studies.

Zob. Miêdzynarodowe Centrum Studiów Perspektywicznych

IPM-CASE Research Center (Miñsk)

ISP. Zob. Fundacja Instytut Spraw Publicznych (ISP)

„Karta”, czasopismo. Zob. Fundacja Oœrodka KARTA
Katedra Œw. Jura (Lwów)

Katolickie Centrum Edukacji M³odzie¿y KANA (Katowice)

KEW. Zob. Kolegium Europy Wschodniej
Klinika i Szpital Psychiatryczny (Lwów)

Klub UNESCO. Zob. Ekologiczny Klub UNESCO Pracownia na rzecz Bioró¿norodnoœci
Kolegium Europy Wschodniej (Wroc³aw)

10, 21, 79, 80

Konsorcjum Zakarpackich Organizacji Rozwoju Lokalnego i Regionalnego

CRADLIZ (U¿horod)

Koz³owiecki Park Narodowy

Krajowa Izba Gospodarcza (Warszawa)

„Krasnogruda”, czasopismo (Sejny)

Zob. te¿ Fundacja Pogranicze (Sejny)

„Kresy”, czasopismo (Lublin)

Krymskotatarska Inicjatywa (Bakczysaraj)

51, 90

LARGIS. Zob. Brytyjski Departament Rozwoju Miêdzynarodowego (DFID);

Fundacja Inicjatyw Spo³eczno-Ekonomicznych (FISE)

Liceum Ogólnokszta³c¹ce z Ukraiñskim Jêzykiem Nauczania (Górowo I³awieckie)

„Literatura na Œwiecie”, czasopismo (Warszawa)

Litewski Instytut Historyczny (Wilno)

Ma³opolski Instytut Samorz¹du Terytorialnego i Administracji MISTiA (Kraków)

Ma³opolskie Towarzystwo Oœwiatowe (Nowy S¹cz)

10, 80

MATRA, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Holandii

Miêdzynarodowe Centrum Studiów Perspektywicznych (Kijów)

17, 55, 56

Miêdzynarodowe Centrum Studiów Politycznych.

Zob. Miêdzynarodowe Centrum Studiów Perspektywicznych

Miêdzynarodowy Dom Spotkañ M³odzie¿y (Nasutów)

Ministerstwo Finansów Ukrainy (Kijów)

Ministerstwo Gospodarki Ukrainy (Kijów)

47, 80

Ministerstwo Kultury RP (Warszawa)

Ministerstwo Pracy RP (Warszawa)

Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP (Warszawa)

13, 95, 96

Miñski Uniwersytet Humanistyczny (Miñsk)

MISTiA. Zob. Ma³opolski Instytut Samorz¹du Terytorialnego i Administracji
M³ody Ruch ¯ytomierszczyzny (¯ytomierz)

Indeks instytucji

104

M³odzie¿ Chrzeœcijañsko-Demokratyczna (Kijów)

M³odzie¿owa Organizacja „Euroklub” (Lwów)

M³odzie¿owe Centrum Debat (Donieck)

„Mówi¹ Wieki”, czasopismo (Warszawa)

MTO. Zob. Ma³opolskie Towarzystwo Oœwiatowe

Narodowy Bank Ukrainy

Narodowy Uniwersytet Akademia Kijowsko-Mohylañska (Kijów)

57, 76

Narodowy Uniwersytet Akademia Ostrohska (Ostroh)

National Endowment for Democracy (Waszyngton)

8, 61

„Nowe Horyzonty” (Drohobycz)

OMP. Zob. Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe Oœrodek Myœli Politycznej
Open Society Institiute, Arts and Culture Network Program (Budapeszt)

„Oselia” . Zob. Fundacja Wzajemnej Pomocy „Oselia”
Oœrodek Badañ, Informacji i Upowszechniania „Memoria³” (Moskwa)

Oœrodek KARTA. Zob. Fundacja Oœrodka KARTA
Oœrodek Myœli Politycznej.

Zob. Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe Oœrodek Myœli Politycznej

PAI. Zob. Polska Agencja Informacyjna
PAIZ. Zob. Polska Agencja Inwestycji Zagranicznych
Pañstwowy Uniwersytet im. Iwana Franki (Lwów)

Pañstwowy Uniwersytet im. Janki Kupa³y (Grodno)

Pañstwowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki (Kijów)

PAUCI. Zob. Inicjatywa Wspó³pracy Polsko-Amerykañsko-Ukraiñskiej PAUCI
Polska Agencja Informacyjna (Warszawa)

Polska Agencja Inwestycji Zagranicznych (Warszawa)

Polska Fundacja im. Roberta Schumana (Warszawa)

86, 91

Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej (Warszawa)

Polski Instytut Demokracji Lokalnej

Zob. te¿ Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL)

Polski PEN Club (Warszawa)

Polski Fundusz Demokracji

Polsko-Amerykañska Fundacja Wolnoœci (Warszawa)

9, 12, 19, 20

Polsko-Ukraiñski Klub Dziennikarzy „Bez Uprzedzeñ” (Kijów)

Po³udniowo-Wschodni Instytut Naukowy (Przemyœl)

10, 20, 26, 82

Porozumienie Organizacji Pozarz¹dowych Pracuj¹cych na rzecz Dzieci
i Osób Doros³ych z Autyzmem i Pokrewnymi Zaburzeniami oraz ich Rodzin

„Poszuk”, zespó³ trenerów-metodyków (Lwów)

„Potiah 76”, czasopismo

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

105

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Pracownia na rzecz Bioró¿norodnoœci

Zob. Ekologiczny Klub UNESCO Pracownia na rzecz Bioró¿norodnoœci

„Przegl¹d Polityczny”, czasopismo (Gdañsk)

PSEP. Zob. Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej

Rada Europy

Rada Miejska Lwowa

Rada Nauczycieli (Bakczysaraj)

51, 90

Regionalna Fundacja Rozwoju Jaworowszczyzny RFRJ (Jaworów)

38, 39

Regionalne Psychiatryczne Towarzystwo Galicyjskie (Lwów)

Rekreacyjny Klub Nieprzetartego Szlaku (Lublin)

Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie

RFRJ. Zob. Regionalna Fundacja Rozwoju Jaworowszczyzny (RFRJ)
RITA. Zob. Fundacja Edukacja dla Demokracji; Polsko-Amerykañska Fundacja Wolnoœci
Rutgers University

Rzecznik Praw Obywatelskich Ukrainy

Spo³eczne Centrum Integracji Europejskiej (Berdiañsk)

SRZL Zob. Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Lubaczowskiej (SRZL)
Stanica Kostom³oty

Stowarzyszenie Centrum Wspierania Aktywnoœci Lokalnej (Warszawa)

Stowarzyszenie „Dzielimy siê tym, co mamy” (Warszawa)

Stowarzyszenie DZYGA (Lwów)

Stowarzyszenie Educom (Lublin)

Stowarzyszenie Edukatorów (Kraków)

Stowarzyszenie „Emaus” (Lublin)

21, 27

Stowarzyszenie Gazet Lokalnych (Warszawa)

18, 88

Stowarzyszenie Jeden Œwiat (Poznañ)

Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych i Twórczych (Wroc³aw)

Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarz¹dowych (Warszawa)

Stowarzyszenie Parlament M³odzie¿y (Przemyœl)

10, 41, 86

Stowarzyszenie Radomskie Centrum Przedsiêbiorczoœci (Radom)

Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Lubaczowskiej SRZL (Lubaczów)

Stowarzyszenie Szko³a Liderów (Warszawa)

10, 87

Stowarzyszenie VIT (Grodno)

Stowarzyszenie „Wieœ i Europa” (Kraków)

Stowarzyszenie Wolontariuszy Wobec AIDS (Warszawa)

Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne

10, 18, 88

Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”

Zob. Wspólnota Kulturowa „Borussia”

Stowarzyszenie Wspólnota Polska (Warszawa)

Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Rodzin Dzieci Autystycznych

Zob. Fundacja KONTAKT (Lwów)

Studenckie Bractwo (Nadrawina)

Indeks instytucji

106

Studium Europy Wschodniej UW (Warszawa)

SYNAPSIS. Zob. Fundacja na rzecz Umacniania Wiêzi Rodzinnych i Spo³ecznych

SYNAPSIS

Szko³a Liderów. Zob. Stowarzyszenie Szko³a Liderów
Szpital im. Metropolity Szeptyckiego (Lwów)

Œrodkowoukraiñskie Regionalne Centrum Szkoleniowe (Czerkasy)

Œwiatowy Zwi¹zek ¯o³nierzy AK

Œwiatowy Zwi¹zek ¯o³nierzy AK, Okrêg Wo³yñ

„Ternopilska Hazeta” (Tarnopol)

Towarzystwo Demokratyczne Wschód (Warszawa)

Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe Oœrodek Myœli Politycznej (Kraków)

Towarzystwo Instytutu Europy Œrodkowo-Wschodniej

Zob. Instytut Europy Œrodkowo-Wschodniej

Towarzystwo Lwa (Lwów)

51, 52, 54, 59, 60, 89, 90, 93

Towarzystwo Naukowe im. Tarasa Szewczenki (Lwów)

Towarzystwo Ochrony Przyrody (Dniepropietrowsk)

Towarzystwo Przyjació³ Tworek Amici di Tworki (Pruszków)

9, 10, 21, 91

Towarzystwo Wzajemnej Informacji (Warszawa)

Ukraiñska Organizacja Spo³eczna Centrum Rozwoju Demokracji (Kijów)

Ukraiñski Dom (Krym)

Ukraiñski Instytut Badawczy Psychiatrii Spo³ecznej i S¹dowej oraz Uzale¿nieñ (Kijów)

Ukraiñski Uniwersytet Katolicki we Lwowie (Lwów)

Ukraiñski Zwi¹zek Przemys³owców i Przedsiêbiorców

Ukraiñskie Towarzystwo Ochrony Przyrody

Ukraiñskie Towarzystwo Psychosocjalnej Rehabilitacji (Kijów)

Ukraiñsko-Polskie Forum M³odych im. W. Lipiñskiego (£uck)

Unia Europejska (programy pomocowe)

Uniwersytet im. Iwana Franki.

Zob. Pañstwowy Uniwersytet im. Iwana Franki

Uniwersytet im. Janki Kupa³y

Zob. Pañstwowy Uniwersytet im. Janki Kupa³y

Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki

Zob. Pañstwowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki

Uniwersytet im. Witolda Wielkiego (Kowno)

Uniwersytet w Doniecku

Uniwersytet w Iwano-Frankiwsku

Uniwersytet Warszawski

Uniwersytet Wo³yñski (£uck)

Polska – Ukraina.

Wspó³praca organizacji pozarz¹dowych

107

Polska – Ukraina.

Wspó³praca

organizacji pozarz¹dowych

Urz¹d Miasta Bychawa

US-Ukraine Foundation (Waszyngton)

33, 63

Województwo Dolnoœl¹skie. Zob. Kolegium Europy Wschodniej
Wo³yñskie Centrum Resursów (Równe)

Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne

Zob. Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne

Wschodnioukraiñski Oœrodek Szkoleniowy Programu Partnerstwa Gmin

Wspólnota Kulturowa „Borussia” (Olsztyn)

19, 93, 94

Wydawnictwo Czarne (Wo³owiec)

Wydawnictwo Œwiat Literacki (Warszawa)

Wydawnictwo UNIVERSITAS (Kraków)

„Wysokij Zamok”, dziennik (Lwów)

Wy¿sza Szko³a Administracji Publicznej (Bia³ystok)

Zachodnioukraiñskie Centrum Szkoleniowe Samorz¹du Terytorialnego (Lwów)

„Zaczarowane Polesie”, czasopismo (Piaski)

Zak³ad Narodowy im. Ossoliñskich. Zob. Kolegium Europy Wschodniej
Zakon OO. Franciszkanów (Gdañsk)

Zespó³ Szkó³ w Piaskach

Zwi¹zek Demokratycznych Rad Ukrainy (Kijów)

Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego (Warszawa)

Zwi¹zek Harcerstwa Rzeczypospolitej (Warszawa)

10, 11

Zwi¹zek Niezale¿nych Dziennikarzy (¯ytomierz)

Zwi¹zek Ukraiñców w Polsce (Warszawa)

10, 20, 26

Zwi¹zek Ukraiñskiej M³odzie¿y (Kijów)

„¯owta Hazeta” (Po³tawa)

Indeks instytucji

Inne publikacje Fundacji im. Stefana Batorego

dotycz¹ce miêdzynarodowej dzia³alnoœci

polskich organizacji pozarz¹dowych

Miêdzynarodowa dzia³alnoœæ

polskich organizacji pozarz¹dowych,

pod red. Gra¿yny Czubek, Warszawa 2002

Partnerstwo dla polskiej polityki zagranicznej,

pod red. Gra¿yny Czubek, Warszawa 2002

Social Diplomacy. The Case of Poland.

International Activity of Polish NGO’s

and Their Dialogue with Government,

ed. Gra¿yna Czubek, Warsaw 2002.

Publikacje s¹ dostêpne na stronie

www.batory.org.pl/pub

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Europa, 1bialorus, Białoruś, Czechosłowacja, Litwa, Polska, Ukraina
Regiony w prawie i praktyce Polska Ukraina
A Kandzia Polska Ukraina Partnerstwo strategiczne
projekty w kierunku lub na rzecz Polska Ukraina
Anonymous z Ukrainy wysyłają Polsce, Polska dla Polaków, ACTA ,Anonymous, kontrola społeczeństw , in
Historia Ukrainy a Polska
9 konspekt. Ukraina i Białoruś I, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
10 konspekt. Ukraina i Białoruś II, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
Polska i sąsiedzi, 21.Ukraina
Anonymous z Ukrainy wysyłają Polsce, Polska dla Polaków, ACTA ,Anonymous, kontrola społeczeństw , in
D19240111 Konwencja Sanitarna pomiędzy Polską a Rosją, Ukrainą i Białorusią, podpisana w Warszawie
Баран Рецензія на Dorota Sapa Mędzy polską wyspą a ukraińskim morzem Kresy południowo wschodnie w po
D19210299 Ustawa z dnia 15 kwietnia 1921 r o ratyfikacji Traktatu Pokoju między Polską a Rosją i Uk

więcej podobnych podstron