Gierymski K Gramatyka na bardzo dobry

background image

GRAMATYKA

NA

bardzo

dobry

background image

GRAMATYKA NA BARDZO DOBRY

książka pomocnicza do nauki gramatyki

języka polskiego

Opracowanie

Krzysztof Gierymski

Wstęp

N iniejsze opracow anie opiera się na obow iązującym program ie

szkolnym z zakresu nauki o języku w klasach IV-VIII i ma za zadanie

ułatw ić m łodym Czytelnikom poznanie i utrw alenie podstawowych

w iadom ości z gram atyki języka polskiego.

Powinni po tę pozycję sięgnąć uczniowie szkół podstawowych,

a zw łaszcza ci, których w niedalekiej przyszłości czeka egzamin do
szkoły średniej. Z powodzeniem może z niej również korzystać m ło­
dzież przygotow ująca się do egzam inów m aturalnych, książka ta
pomoże irn w pow tórzeniu najw ażniejszych zagadnień z gram atyki

języka polskiego.

Sądzimy, że pokazanie w nowy, niekonw encjonalny sposób obow ią­

zujących w podręcznikach szkolnych teorii i reguł ułatwi poznanie

często niełatwych problem ów gramatycznych.

Ma temu służyć form ułow anie prostych definicji, grom adzenie zro­

zum iałych przykładów oraz przedstaw ienie zagadnień w postaci przej­
rzystych graficznie tablic.

Liczym y na to, że zaproponow any w opracowaniu sposób pokazania

m ateriału z gram atyki rzeczyw iście pomoże naszym Czytelnikom
opanować wiadom ości z tej dziedziny na bardzo dobry!

3

background image

S A M O G Ł O S K I: a, ą, e, ę, i, o, u, (ó ), y.

G Ł O S K I

S P Ó Ł G Ł O S K I: b, c, cz, ć, d, dz, dź, dż, f, g, h, j, k, I, ł, m,

n, ń, p, r, s, sz, ś, t, w, z, ź, ż.

G Ł O S K A

to najm niejszy dźw ięk m ow y ludzkiej, który można

w yo drę bnić słuchem.

L IT E R A

to granczny (napisany, w yd ru ko w a n y ) znak głoski.

E □ E

3 głoski

3 litery

[B

□ E

4 głoski

□ □ □ □ □

5 liter

E

E I

E E

4 głoski

6 liter

E f

R

- niektóre polskie g ło ­

ski składają się w ięcej

niż z jednej litery.

1 g ło s k a

2 lit e r y

5

background image

N A R Z Ą D Y

M O W Y :

biorą udział w pow staw aniu głosek.

płuca

Z płuc w ydycham y powietrze, które

przez tcha w icę dostaje się do krtani,

gdzie znajdują się wiązadła głosow e,

których drgania po w o dują pow stanie

dźwięku.

tchaw ica z krtanią

jama gardłowa

1

jama ustna

podniebienie miękkie i twarde, wargi,

język, zęby, dziąsła.

1

jama nosowa

b

w ! z a

4 litery

3 głoski

„ i ' przed samogłoską (e) nie jest sam o­

dzielną głoską, a jedynie zmiękcza s p ó ł­

głoskę poprzedzającą (b').

4 litery

4 głoski

„ i " przed spółgłoską (z) nie tylko zm ięk­
cza spółgłoskę poprzedzającą (w '), ale
rów nież stanow i samodzielną głoskę.

bi e i

w

G ło s k i

u s tn e

- przy ich w ym a w ia niu powietrze prze­

chodzi tylko przez usta.

np. a, o, u, i, b, t, k, 1, r,

f, w, z.

G ło s k i

n o s o w e

- przy ich w ym a w ia niu powietrze prze­

chodzi nie tylko przez usta, ale też przez

nos.

ą,

ę,

m,

n,

ń,

n' ->

ni e

m' ->

mi ó d|

G ło s k i

d ź w ię c z n e

- przy ich w ym a w ia niu drgają wiązadła

głosowe.

b, d, g, z, ź, z, dz, dź, dż, w,

j, m, n, 1, ł, r oraz wszystkie

samogłoski.

G ło s k i

b e z d ź w ię c z n e

- przy ich w ym a w ia niu nie drgają w ią ­

zadła głosowe.

p, t, k, s, ś, sz, c, ć, cz,

f, ch.

S p ó łg ło s k i
m ię k k ie

- środek języka wznosi się ku po dn ieb ie­

niu.

ś, ź, ć, dź, ń, p', b', f', w ',

m', 1', k', g', ch', j.

S p ó łg ło s k i

t w a r d e

- środek języka zajmuje inne położenie.

s, z, c, dz, n, p, b, f, w, m,

1, k, g, ch, t, d, sz, ż, cz,

dż, r, ł.

6

S Y LA B A

to część wyrazu utworzona przez samogłoskę lub samogłoskę ze
spółgłoską (spółgłoskam i).

u - pał

sa - mo - lot

Sylaba otw arta - jest zakończona samogłoską.

— >

ko - ło

Sylaba zamknięta - jest zakończona spółgłoską.

— >•

nos

A K C E N T W Y R A Z O W Y

to silniejsze w ym ó w ie nie jednej z sylab
w wyrazie.

akcent w języku polskim pada najczęś­

ciej na drugą sylabę od końca.

pi - sa - li

śmy

pi - sal - bym

gra - m a - ty - ka

c z te - ry - sta

Rzecz - po - s p o - li - ta

w tych wyrazach akcent pada
na czwartą sylabę od końca.

s zk o - ła

w tego typu wyrazach
akcent pada na trzecią
sylabę od końca.

Pi
pi

sa
sa

by - śmy
by - ście

A K C E N T Z D A N IO W Y

to silniejsze w ym ó w ie nie jednego z w yrazów
w zdaniu.

- najczęściej akcentujem y ostatni wyraz w zdaniu.

W lipcu w yjadę na w c z a s y (a nie na kolonie).

- czasami akcentujem y wyraz lub wyrazy znajdujące się w innym miejscu zdania, jeżeli

zależy nam na ich uw ypu klen iu lub chcem y zw rócić na nie czyjąś uwagę.

W lip c u w yjadę na wczasy (a nie w sierpniu).

W lipcu w y ja d ę na wczasy (a nie zostanę w dom u).

1

background image

8

g ro t żelazny - tak piszemy

grod żelazny - tak m ów im y

Bezdźwięczne „ t "

pod w p ływ e m

>

dźwięcznego „ ż " może stać się w w y ­
m ow ie dźwięcznym „ d " .

udźwięcznienie

bieg krótki - tak piszemy

biek krótki - tak m ów im y

- Dźwięczne „ g " pod w p ływ e m bez­

dźwięcznego „ k " staje się w w ym o w ie
bezdźwięcznym „ k " .

ubezdźwięcznienie

U P R O S Z C Z E N IA G R U P

S P Ó Ł G Ł O S K O W Y C H

to opuszczanie spółgłosek podczas
wym aw iania niektórych grup s p ó łg ło ­

skowych.

tak piszemy

tak m ów im y

kró le w sk i

króleski

krako w ska

krakoska

sześćset

szejset

sześset

trz c in a

czcina

ja b łk o

ja p k o

p ie rw s z y

pierszy

pięćdziesiąt

piędziesiąt

9

background image

10

11

background image

lis

lis - ek

lis - isko

ptak

ptasz - ek

ptasz - ysk o

R Z E C Z O W N IK I

kwiat

kwiat

hurt

hurt

apteka

P R Z Y M IO T N IK I

C Z A S O W N IK I

pracować

pracować

palić

palić

FORM ANTY

dzięki nim t w o r z y ­

m y wyrazy.

F o rm a n ty ró ż n ic u ją

z n a c z e n ia w y r a z ó w .

R Z E C Z O W N IK I P O C H O D N E

kwiaciarnia

kwiaciarka

hurtownia

hurtow nik

aptekarz

pracow nik

płacownia

palacz

palarnia

kwiaci - a rn ia

kwiaci - arka

hurt - o w n ia

hurt - o w n ik

aptek

arz

w o lny

—>

w olność

w oln - ość

biały

biel

biel - 0

gruby

grubas

grub - as

>

praco w - n ik

pracow - m a

pal - acz

pal - a rn ia

12

R O D Z IN A W Y R A Z Ó W

to grupa w y r a z ó w p o ­

k re w n y c h .

Wyrazy pokrewne ma­

ją w s p ó ln y rdze ń.

szkoła

duch

rada

stolarz

las

wóz

ręka

ziemia

I : I

ch : sz

d : dz'

rz : r

a : e
s : ś

ó : o
z : z'

ę : ą

k : cz

e : o
m' : m

P' : P

e : ó

szkolny

duszek

radzić

stolarski

leśny

wozić

rączka

ziomek

pniak

waga

kot

9 : ż

t : c

ważyć

kocur

- to wymiana s a m o g ło s e k lub s p ó ł­

g ło s e k (zachodząca między tematem

wyrazu podstaw owego a podstawą

słowotwórczą wyrazu pochodnego).

O B O C Z N O Ś C I

13

background image

z ło ż e n ia

W Y R A Z Y ZŁOŻONE

to wyrazy pochodne m a­

jące dw ie podstaw y s ło ­

w o tw órcze połączone

cząstką „ o " lub „ i" .

z r o s ty

to wyrażenia zrośnięte

w jeden wyraz.

z e s ta w ie n ia

to wyrażenia składające

się z dw ó ch lub więcej
w yra zów pisanych o d ­
dzielnie.

złożenia

zrosty

zestawienia

sam ochód

czcigodny

N o w y Rok

czarodziej

dobranoc

Boże Narodzenie

łam igłów ka

Krasnystaw

Zawisza Czarny

w y rw id ą b

W ielkanoc

Ameryka Południow a

cudzoziem iec

pięćdziesiąt

dw adzieścia pięć

pięciobój

siedemdziesiąt

pociąg w id m o

pędziw iatr

pięćset

wrona pospolita

samosąd

osiemset

W ielki Piątek

w iercipięta

lekceważyć

Stare M iasto

czterowiersz

okam gnienie

M in isterstw o O chrony
Środowiska

N e o lo g iz m y

to n o w o powstałe, n o w o utw orzone wyrazy; przestają być

neologizm am i, kiedy już na stałe stają się powszechnie
używane.

14

FLEKSJA

- to

dział gramatyki

zajmujący się odmianą
wyrazów .

- od m ien n e czę ści m ow y

- n ieo dm ienn e części m ow y

oraz - funkcje składniow e części m o w y

15

background image

Części m o w y

c z ę ś c i m o w y

o d m ie n n a

n ie o d m ie n n a

p y ta n ia

C Z A S O W N IK

odmienna

c o ro b i?

c o s ię z n im d z ie je ?

w ja k im je s t s ta n ie ?

R Z E C Z O W N IK

odmienna

k to ? co?

P R Z Y M IO T N IK

odmienna

ja k i? ja k a ? ja k ie ?

k tó r y ? k tó ra ? k tó re ?

cz y j? cz yja ? c zyje ?

L IC Z E B N IK

odmienna

ile? k t ó r y z k o le i?

Z A IM K I:

rz e c z o w n e

p r z y m io tn e

lic z e b n e

odmienne

o d p o w ia d a ją na p y ­

ta n ia

t y c h

c zę śc i

m o w y , k tó r e z a s tę ­
p u ją .

P R Z Y S Ł Ó W E K

nieodmienna

ja k ? g d z ie ? k ie d y ?

Z A IM E K

P R Z Y S Ł O W N Y

nieodmienna

o d p o w ia d a na p y t a ­

n ia p r z y s łó w k a .

P R Z Y IM E K

nieodmienna

S P Ó J N IK

nieodmienna

W Y K R Z Y K N IK

nieodmienna

P A R T Y K U Ł A

nieodmienna

i

16

Części m owy:

O D M I E N N E

N IE O D M IE N N E

S A M O D Z IE L N E

czasowniki, rzeczowniki, przym iotniki, li­

czebniki, zaimki: rzeczowne, przymiotne,

liczebne.

przysłówki, zaimki przystawne, przyimki,

spójniki, w ykrzykniki, partykuły.

rzeczowniki,

przym iotniki,

liczebniki,

czasowniki, zaimki, przysłówki, w ykrzyk­

niki - są samodzielnymi częściami w y ­

powiedzenia.

N IE S A M O D Z IE L N E

spójniki, przyim ki, partykuły

nie są

samodzielnymi częściami w yp o w ie d ze ­

nia.

Samochód jechał szybko,

(trzy wyrazy i trzy części zdania)

Przyjechałem do ciebie z daleka,

(pięć w yrazów i trzy części zdania)

17

background image

- jest odm ienną częścią

m owy,

- odmienia się przez o s o ­

b y , lic z b y , czasy, t r y ­

b y i s tr o n y .

osoba

liczba

pojedyncza

osoba

liczba

mnoga

1 - ja

piszę

1 - my

piszemy

2 - ty

piszesz

2 -■ w y

piszecie

3 - on

pisze

3 - oni

piszą

- ona

pisze

- one

piszą

- ono

pisze

w liczbie pojedynczej
występuje w trzech r o ­
d z a ja c h :
męskim, żeń­

skim i nijakim, a w liczbie

mnogiej w dw óch: męs-
koosobow ym i niemęs-
koosobowym :

- on pisał

- r. m ę ski

3. os.

- ona pisała

- r. że ń s ki

I. poj.

— ono pisało

- r. n ija k i

- oni pisali

- r. m ę s k o o s o b o w y

3. os.

- one pisały

- r. n ie m ę s k o o s o b o w y

I. mn.

K o n iu g a c ja - to odmiana czasownika przez osoby,

liczby, czasy, tryby i strony.

- chłopiec ja d ł

- r. męski

3.os.

- dziewczyna ja d ła

- r. żeński

I.poj.

- dziecko ja d ło

- r. nijaki

- chłopcy je d li

- r. męskoosobowy

3. os.

- dziewczęta ja d ły

- r. niemęskoosobowy

I. mn.

- dzieci ja d ły

- r. niemęskoosobowy

18

liczba pojedyncza

1

c z y ta m

2 - czytasz

3 - czyta

- czyta

- czyta

liczba mnoga

1 - czytamy

2 - czytacie

3 - czytają

- czytają

C Z A S

T E R A Ź N IE JS Z Y

CZASY

CZAS

PRZESZŁY

liczba pojedyncza

1 - c z y ta łe m

c z y ta ła m

2 - czytałeś

czytałaś

3 — czytał

- czytała

- czytało

liczba mnoga

1 - czytaliśmy

czytałyśmy

2 - czytaliście

czytałyście

3 - czytali

- czytały

liczba pojedyncza

1

b ę d ę c z y ta ł

b ę dę c z y ta ła

b ę d ę c z y ta ć

2 - będziesz czytał

będziesz czytała

będziesz czytać

3 - będzie czytał

- będzie czytała

- będzie czytało

- będzie czytać

liczba mnoga

1 - będziemy czytali

będziemy czytały

będziemy czytać

2 - będziecie czytali

będziecie czytały

będziecie czytać

3 - będą czytali

- będą czytały

- będą czytać

C ZAS

PR ZYSZŁY

czas te ra ź n ie js z y

czas p rz e s z ły

czas p rz y s z ły

czas p rz e s z ły

czas p rz y s z ły

19

background image

T R Y B

O R Z E K A J Ą C Y

liczba pojedyncza

1 - rysuję

2 - rysujesz

3 - rysuje

- rysuje

- rysuje

liczba mnoga

1 - rysujemy

2 - rysujecie

3 - rysują

- rysują

- orzeka, inform uje o w y ­

konaniu jakiejś czynności
w czasach: teraźniejszym,
przeszłym lub przyszłym.

r

W id z ę światło.

Z a p a liłe m lont...

Na pewno z w y c ię ż y m y .

TRYBY

T R Y B

R O Z K A Z U J Ą C Y

liczba pojedyncza

1

-

2 - czekaj

3

niech czeka

- niech czeka

- niech czeka

liczba mnoga

1 - czekajmy

2 - czekajcie

3 - niech czekają

- niech czekają

- nie ma 1. osoby I. poj.,

w 3. osobie pojawia się

sło w o ,,n ie c h " ,

- nie ma form czasów.

W y k o n a j to zadanie.

Goście n ie c h c z e k a ją

w salonie.

P o c z e k a jm y na niego.

T R Y B

P R Z Y P U S Z C Z A J Ą C Y

liczba pojedyncza

1

pisałbym

pisałabym

pisałbyś

pisałabyś

pisałby

pisałaby

pisałoby

liczba mnoga

3 -

pisalibyśmy

pisałybyśmy

pisalibyście

pisałybyście

pisaliby

pisałyby

p is a ł - b y m

o s o b o w a

fo r m a
c z a s o w n ik a

cząstka

„ b y m "

nie ma form czasów.

U c z y łb y m się bez k o ń ­

ca.

Ona n a m a lo w a ła b y ten
obraz bez tw o je j pomocy.
W y k o n a lib y ś m y naszą

pracę bez usterek.

20

CZYNNA

STRONY

Mama ubiera Kasię.

- to osobow a forma

czasownika,

po dm iot jest w y k o ­

nawcą czynności.

j

M echanik

n a p ra w ia

'! samochód.

| Znany pisarz n a p is a ł
l książkę.

t

Kasia jest ubierana
przez mamę.

to osobowa forma

czasownika „b y ć " lub
„z o sta ć " i forma przy­

m io tn iko w a czasow ni­

ka (im iesłów przym iot­

n iko w y bierny),

podm iot

oznacza

przedm iot

czynności,

a nie jej w ykonaw cę.

- f

Sam ochód je s t n a p r a ­
w ia n y przez m echani­
ka.

Książka z o s ta ła n a p i­

s an a przez znanego p i­
sarza.

Kasia ubiera się.

-

to osobowa forma

czasownika

i zaimek

zw rotny „się ",

- podm iot jest w y k o ­

nawcą i odbiorcą czyn­
ności.

X

Piotr u c z y się.

Jola

p rz e g lą d a

się

w lustrze.

|

C Z A S O W N IK I P R Z E C H O D N IE

C Z A S O W N IK ! N IE P R Z E C H O D N IE

- to te, które posiadają form y strony

- to te, które nie posiadają form strony

j biernej, np.

biernej, np.

bu do w ał ~ był budow any

stać, leżeć, iść, wisieć, spać, hałaso­

reperuje - jest reperowany

wać, żyć, lecieć, fruwać, żartować,

S

zniszczyła - została zniszczona

dostać.

w ykona - zostanie wykonana
będzie m alow ał — będzie m alowany

21

background image

C Z A S O W N IK I

N IE D O K O N A N E

D O K O N A N E

inform ują o p rz e b ie g u lub

t r w a n iu czynności.

- inform ują o czynności z a ­

k o ń c z o n e j w przeszłości lub
m a ją c e j

s ię

z a k o ń c z y ć

w przyszłości.

czytał

przeczytał

robiła

zrobiła

w racało

w ró c iło

będę pisał

napiszę

teraźniejszym

r

g ra m

nie występują

w czasie tera­

źniejszym

*

przeszłym

g r a łe m

z a g ra łe m

przeszłym

*■

przyszłym

b ę d ę g r a ł

z a g ra m

przyszłym

czas p rz y s z ły z ło ż o n y

cza s p rz y s z ły p r o s ty

1. poj.

I. mn.

I. poj.

I. mn.

1 - b ę d ę g o t o w a ł

2 - będziesz go to w a ł

3 - będzie g o to w a ł

- będzie gotow ała

będzie g o to w a ło

będziemy go tow a li

będziecie go tow a li

będą g o to w a li

będą g o to w a ły

1 - u g o tu ję

2 - ugotujesz

3

ugotuje

- ugotuje

- ugotuje

ugotujem y

ugotujecie

ugotują

ugotują

22

N IE O S O B O W A F O R M A

O S O B O W A F O R M A

C Z A S O W N IK A

C Z A S O W N IK A

-• nieosobową i nieodm ienną formą

- to forma czasownika o d m ie n ia ją ­

czasownika jest - b e z o k o lic z n ik .

ca s ię przez: o s o b y , liczby, czasy,

tryby, strony.

¡LICZNIK

da) śpię' (ty ) sPafeś- ( ° n) b?dzie

pracował,

(ona)

zobaczy,

(ono)

T ’""'"''” ”

niech zrobi, (m y) m oglibyśm y, (w y)

róbcie, (oni, one) baw ią się.

- ć

czytać, grać, kłaść,

zanieść, gryźć, znaleźć.

- c

biec, tłuc, strzec,

piec, rzec, móc.

FORMY ZAKOŃCZONE NA -n o , -to :

P r z y w ie z io n o skrzynie pełne srebra.

- zrob io no, w yko na no, czytano.

- rozpoczęto, o d kryto , d o tkn ię to .

R o z p o c z ę to przygotow anie do w e ­

sela.

IM IESŁO W Y PRZYM IOTNIKOW E

- c z y n n e -» myślący, dotykające.
- b ie r n e -» odkryty, widziana.

IM IESŁO W Y PRZYSŁÓWKOWE

- w s p ó łc z e s n e -» rysując, niosąc.
- u p rz e d n ie -> ujrzawszy, zjadłszy.

23

background image

C Z A S O W N IK

podm iotem

dopełnieniem

pełni rolę różnych

części zdania.

| w zdaniu mc że być:

1

Robert w y je c h a ł z miasta.

P r z y g o to w a n o śniadanie.

1 orzeczeniem

łącznikiem

(w orzeczeni

riym)

u imien-

Karol z o s ta ł marynarzem.

Jurek b y ł grzeczny.

_ “27 7727777}

1 orzecznikiem

(w orzeczeniu im ien-

1

nym)

Praca została w y k o n a n a .

Ten film jest p a s jo n u ją c y .

U c z y ć s ię jest przyjemnie.

O c z e k u ją c y niecie rpliw ili się.

Lubię g ra ć w piłkę.

Chcemy w y g r y w a ć .

osobowa

forma
czasownika

forma
zakończona

na -no

forma osobowa

pochodząca

od „zo sta ć"

forma osobow a

pochodząca od
„ b y ć ”

im iesłów

przym iotnikow y
bierny

im iesłów

p rzym iotniko w y
czynny

bezokolicznik

im iesłów
przym iotnikow y

czynny

bezokoliczniki

1 przydawką

j okolicznikiem

W a lc z ą c y bokserzy zostali rozdzieleni.

U d e rz o n y przeciw nik w yco fa ł się.

Biegli k rz y c z ą c .

Szedł k u le ją c .

Imiesłów
przym iotnikow y

czynny

Imiesłów
przym iotnikow y
bierny

im iesłow y
przysłów kow e

współczesne

24

IMIESŁOWY

•isasutsatKos

IMIESŁOWY

PRZYMIOTNIKOWE

CZYNNE

BIERNE

- tw orzym y od te ­

matu 3. osoby 1.

m nogiej czasu te ­
raźniejszego c z a ­

s o w n ik ó w n ie ­
d o k o n a n y c h :

tw orzym y od te ­

matu czasu prze­
szłego lub teraź­
niejszego c z a s o ­

w n ik ó w

p r z e ­

c h o d n ic h :

myśl ,,ą '

czyta

ferii

za pom ocą przy­
rostka:

z

końców kam i

p r z y m io tn ik o w y ­

mi:

-y, -a, -e, -e g o ,
-e j, itd.

za pom ocą przy
rostków :

o n

- t

z

końców kam i

p r z y m io tn ik o w y ­
mi:

-y, -a, -e, -e g o ,

-e j, itd.

m y ś l- ą c - y

czytaj - ą c - a

rysuj - ą c - e

p is z ą c y

b ie g n ą c a

k rz y c z ą c e

c z y t a ń y

r o b i- o n —a

o d k r y - t - e

p is a n y

o b ło ż o n a

u m y te

J

Im iesłow y przym iotnikow e mają w łaściw o

ści czasow ników i przym iotników , ozna­
czają czynność lub stan, ale odm ieniają się

przez przypadki, liczby i rodzaje.

ODMIENNE

c

tw orzym y od czasowników .

IMIESŁOWY

PRZYSŁÓWKOWE

WSPÓŁCZESNE

tworzym y od te ­

matu 3. osoby I.

m nogiej czasu te ­

raźniejszego c z a ­
s o w n ik ó w n ie ­
d o k o n a n y c h :

pisz

za pom ocą przy­
rostka:

i -■ ąc

I

UPRZEDNIE

tw orzym y od te ­

matu czasu prze­

szłego c z a s o w n i­

k ó w

d o k o n a ­

n y c h :

przeczyta

Jerff

za pom ocą przy­
rostków :

pisz - ąc

czytaj - ąc

robi - ąc

- w s z y

łs z y

przeczyta - wszy

doszed - Iszy

rn y ś ią c

id ą c

p a trz ą c

r y s u ją c

z r o b iw s z y |

z ja d łs z y

f w y k o n a w s z y

w a lc z ą c

u s ia d łs z y

i

\

[ s k o ń c z y w s z y ]

Im iesłow y przysłówkowe mają w łaściw ości

czasow ników , oznaczają czynność lub stan,
podobnie jednak jak przysłów ki pozostają
nieodmienne.

NIEODMIENNE

25

background image

Im ie s łó w p r z y m io t n ik o w y

Im ie s łó w p r z y s łó w k o w y

c z y n n y

b ie rn y

w s p ó łc z e s n y

u p rz e d n i

czytać

czytający

czytany

czytając

-

przeczytać

przeczytana

przeczytawszy

skończyć

skończony

skończyw szy

spać

śpiąca

śpiąc

-----

leżeć

lezące

leżąc

-

robić

rob ią cy

ro b io n y

robiąc

-----

zrobić

zrob io ny

z ro b iw s zy

gotow ać

g o tu ją c y

g o to w a n y

g o tu ją c

ugotow ać

ugotow an a

u g o to w a w s z y

iść

idąca

idąc

dojść

doszedłszy

rysować

rysujący

rysow any

rysując

ciągnąć

ciągnący

cią gn ięty

ciągnąc

wyjechać

_

w yje ch a w szy

O D M IE N N E

N IE O D M IE N N E

26

RZECZOWNIK

jest odmienną częścią mowy.

własne

pospolite

Poznań

rzeka

Nowak

pies

Wenus

wieś

Janek

parapet

k to ? co?

żywotne

nieżywotne

kot

długopis

człowiek

dywan

wąż

chmura

karp

kaloryfer

oznacza:

przedmioty

osoby

zwierzęta,

rośliny

pojęcia

czynności

cechy

pióro

Jurek

pies

etyka

czytanie

młodość

zeszyt

pisarz

topola

prawo

bieg

wesołość

lampa

mama

ptak

dobro

trzepanie

wysokość

odm ienia się przez przypadki i liczby:

przypadek

liczba pojedyncza

liczba mnoga

M ia no w nik

rycerz

rycerze

- kto? - co?
Dopełniacz

rycerza

rycerzy

kogo? - czego?

C elow nik

rycerzowi

rycerzom

- komu? “ czemu?
Biernik

rycerza

rycerzy

- kogo? » co?

Narzędnik

rycerzem

rycerzami

- kim? - czym?
M ie jscow nik

rycerzu

rycerzach

- o kim? “ o czym?

Wołacz

rycerzu!

rycerze!

D e k lin a c ja - to odmiana przez przypadki.

te m a t m to część wyrazu, która pozostaje po oddzieleniu końców ki,
k o ń c ó w k a ^ » zmieniająca się podczas odm iany część końcow a wyrazu.

poi - e, poi - a, poi - u, poi - e, poi - em , poi - u,

temat

końców ka

27

background image

Różne postacie tego samego tematu

nazywamy - te m a ta m i o b o c z n y m i.

I. poj.

M ianow nik: drog - a

Celownik: drodz — e

j'

drog J

: £ d ro d z j|

Oboczności tematu polegają na wym ia

nach samogłosek lub spółgłosek.

I. mn.

M ianow nik: drog - i
Dopełniacz: dróg - yS

drog

dróg

las

wąż

ą : ę

węż - a

mąk - a

k : c

mąc - e

a : e

s : s'

lesi - e

mod - a

d : dz' modzi - e

anioł

°

f

faniel - ej

baz - a

z : z'

bazi - e

I Rzeczownik w zdaniu może być:

orzecznikiem

(w orzeczeniu

im iennym )

[

dopełnieniem

j~ okoliczn’ikiem " "™|

K rz e s ło stoi w pokoju, (co? - m ianow nik)

Kot M ru c z e k skoczył na parapet, (jaki?)

Łukasz zostanie te n is is tą , (kim zostanie?)

J u tro przeczytam ksią żkę, (co? - biernik)

Będę wracał no cą. (kiedy?)

M ów iła do mnie s z e p te m , (jak?)

28

R O D Z A J R Z E C Z O W N IK A

rodzaj
męski

ten

rodzaj

żeński

ta

rodzaj
nijaki

to

liczba

pojedyncza

dzban
samochód

rzeka
konwalia

okno

podw órko

rodzaj
gramatyczny

chłopiec

dziewczynka

dziecko

rodzaj

naturalny

chłopcy

dziewczynki

dzieci

liczba

zawodnicy

rzeki

okna

rycerze

dzbany

samochody

zeglarze

konwalie

podwórka

rodzaj

rodzaj

te

męskoosobowy

niem ęskoosobowy

te n

ta

t o

te

te

te

dorosły m ężczy zn a

ładna d z ie w c z y n a

grzeczne d z ie c k o

dzielni ż o łn ie rz e

stylow e la m p y

czarne k a p e lu s ze

wysokie d rz e w a

r, męski

r. żeński

i. poj.

r. nijaki

r. męskoosobowy

r. niem ęskoosobowy

r. niem ęskoosobowy

i. mn.

r. niem ęskoosobowy

i

W Y R A Ż E N IE

- to połączenie przyimka z rzeczownikiem, zaimkiem rze- 1

S

P R Z Y IM K O W E

czownym , przym iotnikiem , liczebnikiem, przysłówkiem.

1

Pójdę do sklepu po pączki.
Napiszę list do ciebie.
Przebywałem z cho rym i.

Jestem um ów iony na piątą.
Okręt podpłynął za blisko.

29

background image

PRZYM IO TNIK

- jaki? jaka? jakie?
- który? która? które?

- czyj? czyja? czyje?

jest odmienną częścią mowy,

odmienia się przez przypadki,
liczby i rodzaje.

-- oznacza w łaściw ości osób, zw ie­

rząt, przedm iotów, pojęć.

- jest

określeniem

rzeczownika,

wskazuje na jego wielkość, kolor,

kształt, materiał:

m a ły chomik, d r e w n ia n y most,

s t a lo w y miecz, d o b r y piłkarz, n i­

s k ie drzewa, b łę k it n y kwiat, b ia ­
ło - c z a r n e
stroje.

liczba pojedyncza

Przyp.

rodzaj męski

rodzaj żeński

rodzaj nijaki

M.

wysoki

wysoka

wysokie

D.

w ysokiego

wysokiej

wysokiego

C.

wysokiem u

wysokiej

wysokiemu

B.

wysokiego, -i

wysoką

wysokie

N.

wysokim

wysoką

wysokim

Ms.

wysokim

wysokiej

wysokim

W.

w ysoki!

wysoka!

wysokie!

liczba mnoga

Przyp.

rodzaj męskoosobowy

rodzaj niemęskoosobowy

M.

wysocy

wysokie

D.

w ysokich

wysokich

C.

wysokim

wysokim

B.

w ysokich

wysokie

N.

wysokim i

wysokim i

Ms.

wysokich

wysokich

W.

wysocy!

wysokie!

30

S T O P N IO W A N IE P R Z Y M IO T N IK Ó W

Stopniow anie proste

Stopniowanie

regularne

nieregularne

opisowe

stopień rów ny

mocny

dobry

słony

śliski

stopień wyższy

mocniejszy

lepszy

bardziej słony

mniej śliski

stopień

najwyższy

najmocniejszy

najlepszy

najbardziej

słony

najmniej

śliski

M. I. poj. r. męski

M. I. poj. r. męski

b ia ły (jaki?)

przym iotnik

r o w e r (kto? co?) —

rzeczownik

> związek zgody

Przymiotnik dostosow uje się pod względem

przypadka, liczby i rodzaju do form y grama­

tycznej określanego rzeczownika.

Przymiotnik w zdaniu może być:

i przydawką

I podmiotem

orzecznikiem

| (w orzeczeniu im iennym)

j

dopełnieniem

G o rą c a woda wyciekała z kranu, (jaka?)

K w a r c o w y nie wytrzym ał uderzenia, (kto?)

Jutro będę m ą d rz e jsz y, (jaki będę?)

Marcin pokonał s iln ie js z e g o , (kogo?)

31

background image

w zdaniu mogą być:

przydawką

orzecznikiem

(w orzeczeniu

im iennym )

T w ó j list przyszedł za późno, (czyj?)

->

Ten pies jest nasz. (czyj?)

Z A IM K I LIC Z E B N E - występują w funkcji liczebnika i odpowiadają na jego pytania:

- ile? - k t ó r y z k o le i?

ile. tyle.

w zdaniu mogą być:

przydawką

Dzisiaj dostałam t y le kw iatów , (ile?)

34

PRZYSŁÓWEK

jak? - gdzie? - kiedy?

oznacza różne okoliczności
wykonania czynności: m iej­

sce, czas, sposób.

Ł

jest nieodmienną

częścią mowy.

I w z d a n iu je s t o k o lie z n ik ie m :

J

T w o r z y się g o n a jc z ę ś c ie j

od p r z y m io tn ik a :

p r z y m io tn ik i

p rz y s łó w k i

wesoły

wesoło

zgrabny

zgrabnie

Gepard biega s z y b k o , (jak?)

Przyjechałem w c z o ra j, (kiedy?)

Kraków jest b lis k o , (gdzie?)

okolicznik sposobu

okolicznik czasu

okolicznik miejsca

stopniow anie
regularne

stopniowanie

nieregularne

stopniow anie

opisowe

stopień rów ny

ładnie

źle

słodko

starannie

stopień wyższy

ładniej

gorzej

bardziej słodko

mniej starannie

stopień najwyższy

najładniej

najgorzej

najbardziej

słodko

najmniej

starannie

bardzo.

całkiem,

wczoraj,

jutro,

zawsze,

wszędzie,

dziś.

T e p r z y s łó w k i n ie p o c h o d z ą od p r z y m io tn ik ó w .

35

background image

przyimki proste

przyimki złożone

w, o, z, za, u, do, nad, na, dla, bez, przy,
od, ku, mimo, śród, przed, po, pod, przez,

między.

obok, około, oprócz, spod, spoza, zza, znad,

ponad, poprzez, pośród, pomiędzy, w brew ,

pomim o.

1

_

.

,

Nałożyłem garnitur w prążki.

Pojechałem z kolegą na wycieczkę.

" . -

■= »--- ..- .............. .... M

l, —

-------

SPÓ JNIK

jest nieodmienną

i niesamodzielną
częścią m owy.

spaja, łączy wyrazy w zdaniu lub zdania składowe w zdaniach złożonych.

spójniki współrzędne

spójniki podrzędne

i, oraz, a, ani, ale, lecz, jak również, jednak,

zaś, natomiast, albo, lub, czy, bądź, więc,

zatem, toteż, dlatego, czyli, przeto, tudzież.

że, żeby, aby, jeżeli, iż, bo, ponieważ,

gdyby, aż, chociaż, gdyż,

gdy, choć,

bowiem , zanim.

Jacek i W acek nabroili w szkole.

Strzelałem, a le niestety nie trafiłem.

Pilnie trenuję, ż e b y w przyszłości zwyciężać.

36

W Y K R Z Y K N IK

jest nieodm ienną

częścią mowy.

wyraża uczucia, emocje,

rozkazy, w o lę m ówiącego,

wzruszenie, zawołanie.

W YKRZYKNIKI:

| ach! och! hej! hop! hen! hola! halo! ech! oj! aj! ej! o! hura! hi! ha! bęc! brzdęk!

H u ra ! Jesteśmy górą.

H a io ! M ó w jeszcze głośniej!

O j, nie zdążę tego zrobić!

PARTYKUŁY:

bym, byś, by, byśmy, byście, czy, nie, niech, oby, niechaj, byle, bodaj, chyba, no, -że, -ż,

-li, (chodźże, czyż, znaszli).

O b y się spełniło moje życzenie.

N ie byłem na tym koncercie.

C zy wszystko dobrze się ułoży?

37

background image

SKŁADNIA

- to nauka o b u d o w ie

w yp o w ie d ze ń , bada czę­

ści składow e w y p o w ie ­
dzenia oraz sposoby ich

łączenia.

CZĘŚCI ZDANIA

PRZYDAW KA

P O D M IO T

O R Z E C Z E N IE

DOPEŁNIENIE

O KO LICZNIK

jaki? jaka? jakie?

czyj? czyja? czyje?

który? która? które?
ile? czego? z czego?

k to ? co?

- c o ro b i?

c o s ię z n im d z ie je ?
w ja k im je s t s ta n ie ?

kogo? czego?
komu? czemu?
kogo? co?

kim? czym? - o kim? o czym?

- jak?

- po co?

- gdzie?

- dlaczego?

- kiedy?

- jak dtugo?

- skąd?

- m im o co?

Starszy kolega poszedł ze mną do kina.

starszy

jaki?

przydawka

drugorzędna część zdania

kolega

kto?

p o d m io t

głów na część zdania

poszedł

co zrobił?

o rz e c z e n ie

głów n a część zdania

ze mną

z kim?

dopełnienie

drugorzędna część zdania

do kina

gdzie?

okolicznik

drugorzędna część zdania

39

background image

Trzej nieznośni chłopcy I

| powrzucali kamienie do studni.

Duże brunatne niedźwiedzie |

j leniw ie w alczyły na arenie.

40

S y re n y w y ły nieprzerwanie.

O ni byłi niezwykle zajęci.

B ia li uderzyli znienacka.

S zó sta dochodziła na zegarze.

W a lc z ą c y zostali rozdzieleni.

U d e rz o n y zaczął się bronić.

W y g r y w a ć jest przyjemnie.

Błyskało w oddali.

z d a n ie b e z p o d m io to w e

41

background image

Nasi piłkarze rozegrali dobry mecz.

Szybko wracajcie do domu.

Jutro odrobiłybyśm y zaległości.

ORZECZENIE IMIENNE

składa się z dw óch części:

ŁĄCZNIKA

- to osobowa forma czasowni­

ków: „ b y ć " , „ s t a ć s ię ” lub „ z o ­

s t a ć " .

ORZECZNIKA

i

to różne części mowy: rzeczow

nik; przymiotnik; zaimek rzeczow-

ny, przymiotny; im iesłów przy­
m iotnikow y; liczebnik.

T

jestem

pilotem (rzeczownik)

byłem

dobry (przym iotnik)

będziesz

pierwszy (liczebnik)

stanę się

kimś (zaimek rzeczowny)

jesteś

interesująca (im iesłów przym iotnikow y czynny)

zostanie

wykonana (im iesłów przym iotnikowy bierny)

jest

ze stali (wyrażenie przyimkowe)

było

sympatycznie (przysłówek)

Formy zakończone na -n o , - t o mogą pełnić funkcję orzeczenia w zdaniach bezpod-

m iotow ych.

W Atom icach urządzono huczne wesele.

Rozpoczęto polowanie w pobliskim borze.

42

43

background image

D O P E Ł N IE N IE B LIŻ S ZE

D O P E Ł N IE N IE D A L S Z E

- przy przekształceniu zdania ze strony

- nie zmienia sw ojej fun kcji składniow ej;

czynnej na bierną staje się podm iotem .

zachow uje sw oją formę.

Malarz

i

maluje

i

ł

obraz

i

1

farbami.

i

zdanie
w stronie

czynnej

po dm iot

(kto?)

orzeczenie

(co robi?)

dopełnienie

(co?)

dopełnienie

(czym?)

i

Obraz

i

jest m alow any

i

farbam i

i

przez malarza.

i

zdanie
w stronie

biernej

podm iot

(co?)

orzeczenie Imienne

(co się z nim dzieje?)

dopełnienie

(czym?)

dopełnienie

(przez kogo?)

44

OKOLICZNIK

jest określeniem

czasownika

RODZAJE

O KO LICZNIKA:

r ~

O K O L IC Z N IK

M IE J S C A

O K O L IC Z N IK
C Z A S U

O K O L IC Z N IK
CELU

O K O L IC Z N IK

P R Z Y C Z Y N Y

O K O L IC Z N IK
S P O S O B U

O K O L IC Z N IK
P R Z Y Z W O L E N IA

O K O L IC Z N IK

W A R U N K U

- jak? - gdzie? - kiedy?

- dlaczego? - mim o co?

- w jakim celu?

- pod jakim warunkiem?

może być w y ra ­

żony:

wskazuje na o ko licz­

ność w ykonyw ania ja ­

kiejś czynności:

PRZYSŁÓWKIEM

Z A IM K IE M

PRZYSŁOW NYM

IM IESŁOW EM

PRZYSŁÓW KOW YM

W SPÓŁCZESNYM

W YRAŻENIEM

PRZYI MIKOWYM

RZECZOWNIKIEM

Zachow uj się p o p r a w n ie , (jak?)

Pójdziemy ta m tę d y , (którędy?)

Szedłem k u le ją c , (jak?)

Wracamy d o d o m u . (gdzie?)

Przyjechałem n o c ą . (kiedy?)

W okresie letnim wyjadę w g ó ry .

D łu g o myślałem nad zadaniem.

Idę do sklepu p o c z e k o la d ę .

Z p o w o d u n ie p o g o d y nie wyjedziemy.

Będę uczył się p iln ie .

P o m im o b ó lu dokończył bieg.

W p rz y p a d k u c h o r o b y odłożę wyjazd.

gdzie? dokąd?

skąd? którędy?

kiedy? odkąd?

dokąd? jak długo?

po co? na co?

w jakim celu?

dlaczego?

z jakiej przyczyny?

jak?

w jaki sposób?

mimo co?

mimo czego?

pod jakim warunkiem?

w jakim wypadku?

45

background image

ZW IĄZEK ZGODY

46

ZW IĄZEK RZĄDU

Wyraz nadrzędny d e c y d u je o formie

gramatycznej wyrazu podrzędnego.

czasownik i - rzeczownik w funkcji

dopełnienia

czasownik i - rzeczownik w funkcji

dopełnienia

czasownik i - wyrażenie przyim kowe

w funkcji dopełnienia

czasownik i - wyrażenie przyim kowe

w funkcji dopeinienia

rzeczownik w m ianow niku i rzeczow­

nik w dopełniaczu

rzeczownik i wyrażenie przyim kowe

przym iotnik i rzeczownik

M . I. p o j. r. ż.

D. I. p o j. r. ż.

w ie r s z

(czyj?)

p o e ty

d o m

(z czego?)

z d re w n a

g o d n y

(czego?)

z a u fa n ia

W związku rządu czasownik łączy się

z rzeczownikiem lub wyrażeniem przyim-

kow ym w funkcji dopełnienia, a także

rzeczownik z innym rzeczownikiem lub
wyrażeniem

przyim kowym .

Czasami

przym iotnik z rzeczownikiem.

o rz e c z e n ie

d o p e łn ie n ie

p rz e g lą d a m

(co?)

a lb u m

1

1

w id z im y

(kogo?)

K a ro la

i

!

r o z m a w ia liś m y (o czym?) o film ie

. ... .....

~T~

_ ....... T

id z ie c ie

(z kim?)

z b ra te m

47

background image

ZWIĄZEK PRZYNALEŻNOŚCI

W zw
zwycz

imkien

słów kt

w ym v

ązku przynależności łączy się za-

aj czasownik z przysłówkiem , za-
t przysłownym , im iesłowem przy-

jw y m lub wyrażeniem przyim ko-

v fun kcji okolicznika.

b ie g n ę

(jak?)

s z y b k o

p o le c ą

(gdzie?)

d a le k o

p r z y s ia d ł s ię

(gdzie?)

ta m

s z e d ł

(jak?)

g w iż d ż ą c

w r a c a m y

(gdzie?)

d o d o m u

id ę

(po co?)

p o k s ią ż k ę

p rz y s z e d łe m (po co?) p o d z ię k o w a ć \

w y je c ta li

(kiedy?)

p o t y g o d n iu

o rz e c z e n ie

- i -

o k o lic z n ik

Najczęściej wyraz podrzędny (określają­

cy) jest w y r a z e m n ie o d m ie n n y m .

czasownik i - przysłówek w fun kcji o k o ­

liczni ka

czasownik i

przysłówek w fun kcji oko-

licznika

czasownik i - zaimek przysłow ny w fun

kej i okolicznika

czasownik i - im iesłów przysłów kow y

współczesny w funkcji
okolicznika

czasownik i - wyrażenie przyim kowe

w fun kcji okolicznika

czasownik i - wyrażenie przyim kowe

w fun kcji okolicznika

czasownik i - bezokolicznik w funkcji

okolicznika

czasownik i -■ wyrażenie przyim kowe

w fun kcji okolicznika

z w ią z e k p rz y n a le ż n o ś c i

48

ANALIZA GRAM AT Y CZNO-LOGICZNA

ZDANIA POJEDYNCZEGO

[Grupa po dm iotu]

D o w ód cy rzymskich legionów

[Grupa orzeczenia]

często przemawiali do sw o ich żołnierzy.

do w ó d c y

— >

rzeczownik; M. I rrin. r. m ęskoosobowy.

rzymskich

— > przym iotnik; D. i. mn. r. niemęskoosobowy.

le gio nó w

— >

rzeczownik;

D. I. mn. r. niemęskoosobowy.

często

— >

przysłówek.

przemawiali

— >

czasownik; 3. osoba, l mn. r. m ęskoosobowy, czas przeszły, tryb

orzekający, str. czynna, niedokonany.

do

— >

przyirnek.

sw oich

— > zaimek przyrniotny; D. I. mn. r. m ęskoosobowy.

żołnierzy

— k

rzeczownik; D. I. mn. r. m ęskoosobowy.

d o w ó d c y •+-

(co robili?)

O

(czego?)

I

le g io n ó w (przydawka

4

dopełniaczow a)

(jakich?)

|

r z y m s k ic h

(przydawka przym iotna)

— p r z e m a w ia li

(kiedy?)

j

f

(do kogo?)

d o ż o łn ie r z y

4

(dopełnienie)

I

(czyich?)

s w o ic h

(przydawka przym iotna)

c z ę s to

(okolicznik

czasu)

d o w ó d cy przemawiali

do w ó d c y legionów

rzymskich le gio nó w

przemawiali często

przem awiali do żołnierzy

sw o ich żołnierzy

związek zgody

—>

związek rządu

•••> związek zgody

—>

związek przynależności

- > związek rządu

—> związek zgody

z w ią z e k g łó w n y

z w ią z k i p o b o c z n e

49

background image

50

W Y PO W IE D ZE N IA

Z D A N IA

zawierają czasownik w fo r­

mie

osobow ej

(orzecze­

nie).

Gdzie jest Łukasz?

Gdzie Łukasz?

Czytajcie!

Czytać!

Proszę

przechodzić

tylko

Przechodzić tylko w miejscach

w miejscach dozw olonych.

dozw olonych.

Podziaf wypow iedzeń

ze względu na cel

w ypow iedzi:

Przyjeżdżamy do Warsza­

Przyjazd do W arszawy we

w y we wtorek.

wtorek.

0 której godzinie odlatuje

p y ta ją c e

0 której godzinie o d lo t sa­

samolot?

molotu?

Proszę zapiąć pasy.

4

--------

ro z k a z u ją c e

Zapiąć pasy.

Zabieraj się stąd!

Zabierać się stąd!

Dostałem piątkę z fizyki!

4

.......... w y k r z y k n ik o w e

------

&

Nie niszczyć ławek!

Kiedy pozmywasz?!

Cicho!

nie

zawierają

czasownika

w form ie osobowej.

R Ó W N O W A Ż N IK I Z D A Ń

51

background image

Zdanie

Pisatem.

musi zawierać orzeczenie.

Z aw odnicy rozegrali wspaniały mecz.

Zdanie pojedyncze

Piosenkarka śpiewała na estradzie.

Marek odprow adził koleżankę.

Zdanie pojedyncze
n ierozw śn ię te

Czyta.

Pomarańcze dojrzewają.

Zdanie pojedyncze
r o z w in ię te

M ój pies szczekał na przechodniów.

Zdanie złożone

zawiera jedno orzeczenie.

zawiera orzeczenie lub podm iot i orzeczenie, ale

bez określeń.

zawiera podm iot i orzeczenie rozwinięte za p o ­
mocą określeń.

zawiera dwa orzeczenia lub więcej.

Siedziałem na w id o w n i i oglądałem mecz piłkarski.

Znany tenisista tak grał, że wszyscy go podziw iali.

Zdanie w ie lo k r o tn ie

złożone

to więcej niż dwa zdania składowe.

Gdy przyszliśmy na szkolną zabawę, okazało się, ze muzyka rozbrzmiewała już od

dawna i wszyscy znakomicie się bawili.

(cztery orzeczenia — > cztery zdania składowe)

52

W Y PO W IE D ZE N IA WSPÓŁRZĘDNIE ZŁOŻONE

I

W ypow iedzenia współrzędnie złozone łą czn e .

Treści obu zdań składow ych łączą się.

1

2

Marek jest zdolny I uczy się pilnie.

1

2

spójniki:

i, oraz, a, ani,

jak również.

1

2

Biegacze byli już zmęczeni, a le nie chcieli odpoczywać.

1

2

——— ► -

<

3.

W ypowiedzenia współrzędnie złożone ro złą czn e .

Treści zdań współrzędnych wykluczają się.

spójniki:

ale, a, lecz, je d ­

nak, zaś, na to­
miast.

1

2

Jutro pojadę na wycieczkę a lb o zostanę w domu.

1

2

4.

W ypow iedzenia współrzędnie złożone w y n ik o w e .

Treść drugiego zdania w ynika z treści pierwszego.

spójniki:

albo, czy, lub,

bądź.

1

2

Agnieszka jest pracowita, w ię c w szkole uzyskuje dobre oceny.

1

2

spójniki:

więc, toteż, dla­

tego, zatem.

53

background image

1P (podrzędne)

2N (nadrzędne)

Kto próżnuje, ten nie zbiera plonów .

Pyt.:

K to nie zbiera plonów?

Odp.: - (Ten), kto próżnuje.

Pytamy zdaniem n a d rz ę d ­

n y m (określanym ), a o d p o ­

w iadam y zdaniem p o d r z ę d ­

n y m (określającym).

1 N

2P

Zdaje mi się, że już oglądałem ten film .

P: - C o mi się zdaje?

0 : - (To), że już oglądałem ten film .

1 N

2P

Ten obraz jest taki, ja k go sobie wyobrażałem.

P:

J a k i je s t ten obraz?

O:

(Jest taki), jak go sobie wyobrażałem.

1 N

2P

Jan był tym , kim chciał być.

P:

K im b y ł Jan?

O: - (B ył tym ), kim chciał być.

54

WYPOWIEDZENIA ZŁOŻONE Z PODRZĘDNYM

PRZYDAWKOWYM

Zdanie podrzędne zastępuje p rz y d a w k ę zdania

nadrzędnego i odpow iada na pytania przydawki:

- jaki? jaka? jakie?
- który? która? które?

- czyj? czyja? czyje?
- ile? czego? z czego?

Książka, którą dostałem od rodziców, okazała się interesująca.

1 a

1 b

!

2

P: - K tó ra książka okazała się interesująca?

0: - (Ta), którą dostałem od rodziców.

1 N

2P

Otrzymałem w iadom ość, że mój faw o ryt zwyciężył.

1

P: - J a k ą w iadom ość otrzymałem?

0 : - (Taką), ze mój faw o ryt zwyciężył.

WYPOWIEDZENIA ZŁOŻONE Z PODRZĘDNYM

DOPEŁNIENIOWYM

Zdanie podrzędne zastępuje d o p e łn ie n ie zda­

nia nadrzędnego i odpow iada na pytania d o p e ł­

nienia:

----------►

- kogo? czego?
- komu? czemu?

- kogo? co?

- o kim? o czym?

1IM

2P

Prosiłem kolegę, żeby mi pomógł.

P: - O c o prosiłem kolegę?

O: - (O to ), zeby mi pomógł.

1 N

2P

Będę w ierzył temu, kto mnie nie zawiedzie.

P: - K o m u będę wierzył?
O: - (Tem u), kto mnie nie zawiedzie.

55

background image

1 N

2P

Pojadę tam, gdzie będą jechać moi przyjaciele.

P: - G d z ie pojadę?

O: - (Tam), gdzie będą jechać moi przyjaciele.

1 N

2P

Idź tędy, którędy prowadzi ścieżka.

1P

2N

Gdy zaczął padać deszcz, zrobiło nam się smutno.

P: - K ie d y zrobiło nam się smutno?

O: - (W tedy), gdy zaczął padać deszcz.

1P

2N

Odkąd zacząłeś pracować, zdobyłeś uznanie otoczenia.

P: - O d k ie d y zdobyłeś uznanie otoczenia?

O: ^ Odkąd zacząłeś pracować.

56

WYPOWIEDZENIA ZŁOŻONE Z PODRZĘDNYM

OKOLICZNIKOWYM CELU

Zdanie podrzędne zastępuje o k o lic z n ik c e lu
zdania nadrzędnego i odpow iada na pytania

okolicznika celu:

po co? na co?
w jakim celu?

1 N

2P

Poszedłem do lasu, żeby nazbierać jagód.

P: - Po c o poszedłem do lasu?

O: - (Po to), żeby nazbierać jagód.

1 N

2P

Pożyczyłem koledze rower, aby m ógł dojechać do domu.

1 N

2P

Nie wyjechałem na wycieczkę, ponieważ źle się czułem.

P: - D la c z e g o nie wyjechałem na wycieczkę?

O:

Ponieważ źle się czułem.

1P

2N

Ponieważ ojciec był dobrym człowiekiem, wszyscy go szanowali

2

P:

D la c z e g o wszyscy go szanowali?

O: - Ponieważ ojciec był dobrym człowiekiem.

57

background image

1 N

2P

M a rtw ił się tak, że wszyscy mu w spółczuli.

P:

J a k się martwił?

O: - (Tak), że wszyscy mu w spółczuli.

1 N

2P

S okół tak szybował, że patrzyliśmy zdum ieni.

P:

J a k sokół szybował?

O: - (Tak), że patrzyliśm y zdumieni.

1P

2N

M im o że niezbyt dobrze się czułem, natychm iast wyjechałem .

P:

M im o c o natychm iast wyjechałem ?

O: - (M im o to ), że niezbyt dobrze się czułem.

1 P

2N

Chociaż padał śnieg, wszystkie drogi były przejezdne,

2

P:

M im o c z e g o wszystkie drogi były przejezdne?

0 : - (M im o tego), że padał śnieg.

58

WYPOWIEDZENIA ZŁOŻONE Z PODRZĘDNYM

OKO LICZNIKOWYM WARUNKU

Zdanie podrzędne zastępuje o k o lic z n ik w a r u n k u

zdania nadrzędnego i odpow iada na pytania oko-

licznika warunku:

- pod jakim warunkiem?

- w jakim wypadku?

IP

2N

Jeżeli będziesz pilnie się uczył, osiągniesz sukces.

P: - P od ja k im w a r u n k ie m osiągniesz sukces?

O:

(Pod w arunkiem ), że będziesz pilnie się uczył.

1 P

2N

Gdybyś coś przeskrobał, m iałbyś później kłopoty.

2

.earaSBBiinmsa

P:

W ja k im w y p a d k u miałbyś później kłopoty?

0 :

(W w yp ad ku), gdybyś coś przeskrobał.

1

2

Wieczorem pójdę do kina albo przeczytam książkę,

3

którą ju tro muszę oddać do biblioteki.

1

(którą?)

1 - 2 zdanie współrzędnie złożone rozłączne

3 zdanie podrzędne przydaw kowe

59

background image

A N A L IZ A ZDAŃ

W IELOKROTNIE ZŁOŻONYCH

A W yodrębniam y

i

numerujemy

zdania - części

składowe.

B Badamy relacje

między poszcze­
gólnym i zdania­

mi składow ym i.

C Szukamy zdania

nadrzędnego.

D Zdaniem nadrzę­

dnym pytamy -
podrzędnym o d ­
powiadamy.

1

2

M ój krew ny prosił mnie, żebym go odw iedził,

3

kiedy będę w Warszawie.

1

I

(o co?);

2

(kie d y ? )| 3

P: - O co prosił mnie mój krewny?
O: - ( 0 to ), żebym go odwiedził.
1 - zdanie nadrzędne

2 - zdanie podrzędne do pełnieniow e

P: - Kiedy go odwiedził?

O: - (W tedy), kiedy będę w Warszawie.

3 - zdanie podrzędne okolicznikow e czasu

1

2a

W tedy zobaczyli, że duży pojazd pancerny,

3

2b

któremu się przyglądali, zaw rócił nagle i pojechał w

4

od w ro tn ym kierunku.

1

(co?)!

2a

2b

(który?) I 3

1 - zdanie nadrzędne
2a 2b - zdanie podrzędne dopełnieniow e
3 - zdanie podrzędne przydaw kowe
2a 2b - 4 zdanie współrzędnie złożone łączne

1

Kiedy ojciec w ró c ił do nas,

2

3

nie m ógł się nami nacieszyć, bo zaraz w ezw ano go ponownie.

2

1

;

; 3

(kiedy?)

(dlaczego?)

1

zdanie podrzędne okolicznikow e czasu

2 - zdanie nadrzędne
3 - zdanie podrzędne okolicznikow e przyczyny

60

- Szedłem do kolegi, zbytnio się nie śpiesząc.

N

P

- Szedłem do kolegi tak, ze zbytnio się nie śpieszyłem.

61

background image

M O W A NIEZALEŻNA

M OW A ZALEŻNA

ryiTT.p-jr.

■. -r. *__ ^

£,

- r. .

,

.

I M O W A N IE Z A L E Ż N A

M O W A Z A L E Ż N A

’ N A

to dosłow ne przytoczenie cudzej lub

własnej w ypow iedzi:

to przytoczenie cudzej lub własnej w y ­
pow iedzi nie dosłow nie, lecz w postaci

zdania podrzędnego dopełnieniow ego:

Nauczyciel zapytał ucznia:

„ P o p r a w is z s w o ją o c e n ę ? '

Nauczyciel zapytał, c z y u cz e ń p o p r a ­

w i s w o ją o c e n ę .

Uczeń odpowiedział:

„ P o p r a w ię " .

Uczeń odpow iedział, że p o p r a w i.

O ficer rozkazał mi:
„ W y k o n a j t o z a d a n ie !'

O ficer rozkazał mi, ż e b y m w y k o n a ł
t o za d a n ie .

Z D A N IE W P R O W A D Z A J Ą C E

Z D A N IE W P R O W A D Z A N E

Ojciec pow iedział mi:

T

__

zdanie w prow adzające

j

7

..

....

1 N

Ojciec powiedział mi,

inform uje o tym , kto w ypow iad a przy­

toczone słowa.

to przytoczenie cudzych lub własnych
słó w w ich do sło w nym brzmieniu.

„P o b ie g n ij do dom u".

zdanie wprowadzane

2P

żebym pobiegł do domu.

L “L™ zc^an'e podrzędne

do pełnieniow e

P: - C o ojciec pow iedział mi?

O:

(To), żebym pobiegł do domu.

62

background image

A L F A B E T Y C Z N Y W Y K A Z T E R M I N Ó W

A — akcent w y ra z o w y ............................................................................................ 7

akcent z d a n io w y ............................................................................................ 7

a lfa b e t.............................................................................................................. 5

analiza gramatyczno-logiczna zdania pojedynczego............................... 49

analiza zdań wielokrotnie zło ż o n y c h .......................................................... 60

B — b ezokoliczn ik.................................................................................................. 23

O — czas teraźniejszy................................................................................... 19, 22

czas przeszły......................................................................................... 19, 22

czas p rzyszły......................................................................................... 19, 22

czas przyszły p ro s ty ..................................................................................... 22

czas przyszły z ło ż o n y ................................................................................... 22

c za s o w n ik................................................................ 12, 16, 17, 18— 24, 42

czasowniki dokonane i niedokonane............................................................ 22

czasowniki nieprzechodnie i przechodnie..................................................... 21

części mowy (kla syfika cja )................................................................... 16; 17

części zdania (kla syfika cja )....................................................................... 39

części zdania drugorzędne i g łó w n e .......................................................... 39

D — d e klin a c ja ........................................................................................................ 27

dopełnienia bliższe i d a ls z e ....................................................................... 44

d o p e łn ie n ie .................................................................................... 39. 44, 55

F

— fle k s ja ............................................................................................................. 15

fonetyka . ......................................................................................................... 4

fo rm a n ty .................................................................................................. 1 1 ,1 2

formy zakończone na: - no, - t o ....................................................... 23, 42

funkcje składniowe czasow nika................................................................ 24

funkcje składniowe licze b n ika ................................................................... 33

funkcje składniowe przym iotnika.............................................................. 31

64

funkcje składniowe p rzysłó w ka ............................................................... 35

funkcje składniowe rzeczow nika............................................................... 28

funkcje składniowe z a im k ó w ...................................................... 33, 34, 35

G — g ło s k a ............................................................................................................ 5

głoski bezdźwięczne i d źw ię czn e ............................................................... 6

głoski nosowe i u s tn e ................................................................................. 6

grupa orzeczenia

40, 49

grupa p o d m io tu

40, 49

I

— imiesłowowy równoważnik z d a n ia .......................................................... 61

imiesłowy przymiotnikowe bierne i c z y n n e ............................... 23, 25, 26

imiesłowy przysłówkowe uprzednie i w spółczesne

23, 25, 26, 61

in to n a c ja ......................................................................................................... 2

K — k o n iu g a c ja ................................................................................................... 18

k o ń c ó w k a .................................................................................................... 27

L — liczba m n o g a

18, 19, 20, 27, 30

liczba p ojedyn cza.......................................................... 18, 19, 20, 27, 30

lic z e b n ik ...........................

16, 17, 32, 33

liczebniki: główne, nieokreślone,

porządkowe, ułamkowe, z b io ro w e ........................................ 32

liczebniki proste i z ło z o n e .......................................................................... 32

lite r a ................................................................................................................ 5

Ł — łą c z n ik .......................................................................................................... 42

M

— mowa niezależna....................................................................................... 62

mowa zale żn a ............................................................................................ 62

IM

— narządy m o w y ............................................................................................. 6

n e o lo g izm y................................................................................................... 14

nieodmienne części m o w y ............................................................... 16, 17

nieosobowe formy cza so w n ika ................................................................. 23

niesamodzielne części m o w y ................................................................... 17

65

background image

O — o b o czn o ści............................................................................................. 13, 28

odmienne części m o w y

16, 17

o k o lic z n ik

39, 45

okoliczniki: c e lu

45i 57

c z a s u ................................................................................. 45, 56

m ie js c a .....................................................................

45, 56

p rzyczyn y .......................................................................... 45, 57

przyzw olenia..................................................................... 45, 58

s p o s o b u ............................................................................ 45, 58

w a ru n k u ............................................................................ 45, 59

orzeczenie

39, 42

orzeczenie cza so w n iko w e........................................................................... 42

orzeczenie im ie n n e ...................................................................................... 42

o rze czn ik

42; 54

osobowa forma cza so w n ika

23, 42

o s o b y ............................................................................................................. 18

P — p a rty k u ła ......................................................................................... 16, 17, 37

p o d m io t

39, 41, 54

podmiot d o m y ś ln y ...................................................................................... 41

podmiot sze re g o w y.................................................................................... 41

podmiot w d o p e łn ia c z u ............................................................................. 41

podmiot w m ia n o w n ik u ............................................................................. 41

podstawa s ło w o tw ó rc z a ............................................................................. 11

przedrostek.................................................................................................... 11

p rzyd a w ka ...........................

39, 43, 55

przydawka do p e łn ia czo w a ........................................................................ 43

przydawka p rz y im k o w a ............................................................................. 43

przydawka p rz y m io tn a ............................................................................... 43

przydawka rze czo w n a ................................................................................. 43

p rz y im e k ......................................................................................... 16, 17, 36

przyimki proste i z ło ż o n e ........................................................................... 36

p rz y m io tn ik ............................................................... 12, 16, 17, 30, 31, 35

p rz y p a d k i

27, 30

przyrostek...................................................................................................... 11

p rzysłó w e k ..................................................................................... 16, 17, 35

66

R — rd z e ń ................................................................................................................ 13

rodzaj c z a so w n ika ....................................................................................... 18

rodzaj gram atyczny...................................................................................... 29

rodzaj lic z e b n ik a .......................................................................................... 32

rodzaj n a tu ra ln y ........................................................................................... 29

rodzaj p rzym io tn ika ..................................................................................... 30

rodzaj rze czo w n ika...................................................................................... 29

rodzaj z a im k ó w ............................................................................................ 33

rodzina w y ra z ó w ........................................................................................... 13

równoważniki z d a ń ...................................................................................... 51

rz e c z o w n ik ....................................................................... 12, 16, 17, 27— 29

rzeczowniki nieżywotne i ż y w o tn e ............................................................. 27

rzeczowniki pospolite i w ła s n e .................................................................... 27

S — samodzielne części m o w y ........................................................................... 17

s a m o g ło s k i

5, 6

s k ła d n ia ............................................................................................................ 38

s ło w o tw ó rs tw o ............................................................................................... 10

s p ó jn ik ........................................................................................ 16, 17, 36, 53

spójniki podrzędne i w sp ó łrzę d n e ............................................................... 36

s p ó łg ło s k i

5, 6

spółgłoski miękkie i tw a r d e ........................................................................... 6

stopniowanie p rz y m io tn ik ó w ...................................................................... 31

stopniowanie p rz y s łó w k ó w ........................................................................ 35

strony: bierna, czynna, z w ro tn a ................................................................. ' 2 1

s y la b a ................................................................................................................. 7

sylaby otwarta i za m kn ię ta ............................................................................. 7

T — te m a t................................................................................................................ 27

tematy o b o c z n e ..................

28

tryby: orzekający, przypuszczający, rozkazujący......................................... 20

U — ubezdźw ięcznienie..................................................................................... 8, 9

u dźw ię czn ie n ie

8, 9

upodobnienia między w y ra z o w e

8, 9

upodobnienia postępowe i w s te c z n e ........................................................... 8

67

background image

upodobnienia w ew nątrzw yrazow e............................................................. 8
u p o d o b n ie n ie ................................................................................................. 8

uproszczenia grup sp ó łg ło sko w ych .......................................................... 9

W — wiązadła g ło s o w e ........................................................................................ 6

w y k rz y k n ik .................................................................................... 16, 17, 37

wypowiedzenia (kla s y fik a c ja )............................................................ 50, 51

wypowiedzenia: oznajmujące, p yta ją ce ,................................................. 51

rozkazujące, w ykrzykn iko w e ...................................... 51

wypowiedzenia p ojedyn cze................................................................. 50, 52

wypowiedzenia wielokrotnie z ło ż o n e ............................... 50, 52, 59, 60

wypowiedzenia współrzędnie z ło ż o n e :................................................ 50, 53

- łączne, przeciwstawne, rozłączne, w y n ik o w e

53

wypowiedzenia z ło ż o n e ....................................................................... 50, 52

wypowiedzenia złożone z podrzędnym :................................................. 50

- d o p e łn ie n io w ym ............................................................................ 55

- okolicznikowym: c e lu ................................................................. 57

c z a s u ............................................................... 56

m ie js c a ............................................................ 56

p rzyczyn y ........................................................ 57

p rzyzw olenia.................................................. 58

s p o s o b u .......................................................... 58

w a ru n k u ......................................................... 59

- orzecznikow ym ............................................................................. 54

- p o d m io to w y m ............................................................................... 54

- p rzyd a w ko w ym ............................................................................. 55

wyrazy niepodzielne i podzielne s ło w o tw ó rc z o ........................................ 11

wyrazy pochodne i p o d s ta w o w e ............................................................... 11

wyrazy p o k re w n e ........................................................................................ 13

wyrazy z ło ż o n e .......................................................................................... 14

wyrażenie p rz y im k o w e .......................................................................... 29, 36

Z — z a im k i:

16, 17, 33— 35

zaimek lic z e b n y .......................................................................................... 34

zaimek p rz y m io tn y ...................................................................................... 33

zaimek p rz y s ło w n y ...................................................................................... 35

zaimek rz e c z o w n y ...................................................................................... 33

zaimek z w r o tn y .......................................................................................... 34

68

zaimki: nieokreślone, osobowe, przeczące,

pytające, wskazujące, w z g lę d n e ,.................................................. 34

zdania pojedyncze nierozwinięte i ro z w in ię te ........................................... 52

zdania wprowadzające i w p ro w a d za n e ...................................................... 62

z d a n ie ...................................................................................................... 51, 52

zdanie b e zpod m io tow e........................................................................ 41, 42

zdanie wielokrotnie z ło ż o n e ........................................................ 52, 59, 60

zdanie z ło z o n e

52, 53— 59

zespoły s k ła d n io w e ..................................................................................... 40

zestawienia, złożenia, z ro s ty ........................................................................ 14

związek główny i związki p o b o c z n e ..................................................... 40, 49

związek przynależności............................................................................... 48

związek rz ą d u ............................................................................................... 47

związek z g o d y ........................................................................................ 31, 46

związki s k ła d n io w e

40, 46— 48

69

background image

SPIS TREŚCI

W s tę p ..................................................................................................................

3

F O N E T Y K A .......................................................................................................

4

Alfabet, głoska, lite ra .........................................................................................

5

Narządy mowy. Podział gło sek..........................................................................

6

Sylaba, akcent, intonacja..................................................................................

7

Upodobnienia wewnątrzwyrazowe i międzywyrazowe...................................

8

Uproszczenia grup spółgłoskowych.................................................................

9

S ŁO W O TW Ó R STW O .....................................................................................

10

Wyrazy podstawowe i wyrazy pochodne........................................................

11

Funkcje form antów ...........................................................................................

12

Rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne; oboczności.........................................

13

Wyrazy złożone. Neologizmy............................................................................

14

F L E K S J A .........................................................................................

15

Podział części m o w y .........................................................................................

16

Odmienne i nieodmienne, samodzielne i niesamodzielne części m o w y

17

Cechy gramatyczne czasownika. Koniugacja................................................

18

Czasy czasownika.............................................................................................

19

Tryby czasownika.............................................................................................

20

Strony czasownika. Czasowniki przechodnie i nieprzechodnie.....................

21

Czasowniki niedokonane i dokonane...............................................................

22

Osobowe i nieosobowe formy czasow ników..................................................

23

Funkcje składniowe czasownika.....................................................................

24

Imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe....................................................

25

Imiesłowy - przykłady......................................................................................

26

Cechy gramatyczne rzeczownika. Deklinacja................................................

27

Tematy oboczne. Funkcje składniowo rzeczownika..............................

28

70

Rodzaj rzeczownika. Wyrażenie przyim kowe..................................................

29

Cechy gramatyczne p r z y m io tn ik a .................................................................

30

Stopniowanie przymiotników. Funkcje składniowe przymiotnika.................

31

Cechy gramatyczne lic z e b n ik a .......................................................................

32

Funkcje składniowe liczebnika..........................................................................

33

Cechy gramatyczne z a im k ó w ..........................................................................

33

Podział zaimków ze względu na znaczenie......................................................

34

Przysłówek. Zaimek p r z y s ło w n y ...............................................................

35

Przyimek. S p ó jn ik .........................................................................................

36

W ykrzyknik. P a r ty k u ła ..................................................................................

37

S K Ł A D N IA ........................................................................................................

38

Podział części zdania.........................................................................................

39

Grupa podmiotu i grupa orzeczenia. Zespoły składniow e..............................

40

P o d m io t............................................................................................................

41

O rz e c z e n ie ........................................................................................................

42

P rz y d a w k a ........................................................................................................

43

D o p e łn ie n ie ......................................................................................................

44

O k o lic z n ik .........................................................................................................

45

Związki składniowe:

Związek z g o d y ....................................................................................................

46

Związek rz ą d u ....................................................................................................

47

Związek przynależności.....................................................................................

48

Analiza gramatyczno-logiczna zdania pojedynczego.......................................

49

Rodzaje wypow iedzeń.......................................................................................

50

Zdanie i równoważnik zd a n ia ............................................................................

51

Podział wypowiedzeń ze względu na cel w ypow iedzi....................................

51

Rodzaje zdań ze względu na ilość orzeczeń....................................................

52

Wypowiedzenia współrzędnie złożone.............................................................

53

Wypowiedzenia złozone

z podrzędnym podm iotow ym .................................

54

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym orzecznikowym...............................

54

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym przydawkowym...............................

55

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym dopełnieniowym .............................

55

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym okolicznikowym m iejsca...................

56

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym okolicznikowym czasu....................

56

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym okolicznikowym c e lu .....................

57

71

background image

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym okołicznikowym przyczyny . . . . . .

5 7

Wypowiedzenia złożone

z podrzędnym okołicznikowym sposobu

5 8

Wypowiedzenia złozone

z podrzędnym okołicznikowym przyzwolenia

58

Wypowiedzenia złozone

z podrzędnym okołicznikowym warunku

5 9

Wypowiedzenia wielokrotnie złożone

"

5g

Analiza zdań wielokrotnie złożonych.................

60

Imiesłowowy równoważnik zdania w zdaniu złożonym . . . . . . . . . . . . .

61

Mowa niezależna i mowa zależna........................

g

2

Alfabetyczny wykaz te rm in ó w ..........................

„ .

Spis treści . . . ......................................................................................................

..................................................................................................

70

72


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Witam chcialem przedstawic bardzo dobry trening na miesnie brzucha, !!!! DIETY !!!, ćwiczenia
Bardzo Dobry Trening Na Miesnie Brzucha(1), chomikowane nowe, sport
BARDZO DOBRY MATERIAL JAK ZAINSTALOWAC WWW NA SERWERZE, Przydatne na chomika POLECAM !!!
Na dzień dobry, Wiersze
sprawdzian z gramatyki na koniec III klasy, matematyka kl I-III
WIERSZYK NA DZIEŃ DOBRY
Wierszyki Na Dzień Dobry
Bardzo dobry wywiad, ks.Pelanowski Augustyn
Życzenia na dzień dobry
Zyczenia SMS na Dzien Dobry, zyczenia sms
na dzień dobry 
na dzień dobry 8
na dzień dobry C

więcej podobnych podstron