53
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Demografia i procesy osadnicze
Zakres podstawowy. Grupa A
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedź
Kryteria zaliczenia
Maks.
liczba
punktów
1.
E
B
C
A
Za poprawne uzupełnienie:
– 3 kolejnych elementów ............ 1 p.
– wszystkich elementów ............. 2 p.
2
2.
Przykładowe konsekwencje:
gwałtowny przyrost liczby ludności,
–
młody wiek społeczeństwa,
–
wzrost bezrobocia,
–
wzrost wydatków na edukację,
–
problemy wyżywienia ludności.
–
Za wymienienie:
– 2 konsekwencji ........................ 1 p.
– 3 konsekwencji ........................ 2 p.
2
3.
Przykładowe cechy:
zmniejsza się liczba ludności w wieku przedproduk-
–
cyjnym,
wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym,
–
najwięcej ludności jest w wieku produkcyjnym.
–
Za przedstawienie:
– 2 cech ..................................... 1 p.
– 3 cech ..................................... 2 p.
2
4.
Japonia, Francja, Ukraina
Za podkreślenie 3 krajów............ 1 p.
1
5.
W miarę wzrostu poziomu rozwoju gospodarczego
maleje zatrudnienie w rolnictwie kraju.
Za sformułowanie zależności ....... 1 p.
1
6.
Przykładowe przyczyny:
mechanizacja i automatyzacja produkcji w przemyśle
–
i rolnictwie powoduje zmniejszenie zatrudnienia,
likwidowanie zakładów pracy z powodu np. restruk-
–
turyzacji przemysłu,
recesja gospodarcza.
–
Za podanie:
– 1 przyczyny............................. 1 p.
– 2 przyczyn .............................. 2 p.
2
7.
c), d)
Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.
1
8.
Przykładowe czynniki:
przewaga nizin,
–
duży udział żyznych gleb,
–
sprzyjający umiarkowany ciepły klimat,
–
występowanie licznych surowców mineralnych,
–
długotrwałe procesy osadnicze,
–
wysoki poziom rozwoju gospodarczego.
–
Za podanie:
– 2 czynników ............................ 1 p.
– 3 czynników ............................ 2 p.
2
9.
Kolejno od góry:
A.
2 (2,5), 2 (1,6), 3 (2,6) w nawiasach
podano wynik bez zaokrąglenia
Kolejno od góry:
B.
Namibia, Mongolia, Australia
Bariera wodna
C.
Za poprawne wykonanie polecenia:
– A ............................................ 1 p.
– B ............................................ 1 p.
– C ............................................ 1 p.
3
54
10.
Przykładowe cechy:
kraje są wysoko rozwinięte gospodarczo,
–
duża liczba inwestycji przyciągających siłę roboczą,
–
stabilizacja polityczna,
–
brak konfliktów i wojen.
–
Za podanie:
– 1 cechy ................................... 1 p.
– 2 cech ..................................... 2 p.
2
11.
Przykładowe skutki pozytywne:
wzrost liczby ludzi w młodym wieku,
–
wpływy z podatków oraz wydatków na konsumpcję,
–
wzrost dochodów firm z powodu niższych płac dla
–
obcokrajowców,
wzrost liczby młodych, często dobrze wykształconych
–
pracowników.
Przykładowe skutki negatywne:
konflikty społeczne,
–
wzrost bezrobocia.
–
Za wymienienie:
– 2 skutków pozytywnych .......... 1 p.
– 2 skutków negatywnych .......... 1 p.
– 1 skutku pozytywnego
i 1 negatywnego ..................... 1 p.
2
12.
1
wiersz:
rozbudowa połączeń komunikacyjnych (dworce,
–
lotniska), lokalizacja obiektów użyteczności publicznej
np. stolice krajów
–
2 wiersz:
funkcja komunikacyjna (miasto portowe)
–
wszystkie porty
–
3 wiersz:
ośrodek nauki, funkcja usługowa,
–
lokalizacja miasteczek akademickich, uczelni, akade-
–
mików, bibliotek itp.
Za uzupełnienie 1 wiersza .......... 1 p.
3
13.
Typ fizjonomiczny:
miasto średniowieczne
Funkcje miasta:
obronna, handlowa, administracyjna.
Za podanie:
– typu miasta ............................ 1 p.
– 2 funkcji ................................. 1 p.
2
14.
Przykład:
Zagłębie Rury, Zagłębie Donieckie
Za wykonanie poprawnego rysunku
............................................... 1 p.
Za podanie przykładu ................. 1 p.
2
55
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Demografia i procesy osadnicze
Zakres podstawowy. Grupa B
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedź
Kryteria zaliczenia
Maks.
liczba
punktów
1.
F
A
D
C
Za poprawne uzupełnienie:
– 3 kolejnych elementów ............ 1 p.
– wszystkich elementów ............. 2 p.
2
2.
Przykładowe konsekwencje:
zahamowanie tempa wzrostu liczby ludności,
–
wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym,
–
spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym,
–
wzrost wydatków na świadczenia socjalne,
–
wzrost wydatków na opiekę medyczną ludzi star-
–
szych.
Za wymienienie:
– 2 konsekwencji ........................ 1 p.
– 3 konsekwencji ........................ 2 p.
2
3.
Przykładowe cechy:
mała liczba ludności w wieku poprodukcyjnym,
–
duży udział liczby ludności w wieku przedprodukcyj-
–
nym,
krótka długość trwania życia,
–
liczebna przewaga mężczyzn nad kobietami.
–
Za przedstawienie:
– 2 cech ..................................... 1 p.
– 3 cech ..................................... 2 p.
2
4.
Indie, Etiopia, Tanzania
Za podkreślenie 3 krajów............ 1 p.
1
5.
W miarę wzrostu poziomu rozwoju gospodarczego
kraju rośnie zatrudnienie w usługach.
Za sformułowanie zależności ....... 1 p.
1
6.
Przykładowe przyczyny:
mechanizacja i automatyzacja produkcji w przemyśle
–
i rolnictwie powoduje zmniejszenie zatrudnienia,
likwidowanie zakładów pracy z powodu ich nieren-
–
towności (wprowadzenie gospodarki rynkowej),
likwidacja miejsc pracy z powodu przyrostu zatrud-
–
nienia (zwłaszcza w administracji),
napływ konkurencyjnych towarów z rynków wschod-
–
nich.
Za podanie:
– 1 przyczyny............................. 1 p.
– 2 przyczyn .............................. 2 p.
2
7.
c), d)
Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.
1
8.
Przykładowe czynniki:
przewaga nizin,
–
duży udział żyznych gleb,
–
sprzyjający ciepły klimat monsunowy,
–
występowanie licznych surowców mineralnych,
–
długotrwałe procesy osadnicze,
–
wysoki przyrost naturalny.
–
Za podanie:
– 2 czynników ............................ 1 p.
– 3 czynników ............................ 2 p.
2
56
9.
Kolejno od góry:
A.
3 (2,9), 12 (11,9), 3 (3,2) w nawia-
sach podano wynik bez zaokrąglenia
Kolejno od góry:
B.
Islandia, Norwegia, Kanada
Bariera termiczna (świetlna)
C.
Za poprawne wykonanie polecenia:
– A ............................................ 1 p.
– B ............................................. 1 p.
– C ............................................. 1 p.
3
10.
Przykładowe cechy:
kraje są słabo rozwinięte gospodarczo,
–
niskie płace,
–
mało inwestycji dających zatrudnienie,
–
brak stabilizacji politycznej,
–
toczą się w nim konflikty i wojny,
–
duże bezrobocie.
–
Za podanie:
– 1 cechy ................................... 1 p.
– 2 cech ..................................... 2 p.
2
11.
Przykładowe skutki pozytywne:
zmniejszenie bezrobocia,
–
wzrost dochodów ludności w wyniku napływu
–
pieniędzy od rodzin przebywających na emigracji
zarobkowej,
zmniejszenie przyrostu naturalnego.
–
Przykładowe skutki negatywne:
„drenaż mózgów”,
–
destabilizacja rodzin.
–
Za wymienienie:
– 2 skutków pozytywnych .......... 1 p.
– 2 skutków negatywnych .......... 1 p.
– 1 skutku pozytywnego
i 1 negatywnego ..................... 1 p.
2
12.
1
wiersz:
lokalizacja zakładów przemysłowych, rozbudowa
–
połączeń komunikacyjnych (dworce, linie komunika-
cyjne)
np. Donieck, Fushun
–
2 wiersz:
funkcja administracyjna (stolica regionu)
–
wszystkie stolice
–
3 wiersz:
ośrodek kultu religijnego, funkcja usługowa
–
lokalizacja klasztorów, sanktuariów, domów dla
–
pielgrzymów itp.
Za uzupełnienie 1 wiersza .......... 1 p.
3
13.
Typ fizjonomiczny:
miasto przemysłowe.
Funkcje miasta:
przemysłowa, komunikacyjna.
Za podanie:
– typu miasta ............................ 1 p.
– 2 funkcji .................................. 1 p.
2
14.
Przykład:
paryska, londyńska itp.
Za wykonanie poprawnego rysunku
............................................... 1 p.
Za podanie przykładu ................. 1 p.
2
57
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Demografia i procesy osadnicze
Zakres rozszerzony. Grupa A
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedź
Kryteria zaliczenia
Maks.
liczba
punktów
1.
1 wiersz:
I faza – niewielki, ale rosnący przyrost naturalny,
–
II faza – zwiększający się i na końcu fazy bardzo
–
wysoki,
IV faza – niewielki, ale dodatni,
–
V faza – ujemny przyrost naturalny.
–
2 wiersz:
I faza – społeczeństwo młode,
–
II faza – społeczeństwo młode,
–
III faza – społeczeństwo młode,
–
V faza – społeczeństwo starzejące się.
–
Za poprawne uzupełnienie:
– 1 wiersza ................................. 1 p.
– 2 wierszy ................................. 2 p.
2
2.
Przykładowe konsekwencje:
gwałtowny wzrost liczby ludności,
–
duży udział ludności w wieku przedprodukcyjnym,
–
mała liczba ludności w wieku poprodukcyjnym,
–
wzrost wydatków na świadczenia, edukację,
–
wzrost bezrobocia.
–
Za wymienienie 1 konsekwencji .. 1 p.
3
3.
b), d)
Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.
1
4.
Włochy, Rumunia
Za wybór 2 krajów ..................... 1 p.
1
5.
Przykładowe konsekwencje:
wzrost wydatków z budżetu państwa na emerytury
–
i opiekę socjalną,
zmniejszanie się bezrobocia,
–
mniej młodych, kreatywnych osób,
–
zmniejszenie współczynnika urodzeń, bo jest coraz
–
mniej młodych kobiet,
regres demograficzny.
–
Za podanie 1 konsekwencji ......... 1 p.
3
6.
Przykładowe konsekwencje:
różny poziom wykształcenia ludności,
–
zróżnicowanie zapotrzebowania na usługi, np.
–
turystyka, edukacja, służba zdrowia,
w krajach słabo rozwiniętych dużo osób pracuje
–
w rolnictwie i przemyśle, bo są to kraje słabo zme-
chanizowane i zautomatyzowane,
względnie duże zatrudnienie w usługach mają kraje
–
słabiej rozwinięte gospodarczo, ale atrakcyjne
turystycznie (dobrze rozwinięta infrastruktura
turystyczna), np.: Egipt.
Za wymienienie 1 konsekwencji .. 1 p.
3
7.
Do grupy romańskiej należą:
Hiszpania, Włochy,
Portugalia, Rumunia, Francja.
W tabeli kolejno wierszami:
A – chorwacki – grupa słowiańska
B – węgierski– grupa ugrofińska
Za zakreskowanie:
– 2 krajów .................................. 1 p.
– 4 krajów .................................. 2 p.
Za podanie języka i grupy
językowej dla 1 kraju .................. 1 p.
4
58
8.
c)
Za poprawne zaznaczenie ........... 1 p.
1
9.
Przykładowe wpływy:
rozmieszczenie kierunków hodowli, np. owiec
–
w krajach muzułmańskich,
liczba dni wolnych od pracy – święta kościelne,
–
rozwój miejsc kultu religijnego,
–
poszanowanie pracy w krajach znajdujących się pod
–
wpływem filozofii buddyjskiej.
Za podanie 1 przykładu .............. 1 p.
3
10.
Anekumena
– np. Sahara, Kotlina Kongo.
Przykładowe przyczyny zróżnicowania zaludnienia:
mała gęstość zaludnienia na obszarach występowania
–
suchego klimatu (bariera wodna),
niewielka żyzność gleb na pustyniach,
–
koncentracja ludności w miejscach eksploatacji
–
surowców mineralnych, np. RPA,
duża gęstość zaludnienia delty i doliny Nilu, gdzie
–
występują żyzne gleby aluwialne i istnieje możliwość
nawadniania terenów rolniczych,
kolonizacja kontynentu od strony wybrzeży.
–
Za zakreskowanie anekumeny .... 1 p.
Za podanie:
– 2 przyczyn .............................. 1 p.
– 4 przyczyn .............................. 2 p.
3
11.
Wyjaśnienie:
„drenaż mózgów” to efekt emigracji
ludności o wysokich kwalifikacjach z krajów o niższym
poziomie rozwoju gospodarczego, który ponosi koszty
związane z wykształceniem tych osób. Kraj traci także
najlepiej wykształconych specjalistów, którzy mogliby
przyczynić się do rozwoju gospodarczego.
Przykład kierunku:
Z Indii do USA.
Za podanie wyjaśnienia .............. 1 p.
Za podanie kierunku................... 1 p.
2
12.
1 wiersz:
zwarta zabudowa, mury obronne.
–
2 wiersz:
lokalizacja portów morskich, lotnisk, powstawanie
–
dróg i linii kolejowych.
3 wiersz:
lokalizacja obiektów uzdrowiskowych, noclegowych,
–
parki zdrojowe.
Za uzupełnienie 1 wiersza .......... 1 p.
3
13.
Charakterystyka:
gwałtowny rozwój miast, duża
migracja ludności ze wsi do miast, rozrastają się
dzielnice wokół centrum miasta; często są to dzielnice
biedy (slumsy), ponieważ rozwój miasta nie nadąża za
napływem ludności.
Faza:
suburbanizacja.
Za charakterystykę procesu ........ 2 p.
Za podanie nazwy fazy ............... 1 p.
3
14.
C
Za podanie fazy ......................... 1 p.
1
15.
Lagos – 7
Kalkuta – 11
Rio de Janeiro – 6
Los Angeles – 4
Seul – 13
Teheran – 9
Tokio – 14
Pekin – 12
Za przyporządkowanie cyfr do:
– 6 miast .................................... 1 p.
– 8 miast .................................... 2 p.
2
16.
Los Angeles, Tokio
Za wybór 2 miast ....................... 1 p.
1
59
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Demografia i procesy osadnicze
Zakres rozszerzony. Grupa B
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedź
Kryteria zaliczenia
Maks.
liczba
punktów
1.
1 wiersz:
I faza – wysoki współczynnik zgonów,
–
II faza – zmniejszający się współczynnik zgonów,
–
IV faza – niski współczynnik zgonów,
–
V faza – niski współczynnik zgonów.
–
2 wiersz:
I faza – niewielki przyrost liczby ludności,
–
II faza – duży przyrost liczby ludności,
–
III faza – duży przyrost liczby ludności,
–
V faza – regres liczby ludności.
–
Za poprawne uzupełnienie:
– 1 wiersza ................................. 1 p.
– 2 wierszy ................................. 2 p.
2
2.
Przykładowe konsekwencje:
zahamowanie tempa wzrostu liczby ludności,
–
wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym,
–
spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym,
–
wzrost wydatków na świadczenia socjalne,
–
zrost wydatków na opiekę medyczną ludzi starszych.
–
Za wymienienie 1 konsekwencji .. 1 p.
3
3.
b), c)
Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.
1
4.
Brazylia, Meksyk
Za wybór 2 krajów ..................... 1 p.
1
5.
Przykładowe konsekwencje:
duże nakłady finansowe na edukację młodego
–
społeczeństwa,
dużo osób w wieku produkcyjnym – wzrost bezrobo-
–
cia,
małe nakłady finansowe na opiekę socjalną – mało
–
ludności w wieku poprodukcyjnym.
Za podanie 1 konsekwencji ......... 1 p.
3
6.
Przykładowe konsekwencje:
różny poziom wykształcenia ludności,
–
zróżnicowanie zapotrzebowania na usługi, np.
–
turystyka, edukacja, służba zdrowia,
w krajach słabo rozwiniętych dużo osób pracuje
–
w rolnictwie i przemyśle, bo są to kraje słabo zme-
chanizowane i zautomatyzowane,
duże zatrudnienie w usługach występuje w krajach
–
atrakcyjnych turystycznie, np. Bahamy.
Za wymienienie 1 konsekwencji .. 1 p.
3
7.
Do grupy germańskiej należą:
Niemcy, Anglia, Norwe-
gia, Islandia, Szwecja, Dania, Holandia.
W tabeli kolejno wierszami:
A – rumuński – grupa romańska;
B – estoński – grupa ugrofińska,
Za zakreskowanie:
– 2 krajów .................................. 1 p.
– 4 krajów .................................. 2 p.
Za podanie języka i grupy
językowej dla 1 kraju .................. 1 p.
4
8.
b)
Za poprawne zaznaczenie ........... 1 p.
1
60
9.
Przykładowe wpływy:
rozmieszczenie kierunków hodowli, np. owiec
–
w krajach muzułmańskich,
liczba dni wolnych od pracy – święta kościelne,
–
rozwój miejsc kultu religijnego,
–
poszanowanie pracy w krajach znajdujących się pod
–
wpływem filozofii buddyjskiej.
Za podanie 1 przykładu .............. 1 p.
3
10.
Anekumena
– np. pustynie na Wyżynie Zachodnioau-
stralijskiej.
Przykładowe przyczyny zróżnicowania zaludnienia:
wilgotność klimatu największa w Górach Wododziało-
–
wych,
niewielka żyzność gleb we wnętrzu kontynentu,
–
występowanie surowców mineralnych w Górach
–
Wododziałowych,
kolonizacja kontynentu od strony wybrzeży.
–
Za zakreskowanie anekumeny .... 1 p.
Za podanie:
– 2 przyczyn .............................. 1 p.
– 4 przyczyn .............................. 2 p.
3
11.
Wyjaśnienie:
„uchodźstwo” to przymusowa migracja
ludności. Występuje w obszarach dotkniętych wojnami,
konfliktami lub klęskami żywiołowymi, w których są
trudne warunki życia.
Przykład kierunku:
Z Sudanu do Czadu.
Za podanie wyjaśnienia .............. 1 p.
Za podanie kierunku .................. 1 p.
2
12.
1 wiersz:
rozbudowa różnego typu połączeń komunikacyjnych,
–
lokalizacja urzędów, ambasad, przedstawicielstw
firm.
2 wiersz:
lokalizacja zakładów przemysłowych, rozbudowa
–
połączeń komunikacyjnych.
3 wiersz:
kościoły, klasztory, baza noclegowa dla pielgrzymów.
–
Za uzupełnienie 1 wiersza .......... 1 p.
3
13.
Charakterystyka:
ludność przenosi się z centrów miast,
w których bardzo pogarszają się warunki życia, na obrze-
ża miasta i do strefy podmiejskiej, gdzie rozrastają się
dzielnice zabudowy jednorodzinnej (willowe). Śródmie-
ścia wyludniają się (kryzys śródmieścia) i przekształcają
w centra usługowo-rekreacyjne (tzw. city).
Faza:
dezurbanizacja.
Za charakterystykę procesu ........ 2 p.
Za podanie nazwy fazy ............... 1 p.
3
14.
B
Za podanie fazy ......................... 1 p.
1
15.
Kair – 8
Delhi – 10
Nowy Jork – 3
Buenos Aires – 5
Szanghaj – 15
Dżakarta – 16
Moskwa – 1
Tokio – 14
Za przyporządkowanie cyfr do:
– 6 miast .................................... 1 p.
– 8 miast .................................... 2 p.
2
16.
Nowy Jork, Tokio
Za wybór 2 miast ....................... 1 p.
1