Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych

nr 2 (649) z dnia 2009-01-10

I. INFORMACJE O NOWYCH PRZEPISACH

PRAWNYCH

Zmiany w Kodeksie pracy od 2009 r.

W Dzienniku Ustaw nr 223 z 18 grudnia 2008 r., pod poz. 1460, opublikowano ustawę z dnia 21
listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy.
Zmiany są w zakresie przepisów dotyczących dyskryminacji w zatrudnieniu oraz bhp. Przepisy
nowelizujące uściśliły pojęcie dyskryminacji pośredniej poprzez rozszerzenie definicji
„molestowania”. Zgodnie z nowelą, poprzez to pojęcie należy rozumieć niepożądane zachowanie,
którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego
wrogiej, zastraszającej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Przez
dyskryminację pośrednią uznaje się także nie tylko działanie polegające na zachęcaniu innej osoby
do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, ale ponadto nakazanie jej naruszenia
tej zasady. Nowelizacja wprowadza wyraźny zakaz wyciągania wobec pracownika, który poddał
się molestowaniu (w tym molestowaniu seksualnemu) lub podjął działania przeciwstawiające się
niemu, jakichkolwiek negatywnych konsekwencji. Również pracownik, który udzielił
w jakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi korzystającemu z uprawnień przysługujących
z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, nie może być narażony na
niekorzystne traktowanie. Między innymi, z powodu jego działań nie może zostać z nim
rozwiązany stosunek pracy.
Omawiana nowelizacja wprowadziła też nowe obowiązki dla pracodawców w dziedzinie bhp.
Pracodawca, na mocy jej przepisów będzie zobowiązany m.in. do wyznaczenia pracowników
odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy i wykonywanie czynności w zakresie ochrony
przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej.
Liczba tych pracowników, ich szkolenie i wyposażenie powinny być przy tym uzależnione m.in.
od rodzaju i poziomu występujących w zakładzie zagrożeń.
Ustawa nowelizująca, o której mowa powyżej, wejdzie w życie z dniem 18 stycznia 2009 r.

IAR: Kodeks pracy - zmiany BHP

09.01.2009 15:26 piątek
18 stycznia zaczną obowiązywać nowe przepisy kodeksu pracy, dotyczące między innymi zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawcy będą mieli obowiązek zatrudnienia specjalistów do
spraw ochrony przeciwpożarowej. Specjaliści w razie pożaru mają być odpowiedzialni za
udzielanie pierwszej pomocy poparzonym oraz ewakuację załogi. Zmiany w kodeksie pracy
zobowiązują pracodawców także do ponoszenia pełnych kosztów szkolenia pracowników. Chodzi o
wydatek 1200-stu złotych na każdego pracownika. Według przedsiębiorców to bardzo wysoki

Ostatnie zmiany w Kodeksie pracy

W Dzienniku Ustaw z dnia 18 grudnia opublikowano ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie
ustawy Kodeks pracy (Dz. U. Nr 223 poz. 1460). Nowelizacja wchodzi w życie po upływie 30 dni
od dnia ogłoszenia.

Wchodząca w życie ustawa zawiera kilka ciekawych rozwiązań, którym warto poświęcić chwilę
uwagi.

Wśród przyjętych regulacji pojawił się zapis o zakazie wyciągania jakichkolwiek negatywnych
konsekwencji wobec pracownika, który podporządkował się molestowaniu lub molestowaniu
seksualnemu albo się temu przeciwstawił.

Nowe przepisy wzmacniają gwarancje trwałości stosunku pracy dla pracownic powracających z
urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z nowelizacją pracodawca będzie zobowiązany dopuścić
pracownika po urlopie macierzyńskim do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie byłoby
to możliwe – to na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na
innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem, jakie
otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

Pracodawcy powinni zwrócić szczególną uwagę również na inne uregulowania nowelizacji. Chodzi
tu o przepisy zaostrzające zasady dotyczące odpowiedzialności oraz obowiązków mających na celu
zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownikom.

Po zmianie Kodeksu pracy każdy pracodawca będzie musiał m.in. wyznaczać pracowników
odpowiedzialnych za ochronę przeciwpożarową, ewakuację lub udzielenie pierwszej
pomocy. Dotychczas tego typu obowiązki pracodawcy nie były tak jednoznacznie określone.
Nowelizacja ma na celu wzmocnienie realizacji w praktyce obowiązku pracodawcy zapewnienia
pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Wprowadzenie zmian w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy stało się konieczne z uwagi na
przedstawione przez Komisję Europejską zarzuty dotyczące niewłaściwego lub niepełnego
wdrożenia przez Polskę zapisów dyrektywy Rady (89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w
sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu
pracy).

Karol Jokiel

koszt. Do zmian w kodeksie pracy zobowiązała Polskę Komisja Europejska. Uznała bowiem, że
dotychczasowe przepisy bezpieczeństwa pożarowego w naszym kraju są niewystarczające. PR
Lublin Monika Szyduk/IAR/

Prawo pracy w 2009 r: wydłużą się urlopy, a
firmom przybędzie obowiązków bhp

Firmy wyznaczą pracowników odpowiedzialnych za ochronę przeciwpożarową. Rodzice uzyskali
prawo do dłuższego urlopu macierzyńskiego. Osoby zatrudnione na czas określony zyskają lepszą
ochronę przed zwolnieniem.

Co zmieni się w prawie pracy w 2009 roku
Od 1 stycznia 2009 r. wymiar urlopu macierzyńskiego został wydłużony z 18 do 20 tygodni (w
przypadku urodzenia jednego dziecka). Tylko w określonych w kodeksie pracy przypadkach
pracodawca będzie mógł zwolnić pracownika, który obniżył wymiar swojego czasu pracy ze
względu na opiekę nad dzieckiem. To jedne z najważniejszych uprawnień, jakie w 2009 r. zyskają
pracownicy. Pracodawcom z kolei przybędą w tym roku nie tylko prawa, jak np. zwolnienie z
konieczności opłacania niektórych składek za rodziców, ale także dodatkowe obowiązki.

Uprawnienia rodzicielskie

W 2009 roku i w latach następnych wymiar urlopu macierzyńskiego wyniesie od 20 do nawet 37
tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci). Tak wynika z ustawy z 6 grudnia 2009 r. o
zmianie ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (tzw. ustawy prorodzinnej). W przypadku
urodzenia jednego dziecka urlop macierzyński będzie więc trwał o dwa tygodnie dłużej niż
dotychczas. Z kolei urlop rodzica, któremu urodzą się pięcioraczki, został wydłużony aż o dziewięć
tygodni. Urlop rodziców, którzy korzystają z niego w dniu wejścia ustawy w życie, zostanie
wydłużony zgodnie z nowymi przepisami.
- Korzystną zmianą jest też przyznanie pracownikom od 2010 r. urlopu ojcowskiego, gdyż
wyrównuje szanse kobiet i mężczyzn na rynku pracy - mówi Urszula Nowakowska z Centrum Praw
Kobiet.

Nowela przewiduje także, że składka na ubezpieczenie emerytalne pracowników przebywających
na urlopie wychowawczym wzrośnie od 1 stycznia 2009 r. z prawie 82 zł do 249 zł. W 2010 i 2011
roku, w zależności od wzrostu płacy minimalnej, będzie jeszcze wyższa. O 318 zł wzrósł też zasiłek
macierzyński dla rolników (z 3,5-krotności do 4-krotności najniższej emerytury).
Rodzice zyskali też lepszą ochronę przed zwolnieniem. W okresie roku od dnia, w którym
pracownik złoży wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy z tytułu opieki nad dzieckiem,
pracodawca nie może rozwiązać z nim stosunku pracy.
- Będzie to dopuszczalne wyłącznie w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a
także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające zwolnienie w trybie dyscyplinarnym - mówi
Katarzyna Grzybowska-Dworzecka z Kancelarii Michałowski, Stefański Adwokaci.

Łatwiej udowodnią molestowanie

Lepszą ochronę przed zwolnieniem zyskają też osoby zatrudnione na podstawie umów okresowych.
Zgodnie z ustawą z 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. nr 223, poz.
1460), która wejdzie w życie 18 stycznia 2009 r., każdy pracownik, który w jakikolwiek sposób
wesprze osobę molestowaną w pracy, będzie m.in. chroniony przed zwolnieniem.
Pracodawcy obawiają się, że na tej podstawie ochronę uzyska zbyt duża grupa pracowników. Ich
obawy wzbudza też to, że sądy zyskają prawo do badania zasadności wypowiedzeń umów o pracę
na czas określony, jeśli zatrudniony na tej podstawie pracownik wesprze osobę molestowaną w
pracy, a pracodawca np. zwolni go miesiąc później.

Sądy mogą mieć jednak kłopoty z interpretacją zmienionej definicji molestowania. Z noweli k.p.
wynika, że będzie to nie tylko zachowanie pracodawcy, którego celem jest naruszenie godności
pracownika, ale też stworzenie w miejscu pracy zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej
lub uwłaczającej atmosfery.
- To pojęcie jest znacznie szersze niż samo poniżenie czy upokorzenie - mówi Agnieszka Fedor,
adwokat z Kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.

Prawo pracy w 2009 r: wydłużą się urlopy, a
firmom przybędzie obowiązków bhp

Firmy wyznaczą pracowników odpowiedzialnych za ochronę przeciwpożarową. Rodzice uzyskali
prawo do dłuższego urlopu macierzyńskiego. Osoby zatrudnione na czas określony zyskają lepszą
ochronę przed zwolnieniem.

Co zmieni się w prawie pracy w 2009 roku

Obowiązki pracodawcy

Obie nowele k.p. wpływają też na prawa i obowiązki pracodawców. Z ustawy prorodzinnej wynika,
że przez 36 miesięcy po powrocie z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego pracodawca nie
będzie musiał opłacać za rodzica składek do Funduszu Pracy i Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych.
Z kolei nowela k.p. z 21 listopada 2008 r. nakłada na pracodawców znacznie więcej obowiązków, w
tym zwłaszcza z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawcy będą musieli wyznaczyć
pracowników odpowiedzialnych za udzielenie pierwszej pomocy, ewakuację oraz ochronę
przeciwpożarową. Z przepisów wynika, że ci ostatni muszą mieć co najmniej średnie wykształcenie
i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej lub tytuł zawodowy technika
pożarnictwa. Aby wypełnić ten obowiązek, firmy będą musiały zatrudnić inspektora ochrony
przeciwpożarowej lub skierować pracownika na szkolenie prowadzone przez jednostki dydaktyczne
Państwowej Straży Pożarnej. Koszt takiego szkolenia wynosi obecnie 1247 zł.
- Po wejściu w życie ustawy wszyscy pracodawcy będą musieli wyznaczyć pracowników
odpowiedzialnych za wykonywanie czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej - uważa
Barbara Krzyśków z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.
Jednak Andrzej Łuczaj z firmy BHP Konsultant, podkreśla, że zgodnie nowelą k.p. liczba
pracowników wyznaczonych np. do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej
zależy od rodzaju i poziomu występujących w zakładzie pracy zagrożeń. Małe firmy mogą więc
uznać, że nie muszą w ogóle wyznaczać takich pracowników. Wszystko wskazuje, że te
wątpliwości rozstrzygnie Państwowa Inspekcja Pracy, która kontroluje przestrzeganie przepisów
bhp.
- Mimo że nowe przepisy wchodzą w życie już za blisko dwa tygodnie, większość pracodawców
nie jest świadoma, że rozszerzone zostaną ich obowiązki - dodaje Andrzej Łuczaj.
Podkreśla, że wynika to m.in. z faktu krótkiego vacatio legis nowej ustawy. Wymusza ona jednak
na pracodawcach zmianę w organizacji pracy, więc firmy, w których obowiązują regulaminy pracy,
powinny wprowadzić do nich aneksy. A o takich zmianach muszą poinformować pracowników co
najmniej dwa tygodnie przed ich wprowadzeniem.

Znowelizowany Kodeks pracy, który wchodzi w życie od 18 stycznia 2009 roku, nakłada na pracodawców

obowiązek wyznaczania pracowników do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i
ewakuacji pracowników, a także do udzielania pierwszej pomocy. Jest to realizacja dyrektywy Rady
89/391/EWG z 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa obowiązuje wszystkich pracodawców, bez względu na liczbę
zatrudnianych pracowników.

Przed nowelizacją Kodeksu pracy MPiPS prowadziło przez kilka lat negocjacje z Komisją Europejską,
wyjaśniając, że postanowienia tej dyrektywy są już wypełniane przez obowiązującą ustawę z 24 sierpnia
1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Komisja nie przyjęła tych wyjaśnień i w marcu 2007 roku wystąpiła na
podstawie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z wezwaniem do usunięcia uchybienia,
a następnie w styczniu 2008 roku z uzasadnioną opinią odnośnie tego naruszenia. Polsce groziły wysokie
kary w przypadku niewdrożenia dyrektywy unijnej.

Przepisy znowelizowanego Kodeksu pracy nie zmieniają obowiązków pracodawców w sprawie wykonywania
czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Odsyłają one bowiem do wspomnianej ustawy o ochronie
przeciwpożarowej. W rozdziale 2 ustawy zapisano, że osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony
przeciwpożarowej muszą posiadać co najmniej wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów
ochrony przeciwpożarowej.

Wywiązywanie się z tego obowiązku nie stanowiło w przeszłości problemu dla dużych przedsiębiorstw.
Jednak, wraz z transformacją gospodarczą i powstaniem wielu małych firm, sytuacja zasadniczo się
zmieniła. Pracodawcy, zatrudniający jedną lub kilka osób, mogą mieć problemy z wyznaczaniem pracownika
do tego zadania, zwłaszcza w kontekście wymagań kwalifikacyjnych – posiadania przez niego wymaganego
w ustawie średniego wykształcenia.

Dlatego Minister Pracy i Polityki Społecznej Jolanta Fedak zwróciła się 8 stycznia 2009 r. do Głównego
Inspektora Pracy Państwowej Inspekcji Pracy Tadeusza Zająca z prośbą o niekorzystanie z posiadanych
uprawnień, dotyczących karania pracodawców za niespełnianie wymagań kwalifikacyjnych przez
pracowników wyznaczonych do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji
pracowników. Minister proponuje wykorzystywanie w większym stopniu innych środków prewencyjnych.
Równocześnie MPiPS podejmie próbę przekonania Komisji Europejskiej do wprowadzenia zmian
legislacyjnych, uwzględniających potrzeby także małych przedsiębiorstw.

Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej