PLAN BADAWCZY

PLAN BADAWCZY

Proces badawczy

Proces badawczy

to całościowy schemat działań, który

to całościowy schemat działań, który

naukowcy podejmują w celu wytworzenia

naukowcy podejmują w celu wytworzenia

wiedzy.

wiedzy.

Etapy procesu badawczego:

Etapy procesu badawczego:


Problem badawczy

Problem badawczy



Hipotezy

Hipotezy



Plan badawczy

Plan badawczy



Pomiar

Pomiar



Zbieranie danych

Zbieranie danych



Analiza danych

Analiza danych



Uogólnienie

Uogólnienie

Plan badawczy:

Plan badawczy:



Jest jednym z etapów badania naukowego,

Jest jednym z etapów badania naukowego,

określający jego cel

określający jego cel

i przebieg. Struktura planu badania może się

i przebieg. Struktura planu badania może się

różnić w zależności od dziedziny wiedzy,

różnić w zależności od dziedziny wiedzy,

której dotyczy.

której dotyczy.



To pisemny opis sposobu realizacji projektu

To pisemny opis sposobu realizacji projektu

badawczego.

badawczego.



To rodzaj „projektu" kierujący badaczem na

To rodzaj „projektu" kierujący badaczem na

różnych etapach badania i pomagający mu

różnych etapach badania i pomagający mu

rozwiązać sformułowane problemy

rozwiązać sformułowane problemy

badawcze.

badawcze.



To program zgodnie, z którym badacz

To program zgodnie, z którym badacz

zbiera, analizuje oraz interpretuje

zbiera, analizuje oraz interpretuje

wyniki.

wyniki.



Jest to logiczny model wnioskowania

Jest to logiczny model wnioskowania

pozwalający badaczowi na

pozwalający badaczowi na

wyprowadzenie wniosków dotyczących

wyprowadzenie wniosków dotyczących

relacji przyczynowo – skutkowych

relacji przyczynowo – skutkowych

pomiędzy badanymi zmiennymi oraz

pomiędzy badanymi zmiennymi oraz

określa zakres uogólnienia wniosków,

określa zakres uogólnienia wniosków,

tj. określa, czy uzyskane wyniki można

tj. określa, czy uzyskane wyniki można

uogólnić na większą populację albo na

uogólnić na większą populację albo na

inne warunki badania.

inne warunki badania.



Głównymi zmiennymi w badaniach są

Głównymi zmiennymi w badaniach są

zmienne niezależne oraz zmienne zależne.

zmienne niezależne oraz zmienne zależne.



Zmienna niezależna jest tą zmienną, którą

Zmienna niezależna jest tą zmienną, którą

w badaniu manipulujemy (naszym

w badaniu manipulujemy (naszym

działaniem, zamierzeniem zmieniamy jej

działaniem, zamierzeniem zmieniamy jej

wartości, kierunek, siłę).

wartości, kierunek, siłę).



Zmienna zależna jest tą zmienną którą

Zmienna zależna jest tą zmienną którą

mierzymy, dokonujemy jej pomiaru, którą nie

mierzymy, dokonujemy jej pomiaru, którą nie

manipulujemy w badaniu, której wartość jest

manipulujemy w badaniu, której wartość jest

„zależna" od wartości zmiennej niezależnej. 

„zależna" od wartości zmiennej niezależnej. 

Plan badawczy powinien zawierać

Plan badawczy powinien zawierać

przede wszystkim:

przede wszystkim:

1. cele i założenia badania

1. cele i założenia badania

2. definicje operacyjne najważniejszych

2. definicje operacyjne najważniejszych

terminów wykorzystywanych

terminów wykorzystywanych

w badaniu

w badaniu

3. opis technik i narzędzi badawczych

3. opis technik i narzędzi badawczych

4. charakterystykę próby badanej

4. charakterystykę próby badanej

5. określenie sposobu analizy

5. określenie sposobu analizy

i prezentacji wyników badania

i prezentacji wyników badania

6. harmonogram realizacji badania

6. harmonogram realizacji badania

i jego koszty.

i jego koszty.

Klasyczny plan badawczy ma cztery

Klasyczny plan badawczy ma cztery

podstawowe cechy:

podstawowe cechy:

•

możliwość porównania

możliwość porównania

•

manipulowania

manipulowania

•

kontrolowania

kontrolowania

•

uogólniania

uogólniania

PORÓWNYWANIE

PORÓWNYWANIE

jest operacją, która

jest operacją, która

pozwala określić, czy dwie zmienne

pozwala określić, czy dwie zmienne

współzmieniają się (korelują ze sobą).

współzmieniają się (korelują ze sobą).

MANIPULOWANIE

MANIPULOWANIE

to operacja, której

to operacja, której

celem jest kontrolowanie sposobu

celem jest kontrolowanie sposobu

przyporządkowywania do grupy

przyporządkowywania do grupy

badawczej po to, aby badacz mógł

badawczej po to, aby badacz mógł

określić sekwencje czasową zdarzeń

określić sekwencje czasową zdarzeń

i upewnić się, że zmiany wartości

i upewnić się, że zmiany wartości

zmiennej niezależnej wyprzedziły

zmiennej niezależnej wyprzedziły

wartości zmiennej zależnej.

wartości zmiennej zależnej.

KONTROLOWANIE

KONTROLOWANIE

to operacja, która

to operacja, która

umożliwia badaczowi wyeliminowanie

umożliwia badaczowi wyeliminowanie

konkurencyjnych wyjaśnień zmian wartości

konkurencyjnych wyjaśnień zmian wartości

zmiennej zależnej. Badacze musza w tym

zmiennej zależnej. Badacze musza w tym

celu kontrolować zarówno czynniki

celu kontrolować zarówno czynniki

zewnętrzne w stosunku do planu

zewnętrzne w stosunku do planu

badawczego.

badawczego.

UOGÓLNIANIE

UOGÓLNIANIE

to zakres w jakim wyniki

to zakres w jakim wyniki

badań mogą zostać uogólnione na większe

badań mogą zostać uogólnione na większe

zbiorowości osób i przeniesione na inne

zbiorowości osób i przeniesione na inne

warunki społeczne czy polityczne

warunki społeczne czy polityczne

RODZAJE PLANÓW BADAWCZYCH

RODZAJE PLANÓW BADAWCZYCH



Plany eksperymentalne

Plany eksperymentalne



Plany przekrojowe

Plany przekrojowe



Plany quasi – eksperymentalne

Plany quasi – eksperymentalne



Plany preeksperymentalne

Plany preeksperymentalne

Klasyczny plan eksperymentalny

Klasyczny plan eksperymentalny



Składa się z dwóch, porównywanych ze sobą

Składa się z dwóch, porównywanych ze sobą

grup:

grup:

1.

1. grupy eksperymentalnej

grupy eksperymentalnej

2.

2. grupy kontrolnej

grupy kontrolnej

.

.



Grupy te są takie same z jednym wyjątkiem -

Grupy te są takie same z jednym wyjątkiem -

otóż grupa eksperymentalna poddawana jest

otóż grupa eksperymentalna poddawana jest

działaniu zmiennej niezależnej, a grupa

działaniu zmiennej niezależnej, a grupa

kontrolna nie.

kontrolna nie.



Przyporządkowanie osób badanych czy to do

Przyporządkowanie osób badanych czy to do

grupy eksperymentalnej, czy do grupy

grupy eksperymentalnej, czy do grupy

kontrolnej oparte jest na doborze losowym.

kontrolnej oparte jest na doborze losowym.



Aby oszacować wpływ zmiennej niezależnej,

Aby oszacować wpływ zmiennej niezależnej,

badacze dwukrotnie dokonują pomiarów

badacze dwukrotnie dokonują pomiarów

zmiennej zależnej (traktowanych jako wyniki)

zmiennej zależnej (traktowanych jako wyniki)

w każdej grupie

w każdej grupie



Pierwszy pomiar, pomiar początkowy,

Pierwszy pomiar, pomiar początkowy,

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

badanych przed wprowadzeniem zmiennej

badanych przed wprowadzeniem zmiennej

niezależnej w grupie eksperymentalnej

niezależnej w grupie eksperymentalnej



Drugi pomiar, pomiar końcowy,

Drugi pomiar, pomiar końcowy,

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

badanych po zadziałaniu zmiennej

badanych po zadziałaniu zmiennej

niezależnej w grupie eksperymentalnej

niezależnej w grupie eksperymentalnej



Następnie dokonuje się porównania

Następnie dokonuje się porównania

wielkości różnicy miar między pomiarem

wielkości różnicy miar między pomiarem

początkowym i pomiarem końcowym. Jeżeli

początkowym i pomiarem końcowym. Jeżeli

różnica jest istotnie wyższa w grupie

różnica jest istotnie wyższa w grupie

eksperymentalnej w porównaniu z grupą

eksperymentalnej w porównaniu z grupą

kontrolną, to można wyciągnąć wniosek, że

kontrolną, to można wyciągnąć wniosek, że

zmienna niezależna jest przyczynowo

zmienna niezależna jest przyczynowo

powiązana ze zmienną zależną

powiązana ze zmienną zależną



Pozwala zrozumieć logikę wszystkich innych

Pozwala zrozumieć logikę wszystkich innych

planów badawczych

planów badawczych



Jest to rodzaj modelu, z którym możemy

Jest to rodzaj modelu, z którym możemy

porównywać pozostałe plany

porównywać pozostałe plany



Eksperyment pozwala badaczowi na

Eksperyment pozwala badaczowi na

wyprowadzanie wniosków o zależnościach

wyprowadzanie wniosków o zależnościach

przyczynowo - skutkowych, a także

przyczynowo - skutkowych, a także

stosunkowo łatwo badać, czy zmienna

stosunkowo łatwo badać, czy zmienna

niezależna rzeczywiście spowodowała

niezależna rzeczywiście spowodowała

zmiany zmiennej zależnej.

zmiany zmiennej zależnej.



Stosując inne plany badawcze, nie zawsze da

Stosując inne plany badawcze, nie zawsze da

się łatwo wyprowadzić wnioski

się łatwo wyprowadzić wnioski

o zależnościach przyczynowo-skutkowych.

o zależnościach przyczynowo-skutkowych.



W planach eksperymentalnych osoby czy

W planach eksperymentalnych osoby czy

inne badane obiekty są losowo

inne badane obiekty są losowo

przyporządkowywane do grupy

przyporządkowywane do grupy

eksperymentalnej i grupy kontrolnej,

eksperymentalnej i grupy kontrolnej,

a zmienna niezależna oddziałuje jedynie

a zmienna niezależna oddziałuje jedynie

w grupie eksperymentalnej.

w grupie eksperymentalnej.



Plany te umożliwiają porównywanie,

Plany te umożliwiają porównywanie,

kontrolowanie, manipulowanie i zazwyczaj

kontrolowanie, manipulowanie i zazwyczaj

uogólnianie.

uogólnianie.

Plan eksperymentalny:

Plan eksperymentalny:

•

umożliwia manipulowanie zmiennymi

umożliwia manipulowanie zmiennymi

niezależnymi i stwarza warunki

niezależnymi i stwarza warunki

maksymalnego kontrolowania

maksymalnego kontrolowania

czynników zewnętrznych

czynników zewnętrznych

i wewnętrznych w stosunku do planu

i wewnętrznych w stosunku do planu

•

ma dwie odmiany:

ma dwie odmiany:

1. czterogrupowy plan Solomona

1. czterogrupowy plan Solomona

2. plan z grupą kontrolną z pomiarem

2. plan z grupą kontrolną z pomiarem

końcowym

końcowym

Czterogrupowy plan Solomona

Czterogrupowy plan Solomona

•

Ma takie same cechy jak plan klasyczny oraz

Ma takie same cechy jak plan klasyczny oraz

dodatkowo wprowadza grupę

dodatkowo wprowadza grupę

eksperymentalną i grupę kontrolną bez

eksperymentalną i grupę kontrolną bez

pomiaru początkowego

pomiaru początkowego

•

Poprzez porównanie ze sobą dwóch grup

Poprzez porównanie ze sobą dwóch grup

eksperymentalnych oraz dwóch grup

eksperymentalnych oraz dwóch grup

kontrolnych pozwala na bezpośredni pomiar

kontrolnych pozwala na bezpośredni pomiar

uwrażliwiającego efektu testowania

uwrażliwiającego efektu testowania

•

Dzięki przeprowadzeniu takich porównań

Dzięki przeprowadzeniu takich porównań

możemy ocenić, czy zmienna X oddziałuje

możemy ocenić, czy zmienna X oddziałuje

inaczej w grupach, w których nie

inaczej w grupach, w których nie

przeprowadzono uwrażliwiającego pomiaru

przeprowadzono uwrażliwiającego pomiaru

początkowego

początkowego

Plan badawczy z grupą kontrolną i tylko

Plan badawczy z grupą kontrolną i tylko

pomiarem końcowym

pomiarem końcowym

•

Jest odmianą zarówno planu

Jest odmianą zarówno planu

klasycznego, jak i planu Solomona

klasycznego, jak i planu Solomona

•

W planie tym w ogóle rezygnuje się

W planie tym w ogóle rezygnuje się

z pomiaru początkowego. Osoby

z pomiaru początkowego. Osoby

badane zostają losowo

badane zostają losowo

przyporządkowane zarówno do grupy

przyporządkowane zarówno do grupy

eksperymentalnej, jak i do kontrolnej,

eksperymentalnej, jak i do kontrolnej,

a pomiaru dokonuje się w trakcie lub

a pomiaru dokonuje się w trakcie lub

po zakończeniu oddziaływania

po zakończeniu oddziaływania

zmiennej niezależnej.

zmiennej niezależnej.

Przykład

Przykład

•

Eksperymentator sprawdzał, czy pobudzenie

Eksperymentator sprawdzał, czy pobudzenie

energetyczne wpływa na sprawność umysłową. Przed

energetyczne wpływa na sprawność umysłową. Przed

egzaminem jedna grupa w ogóle nie piła kawy, druga

egzaminem jedna grupa w ogóle nie piła kawy, druga

grupa wypiła słabą kawę, natomiast trzecia grupa

grupa wypiła słabą kawę, natomiast trzecia grupa

wypiła bardzo mocną kawę. Osoby ze wszystkich

wypiła bardzo mocną kawę. Osoby ze wszystkich

grup rozwiązywały zadania z matematyki....

grup rozwiązywały zadania z matematyki....

•

Zmienną niezależną w tym przypadku jest pobudzenie

Zmienną niezależną w tym przypadku jest pobudzenie

energetyczne (rozumiane jako "moc" wypitej kawy) -

energetyczne (rozumiane jako "moc" wypitej kawy) -

tą wartością eksperymentator manipulował wśród

tą wartością eksperymentator manipulował wśród

badanych grup 

badanych grup 

•

Zmienną zależną w tym przypadku jest sprawność

Zmienną zależną w tym przypadku jest sprawność

umysłowa (rozumiana jako ilość wykonanych

umysłowa (rozumiana jako ilość wykonanych

poprawnie zadań). Tą wartość eksperymentator badał,

poprawnie zadań). Tą wartość eksperymentator badał,

mierzył. 

mierzył. 

Zalety planu eksperymentalnego:

Zalety planu eksperymentalnego:



W dużym stopniu umożliwiają

W dużym stopniu umożliwiają

kontrolowanie czynników

kontrolowanie czynników

wewnętrznych i zewnętrznych

wewnętrznych i zewnętrznych

w stosunku do plany badawczego co

w stosunku do plany badawczego co

zwiększa trafność wnioskowania

zwiększa trafność wnioskowania

przyczynowo – skutkowego

przyczynowo – skutkowego



Umożliwiają kontrolowanie procedury

Umożliwiają kontrolowanie procedury

wprowadzania zmiennej niezależnej, co

wprowadzania zmiennej niezależnej, co

pozwala określić kierunek zależności

pozwala określić kierunek zależności

przyczynowo - skutkowej

przyczynowo - skutkowej

Wady planu eksperymentalnego

Wady planu eksperymentalnego

:

:

•

Trafność zewnętrzna planu jest słaba,

Trafność zewnętrzna planu jest słaba,

ponieważ schematy eksperymentalne nie

ponieważ schematy eksperymentalne nie

pozwalają na odtwarzanie rzeczywistych

pozwalają na odtwarzanie rzeczywistych

sytuacji społecznych

sytuacji społecznych

•

Eksperymentatorzy muszą często korzystać z

Eksperymentatorzy muszą często korzystać z

ochotników lub osób, które same przydzieliły

ochotników lub osób, które same przydzieliły

się do grupy badawczej. Dlatego próba może

się do grupy badawczej. Dlatego próba może

nie być reprezentatywna dla badanej

nie być reprezentatywna dla badanej

populacji, co uniemożliwia dokonywanie

populacji, co uniemożliwia dokonywanie

uogólnień i ogranicza zakres uzyskanych

uogólnień i ogranicza zakres uzyskanych

wyników

wyników

Plany przekrojowe

Plany przekrojowe

•

Są często utożsamiane z badaniami

Są często utożsamiane z badaniami

sondażowymi

sondażowymi

•

Osoby badane dobrane losowo odpowiadają

Osoby badane dobrane losowo odpowiadają

na pytania o swoje pochodzenie,

na pytania o swoje pochodzenie,

doświadczenie i postawy.

doświadczenie i postawy.

•

W większości wypadków badania sondażowe

W większości wypadków badania sondażowe

dostarczają danych będących podstawą

dostarczają danych będących podstawą

określania związku pomiędzy właściwościami

określania związku pomiędzy właściwościami

a dyspozycjami

a dyspozycjami

•

Celem wielu badań jest opis zależności

Celem wielu badań jest opis zależności

pomiędzy zmiennymi.

pomiędzy zmiennymi.

Przykład

Przykład

Badanie ISAAC:

Badanie ISAAC:
•

To międzynarodowe wielo­ośrodkowe badanie

To międzynarodowe wielo­ośrodkowe badanie

zostało przeprowadzone w ponad 100 ośrodkach,

zostało przeprowadzone w ponad 100 ośrodkach,

w ponad 50 krajach dotyczyło zachorowań na

w ponad 50 krajach dotyczyło zachorowań na

alergię

alergię

•

Przy pomocy standardowego kwestionariusza,

Przy pomocy standardowego kwestionariusza,

jed­nolitego dla wszystkich uczestników badania

jed­nolitego dla wszystkich uczestników badania

oceniono występowanie objawów i rozpoznań

oceniono występowanie objawów i rozpoznań

chorób alergicznych u dzieci w wieku 6 - 7 lat

chorób alergicznych u dzieci w wieku 6 - 7 lat

i 13 – 14 lat  

i 13 – 14 lat  

•

Pierwsze badanie przeprowadzono w latach

Pierwsze badanie przeprowadzono w latach

1994-1995 a drugie powtórzono w 2001-2002

1994-1995 a drugie powtórzono w 2001-2002

 

 

Plany quasi-eksperymentalne

Plany quasi-eksperymentalne



Są słabsze od planów eksperymentalnych

Są słabsze od planów eksperymentalnych

pod względem ich trafności wewnętrznej

pod względem ich trafności wewnętrznej

i badacze muszą stosować techniki analizy

i badacze muszą stosować techniki analizy

danych jako sposób kontroli

danych jako sposób kontroli



Stosując je, można losowo pobierać próbę

Stosując je, można losowo pobierać próbę

z populacji, lecz nie można losowo

z populacji, lecz nie można losowo

przyporządkowywać osób badanych do

przyporządkowywać osób badanych do

porównywanych grup

porównywanych grup



Są one jednak mocniejsze niż plany

Są one jednak mocniejsze niż plany

przekrojowe, ponieważ badanie jest

przekrojowe, ponieważ badanie jest

zazwyczaj prowadzone na więcej niż jednej

zazwyczaj prowadzone na więcej niż jednej

próbie i może być rozciągnięte w czasie

próbie i może być rozciągnięte w czasie.

•

Plany quasi-eksperymentalne

Plany quasi-eksperymentalne

pozwalają na badanie więcej niż jednej

pozwalają na badanie więcej niż jednej

próby, często w dłuższym przedziale

próby, często w dłuższym przedziale

czasu. Mają mniejszą trafność

czasu. Mają mniejszą trafność

wewnętrzną niż klasyczny eksperyment

wewnętrzną niż klasyczny eksperyment

kontrolowany i zależą od

kontrolowany i zależą od

zastosowanych metod analizy danych

zastosowanych metod analizy danych

jako metod kontroli.

jako metod kontroli.

Obecnie stosowane plany

Obecnie stosowane plany

quasi-eksperymentalne to:

quasi-eksperymentalne to:

•

Plany z grupami kontrastowymi

Plany z grupami kontrastowymi

- osoby lub

- osoby lub

inne badane obiekty są przypisywane do

inne badane obiekty są przypisywane do

określonej kategorii (np. kobiety, demokraci)

określonej kategorii (np. kobiety, demokraci)

•

Plany z zaplanowanym zróżnicowaniem -

Plany z zaplanowanym zróżnicowaniem -

osoby badane są poddawane oddziaływaniu

osoby badane są poddawane oddziaływaniu

systematycznie zróżnicowanych bodźców

systematycznie zróżnicowanych bodźców

(np. metod nauczania), aby można było

(np. metod nauczania), aby można było

wyprowadzać wnioski o przyczynowym

wyprowadzać wnioski o przyczynowym

działaniu bodźca.

działaniu bodźca.

•

Badania panelowe i szeregi czasowe –

Badania panelowe i szeregi czasowe –

wyniki

wyniki

ocenia się przed wprowadzeniem i po

ocenia się przed wprowadzeniem i po

wprowadzeniu zmiennej niezależnej, badając

wprowadzeniu zmiennej niezależnej, badając

tę samą próbę w kolejnych przedziałach

tę samą próbę w kolejnych przedziałach

czasowych.

czasowych.

•

Plany szeregów czasowych z grupą

Plany szeregów czasowych z grupą

kontrolną -

kontrolną -

dokonuje się wielu pomiarów,

dokonuje się wielu pomiarów,

przynajmniej trzech, przed wprowadzeniem

przynajmniej trzech, przed wprowadzeniem

i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej

i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej

(takich jak wprowadzenie nowego prawa

(takich jak wprowadzenie nowego prawa

o ruchu drogowym)

o ruchu drogowym)

•

Plany łączone -

Plany łączone -

łączą analizę szeregów

łączą analizę szeregów

czasowych z analizą podobnych danych,

czasowych z analizą podobnych danych,

pochodzących z innej, nierównoważnej

pochodzących z innej, nierównoważnej

grupy, w celu kontrolowania wpływu takich

grupy, w celu kontrolowania wpływu takich

czynników, jak: historia, dojrzewanie i efekt

czynników, jak: historia, dojrzewanie i efekt

powtórnego testowania.

powtórnego testowania.

Przykład

Przykład

Badacz chciał sprawdzić czy pewna terapia leczenia

Badacz chciał sprawdzić czy pewna terapia leczenia

jest skuteczna. U pacjentów ze szpitala A zastosowano

jest skuteczna. U pacjentów ze szpitala A zastosowano

nową terapię

nową terapię

a pacjenci ze szpitala B (w którym nie wprowadzono

a pacjenci ze szpitala B (w którym nie wprowadzono

nowej terapii) stanowili dla badacza grupę kontrolną.

nowej terapii) stanowili dla badacza grupę kontrolną.

Zbadał

Zbadał

u wszystkich badanych osób poziom rozwoju choroby,

u wszystkich badanych osób poziom rozwoju choroby,

następnie w jednej grupie (A) wprowadził nową metodę

następnie w jednej grupie (A) wprowadził nową metodę

leczenia

leczenia

a w drugiej grupie (B) pacjenci leczeniu byli tradycyjną

a w drugiej grupie (B) pacjenci leczeniu byli tradycyjną

metodą. Po pewnym okresie czasu ponownie zmierzył

metodą. Po pewnym okresie czasu ponownie zmierzył

poziom rozwoju choroby u badanych osób. 

poziom rozwoju choroby u badanych osób. 

Zalety planów przekrojowych

Zalety planów przekrojowych

i planów quasi-eksperymentalnych

i planów quasi-eksperymentalnych



Umożliwiają prowadzenie badań

Umożliwiają prowadzenie badań

w warunkach naturalnych i rzeczywistych, co

w warunkach naturalnych i rzeczywistych, co

zwiększa trafność zewnętrzną badań.

zwiększa trafność zewnętrzną badań.



Nie wymagają losowego

Nie wymagają losowego

przyporządkowywania osób badanych do

przyporządkowywania osób badanych do

grup porównawczych. Mimo że ogranicza to

grup porównawczych. Mimo że ogranicza to

trafność wewnętrzną badań opartych na tych

trafność wewnętrzną badań opartych na tych

schematach, równocześnie pozwala na

schematach, równocześnie pozwala na

badanie takich sytuacji, w których

badanie takich sytuacji, w których

przydzielanie osób badanych czy to do grupy

przydzielanie osób badanych czy to do grupy

kontrolnej, czy do grupy eksperymentalnej

kontrolnej, czy do grupy eksperymentalnej

może być nieetyczne lub niemożliwe.

może być nieetyczne lub niemożliwe.

Wady planów przekrojowych

Wady planów przekrojowych

i planów quasi-eksperymentalnych

i planów quasi-eksperymentalnych

•

Brak właściwej kontroli nad alternatywnymi

Brak właściwej kontroli nad alternatywnymi

wyjaśnieniami sprawia, że trudno jest

wyjaśnieniami sprawia, że trudno jest

formułować jednoznaczne wnioski.

formułować jednoznaczne wnioski.

•

Ponieważ badacze często nie mogą

Ponieważ badacze często nie mogą

manipulować zmienną niezależną, więc mogą

manipulować zmienną niezależną, więc mogą

określić kierunek związku przyczynowo-

określić kierunek związku przyczynowo-

skutkowego jedynie przez wnioskowanie

skutkowego jedynie przez wnioskowanie

logiczne lub teoretyczne.

logiczne lub teoretyczne.

Plany preeksperymentalne

Plany preeksperymentalne

•

W planach tych nie można stosować

W planach tych nie można stosować

manipulacji eksperymentalnej i nie można

manipulacji eksperymentalnej i nie można

losowo przyporządkowywać badanych osób do

losowo przyporządkowywać badanych osób do

grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej. W

grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej. W

rzeczywistości plany te bardzo często w ogóle

rzeczywistości plany te bardzo często w ogóle

nie mają grupy kontrolnej.

nie mają grupy kontrolnej.

•

respondenci nie są losowo wybierani

respondenci nie są losowo wybierani

z większej populacji, a także nie stosuje się

z większej populacji, a także nie stosuje się

metod statystyki wielozmiennowej jako

metod statystyki wielozmiennowej jako

substytutu grupy kontrolnej

substytutu grupy kontrolnej

•

jest najsłabszym planem badawczym, ponieważ

jest najsłabszym planem badawczym, ponieważ

nie kontroluje się tu większości źródeł trafności

nie kontroluje się tu większości źródeł trafności

zewnętrznej i wewnętrznej planu

zewnętrznej i wewnętrznej planu

•

Ryzyko popełnienia błędu przy

Ryzyko popełnienia błędu przy

wyprowadzaniu wniosków przyczynowo-

wyprowadzaniu wniosków przyczynowo-

skutkowych na podstawie planu

skutkowych na podstawie planu

preeksperymentalnego jest szczególnie duże

preeksperymentalnego jest szczególnie duże

i dlatego plany te najczęściej stosuje się przy

i dlatego plany te najczęściej stosuje się przy

wstępnym testowaniu niektórych hipotez

wstępnym testowaniu niektórych hipotez

badawczych oraz w badaniach

badawczych oraz w badaniach

eksploracyjnych

eksploracyjnych

•

Przykładem zastosowania planu

Przykładem zastosowania planu

preeksperymentalnego jest

preeksperymentalnego jest

jednorazowa analiza przypadku

jednorazowa analiza przypadku

Przykład

Przykład

•

Jednorazowa analiza przypadku –

Jednorazowa analiza przypadku –

pomiar jednej grupy lub jednego

pomiar jednej grupy lub jednego

zdarzenia w jednym punkcie

zdarzenia w jednym punkcie

czasowym, zazwyczaj po wystąpieniu

czasowym, zazwyczaj po wystąpieniu

tego zjawiska, które naszym zdaniem

tego zjawiska, które naszym zdaniem

jest przyczyną obserwowanych zmian

jest przyczyną obserwowanych zmian

Zalety planów preeksperymentalnych

Zalety planów preeksperymentalnych:



Pozwalają na zbieranie informacji wtedy,

Pozwalają na zbieranie informacji wtedy,

kiedy nie można zastosować żadnych innych

kiedy nie można zastosować żadnych innych

planów badawczych. Mogą też stanowić

planów badawczych. Mogą też stanowić

uzasadnienie prowadzenia dalszych, bardziej

uzasadnienie prowadzenia dalszych, bardziej

trafnych badań

trafnych badań

Wady planów preeksperymentalnych:

Wady planów preeksperymentalnych:



Są bardzo słabe zarówno pod kątem

Są bardzo słabe zarówno pod kątem

trafności wewnętrznej, jak i zewnętrznej i nie

trafności wewnętrznej, jak i zewnętrznej i nie

pozwalają na wyprowadzanie wniosków

pozwalają na wyprowadzanie wniosków

przyczynowo-skutkowych.

przyczynowo-skutkowych.

Pytania badawcze

Pytania badawcze



Pytania badawcze stanowią meritum

Pytania badawcze stanowią meritum

nauki.

nauki.



Pytania te badacze stawiają sobie,

Pytania te badacze stawiają sobie,

gdy nurtuje ich problem badawczy.

gdy nurtuje ich problem badawczy.



Na podstawie pytań badawczych

Na podstawie pytań badawczych

konstruuje się hipotezy badawcze. 

konstruuje się hipotezy badawcze. 

Rodzaje pytań

Rodzaje pytań

•

Pytania problematyczne – są to pytania,

Pytania problematyczne – są to pytania,

które badacz zadaje sam sobie

które badacz zadaje sam sobie

•

Pytania z narzędzi badawczych – są to

Pytania z narzędzi badawczych – są to

pytania, które badacz zadaje osobom

pytania, które badacz zadaje osobom

badanym

badanym

•

Pytania rozstrzygnięcia – To takie

Pytania rozstrzygnięcia – To takie

pytania, które składają się z partykuły

pytania, które składają się z partykuły

pytajnej „czy” oraz całego zdania

pytajnej „czy” oraz całego zdania

oznajmującego, a odpowiedzi na nie

oznajmującego, a odpowiedzi na nie

mogą być „tak”, „nie”, „nie wiem”.

mogą być „tak”, „nie”, „nie wiem”.

•

Pytania dopełnienia – to takie pytania, które

Pytania dopełnienia – to takie pytania, które

zaczynają od wszystkich innych pytajników,

zaczynają od wszystkich innych pytajników,

niż w pytaniach rozstrzygnięcia. Dzielą się

niż w pytaniach rozstrzygnięcia. Dzielą się

na:

na:

- otwarte

- otwarte

- zamknięte

- zamknięte

- półotwarte

- półotwarte

•

Pytania filtrujące – sprawdzają zasadność

Pytania filtrujące – sprawdzają zasadność

pytań właściwych

pytań właściwych

•

Pytania rozstrzygalne – badacz wie, co

Pytania rozstrzygalne – badacz wie, co

należy obserwować, aby uzyskać

należy obserwować, aby uzyskać

odpowiedzi.

odpowiedzi.

BIBLIOGRAFIA:

BIBLIOGRAFIA:

D. Nachmias, C. Frfankfort-Nachmias,

D. Nachmias, C. Frfankfort-Nachmias,

Metody badawcze w naukach

Metody badawcze w naukach

społecznych, Zysk i S-ka, Poznań 2001

społecznych, Zysk i S-ka, Poznań 2001

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę

Katarzyna Klimek

Katarzyna Klimek

Agnieszka Kęsiak

Agnieszka Kęsiak