Biologia klasa 1

Testy sprawdzajàce (wersja a i b)

Przedstawione poni˝ej standardy wymagaƒ egzaminacyjnych obejmujà
swym zakresem przedmioty matematyczno-przyrodnicze. Stanowià one
podstaw´ do przeprowadzenia egzaminu gimnazjalnego. Zamieszczone
w niniejszym rozdziale testy zosta∏y opracowane z uwzgl´dnieniem tych
standardów. Testy opracowa∏a Monika Zaleska.

Standard I

Umiej´tne stosowanie terminów, poj´ç i procedur
z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodni-
czych, niezb´dnych w praktyce ˝yciowej i dalszym
kszta∏ceniu.

Uczeƒ:
1. stosuje terminy i poj´cia matematyczno-przyrodnicze:

• czyta ze zrozumieniem, na przyk∏ad w podr´czni-

kach lub w prasie, teksty, w których wyst´pujà
terminy i poj´cia matematyczno-przyrodnicze,

• wybiera odpowiednie terminy i poj´cia do opisu

zjawisk, w∏aÊciwoÊci, zachowaƒ, obiektów i orga-
nizmów,

• stosuje terminy dotyczàce racjonalnego u˝ytko-

wania Êrodowiska;

2. wykonuje obliczenia w ró˝nych sytuacjach prak-

tycznych:

• stosuje w∏asnoÊci dzia∏aƒ,
• operuje procentami,
• pos∏uguje si´ przybli˝eniami,
• pos∏uguje si´ jednostkami miar;

3. pos∏uguje si´ w∏asnoÊciami figur.

Standard II

Wyszukiwanie i stosowanie informacji.

Uczeƒ:
1. odczytuje informacje przedstawione w formie:

• tekstu,
• mapy,
• tabeli,
• wykresu,
• rysunku,
• schematu,
• fotografii;

2. operuje informacjà:

• selekcjonuje,
• porównuje,
• analizuje,
• przetwarza,
• interpretuje,
• prezentuje w czytelny sposób,
• wykorzystuje w praktyce.

Standard III

Wskazywanie i opisywanie faktów, zwiàzków i zale˝-
noÊci, w szczególnoÊci przyczynowo-skutkowych,
funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych.

Uczeƒ:
1. wskazuje prawid∏owoÊci w procesach oraz w funk-

cjonowaniu uk∏adów i systemów:

• wyodr´bnia dane zjawisko z kontekstu,
• okreÊla warunki jego wyst´powania,
• opisuje jego przebieg w czasie i przestrzeni,
• wykorzystuje zasady i prawa do objaÊniania

zjawisk;

2. pos∏uguje si´ j´zykiem symboli i wyra˝eƒ algebra-

icznych;

3. pos∏uguje si´ funkcjami;

4. stosuje zintegrowanà wiedz´ w celu objaÊnienia

zjawisk przyrodniczych:

• ∏àczy zdarzenia w ciàgi przemian,
• wskazuje wspó∏czesne zagro˝enia dla zdrowia

cz∏owieka i Êrodowiska przyrodniczego,

• analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje

sposoby przeciwdzia∏ania wspó∏czesnym zagro˝e-
niom cywilizacyjnym,

• potrafi umiejscowiç sytuacje dotyczàce Êrodowi-

ska przyrodniczego w szerszym kontekÊcie
spo∏ecznym.

Standard IV

Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiej´tnoÊci
do rozwiàzywania problemów.

Uczeƒ:
1. stosuje techniki twórczego rozwiàzywania proble-

mów:

• formu∏uje i sprawdza hipotezy,
• kojarzy ró˝norodne fakty, obserwacje i wyniki

doÊwiadczeƒ oraz wyciàga wnioski;

2. analizuje sytuacj´ problemowà:

• dostrzega i formu∏uje problem,
• okreÊla wartoÊci dane i szukane (okreÊla cel);

3. tworzy modele sytuacji problemowej:

• wyró˝nia istotne wielkoÊci i cechy sytuacji

problemowej,

• zapisuje je w terminach nauk matematyczno-

-przyrodniczych;

4. tworzy i realizuje plan rozwiàzania:

• rozwiàzuje równania i nierównoÊci stanowiàce

model problemu,

• uk∏ada i wykonuje procedury osiàgania celu;

5. opracowuje wyniki:

• ocenia,
• interpretuje,
• przedstawia.

Testy sprawdzajàce przygoto-
wano wed∏ug standardów
wymagaƒ zalecanych
przez Ministerstwo Edukacji
i Nauki

Testy

Biologia – nauka o ˝yciu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Test, który masz przed sobà, sk∏ada si´ z 11 zadaƒ. Przy ka˝dym
poleceniu podano liczb´ punktów mo˝liwà do uzyskania za poprawnà
odpowiedê. Za rozwiàzanie ca∏ego testu mo˝esz uzyskaç maksymalnie
23 punkty.

grupa

Zadanie

(0 –1 p.)

Podane elementy wypisz zgodnie z kolejnoÊcià wyst´powania poziomów organizacji ˝ycia.

uk∏ad pokarmowy, organizm, tkanka nab∏onkowa, ˝o∏àdek, komórka nab∏onka

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Bartek jest naukowcem, który ca∏e dnie sp´dza w laboratorium, prowadzàc obserwacje
mikroskopowe. Bada budow´ komórki oraz sposób jej funkcjonowania. Podaj nazw´
dziedziny biologii, którà zajmuje si´ Bartek.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz prawid∏owà definicj´ komórki.

A. Stanowi podstawowy element budulcowy organizmów jednokomórkowych.

B. Jest najwi´kszà jednostkà budulcowà wszystkich organizmów.

C. Jest najmniejszà jednostkà budujàcà ka˝dy organizm, zdolnà do samodzielnego ˝ycia.

D. To martwa struktura budujàca wszystkie organizmy.

Zadanie

(0 –5 p.)

Uzupe∏nij tabel´.

Zadanie

(0 –1 p.)

Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj komórki.

Komórk´ t´ od zewnàtrz otacza Êciana komórkowa, którà cz´sto pokrywa otoczka Êluzowa
zabezpieczajàca komórk´ przed wyschni´ciem. Materia∏ genetyczny wyst´puje u niej w formie
zwini´tych nici i nazywany jest substancjà jàdrowà. Komórka ta mo˝e poruszaç si´ przy
pomocy rz´sek.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Organellum komórkowe

pe∏ni wa˝nà rol´ w procesie fotosyntezy

zawiera materia∏ genetyczny, który odpowiada

za prawid∏owe funkcjonowanie komórki

Êciana komórkowa

wodniczka

pe∏nià wa˝nà rol´ w procesie powstawania bia∏ek

Funkcja

Zadanie

(0 –4 p.)

Rozpoznaj i podpisz rodzaje komórek przedstawionych na ilustracjach
oraz podaj 2 cechy ró˝niàce te komórki.

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz prawid∏owe zakoƒczenie zdania.

W komórce zwierz´cej nie wyst´pujà

A. Êciana komórkowa i chloroplasty.

B. b∏ona komórkowa i jàdro komórkowe.

C. mitochondria i chloroplasty.

D. cytoplazma i rybosomy.

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj nazw´ przedstawionego na ilustracji
organellum komórkowego i okreÊl jego funkcj´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

SpoÊród podanych ni˝ej cech wybierz i zaznacz t´, która dotyczy komórek grzybów.

A. ObecnoÊç chitynowej Êciany komórkowej.

B. Brak jàdra komórkowego.

C. Wyst´powanie materia∏u genetycznego w postaci substancji jàdrowej.

D. ObecnoÊç u niektórych gatunków chloroplastów.

Zadanie

(0 –3 p.)

PodkreÊl rodzaje komórek, które zawierajà jàdro komórkowe.

zwierz´ca, roÊlinna, bakterii, grzyba

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij zdania, korzystajàc z podanych wyrazów.

rzàd, rodzina, gatunek

Podobne do siebie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

grupuje si´ w rodzaje. Spokrewnione rodzaje

∏àczy si´ w

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, te z kolei tworzà

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

Êciana
komórkowa

jàdro
komórkowe

wodniczka

Êciana
komórkowa

chloroplast

wodniczka

grupa

Zadanie

(0 –1 p.)

Podane elementy wypisz zgodnie z kolejnoÊcià wyst´powania poziomów organizacji ˝ycia.

tkanka mi´Êniowa, organizm, serce, uk∏ad krwionoÊny, komórka mi´Êniowa

Zadanie

(0 –1 p.)

Ewa jest naukowcem, którego pasjonujà problemy i mechanizmy zwiàzane z przekazywaniem
cech i powstawaniem nowych gatunków. W swoim laboratorium prowadzi badania nad
stworzeniem nowej odmiany pomidora. Podaj nazw´ dziedziny biologii, którà zajmuje si´ Ewa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz prawid∏owà definicj´ komórki.

A. Jest martwà strukturà budujàcà ka˝dy organizm.

B. To najmniejsza jednostka budujàca ka˝dy organizm, zdolna do samodzielnego ˝ycia.

C. To struktura budujàca tylko cia∏a zwierzàt wielokomórkowych.

D. Jest najwi´kszà jednostkà budujàcà organizmy, niezdolnà do samodzielnego ˝ycia.

Zadanie

(0 –5 p.)

Uzupe∏nij tabel´.

Biologia – nauka o ˝yciu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –1 p.)

Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj komórki.

Komórk´ t´ od zewnàtrz otacza Êciana komórkowa zbudowana z chityny. Jej wn´trze wype∏nia
cytoplazma, w której wyst´puje wiele wodniczek. Mo˝e ona zawieraç jedno lub kilka
jàder komórkowych. Nie zawiera chloroplastów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Organellum komórkowe

gromadzi sole, wod´ oraz niepotrzebne substancje

pe∏nià wa˝nà rol´ w procesie powstawania bia∏ek

mitochondrium

aparat Golgiego

zawiera materia∏ genetyczny, który odpowiada

za prawid∏owe funkcjonowanie komórki

Funkcja

Zadanie

(0 –4 p.)

Rozpoznaj i podpisz rodzaje komórek przedstawionych na ilustracjach
oraz podaj 2 cechy ró˝niàce te komórki.

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz prawid∏owe zakoƒczenie zdania.

W komórce zwierz´cej nie wyst´pujà

A. rybosomy i mitochondria.

B. wodniczki i aparat Golgiego.

C. chloroplasty i Êciana komórkowa.

D. Êciana komórkowa i cytoplazma.

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj nazw´ przedstawionego na ilustracji
organellum komórkowego i okreÊl jego funkcj´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

SpoÊród podanych ni˝ej cech wybierz i zaznacz t´, która dotyczy komórki roÊlinnej.

A. Wyst´powanie materia∏u genetycznego w postaci substancji jàdrowej.

B. Wyst´powanie Êciany komórkowej zbudowanej z celulozy.

C. Brak chloroplastów.

D. Wyst´powanie wielu jàder komórkowych.

Zadanie

(0 –3 p.)

PodkreÊl rodzaje komórek, które zawierajà Êcian´ komórkowà.

zwierz´ca, roÊlinna, bakterii, grzyba

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij zdania, korzystajàc z podanych wyrazów.

królestwo, typ, rzàd

Wykazujàce pokrewieƒstwo

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

zwierzàt grupuje si´ w gromady. Gromady ∏àczà si´

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

, a te z kolei tworzà najwy˝szà jednostk´ systematycznà, czyli

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

substancja
jàdrowa

Êciana
komórkowa

otoczka
Êluzowa

jàdro
komórkowe

b∏ona
komórkowa

mitochondrium

grupa

Zadanie

(0 –2 p.)

WyjaÊnij, na czym polega samo˝ywnoÊç. Podaj przyk∏ad organizmu od˝ywiajàcego si´ w taki sposób.

Zadanie

(0 –1 p.)

Wpisz nazw´ procesu, dzi´ki któremu organizm uzyskuje energi´ niezb´dnà do ˝ycia.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj dwa sposoby wykorzystania przez roÊlin´ glukozy wytwarzanej w procesie fotosyntezy.

•

Zadanie

(0 –4 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc przyk∏ad organizmu oraz sposób zdobywania przez niego pokarmu.

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc znak „+” w odpowiednich rubrykach, w zale˝noÊci
od tego czy dana cecha dotyczy oddychania tlenowego czy beztlenowego.

Zadanie

(0 –1 p.)

Wpisz nazw´ procesu, który jest êród∏em energii dla mi´Ênia w czasie zbyt intensywnego
wysi∏ku fizycznego.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Napisz, dlaczego w sypialni nie powinniÊmy ustawiaç zbyt wielu roÊlin doniczkowych.

JednoÊç i ró˝norodnoÊç
organizmów

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Organizm cudzo˝ywny

saprobiont

drapie˝nik

Przyk∏ad organizmu

Sposób zdobywania pokarmu

Charakterystyka

W procesie tym uwalniana jest niewielka iloÊç energii.

W procesie tym zu˝ywane sà glukoza i tlen.

Oddychanie

tlenowe

Oddychanie

beztlenowe

W procesie tym powstaje zwiàzek (np. alkohol etylowy), w którym
nadal zgromadzona jest cz´Êç energii.

Lp.

Zadanie

(0 –1 p.)

Na schemacie przedstawiono zale˝noÊç mi´dzy fotosyntezà a oddychaniem u roÊlin.

WyjaÊnij, na czym polega zale˝noÊç mi´dzy zwiàzkami powstajàcymi w procesie
fotosyntezy (produktami fotosyntezy) a oddychaniem u roÊlin.

Zadanie

(0 –3 p.)

Wpisz nazw´ opisanego poni˝ej sposobu rozmna˝ania i wypisz jego dwie charakterystyczne cechy.

Na ciele organizmu macierzystego tworzy si´ uwypuklenie, które stopniowo rozwija si´
w nowego osobnika. Gdy ten oddzieli si´ od organizmu rodzicielskiego, rozpoczyna
samodzielne ˝ycie. Je˝eli jednak powstajàce w ten sposób osobniki pozostajà po∏àczone
z organizmem macierzystym, wówczas tworzà koloni´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz zdanie opisujàce samozap∏odnienie.

A. Po∏àczenie plemnika z komórkà jajowà pochodzàcà od tego samego osobnika.

B. Po∏àczenie gamet poza organizmem samicy.

C. Rozwój zarodka z niezap∏odnionego jaja.

D. Po∏àczenie plemnika z komórkà jajowà pochodzàcà od ró˝nych osobników.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie przeprowadzili obserwacj´ cyklu rozwojowego mszyc.
Wyniki obserwacji wyglàda∏y nast´pujàco:
1) wiosna, lato – warunki pogodowe wzgl´dnie sta∏e – mszyce rozmna˝ajà si´ bezp∏ciowo.
2) jesieƒ – warunki pogodowe zmienne – mszyce rozmna˝ajà si´ p∏ciowo.
WyjaÊnij, dlaczego w zmieniajàcych si´ warunkach mszyce rozmna˝ajà si´ p∏ciowo,
a nie bezp∏ciowo.

woda

dwutlenek

w´gla

dwutlenek

w´gla

woda

tlen

zwiàzki

organiczne

zwiàzki

organiczne

tlen

fotosynteza

oddychanie

energia

grupa

JednoÊç i ró˝norodnoÊç
organizmów

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –2 p.)

WyjaÊnij, na czym polega cudzo˝ywnoÊç. Podaj przyk∏ad organizmu od˝ywiajàcego si´ w ten sposób.

Zadanie

(0 –1 p.)

Napisz, jaki jest cel oddychania wewnàtrzkomórkowego.

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj dwa sposoby wykorzystania przez zwierz´ta energii uwolnionej z po˝ywienia
w procesie oddychania.

•

Zadanie

(0 –4 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc przyk∏ad organizmu oraz sposób zdobywania przez niego pokarmu.

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc znak „+” w odpowiednich rubrykach, w zale˝noÊci
od tego czy dana cecha dotyczy oddychania tlenowego czy beztlenowego.

Zadanie

(0 –1 p.)

Zapisz, czym mogà byç spowodowane ból i sztywnoÊç mi´Êni po zbyt intensywnym wysi∏ku fizycznym.

Zadanie

(0 –1 p.)

WyjaÊnij, dlaczego w pokoju dziennym powinniÊmy ustawiaç roÊliny doniczkowe.

Organizm cudzo˝ywny

roÊlino˝erca

paso˝yt

Przyk∏ad organizmu

Sposób zdobywania pokarmu

Charakterystyka

W procesie tym powstaje zwiàzek (np. kwas mlekowy), w którym
nadal zgromadzona jest cz´Êç energii.

Glukoza ulega ca∏kowitemu rozk∏adowi.

Oddychanie

tlenowe

Oddychanie

beztlenowe

Uwalniana jest du˝a iloÊç energii.

Lp.

Zadanie

(0 –1 p.)

Na schemacie przedstawiono zale˝noÊç mi´dzy fotosyntezà a oddychaniem u roÊlin.

WyjaÊnij, na czym polega zale˝noÊç mi´dzy zwiàzkami powstajàcymi w procesie oddychania
(produktami oddychania) a fotosyntezà u roÊlin.

Zadanie

(0 –3 p.)

Wpisz nazw´ opisanego poni˝ej sposobu rozmna˝ania i wypisz jego dwie charakterystyczne cechy.

Organizm macierzysty wytwarza zarodnie, w których rozwijajà si´ specjalne komórki.
Po dojrzeniu komórki te wypadajà. Je˝eli natrafià na odpowiednie warunki, kie∏kujà
i rozwijajà si´ w organizmy potomne. Zarodniki produkowane sà w ogromnych iloÊciach,
aby zwi´kszyç szans´ na to, ˝e choç cz´Êç z nich znajdzie dogodne warunki rozwoju.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz zdanie opisujàce zap∏odnienie krzy˝owe.

A. Wytwarzanie specjalnych komórek zwanych zarodnikami.

B. Po∏àczenie si´ gamet wytwarzanych przez tego samego osobnika.

C. Po∏àczenie si´ gamet wytwarzanych przez ró˝ne osobniki.

D. Powstawanie osobnika identycznego z organizmem macierzystym.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie przeprowadzili obserwacj´ cyklu rozwojowego mszyc.
Wyniki obserwacji wyglàda∏y nast´pujàco:
1) wiosna, lato – warunki pogodowe wzgl´dnie sta∏e – mszyce rozmna˝ajà si´ bezp∏ciowo.
2) jesieƒ – warunki pogodowe zmienne – mszyce rozmna˝ajà si´ p∏ciowo.
WyjaÊnij, dlaczego w sta∏ych warunkach mszyce rozmna˝ajà si´ bezp∏ciowo, a nie p∏ciowo.

woda

dwutlenek

w´gla

dwutlenek

w´gla

woda

tlen

zwiàzki

organiczne

zwiàzki

organiczne

tlen

fotosynteza

oddychanie

energia

grupa

Zadanie

(0 –4 p.)

Obok zdaƒ opisujàcych bakterie wpisz liter´ B, a obok opisujàcych wirusy liter´ W.

Oddychajà tlenowo i beztlenowo w zale˝noÊci od Êrodowiska ˝ycia.

. . . . . . . . . . . . . . .

Poza komórkà gospodarza nie wykazujà oznak ˝ycia.

. . . . . . . . . . . . . . .

Wprowadzajà swój materia∏ genetyczny do komórki gospodarza.

. . . . . . . . . . . . . . .

Potrafià czerpaç energi´ z utleniania zwiàzków nieorganicznych.

. . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Nauczyciel biologii us∏ysza∏ rozmow´ dwojga uczniów Ani i GrzeÊka na temat znaczenia
bakterii. Ania uwa˝a, ˝e wszystkie bakterie nale˝a∏oby zniszczyç, gdy˝ sà bardzo
niebezpieczne i nie przynoszà ludziom ˝adnych korzyÊci. Grzesiek twierdzi, ˝e sà
one sprzymierzeƒcami ludzi, a Êwiat bez bakterii nie móg∏by istnieç.
Podaj dwa argumenty, którymi popar∏byÊ poglàdy Ani.

•

Zadanie

(0 –3 p.)

PodkreÊl nazwy chorób wywo∏ywanych przez bakterie.

choroba wrzodowa, grzybica, grypa, AIDS, gruêlica, angina

Zadanie

(0 –7 p.)

Uzupe∏nij poni˝szà tabel´, u˝ywajàc podanych okreÊleƒ.

zarodziec malaryczny; posiada Êcian´ komórkowà w postaci pancerzyka z∏o˝onego

z wieczka i denka; pantofelek; pierwotniaki; porusza si´ za pomocà nibynó˝ek,

które s∏u˝à równie˝ do zdobywania pokarmu; glony

Bakterie i wirusy.
Organizmy beztkankowe

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Grupa protistów

Przedstawiciel protistów

Charakterystyka przedstawiciela protistów

rozmna˝a si´ we krwi cz∏owieka, pozbawiony

jest organelli ruchu, przenoszà go komary

ameba

jest organizmem cudzo˝ywnym,

porusza si´ za pomocà rz´sek

Zadanie

(0 –1 p.)

Podczas ciep∏ego lata w zbiorniku wodnym masowo pojawi∏y si´ glony, a po paru dniach
zacz´∏y ginàç ryby. Zaznacz najbardziej prawdopodobnà przyczyn´ Êmierci tych ryb.

A. Podwy˝szenie ˝yznoÊci zbiornika wodnego.

B. Zmniejszenie iloÊci tlenu w wodzie.

C. Pojawienie si´ innych organizmów.

D. Zbyt wysoka temperatura wody.

pierwotniaki

okrzemka

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ elementu budowy pantofelka
oznaczonego na schemacie symbolem X.
OkreÊl jego funkcj´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz grup´ organizmów, której dotyczà podane zdania.

Protisty te sà saprobiontami. Ich komórki posiadajà wiele jàder komórkowych
i nie wytwarzajà Êciany komórkowej.

A. Pierwotniaki.

B. Glony.

C. Âluzowce.

D. Grzyby.

Zadanie

(0 –2 p.)

Ilustracja przedstawia jeden ze sposobów rozmna˝ania
bezp∏ciowego grzybów. Podaj jego nazw´ oraz przyk∏ad
grzyba, który rozmna˝a si´ w ten sposób.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Opisz znaczenie grzybów w gospodarce cz∏owieka.

Zadanie

(0 –2 p.)

Sk∏adnikami porostu sà glon i grzyb. ˚yjàc w symbiozie,
dostarczajà sobie wzajemnie sk∏adników niezb´dnych
do ˝ycia. Podaj nazw´ sk∏adnika porostu oznaczonego
na ilustracji literà A. Napisz, jakà korzyÊç osiàga
dzi´ki niemu drugi sk∏adnik porostu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

B´dàc na wycieczce w lesie, zauwa˝y∏eÊ, ˝e wyst´puje tam bardzo du˝o porostów,
szczególnie form listkowatych i krzaczkowatych. Napisz krótko, jaki wniosek o stanie
powietrza mo˝na wysnuç na podstawie tych informacji.

wodniczka
t´tniàca

rz´ski

jàdro
ma∏e

jàdro

du˝e

grupa

Bakterie i wirusy.
Organizmy beztkankowe

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –4 p.)

Obok zdaƒ opisujàcych bakterie wpisz liter´ B, a obok opisujàcych wirusy liter´ W.

Nie zaliczamy ich do organizmów ˝ywych.

. . . . . . . . . . . . . . .

Namna˝ajà si´ jedynie w komórkach gospodarza.

. . . . . . . . . . . . . . .

W niesprzyjajàcych warunkach Êrodowiska tworzà przetrwalniki.

. . . . . . . . . . . . . . .

Niektóre z nich sà samo˝ywne, jednak wi´kszoÊç jest cudzo˝ywna.

. . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Nauczyciel biologii us∏ysza∏ rozmow´ dwojga uczniów Ani i GrzeÊka na temat znaczenia
bakterii. Ania uwa˝a, ˝e wszystkie bakterie nale˝a∏oby zniszczyç, gdy˝ sà bardzo niebezpieczne
i nie przynoszà ludziom ˝adnych korzyÊci. Grzesiek twierdzi, ˝e sà one sprzymierzeƒcami ludzi,
a Êwiat bez bakterii nie móg∏by istnieç.
Podaj dwa argumenty, którymi popar∏byÊ poglàdy GrzeÊka.

•

Zadanie

(0 –3 p.)

PodkreÊl nazwy chorób wywo∏ywanych przez wirusy.

choroba wrzodowa, AIDS, ˝ó∏taczka, malaria, gruêlica, odra

Zadanie

(0 –7 p.)

Uzupe∏nij poni˝szà tabel´, u˝ywajàc podanych okreÊleƒ.

ameba; glony; jest organizmem cudzo˝ywnym, porusza si´ za pomocà rz´sek;

euglena; posiada b∏on´ ∏àczàcà wiç z komórkà, która u∏atwia poruszanie si´

we krwi ˝ywiciela; pierwotniaki

Zadanie

(0 –1 p.)

Podczas ciep∏ego lata w zbiorniku wodnym masowo pojawi∏y si´ glony, a po paru dniach
zacz´∏y ginàç ryby. Zaznacz najbardziej prawdopodobnà przyczyn´ Êmierci ryb.

A. Zbyt wysoka temperatura wody.

B. Pojawienie si´ du˝ej liczby drapie˝ników.

C. Pojawienie si´ innych organizmów.

D. Zmniejszenie iloÊci tlenu w wodzie.

Grupa protistów

pierwotniaki

Przedstawiciel protistów

Êwidrowiec gambijski

Charakterystyka przedstawiciela protistów

jest organizmem cudzo˝ywnym, zdobywa pokarm

i porusza si´ za pomocà nibynó˝ek

w zale˝noÊci od warunków Êrodowiska mo˝e byç

organizmem samo- lub cudzo˝ywnym

pantofelek

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ elementu budowy pantofelka
oznaczonego na schemacie symbolem Y.
OkreÊl jego funkcj´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Zaznacz grup´ organizmów, której dotyczy poni˝szy opis.

Protisty te sà organizmami jednokomórkowymi posiadajàcymi
zdolnoÊç ruchu. Sà one cudzo˝ywne.

A. Pierwotniaki.

B. Glony.

C. Âluzowce.

D. Grzyby.

Zadanie

(0 –2 p.)

Ilustracja przedstawia jeden ze sposobów
rozmna˝ania bezp∏ciowego grzybów.
Podaj jego nazw´ oraz przyk∏ad
grzyba, który rozmna˝a si´ w ten sposób.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Opisz znaczenie grzybów w przyrodzie.

Zadanie

(0 –2 p.)

Sk∏adnikami plechy porostu sà glon i grzyb. ˚yjàc w symbiozie,
dostarczajà sobie wzajemnie sk∏adników niezb´dnych do ˝ycia.
Podaj nazw´ sk∏adnika porostu oznaczonego na ilustracji literà A.
Napisz, jakà korzyÊç osiàga dzi´ki niemu drugi sk∏adnik porostu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

B´dàc na wycieczce w lesie, zauwa˝y∏eÊ, ˝e porosty wyst´pujà tam bardzo rzadko,
a te, które si´ pojawiajà, majà plech´ skorupiastà. Napisz krótko, jaki wniosek o stanie
powietrza mo˝na wysnuç na podstawie tych informacji.

jàdro

du˝e

wodniczka

pokarmowa

rz´ski

jàdro
ma∏e

grupa

Âwiat roÊlin

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –3 p.)

Obok zdaƒ zawierajàcych prawdziwe informacje dotyczàce zielenic wpisz liter´ P,
a obok zawierajàcych fa∏szywe informacje – liter´ F.

Zielenice sà organizmami zarówno jedno-, jak i wielokomórkowymi.

. . . . . . . . . . . . .

Organami zielenic sà: korzeƒ, ∏odyga i liÊcie.

. . . . . . . . . . . . .

Zielony kolor nadaje zielenicom barwnik asymilacyjny zawarty w chloroplastach.

. . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij tabel´.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ strefy korzenia oznaczonej
na ilustracji literà A i podaj jej rol´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

WyjaÊnij mechanizm przemieszczania si´ czàsteczek wody z gleby do w∏oÊników.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wypisz dwie cechy budowy zewn´trznej liÊcia, Êwiadczàce
o jego przystosowaniu do przeprowadzania procesu fotosyntezy.

•

Nazwa tkanki

korek

mi´kisz asymilacyjny

Charakterystyczne cechy

komórki wyd∏u˝one zawierajàce du˝o

chloroplastów

Rola tkanki

chroni przed urazami i szkodliwymi

czynnikami Êrodowiska

komórki ˝ywe, u∏o˝one jedne nad drugimi, ich

Êciany poprzeczne zawierajà liczne otworki

transport substancji od˝ywczych

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ systemu korzeniowego przedstawionego
na ilustracji i opisz, czym on si´ charakteryzuje.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj funkcje wymienionych korzeni.

a) korzenie spichrzowe –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) korzenie powietrzne –

Zadanie

(0 –1 p.)

Dwóch dzia∏kowców, Pan X i Pan Y, hoduje te same odmiany pomidorów,
zapewniajàc im jednakowe warunki rozwoju. U pana X pomidory
sà bardzo wysokie, z jednym p´dem g∏ównym, pozbawionym odga∏´zieƒ
bocznych. U Pana Y pomidory sà niskie, za to silnie rozkrzewione.
WyjaÊnij, dlaczego pomidory dzia∏kowca X nie rozwin´∏y p´dów bocznych.

Zadanie

(0 –1 p.)

W dwóch doniczkach A i B uczniowie posadzili po jednej sadzonce fasoli.
Doniczk´ A ustawiono blisko Êwiat∏a, na parapecie okiennym, doniczk´ B
w miejscu oddalonym od okna. Po pewnym czasie p´d roÊliny z doniczki B
zaczà∏ zwracaç si´ w kierunku Êwiat∏a. P´d roÊliny A rosnàcej na parapecie
pozosta∏ bez zmian. Napisz, na jakie pytanie chcieli odpowiedzieç uczniowie,
przeprowadzajàc takie doÊwiadczenie.

Zadanie

(0 –6 p.)

Na ilustracjach przedstawiono pokolenia charakterystyczne
dla cykli rozwojowych mchu i paproci. We w∏aÊciwe miejsca
wpisz litery odpowiadajàce gametofitowi mchu i paproci.
Wymieƒ po dwie cechy charakterystyczne dla ka˝dego z nich.

gametofit mchu –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

gametofit paproci –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Podaj nazw´ sposobu zapylania, do którego przystosowany jest opisany poni˝ej kwiat.

Kwiat ten wytwarza bardzo du˝o lekkiego, sypkiego py∏ku.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ strefy korzenia oznaczonej
na ilustracji literà A i podaj jej rol´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

WyjaÊnij przyczyn´ przemieszczania si´ czàsteczek wody z gleby do korzenia.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wypisz dwie cechy budowy wewn´trznej liÊcia, Êwiadczàce
o jego przystosowaniach do przeprowadzania procesu fotosyntezy.

•

grupa

Âwiat roÊlin

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –3 p.)

Obok zdaƒ zawierajàcych prawdziwe informacje dotyczàce zielenic wpisz liter´ P,
a obok zawierajàcych fa∏szywe informacje – liter´ F.

Cechà wspólnà wszystkich zielenic jest obecnoÊç chloroplastów.

. . . . . . . . . . . . .

Wiele z nich wykazuje zdolnoÊç poruszania si´.

. . . . . . . . . . . . .

Zielenice sà organizmami wy∏àcznie jednokomórkowymi.

. . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –3 p.)

Uzupe∏nij tabel´.

Nazwa tkanki

drewno

mi´kisz spichrzowy

Charakterystyczne cechy

komórki cienkoÊcienne, przezroczyste, przylega-

jàce do siebie, niektóre tworzà aparaty szparkowe

Rola tkanki

chroni przed urazami i szkodliwymi

czynnikami Êrodowiska

martwe komórki, których Êciany poprzeczne

zanikajà, tworzà d∏ugie przewody

gromadzi wod´ i substancje

od˝ywcze

Zadanie

(0 –2 p.)

Wpisz nazw´ systemu korzeniowego przedstawionego
na ilustracji i scharakteryzuj jego budow´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj funkcje wymienionych korzeni.

a) korzenie czepne –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) korzenie oddechowe –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Dwóch dzia∏kowców, Pan X i Pan Y, hoduje te same odmiany pomidorów,
zapewniajàc im jednakowe warunki rozwoju. U pana X pomidory
sà bardzo wysokie, z jednym p´dem g∏ównym, pozbawionym odga∏´zieƒ
bocznych. U Pana Y pomidory sà niskie, za to silnie rozkrzewione.
WyjaÊnij, co spowodowa∏o, ˝e pomidory dzia∏kowca Y rozkrzewi∏y si´.

Zadanie

(0 –1 p.)

W dwóch doniczkach A i B umieszczono po jednej sadzonce fasoli.
Doniczk´ A ustawiono blisko Êwiat∏a, na parapecie okiennym, doniczk´ B
w miejscu oddalonym od okna. Po pewnym czasie p´d roÊliny z doniczki B
zaczà∏ zwracaç si´ w kierunku Êwiat∏a. P´d roÊliny A rosnàcej na parapecie
pozosta∏ bez zmian. Wyciàgnij wniosek z przedstawionego doÊwiadczenia.

Zadanie

(0 –6 p.)

Na ilustracjach przedstawiono pokolenia charakterystyczne
dla cykli rozwojowych mchu i paproci. We w∏aÊciwe miejsca
wpisz litery odpowiadajàce sporofitowi mchu i paproci.
Wypisz po dwie cechy charakterystyczne dla ka˝dego z nich.

gametofit paproci –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

sporofit paproci –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Podaj nazw´ sposobu zapylania, do którego przystosowany jest opisany poni˝ej kwiat.

Kwiat ten wytwarza barwny okwiat oraz niewiele, doÊç ci´˝kiego, lepkiego py∏ku.

grupa

Zadanie

(0 –3 p.)

Po∏àcz rodzaje tkanek zwierz´cych z ich opisem.

Zadanie

(0 –3 p.)

Wpisz nazw´ przedstawionej na ilustracji formy parzyde∏kowców.
Podaj jej dwie charakterystyczne cechy.

forma:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

charakterystyczne cechy:

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Przeczytaj uwa˝nie poni˝szy tekst i wpisz nazw´ organizmów, które zosta∏y w nim opisane.

˚yjà w oceanach, morzach i jeziorach. Najcz´Êciej tworzà kolonie, w których trudno
odró˝niç pojedyncze osobniki. Majà kszta∏t worka, rurki, kielicha lub bry∏y.
Ich cia∏o sk∏ada si´ z wielu komórek luêno u∏o˝onych w galaretowatej substancji.
Wi´kszoÊç z nich wytwarza szkielet wewn´trzny, który ludzie
wykorzystujà do mycia lub polerowania.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Wymieƒ dwie cechy p∏aziƒców, które u∏atwiajà im prowadzenie paso˝ytniczego trybu ˝ycia.

•

Zadanie

(0 –3 p.)

SpoÊród wymienionych poni˝ej cech wybierz i zaznacz trzy, które dotyczà pierÊcienic.

A. Ich cia∏o zbudowane jest z segmentów.

B. Narzàd oddechowy stanowià tchawki.

C. Krew krà˝y w systemie zamkni´tych naczyƒ krwionoÊnych.

D. W budowie zewn´trznej mo˝na wyró˝niç g∏ow´, tu∏ów i odw∏ok.

E. Posiadajà trzy pary odnó˝y krocznych.

F. ObecnoÊç siode∏ka, które bierze udzia∏ w rozmna˝aniu.

Âwiat bezkr´gowców

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Test, który masz przed sobà, sk∏ada si´ z 10 zadaƒ. Przy ka˝dym
poleceniu podano liczb´ punktów mo˝liwà do uzyskania za poprawnà
odpowiedê. Za rozwiàzanie ca∏ego testu mo˝esz uzyskaç maksymalnie
21 punktów.

tkanka chrz´stna •

tkanka nerwowa •

tkanka mi´Êniowa g∏adka •

• Jej komórki otoczone sà specjalnà os∏onkà,

zapewniajàcà szybki przep∏yw informacji.

• Sk∏ada si´ z du˝ej iloÊci elastycznej substancji

mi´dzykomórkowej, dzi´ki której jest odporna na rozciàganie.

• Jej komórki sà wype∏nione du˝ymi kroplami t∏uszczu.

• Sk∏ada si´ z pod∏u˝nych komórek, kurczàcych si´

niezale˝nie od naszej woli.

Zadanie

(0 –1 p.)

WyjaÊnij, jakie korzyÊci daje nicieniom uk∏ad pokarmowy otwarty z dwóch stron.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie na kó∏ku biologicznym wykonali doÊwiadczenie. Do dwóch jednakowej
wielkoÊci pojemników A i B wsypali ziemi´. W pojemniku B umieÊcili kilkanaÊcie
d˝d˝ownic, a nast´pnie do obu pojemników wysadzili po dwie sadzonki fasoli.
Pojemniki ustawili na parapecie okiennym i regularnie podlewali. Przez kolejne
dni prowadzili obserwacje rosnàcej fasoli. OkreÊl, w którym pojemniku fasola
uros∏a wi´ksza i napisz dlaczego.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wymieƒ dwie ró˝nice wyst´pujàce w budowie Êlimaków i g∏owonogów.

•

Zadanie

(0 –4 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc nazw´ grupy stawonogów, do której nale˝y
przedstawiony na ilustracji organizm oraz jej charakterystyczne cechy.

Zadanie

(0 –1 p.)

Na ilustracji przedstawiono rozwój owada
z przeobra˝eniem zupe∏nym. Podaj nazw´
stadium rozwojowego oznaczonego literà C.

Charakterystyczne cechy

liczba odnó˝y krocznych

cz´Êci cia∏a

Grupa stawonogów:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

narzàd oddechowy

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

grupa

Âwiat bezkr´gowców

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –3 p.)

Po∏àcz rodzaje tkanek zwierz´cych z ich opisem.

Zadanie

(0 –3 p.)

Wpisz nazw´ przedstawionej na ilustracji formy parzyde∏kowców.
Podaj jej dwie charakterystyczne cechy.

forma:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

charakterystyczne cechy:

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –1 p.)

Przeczytaj uwa˝nie poni˝szy tekst i wpisz nazw´ organizmów, które zosta∏y w nim opisane.

Zwierz´ta te wyst´pujà wy∏àcznie w formie polipa. ˚yjà w morzach, w miejscach ciep∏ych
i dobrze naÊwietlonych. Wyst´pujà pojedynczo lub tworzà ogromne kolonie, które stanowià
Êrodowisko ˝ycia dla innych organizmów. Polujà na niewielkie skorupiaki, larwy owadów,
a nawet drobne ryby. Wytwarzajà trwa∏y szkielet zbudowany ze zwiàzków wapnia, który
ludzie wykorzystujà do wyrobu bi˝uterii.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Wymieƒ dwa przystosowania nicieni do paso˝ytniczego trybu ˝ycia.

•

Zadanie

(0 –3 p.)

SpoÊród wymienionych ni˝ej cech, wybierz i zaznacz trzy, które dotyczà pierÊcienic.

A. Funkcj´ serca pe∏ni naczynie grzbietowe.

B. Wiele z nich oddycha ca∏à powierzchnià cia∏a.

C. Ostatni segment to siode∏ko.

D. Pod worem pow∏okowo-mi´Êniowym znajduje si´ chrz´stny szkielet wewn´trzny.

E. Cia∏o sk∏ada si´ z wielu podobnych do siebie pierÊcieni.

F. Posiadajà otwarty uk∏ad krwionoÊny.

tkanka nab∏onkowa •

tkanka nerwowa •

tkanka mi´Êniowa poprzecznie •

prà˝kowana serca

• Budujà jà komórki, które ÊciÊle do siebie przylegajà.

• Jej komórki posiadajà dwa rodzaje wypustek:

pojedynczà, d∏ugà oraz liczne, krótkie.

• Sk∏ada si´ z du˝ej iloÊci elastycznej substancji mi´dzy-

komórkowej, dzi´ki której jest odporna na rozciàganie.

• Jej w∏ókna u∏o˝one sà przestrzennie, tworzàc g´stà

sieç i kurczà si´ niezale˝nie od naszej woli.

Zadanie

(0 –1 p.)

WyjaÊnij, jakie korzyÊci daje p∏aziƒcom wytwarzanie ogromnej iloÊci jaj.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie na kó∏ku biologicznym wykonali doÊwiadczenie. Do dwóch jednakowej
wielkoÊci pojemników A i B nasypali ziemi. W jednym z pojemników umieÊcili
kilkanaÊcie d˝d˝ownic, a nast´pnie do obu pojemników wysadzili po dwie sadzonki
fasoli. Pojemniki ustawili na parapecie okiennym i regularnie podlewali. Przez
kolejne dni prowadzili obserwacje rosnàcej fasoli. W pojemniku B fasola by∏a
wy˝sza i mia∏a wi´ksze liÊcie ni˝ fasola w pojemniku A. OkreÊl, w którym
pojemniku znajdowa∏y si´ d˝d˝ownice i uzasadnij odpowiedê.

Zadanie

(0 –2 p.)

Wymieƒ dwie ró˝nice wyst´pujàce w budowie Êlimaków i ma∏˝y.

•

Zadanie

(0 –4 p.)

Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc nazw´ grupy stawonogów, do której nale˝y
przedstawiony na ilustracji organizm oraz jej charakterystyczne cechy.

Zadanie

(0 –1 p.)

Charakterystyczne cechy

liczba odnó˝y krocznych

cz´Êci cia∏a

Grupa stawonogów:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

narzàd oddechowy

Na ilustracji przedstawiono rozwój owada
z przeobra˝eniem zupe∏nym. Podaj nazw´
stadium rozwojowego oznaczonego literà B.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

grupa

Âwiat kr´gowców

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Test, który masz przed sobà, sk∏ada si´ z 9 zadaƒ. Przy ka˝dym
poleceniu podano liczb´ punktów mo˝liwà do uzyskania za poprawnà
odpowiedê. Za rozwiàzanie ca∏ego testu mo˝esz uzyskaç maksymalnie
18 punktów.

Zadanie

(0 –3 p.)

Obrysuj schemat przedstawiajàcy u∏o˝enie narzàdów w ciele bezkr´gowca.
Wpisz nazwy uk∏adów oznaczonych cyframi 1 i 2.

1 –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj nazw´ narzàdu ryby wskazanego
na ilustracji i podkreÊl podpunkt opisujàcy
jego rol´.

A. Stanowi g∏ówne êród∏o nap´du.
B. Umo˝liwia p∏ywanie na okreÊlonej

g∏´bokoÊci.

C. Umo˝liwia rejestrowanie ruchów wody.
D. Bierze udzia∏ w pompowaniu wody przez

jamy skrzelowe.

Uk∏ad

pokarmowy

Uk∏ad
pokarmowy

Zadanie

(0 –1 p.)

Od póênej jesieni do wiosny w naszej strefie klimatycznej nie spotyka si´
p∏azów. WyjaÊnij, jaki ma to zwiàzek z ich zmiennocieplnoÊcià.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie przez kilka dni obserwowali zachowanie 2 jaszczurek zwinek. Terrarium
osobnika A znajdowa∏o si´ w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza wynosi∏a 15°C,
osobnika B w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza wynosi∏a 22°C. Oba osobniki
karmione by∏y tym samym po˝ywieniem i o tych samych porach, oba by∏y zdrowe, a jednak
aktywnoÊç jednego z nich by∏a znacznie mniejsza. Napisz, który z nich by∏ mniej aktywny
i uzasadnij swojà odpowiedê.

Zadanie

(0 –1 p.)

Scharakteryzuj budow´ skóry gadów i wyjaÊnij, jakà pe∏ni rol´ w przystosowaniu
tych zwierzàt do ˝ycia w Êrodowisku làdowym.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –4 p.)

Podaj nazwy elementów budowy jaja
oznaczonych literami A i B oraz napisz,
jakà pe∏nià rol´ w rozwoju zarodkowym ptaka.

A –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Do ogrodu zoologicznego przywieziono nowe ptaki o bardzo charakterystycznych
dziobach. Pracownicy nie znali tych gatunków, wi´c nie wiedzieli, czym je nakarmiç.
Przygotowali ró˝ne rodzaje po˝ywienia. Pomó˝ pracownikom ogrodu w doborze
w∏aÊciwego pokarmu, ∏àczàc go z odpowiednimi dziobami.

Zadanie

(0 –2 p.)

Napisz, jakim rodzajem pokarmu (roÊlinnym czy
zwierz´cym) ˝ywi si´ zwierz´, którego uz´bienie
przedstawiono na ilustracji. Podaj cech´ tego
uz´bienia b´dàcà przystosowaniem do pobierania
okreÊlonego pokarmu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Na ilustracjach przedstawiono narzàdy wymiany gazowej ró˝nych kr´gowców.
a) Obrysuj narzàdy oddechowe karpia.
b) Scharakteryzuj obrysowane narzàdy wymiany gazowej. Omów je pod kàtem

przystosowania do warunków ˝ycia karpia.

surowe mi´so

owady ˝yjàce w glebie

nasiona szyszek

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

grupa

Âwiat kr´gowców

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Zadanie

(0 –3 p.)

Obrysuj schemat przedstawiajàcy u∏o˝enie narzàdów w ciele kr´gowca.
Wpisz nazwy uk∏adów oznaczonych cyframi 1 i 2.

1 –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Podaj nazw´ elementu budowy cia∏a ryby
wskazanego na ilustracji i podkreÊl
podpunkt opisujàcy jego rol´.

A. Stanowi g∏ówne êród∏o nap´du.
B. Umo˝liwia p∏ywanie na okreÊlonej

g∏´bokoÊci.

C. Umo˝liwia rejestrowanie ruchów wody.
D. Bierze udzia∏ w pompowaniu wody

przez jamy skrzelowe.

Zadanie

(0 –1 p.)

W s∏oneczny, letni dzieƒ mo˝esz spotkaç gady wygrzewajàce si´ na s∏oƒcu.
WyjaÊnij, jaki ma to zwiàzek z ich zmiennocieplnoÊcià.

Zadanie

(0 –1 p.)

Uczniowie przez kilka dni obserwowali zachowanie 2 ropuch zielonych. Terrarium
jednego osobnika znajdowa∏o si´ w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza
wynosi∏a 15°C, drugiego w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza wynosi∏a 22°C.
Oba osobniki karmione by∏y tym samym po˝ywieniem i o tych samych porach, oba by∏y
zdrowe, a jednak aktywnoÊç osobnika A by∏a znacznie mniejsza. Napisz, w którym terrarium
znajdowa∏ si´ osobnik A i uzasadnij swojà odpowiedê.

Zadanie

(0 –1 p.)

Scharakteryzuj budow´ skóry p∏azów i wyjaÊnij, jakà pe∏ni rol´ w przystosowaniu
tych zwierzàt do ˝ycia w Êrodowisku làdowym.

Uk∏ad

pokarmowy

Uk∏ad
pokarmowy

Podaj nazwy elementów budowy jaja oznaczonych
literami A i B oraz napisz, jakà pe∏nià rol´ w rozwoju
zarodkowym ptaka.

A –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Do ogrodu zoologicznego przywieziono nowe ptaki, o bardzo charakterystycznych
dziobach. Pracownicy nie znali tych gatunków, wi´c nie wiedzieli, czym je nakarmiç.
Przygotowali ró˝ne rodzaje po˝ywienia. Pomó˝ pracownikom ogrodu w doborze
w∏aÊciwego pokarmu, ∏àczàc go z odpowiednimi dziobami.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie

(0 –2 p.)

Na ilustracjach przedstawiono narzàdy wymiany gazowej ró˝nych kr´gowców.
a) Obrysuj narzàdy oddechowe go∏´bia.
b) Scharakteryzuj obrysowane narzàdy wymiany gazowej. Omów je pod kàtem

przystosowania do warunków ˝ycia go∏´bia.

Zadanie

(0 –2 p.)

surowe mi´so

nasiona szyszek

roÊliny wydobywane spod wody

Zadanie

(0 –4 p.)

Klucz odpowiedzi

a b

Biologia – nauka o ˝yciu

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

II 2

komórka nab∏onka, tkanka
nab∏onkowa, ˝o∏àdek, uk∏ad
pokarmowy, organizm

komórka mi´Êniowa, tkanka
mi´Êniowa, serce, uk∏ad
krwionoÊny, organizm

za wpisanie wyrazów w prawid∏owej
kolejnoÊci – 1 p.

I 1

cytologia

genetyka

za podanie prawid∏owej odpowiedzi – 1 p.

I 1

za wybranie prawid∏owej odpowiedzi – 1 p.

II 2

wiersz 1: chloroplast; wiersz 2:
zabezpiecza komórk´
przed niekorzystnym wp∏y-
wem Êrodowiska; wiersz 3:
jàdro komórkowe; wiersz 4:
magazynuje wod´, sole mine-
ralne oraz niepotrzebne sub-
stancje; wiersz 5: rybosomy

wiersz 1: wodniczka; wiersz 2:
rybosomy; wiersz 3: bierze
udzia∏ w procesie uwalniania
energii; wiersz 4: przechowuje
i modyfikuje bia∏ka; wiersz 5:
jàdro komórkowe

za prawid∏owe wype∏nienie ka˝dej
rubryki – 1 p.; razem – 5 p.

II 2

komórka bakteryjna

komórka grzyba

za prawid∏owe ustalenie rodzaju
komórki – 1 p.

II 2

A. komórka grzyba;
B. komórka roÊlinna
– np. obecnoÊç chloroplastów

w komórce roÊlinnej / brak
chloroplastów w komórce
grzyba

– np. obecnoÊç kilku jàder

komórkowych w komórce
grzyba / obecnoÊç jednego
jàdra komórkowego
w komórce roÊlinnej

A. komórka bakterii;
B. komórka zwierz´ca
– np. obecnoÊç Êciany komór-

kowej w komórce bakterii /
brak Êciany komórkowej
w komórce zwierz´cej

– np. wyst´powanie jàdra

komórkowego w komórce
zwierz´cej / brak jàdra
komórkowego w komórce
bakterii

za ka˝dà prawid∏owo podpisanà komórk´
– 1 p.; za prawid∏owe podanie ka˝dej
ró˝nicy – 1 p.; razem – 4 p.

I 1

za wybranie prawid∏owej odpowiedzi – 1 p.

II 1

I 1

mitochondrium,
wytwarza energi´ niezb´dnà
do ˝ycia komórki

chloroplast,
jest miejscem zachodzenia
procesu fotosyntezy

za prawid∏owe nazwanie organellum – 1 p.,
za prawid∏owe okreÊlenie jego funkcji
– 1 p.; razem – 2 p.

II 2

za wybranie prawid∏owej odpowiedzi – 1 p.

10.

II 2

zwierz´ca, roÊlinna, grzyba

roÊlinna, bakterii, grzyba

za prawid∏owe podkreÊlenie ka˝dej
z komórek – 1 p.; razem – 3 p.

11.

I 1

gatunki, rodziny, rzàd

rz´dy, typy, królestwo

za prawid∏owe wstawienie ka˝dego
z wyrazów – po 1 p.; razem – 3 p.

Proponowane kryteria oceniania

Przedzia∏

Ocena

0–30%

niedostateczna

31–50%

dopuszczajàca

51–70%

dostateczna

71–80%

dobra

81–95%

bardzo dobra

96–100%

celujàca

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

I 1

II 2

samo˝ywnoÊç polega na wytwa-
rzaniu przez organizmy zwiàz-
ków organicznych
(pokarmu) z wody i dwutlenku
w´gla; np. roÊliny, sinice,
niektóre bakterie

cudzo˝ywnoÊç polega na pobie-
raniu z otoczenia gotowych
zwiàzków organicznych
(pokarmu); np. zwierz´ta,
grzyby

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.,
za prawid∏owe podanie przyk∏adu – 1 p.;
razem – 2 p.

II 2

oddychanie

uwalnianie z po˝ywienia energii
niezb´dnej do ˝ycia

za prawid∏owà odpowiedê – 1 p.

II 2

np. êród∏o energii, materia∏
zapasowy, materia∏ budulcowy

np. poruszanie si´, zdobywanie
po˝ywienia, rozmna˝anie si´,
wzrost, transport substancji
mi´dzy komórkami

za prawid∏owe podanie ka˝dego
ze sposobów – po 1 p.; razem – 2 p.

II 2

wiersz 1: np. wilk;
chwyta i zabija ofiar´
(pokarm mi´sny);
wiersz 2: np. grzyby; rozk∏adajà
martwà materi´ organicznà

wiersz 1: np. pch∏a;
pobiera gotowe sk∏adniki
pokarmowe z cia∏a ˝ywiciela;
wiersz 2: np. krowa;
pobiera pokarm roÊlinny

za prawid∏owe uzupe∏nienie ka˝dej
rubryki w tabeli – po 1 p.; razem – 4 p.

II 2

tlenowe: wiersz 1
beztlenowe: wiersz 2, 3

tlenowe: wiersz 1, 3
beztlenowe: wiersz 2

za ka˝de prawid∏owe zaznaczenie cechy
– po 1 p.; razem – 3 p.

III 1

oddychanie beztlenowe /
fermentacja

nagromadzeniem kwasu
mlekowego

za prawid∏owe wskazanie procesu – 1 p.

III 4

pobierajà w nocy tlen
do oddychania

produkujà w dzieƒ tlen nie-
zb´dny nam do oddychania

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

II 2

Zwiàzki powstajàce w procesie
fotosyntezy sà wykorzystywane
podczas oddychania.

Zwiàzki powstajàce w procesie
oddychania sà wykorzystywane
w procesie fotosyntezy.

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

I 1

II 2

pàczkowanie;
nowy osobnik powstaje z uwy-
puklenia organizmu macierzy-
stego; nowy osobnik mo˝e byç
po∏àczony z organizmem
macierzystym lub od∏àczyç si´,
tworzàc koloni´

rozmna˝anie przez zarodniki;
organizm potomny powstaje
z zarodnika wytworzonego
przez organizm macierzysty;
du˝a iloÊç zarodników

za prawid∏owe nazwanie formy
rozmna˝ania – 1 p., za prawid∏owe
wypisanie ka˝dej z cech – po 1 p.;
razem – 3 p.

10.

I 1

za prawid∏owe wybranie odpowiedzi – 1 p.

11.

IV 1

Wymiana materia∏u genetycz-
nego, która nast´puje
przy rozmna˝aniu p∏ciowym,
zwi´ksza szans´ na prze˝ycie
potomstwa w zmieniajàcych
si´ warunkach Êrodowiska.

Nie zachodzi wówczas potrzeba
wymiany materia∏u genetycznego,
która zwi´ksza szans´ na prze-
˝ycie potomstwa w zmieniajà-
cych si´ warunkach Êrodowiska.
Rozmna˝anie bezp∏ciowe jest
∏atwiejsze ni˝ p∏ciowe.

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

Klucz odpowiedzi

a b

JednoÊç i ró˝norodnoÊç organizmów

Klucz odpowiedzi

a b

Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

I 1

wpisuje kolejno: B, W, W, B

wpisuje kolejno: W, W, B, B

za ka˝dà prawid∏owà odpowiedê
– po 1 p.; razem – 4 p.

III 4

np. wywo∏ujà choroby;
powodujà psucie si´ (gnicie)
produktów spo˝ywczych

np. sà wykorzystywane w prze-
myÊle spo˝ywczym; pomagajà
roÊlino˝ercom trawiç pokarm;
wytwarzajà witaminy

za prawid∏owe podanie ka˝dego
z argumentów – po 1 p.; razem – 2 p.

II 2

choroba wrzodowa, gruêlica,
angina

AIDS, ˝ó∏taczka, odra

za ka˝de prawid∏owe podkreÊlenie
– po 1 p.; razem – 3 p.

I 1

wiersz 1: pantofelek; pierwot-
niaki; wiersz 2: glony; jego
Êciana komórkowa ma postaç
pancerzyka z∏o˝onego z wiecz-
ka i denka; wiersz 3: zarodziec
malaryczny; wiersz 4: glony;
porusza si´ ruchem pe∏zako-
watym, przelewajàc zawartoÊç
komórki

wiersz 1: posiada b∏on´ ∏àczàcà
wiç z komórkà, która u∏atwia
poruszanie si´ we krwi ˝ywiciela;
wiersz 2: pierwotniaki; ameba;
wiersz 3: pierwotniaki; jest
organizmem cudzo˝ywnym;
porusza si´ za pomocà rz´sek;
wiersz 4: glony; euglena

za prawid∏owe uzupe∏nienie ka˝dej
komórki tabeli – po 1 p.; razem – 7 p.

III 1

za zaznaczenie prawid∏owej odpowiedzi
– 1 p.

II 1
II 2

wodniczka pokarmowa trawi
zdobyty pokarm

wodniczka t´tniàca usuwa
nadmiar wody i szkodliwe
produkty przemiany materii

za prawid∏owe podanie nazwy – 1 p.,
za prawid∏owe okreÊlenie funkcji – 1 p.;
razem – 2 p.

II 2

za zaznaczenie prawid∏owej odpowiedzi
– 1 p.

II 1
II 2

pàczkowanie; np. dro˝d˝e

rozmna˝anie przez zarodniki;
np. kropidlak

za prawid∏owe nazwanie sposobu roz-
mna˝ania – 1 p., za prawid∏owe podanie
przyk∏adu – 1 p.; razem – 2 p.

II 2

np. stanowià pokarm, wyko-
rzystywane sà do wyrobu
ciast, produkcji serów,
sà stosowane w medycynie

np. rozk∏adajà szczàtki organi-
zmów, u˝yêniajà gleb´ i stanowià
pokarm dla innych organizmów

za prawid∏owà odpowiedê – 2 p.

10.

II 1
II 2

glon; grzyb otrzymuje od glonu
pokarm

grzyb; glon otrzymuje od grzyba
wod´ z solami mineralnymi

za prawid∏owe nazwanie organizmu
– 1 p., za prawid∏owe podanie korzyÊci
– 1 p.; razem – 2 p.

11.

III 4

w okolicy jest czyste powie-
trze / brak zanieczyszczeƒ
powietrza

w okolicy powietrze jest
zanieczyszczone

za prawid∏owà odpowiedê – 1 p.

Klucz odpowiedzi

a b

Âwiat roÊlin

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

I 1

wpisuje kolejno: P, F, P

wpisuje kolejno: P, P, F

za prawid∏owe zaznaczenie ka˝dego
z trzech zdaƒ – po 1 p.; razem – 3 p.

II 2

wiersz 1: zachodzi w nim foto-
synteza; wiersz 2: komórki
martwe, wype∏nione powie-
trzem, ÊciÊle przylegajàce
do siebie; wiersz 3: ∏yko

wiersz 1: komórki cienkoÊcienne
z du˝ymi wodniczkami; wiersz
2: skórka; wiersz 3: transportu-
je wod´ i sole mineralne

za prawid∏owe uzupe∏nienie ka˝dego
wiersza w tabeli – po 1 p.; razem – 3 p.

II 1
II 2

strefa w∏oÊnikowa; pobieranie
wody i soli mineralnych; miej-
sce specjalizacji komórek

strefa korzeni bocznych; utrzy-
mywanie roÊliny w pod∏o˝u

za podanie prawid∏owej nazwy – 1 p.,
za prawid∏owe podanie roli – 1 p.;
razem – 2 p.

III 1

czàsteczki wody przemiesz-
czajà si´ z gleby do w∏oÊników
na zasadzie osmozy (z roztwo-
ru o ni˝szym st´˝eniu do roz-
tworu o st´˝eniu wy˝szym)

wi´ksze st´˝enie roztworu
w glebie ni˝ w komórkach
w∏oÊników powoduje prze-
mieszczanie si´ czàsteczek
wody z gleby do w∏oÊników
na zasadzie osmozy

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

II 2

np. du˝a powierzchnia blaszki
liÊciowej, komórki skórki
przezroczyste, obecnoÊç
aparatów szparkowych

np. obecnoÊç mi´kiszu asymila-
cyjnego, przestrzenie mi´dzy-
komórkowe w mi´kiszu
gàbczastym

za prawid∏owe wypisanie ka˝dej z cech
– po 1 p.; razem – 2 p.

II 1
II 2

system wiàzkowy; wiàzka jed-
nakowych cienkich korzeni
przybyszowych

system palowy; pojedynczy
korzeƒ g∏ówny, od którego
odchodzà korzenie boczne

za prawid∏owe nazwanie systemu – 1 p.,
za prawid∏owà charakterystyk´ – 1 p.;
razem – 2 p.

II 2

a) magazynowanie substancji
pokarmowych;
b) poch∏anianie wody z powie-
trza w postaci pary wodnej
lub deszczu

a) przymocowanie roÊliny
do pod∏o˝a;
b) dostarczanie powietrza
do systemu korzeniowego
roÊlin ˝yjàcych na terenach
podmok∏ych

za prawid∏owe podanie ka˝dej z funkcji
– po 1 p.; razem – 2 p.

III 4

Pan X nie usunà∏ pàka wierz-
cho∏kowego, który wytwarza
substancje hamujàce rozwój
p´dów bocznych.

Pan Y usunà∏ pàk wierzcho∏ko-
wy, co pobudzi∏o pàki boczne
do wytwarzania bocznych
odga∏´zieƒ.

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

IV 1
IV 2

jak / czy Êwiat∏o wp∏ywa
na kierunek wzrostu p´du?

Êwiat∏o wp∏ywa na kierunek
wzrostu p´du / p´d roÊnie
w kierunku Êwiat∏a

za prawid∏owe sformu∏owanie pytania /
wniosku – 1 p.

10.

II 1
II 2

B; np. postaç ulistnionej ∏ody˝-
ki, przymocowanej do pod∏o˝a
chwytnikami, wytwarza organy
p∏ciowe, samo˝ywny;
A; np. kszta∏t sercowatej
blaszki, zielony, przyczepiony
do pod∏o˝a chwytnikami,
krótkotrwa∏y

A; np. kszta∏t sercowatej
blaszki, zielony, przyczepiony
do pod∏o˝a chwytnikami,
krótkotrwa∏y
C; np. trwa∏a roÊlina, ∏odyga
w postaci k∏àcza, du˝e blaszki
liÊciowe, na spodzie liÊci
zarodnie

za prawid∏owe odszukanie gametofitów
– po 1 p., za prawid∏owe podanie ka˝dej
cechy – 1 p.; razem – 6 p.

11.

I 1

wiatropylnoÊç

owadopylnoÊç

za prawid∏owe nazwanie – 1 p.

Klucz odpowiedzi

a b

Âwiat bezkr´gowców

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

I 1

tkanka chrz´stna – Sk∏ada si´
z du˝ej iloÊci elastycznej sub-
stancji mi´dzykomórkowej,
dzi´ki której jest odporna
na rozciàganie.
tkanka nerwowa – Jej komórki
otoczone sà specjalnà os∏onkà,
zapewniajàcà szybki przep∏yw
informacji.
tkanka mi´Êniowa g∏adka –
Sk∏ada si´ z pod∏u˝nych komó-
rek, kurczàcych si´ niezale˝nie
od naszej woli.

tkanka nab∏onkowa – Budujà jà
komórki, które ÊciÊle do siebie
przylegajà.
tkanka nerwowa – Jej komórki
posiadajà dwa rodzaje wypu-
stek: pojedynczà, d∏ugà oraz
liczne, krótkie.
tkanka mi´Êniowa poprzecznie
prà˝kowana serca – Jej w∏ókna
u∏o˝one sà przestrzennie, two-
rzà g´stà sieç i kurczà si´ nieza-
le˝nie od naszej woli.

za prawid∏owe dobranie ka˝dej pary
– po 1 p.; razem – 3 p.

I 1

II 1

meduza; np. kszta∏t parasola,
otwór g´bowy po spodniej
stronie cia∏a

polip; np. kszta∏t worka, do pod-
∏o˝a przymocowany stopà,
otwór g´bowy na szczycie cia∏a

za prawid∏owe okreÊlenie formy – 1 p.,
za prawid∏owe podanie ka˝dej cechy
– po 1 p.; razem – 3 p.

II 1

gàbki

koralowce

za prawid∏owe nazwanie organizmów – 1 p.

II 2

sp∏aszczenie cia∏a, obecnoÊç
narzàdów czepnych, brak uk∏a-
dów: krwionoÊnego, oddecho-
wego (oddychanie beztleno-
we), pokarmowego (wch∏aniajà
strawiony pokarm ca∏à
powierzchnià cia∏a), obojnac-
two, silny rozwój uk∏adu
rozrodczego

pokrycie cia∏a grubym oskór-
kiem, brak uk∏adów krwiono-
Ênego i oddechowego
(oddychanie beztlenowe), du˝a
produkcja jaj

za ka˝dà prawid∏owà cech´ – po 1 p.;
razem – 2 p.

I 1

A, C, F

A, B, E

za prawid∏owe wybranie ka˝dej z cech
– po 1 p.; razem – 3 p.

III 1

umo˝liwia bardzo sprawne
przetwarzanie pokarmu –
umo˝liwia pobieranie kolej-
nych porcji pokarmu, mimo ˝e
resztki pokarmowe z poprzed-
nich porcji nie zosta∏y jeszcze
usuni´te

zwi´ksza szans´ choç cz´Êci jaj
na dostanie si´ do cia∏a odpo-
wiedniego ˝ywiciela

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

IV 1

Fasola uros∏a wi´ksza
w pojemniku B. D˝d˝ownice
u˝yêni∏y gleb´, ulepszajàc tym
samym warunki rozwoju
roÊlin.

D˝d˝ownice znajdowa∏y si´
w pojemniku B. U˝yênia∏y gle-
b´, dzi´ki czemu fasola mia∏a
lepsze warunki rozwoju i uros∏a
wi´ksza.

za udzielenie prawid∏owej odpowiedzi
– 1 p.

II 2

np. u Êlimaków wyst´puje
noga, a u g∏owonogów ramiona;
u Êlimaków muszla jest spiral-
nie zwini´ta i wyst´puje
na zewnàtrz cia∏a, a u g∏owo-
nogów muszla ma postaç
p∏ytki zag∏´bionej w ciele

np. u Êlimaków wyst´puje noga,
a u ma∏˝y – nie; muszla Êlima-
ków jest jednocz´Êciowa,
a u ma∏˝y sk∏ada si´ z dwóch
cz´Êci

za prawid∏owe podanie ka˝dej z cech
– po 1 p.; razem – 2 p.

II 1
II 2

paj´czaki;
g∏owotu∏ów, odw∏ok;
4 pary / 8;
p∏ucotchawki

owady;
g∏owa, tu∏ów, odw∏ok;
3 pary / 6;
tchawki

za prawid∏owe uzupe∏nienie ka˝dego
wiersza tabeli – po 1 p.; razem – 4 p.

10.

II 1

larwa

poczwarka

za prawid∏owe podanie nazwy – 1 p.

Âwiat kr´gowców

Klucz odpowiedzi

a b

zad.

Standard
wymagaƒ

Oczekiwana odpowiedê

Kryterium punktowania

wersja a

wersja b

II 1

I 1

A; 1 – szkieletowy,
2 – krwionoÊny

B; 1 – nerwowy,
2 – szkieletowy

za prawid∏owy wybór schematu – 1 p.,
za prawid∏owe nazwanie ka˝dego
z uk∏adów – po 1 p.; razem – 3 p.

I 1

II 1

linia boczna; C

pokrywy skrzelowe; D

za prawid∏owe nazwanie narzàdu – 1 p.,
za prawid∏owe podkreÊlenie roli – 1 p.;
razem – 2 p.

III 1

Temperatura ich cia∏a jest uza-
le˝niona od temperatury oto-
czenia. Zimà zapadajà w stan
hibernacji (obni˝ajà temperatur´
cia∏a, oddychajà wolniej, nie
od˝ywiajà si´, ˝yjà kosztem
zgromadzonego t∏uszczu),
gdy˝ temperatura jest za niska,
aby mog∏y byç aktywne

Temperatura ich cia∏a zale˝y
od temperatury otoczenia, wi´c
wygrzewajà si´ na s∏oƒcu, aby jà
podwy˝szyç. Dzi´ki temu wzra-
sta tempo przemiany materii
i mogà byç bardziej aktywne,
np. szybciej si´ poruszajà

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

IV 1

Mniej aktywny by∏ osobnik A;
aktywnoÊç gadów zale˝y
od temperatury ich cia∏a,
a temperatura ich cia∏a zale˝y
od temperatury otoczenia.
W ni˝szej temperaturze gady
sà mniej aktywne.

Osobnik A znajdowa∏ si´ w ter-
rarium, w którym by∏o 15°C.
AktywnoÊç gadów zale˝y
od temperatury ich cia∏a,
a temperatura ich cia∏a zale˝y
od temperatury otoczenia.
W ni˝szej temperaturze gady sà
mniej aktywne.

za prawid∏owy wniosek – 1 p.

III 1

gruba, pokryta suchym,
stwardnia∏ym naskórkiem,
zapobiega parowaniu wody
i chroni organizm przed
wyschni´ciem

pokryta Êluzem zabezpieczajà-
cym przed wysychaniem;
dobrze ukrwiona i zaopatrzona
w liczne pory, co pozwala
na pobieranie tlenu i wody ze
Êrodowiska; komórki barwniko-
we umo˝liwiajà maskowanie si´

za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 p.

II 1
II 2

A – skr´tki bia∏kowe, utrzymujà
zarodek we w∏aÊciwym
po∏o˝eniu;
B – ˝ó∏tko, dostarcza zarodkowi
substancji od˝ywczych

A – bia∏ko, zapewnia zarodkowi
Êrodowisko wodne;
B – skorupka, zapewnia ochron´
przed urazami i chroni
przed wyschni´ciem

za prawid∏owe nazwanie ka˝dego
z elementów jaja – po 1 p.,
za prawid∏owe podanie ka˝dej z ról
– po 1 p.; razem – 4 p.

II 1

A – owady ˝yjàce w glebie;
B – surowe mi´so

A – roÊliny wydobywane spod
wody; B – nasiona szyszek

za prawid∏owe dobranie dzioba do ka˝-
dego z pokarmów – po 1 p.; razem – 2 p.

II 1
II 2

pokarm zwierz´cy; silnie roz-
wini´te k∏y, z´by trzonowe
o ostrych kraw´dziach

pokarm roÊlinny; brak k∏ów, sie-
kaczy górnych, du˝e i szerokie
z´by przedtrzonowe i trzonowe

za prawid∏owe okreÊlenie pokarmu
– 1 p.; za prawid∏owe wypisanie cechy
– 1 p.; razem – 2 p.

II 1
II 2

III 1

a) A
b) narzàdy wymiany gazowej
w jamie skrzelowej, skrzela
op∏ukiwane wodà (silnie una-
czynione blaszki skrzelowe,
dzi´ki czemu ∏atwo pobierajà
tlen z wody)

a) C
b) p∏uca p´cherzykowate po∏à-
czone z workami powietrzny-
mi, zapewniajàcymi sta∏y
dop∏yw Êwie˝ego powietrza
do p∏uc, powierzchnia wymiany
gazowej ukryta wewnàtrz cia∏a,
aby nie wysch∏a.

za prawid∏owe obrysowanie narzàdów
– 1 p., za prawid∏owe scharakteryzowa-
nie – 1 p.; razem – 2 p.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
biologia klasa 1 ,,biologia nauka o życiu''
biologia klasa 1, sciagi
genetyka biologia klasa 2 lo

więcej podobnych podstron