ORGANIZM JEDNOKOM A WIELOKOMORKOWY
JEDNOKOMORKOWY bakterie pierwotniaki glony drozdze. Poza typowymi organellami posiadaja dodatkowe struktury np. wici rzeski nibynóżki służące do poruszania się geby do pobierania pokarmu oraz wodniczki tętniące do usuwania wody i soli. Podstawowe funkcje: rozmnazanie odzywiane wydalanie oddychanie
WIELOKOMORKOWE
Zwierzęta z rodziny kręgowców np. ryby plazy ssaki gady rośliny wyzie grzyby bezkręgowce. Organizm wielokomorkowy sklada się z wielu Komorek. Tworza tkanki
BUDOWA KOMORKI ROSLINNEJ wakuola - blona komorkowa, peroksyzom, choroplest, mitochondriom, cytoplazma, ER, jadro, jaderko, blona jadrowa sciana komorkowa ER gładkie, rybosomy.
BUDOWA KOMORKI ZWIERZECEJ ER jadro, pory w jadrze, blona komorkowa, jaderko, blona jadrowa, chromatyna, rybosom, ER gładkie, rzeski, aparat Goldiego, mikrotubule, centriole, lizosom, peroksyzom, mikrofilament,
ROZNICE W BUDOWIE KOMORKI ROSLINNEJ I ZWIERZECEJ KOMORKI ROSLINNE sciana komorkowa, plastydy, wakuola, brak lizosomow, brak rzesek i wici. ZWIERZECE brak sciany komorkowej, brak plastydow, drobne male wodniczki, lizosomy, rzeski
BUDOWA I F-CJE BLONY KOMORKOWEJ odziella kom od srodka poza kokorkowego. Składniki blony komorkowej bialka i lipidy. Podstawa blony jest podwojna warstwa fosfolipidow w której zanuzone sa liczne bialka ich rola to wzmocnienie blony. Jest wybiorcza, woda i sus drobno cząsteczkowe rozpuszczane w tluszczach przenikaja swobodnie, niewielkie czastki rozpuszczalne w wodzie przenikaja slabo, subst wieloczasteczkowetakie jak bialka i aminokwasy nie przenikaja swobodnie
BUDOWA I FUNKCJE SIATECZKI SRODPLAZMATYCZNEJ I APARAT GOLDIEGO jest to trójwymiarowy system kanalikow i pęcherzyków i dzieli się na: siateczke szorstka, to miejsce syntezy bialek, siateczka gladka bez rybosomow jest to miejsce syntezy lipidow czyli tluszczy APARAT GOLDIEGO niewielkie mocno spłaszczone pęcherzyki. Zadanie aparatu to przebudowa, pakowanie i przekazywanie bialek poza komorke lub w obrebie komorki. Sporo aparatow znajduje się w Komorkach wydzielniczych trzustki.
Budowa i funkcje mitochondriom owalne cylindryczne organela otoczone przez dwie blony białkowo lipidowe. Blona zewnetrzna jest gladka a wew z poprzecznymi wypukleniami tzw grzebienie mitochadrialne. Dochodzi do syntezy bialek. Zachodzi w nich etap oddychania wew który wymaga obecności tlenu.
BUDOWA I FUNKCJE CYTOPLAZMY jest to tak zwany plynny koloid wodny, w którym sa zawieszone lub rozpuszczone bialka, lipidy, kw tluszczowe, aminokwasy wolne i sole mineralne. Składnikiem cytoplazmy jest cytoszkielet.
BUDOWA I FUNKCJE JADRA KOMORKOWEGO sklada się z otoczki kariolimfy jaderka i chromatyny. Kariolimfa plynne środowisko wypełniające jadro w którym wystep chromatyna oraz enzymy odpowiedzialne za synteze NRA I DNA. Chromatyna - dlugie cienkie nici w którym głównym składnikiem jest DNA nawiniętych spiralnie na bialka tzw histony.
CHROMATYNA, CHROMATYDA, CHROMOSOM CHROMATYNA dlugie cienkie nici w którym głównym składnikiem jest DNA nawiniętych spiralnie na bialka tzw histony. CHROMATYDA jedna z dwu jednostek podłużnych ,z jakich składają się chromosomy od okresu syntezy aż do metafazy mitotycznej lub metafazy II podziału mejotycznego; potem staje się chromosomem potomnym. CHROMOSOM sa to zwoiste paczki materialu genetycznego.
BUDOWA CHROMOSOMU I JEGO ROLA sa to zwoiste paczki materialu genetycznego. Wszystkie komorki ciala maja 46 chromosomow czyli komplet diploidalny wyjatek komorki rozrodcze w których wystep 23 chromosomy czyli komplet haploidalny. Podzial komorki oznacza w pierwszej fazie jadra kariokineza i podzial cytoplazmy cytokineza. PODZIALY KOMORK OWE 3 podzialy Komorek mitoza mejoza amitoza.
ETAPY MEJOZY OPIS PODZIAL MEJOTYCZNY zmienia się liczba chromosomow w Komorkach potomnych. Komorka macierzysta ma 2 N chromosomow a Komorka potomna ma N chromosomow i stad proces redukcyjny. Zachodzi tylko w kom rozrodczych meskich i żeńskich i dzieki temu możliwe jest utrzymanie stalej liczby chromosomow w nastepnych pokoleniach. Pierwszy podzial: profaza I, metafaza I, telofaza I, anafaza I, podzial mejotyczny: profaza II, metafaza II, telofaza II, anafaza II.
ETAPY MITOZY KROTKA CHARAKTERYSTYKA
podział komórek somatycznych,w wyniku którego powstają dwie komórki potomne,mające taką samą liczbę chromosomów i identyczną informację genetyczną jak komórka macierzysta.
ROZNICE PODZIALE MITO- I MEJOTYCZNYM. różnicą pomiędzy mitozą, a mejozą jest to, że podczas pierwszej powstałe komórki posiadają diploidalną liczbę chromosomów, czyli posiadają wszystkie chromosomy homologiczne, a podczas drugiej są haploidalne, czyli posiadają tylko po jednym z chromosomów homologicznych.
WYMIEN CECHY ISTOT ŻYWYCH a) bud komrkowa, org zywe jednokomorkowe: bakterie, pierwotniaki, glony, drozdze, org wielokom , zwierzęta z rodziny kręgowców np. ryby plazy ssaki gady rośliny wyzie grzyby bezkręgowce. CO TO ZNACZY HIERARCHICZNOSC W BUD ORGAN LUDZKIEGO. Wlokno mięśniowe, tkanka miesniowa, poprzecza prazkowana, szkieletowe biceps- układ mięśniowy.
CZYNNOSCI ZYCIOWE ORG ZYWYCH odzywianie, oddychanie, wydalanie, ruch, wzrost i rozwoj, pobudliwość ( reagowanie na bodzce, rozmnazanie się).
WYJASNIJ POJECIE HOMEOSTAZY zachowanie stalego środowiska wewnętrznego organizmu, czyli przebieg czynności życiowych nie może być chaotyczny.
DEFINICJA TKANKI PODZIAL TKANEK to zespol wyspecjalizowanych Komorek o podobnej budowie pełniących określone funkcje. Podzial tkanek, nabłonkowe, laczne, mięśniowe, nerwowe.
BUDOWA I PODZIAL TK NABLONKOWEJ nabłonek wielowarstwowy, nabłonek jednowarstwowy, rodzaje: plaski, sześcienny, walcowaty, wielorzędowy.
BUDOWA I PODZIAL TK NABLONKOWEJ ZE WZGLĘDU NA BUDOWE oddzielaja org od otaczającego środowiska, zabezpieczaja przed utrata wody, pozwalaja na wymiane gazowa, ułatwiają odbior bodźców ze swiata zwe, wyscielaja narzady i jamy ciala.
PODZIAL NABLONKA ZE WZG NA FUNKCJE nabłonki pokrywajace - wielowarstwowy naskórek, nabłonek wyscielajacy serce i naczynia krwionośne. Nabłonki gruczołowe tworza gruczoly takie jak slinianki, trzustke, wątrobę, gruczoly lojowe i ich zadaniem jest prod specyficznych subst przez te gruczoly, nabłonki zmysłowe tworza narzady zmysłów - kupki smakowe w blonie sluzowej jezyka, blone wechowa nosa, slimak w uchu wew, siatkowke oka.
FUNKCJE TKANKI LACZNEJ wypełniająca, odzywcza, transportowa, mechaniczna, obronna.
BUDOWA TKANKI ŁĄCZNEJ sklada się z istoty międzykomórkowej, zbudowana jest z bezpostaciowej organicznej substancji podstawowej, posiada trzy rodzaje włókien: kolagenowe, sprężyste, retikulinowe.
PODZIAL TKANEK LACZNYCH WLASCIWYCH laczna wiotka, zbita, tluszczowa, siateczkowa, zarodkowa, chrzestna, kostna.
PODZIAL TKANEK LACZNYCH OPOROWYCH stanowia podpore ciala i ochrone mechaniczna. Dzieli się na chrzestna (nie jest unerwiona) i kostna.
TK CHESTNA BUDOWA F-CJE rodzaje tk chrzestnych szklista, wloknista, sprezysta.
TKANKA KOSTNA BUDOWA I F-CJE. Powstaje na drodze kostnienia tk chrzestnej szklistej lub właściwej. Jest bardzo dobrze ukrwiona i unerwiona. Budowa: sus postaw z solami mineralnymi, wapniowymi i fosforowymi, wlokna oseinowe, komorki zwane osteocytami. Jest Zbita, buduje trzon kosci dlugich, chroni mozg, jest gabczasta.
SKLAD
TKANEK PLYNNYCH KREW - tkanka płynna , jej substancja pozakomórkowa - OSOCZE - składa się przede wszystkim z wody. W osoczu zawieszone są elementy morfologiczne - KRWINKI. Krew krąży w UKŁADZIE KRWIONOŚNYM zamkniętym lub otwartym - wtedy nazywany jest HEMOLIMFĄ.
OSOCZE - płynna substancja pozakomórkowa, jest produktem wielu komórek organizmu. Stanowi 55% objętości krwi ssaków.
ROLA KRWI 1. Przenoszenie tlenu i substancji odzywczych do każdej komórki.
2. Ochrona organizmu przed bakteriami i ciałami obcymi.
3. Odbieranie produktów rozpadu, które powstają w procesach przemiany i muszą ulec wydaleniu.
4. Utrzymywanie stałości składu środowiska niezależnie od wyników wewnętrznych i zewnętrznych (wilgotność, temperatura)
5. Zapewnienie "łączności" między całym ustrojem za pomocą substancji krążących we krwi.
FUNKCJE ELEMENTOW MORFOTYCZNYCH KRWI
Elementy morfotyczne krwi - upostaciowane składniki krwi, będące albo żywymi komórkami (leukocyty), wyspecjalizowanymi komórkami o ograniczonym metabolizmie (erytrocyty), bądź fragmentami komórek (trombocyty). Elementy morfotyczne krwi są wytwarzane w układzie krwiotwórczym, który obejmuje głównie szpik kostny czerwony, a także węzły chłonne,śledzionę,migdałki, grasicę. Muszą być stale wytwarzane; u człowieka długość ich życia wynosi od kilku godzin do kilku lat.
LIMFA to inaczej chlonka jest pośrednikiem miedzy krwia a innymi tkankami. Tworzy ja osocze podobne do osocza krwi. Zawiera wiecej kom tluszczowych a z elementow morfotycznych ma wiecej limfocytow.
PODZIAL TKANKI MIESNIOWEJ I JEJ WYSTEPOWANIE. Tkanka poprzecznie prazkowana szkieletowa, miesniowa poprzecznie prazkowana serca i miesniowa gladka.
FUNKCJE TK MIESNIOWEJ wykonywanie wszystkich ruchow, lokomocja, realizacja funkcji życiowych ( oddychanie, trawienie, wydalanie) utrzymuje postawy ciala, wytwarzanie ciepla, kształtowanie sylwetki, ochrona dla tk znajdujących się pod nia, ochrona dla naczyn i nerwow.
BUDOWA TK NERWOWA jadro wraz z cytoplazma to cialo komorki, wypustki cytoplastyczne ( dendryty- krotkie o drzewoznawczym kształcie, neuryt- ma do metra długości, wszystkie wlokna otoczone sa otoczna rdzewna i Komorkami.
CO TO JEST SYNAPSA RODZAJE sluzy do szybkiego przekazywania z jednego neuronu na drugi. Może być nerwowo-nerwowa, nerwowo-miesniowa oraz nerwowo-gruczolowa.
UKLADY W ORG LUDZKIM I ICH FUNKCJE. UKLAD POKARMOWY sluzy do pobierania pokarmu i jego trawienie wchlania składniki odzywcze usuwa niestrawione resztki. UKL ODDECHOWY praca ukl oddechowego warunkuje odpowiednie zaopatrzenie organizmu w tlen. UKL KRAZENIA transport tlenu i subst odżywczych UKL ROZRODCZY umozliwia rozrod czyli utrzymanie ciągłości ratunkowej oraz ma wpływ na wazne cechy płciowe UKL WYDALNICZY usuwa zbędne i szkodliwe produkty z krwi.
Czynniki warunkujące homeostaze ilość wody w organizmie 75%, tep organizmu 36,6, cisnienie 120/80, tlen, CO2, subst pokarmowe, stezenie soli.
OGOLNA CHARAKT SZKIELETU szkielet dzieli się na czaszke, kregi, klatka piersiowa, konczyny dolne i gorne. Kształt kosci: plaskie (lopatka, miednica, sklepienie mozgowe), dlugie (kosc udowa, ramieniowa), krotkie (nadgarstek), różnokształtne (kosci trzonowe, kosci podniebienne). Szkielet człowieka sklada się z 206 kosci tworza go: szkielet osiowy(kręgosłup,czaszka,kl piersiowa), szkielet obręczy miednicowej i barkowej, szkielet konczyn.
FUNKCJE SZKIELETU wsparcie- szkielet stanowi podstawe ciala, ruch- cialo funkcjonuje na zasadzie dźwigni, ochrona- układ kostny twardy i odporny na uderzenia jest dobrym systemem zabez dla waznych organow wew glownie mozgu, rdzenia kregowego, serca, pluc. Prod czerw i białych krwinek- wszystkie krwinki powstaja w czerwonym szpiku kostnym(mostek,łopatki,kregi) magazynowanie- wapnia w kosciach magazyn sole wapnia i inne zw mineralne tworzące mase kostna.
FUNKCJE SKORY skora stanowi powloke okrywajaca powierzchnie ciala. To swego rodzaju plaszcz ochronny pelniacy wiele f-cji izolacja środowiska wew od zew. Jako 3 warstwowa powloka chroni przed promieniowaniem ultrafioletu, termoregulacja, udzial w gospod wodno-elektrolitowej, odbior bodźców ze srodow zew (dotyk,bol,cieplo,zimno), wchłanianie niektórych subst.
BUDOWA SKORY skora sklada się z 3 warstw: NASKOREK - warstwa zew pelniaca f-cje ochronna i rozrodcza która posiada barwnik (melanine) nadajaca wlosom i skorze barwe. SKORA WLASCIWA- warstwa srod zawiera receptory naczynia krwionośne nerwy oraz gruczoly np. potowe a także korzenie włosów jest to warstwa odzywcza i wspierajaca, TK PODSKORNA- warstwa najglebsza zbud z tk lacznej właściwej luznej, zawiera kom tluszczowe izoluje nad naglymi zmianami temp.
PODZIAL I ROLA NASKORKA warstwa podstawna, warstwa kolczysta, ziarnista, jasna inaczej swietlna, zrogowaciala (zluszcza się).
Skora WLASCIWA zbud glownie z włókien tk lacznej, zawiera naczynia krwionośne, limfatyczne wlokna nerwowe zawiera gruczoly potowe,lojowe, w skorze znajduja się prekursory Wit. D. BODOWA CZASZKI JEJ F-CJE CZASZKA MOZGOWA- kosci czolowe, ciemieniowe, skroniowe, potyliczne, sitowe, klinowe CZASZKA TRZONOWA( TRZEWIOCZASZKA) kosci szceski, zuchwa, kosci nosowe, jamowe, jama nosowa, żeby. FUNKCE CZASZKI ochrona mozgu, utrzymywanie i ochranianie narządów zmysłów, ochrona drog odechowych i pokarmowych.
KREGOSLUP ODCINKI I FUNKCJE czesc szkieletu stanowiaca jego glowna os i podpore zbudowany jest z 33-34 kregow, czesc szyjna czesc piersiowa czesc ledzwiowa czesc krzyzowa czesc guziczka(ogonowa)
UKLAD RUCHU CZYNNY A BIERNY CZYNNY ukl ruchu to zespol narządow kurczliwych miesni poruszających ruchomo calym szkieletem człowieka. BIERNU UKL RUCHU nie wykonuje zadnego ruchu jest jedynie rusztowaniem zawieszeniem dla innych narządów zalicza się do niego kosci, stawy, wiązadła. Poruszany jest przez miesnie szkieletowe które stanowia czynny ukl ruchu.
MECHANIZM
RUCHU miesnie zbud z kurczliwej tkanki pelnia role mechanizmu poruszającego kosci w stawach.
PODZIAL KOSCI kosci plaskie np. mostek, kosci krotkie np. kosc nadgarstka, kosci różnokształtne np. mloteczek, kosci dlugie np. kosc udowa.
RODZAJE POLACZEN szwy- to nieruchome polaczenia kosci za pomoca cienkiej ale bardzo mocnej warstwy tk lacznej włóknistej lacza np. kosci czaszki, CHRZASTKOZROSTY to polaczenie kosci które umożliwiają ruch lacza np. kosci konczyn.
KOSCI OBRECZY BARKOWEJ obojczyk, lopatka
KOSCI OBRECZYN BIODROWEJ kosc miednicza która sklada się z 3 zrosnietych ze soba kosci biodrowa, lonowa, kulszowa, kosc krzyzowa.
CHOROBY UKLADU RUCHU skrzywienia kręgosłupa(skolioza, lordoza nadmierna, nadmierna kifoza), płaskostopie, osteoporoza, choroby reumatyczne, urazy mechaniczne