Receptory:
Ekstoreceptory: narząd wzroku, kubki smakowe języka, nabłonek węchowy nosa, skórne receptory dotyku, uścisku, zmian temperatury i bólu, narząd słuchu i równowagi.
Interoreceptory: receptory stawowo-mięśniowe w ścięgnach, stawach i mięśniach oraz wisceroreceptory donoszące o stanie narządów wewnętrznych, np. jelit, żołądka i płuc, narząd słuchu i równowagi.
Receptory:
mechanoreceptory(ciałka dotyku w skórze)
fotoreceptory(narząd wzroku)
chemoreceptory(kubki smakowe języka)
termoreceptory(skórne receptory zmian temperatury)
Chemizm widzenia.
światlo
RODOPSYNA
(purpura wzrkowa)
/ \
Opsyna transretinen
| wit A
cisretinen
Wady oczu:
Krótkowzroczność - siła refrakcyjna oka jest zbyt duża i promienie skupiane są przed siatkówką - powstaje obraz rozmyty.
Dalekowzroczność - siła refrakcyjna oka jest zbyt mała i promienie świetlne skupiane są za siatkówką.
Astygmatyzm - siła łamiąca oka nie jest równomierna (przyczyna może być nieprawidłowa krzywizna rogówki) - obrazy są rozmazane ze względu na nierówność skupiania fal świetlnych biegnących z różnych kierunków.
Schorzenia oczu:
Zaćma (katarakta) - polega na zmętnieniu soczewki oka. Przyczyną może być starzenie się narządu wzroku lub infekcja.
Jaskra - zespół chorób oka występujący zwykle u osób starszych lub na skutek stanów zapalnych narządu wzroku. Objawy: wzrost ciśnienia płynu w gałce ocznej i zaburzenia krążenia krwi w oku.
Teoria membranowa przewodzenia nerwowego - teoria działania neuronu.
(1. polaryzacja spoczynkowa, 2. depolaryzacja, 3. repolaryzacja).
Błona komórki neuronu jest spolaryzowana elektrostatycznie - różne rozmieszczenie ładunków (dodatnie na zewnątrz, ujemne od wewnątrz).
Działanie bodźca powoduje depolaryzację błony, w wyniku przepuszczalności dla jonów sodu (idą do wewnątrz).
Depolaryzacja rozprzestrzenia się w postaci fal, jako potencjał czynnościowy, a po przejściu depolaryzacji następuje repolaryzacja, czyli powrót do stanu początkowego.
UKŁAD NERWOWY
/ \
SOMAYCZNY AUTONOMICZNY
/ \ / \
ośrodkowy obwodowy współczulny przywspółczulny
/ \ / \
Mózg rdzeń nerwy nerwy
KM kręgowy czszkowe rdzeniowe
MM (12 par) (31 par)
ŚM
TM
RP
Kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, rdzeń przedłużony, rdzeń kręgowy
Tyłomózgowie - ulega podziałowi móżdżek i most oraz rdzeń przedłużony.
Nerwy czaszkowe - 12 par, nerwy ruchowe, czuciowe, mieszane.
Nerwy rdzeniowe - 8 par szyjnych, 12 par piersiowych, 5 par krzyżowych, 5 par lędźwiowych, 1 para guzicznych.
Lokalizacja:
Kresomózgowie - przednia część przodomózgowia.
Międzymózgowie - położone między spoidłem mózgu przednim i tylnym.
Śródmózgowie - środkowa część mózgu.
Móżdżek - znajduje się w dole tylnym czaszki.
Budowa i funkcje na kartce…
Kora mózgowa (budowa) - struktura mózgu, w części kresomózgowia, zbudowana z istoty szarej, którą stanowią komórki neuronów. Pokrywa obydwie półkule kresomózgowia. Jest bardzo silnie pofałdowana, dzięki czemu przy niewielkiej objętości zajmuje sporą powierzchnię.
Kora mózgowa (funkcje) odbiera i analizuje informacje z narządów zmysłów. Odbywają się w niej także procesy skojarzenia, stąd też wysyłane instrukcje określające reakcje ruchowe. Odpowiada za czucie somatyczne, widzenie, słyszenie, czucie, uczenie się oraz planowanie i polecenie ruchów.
Ośrodki nerwowe (lokalizacja):
Płat ciemieniowy: ośrodki czuciowe, temperatury, bólu (dochodzą tu impulsy z receptorów).
Płat czołowy: ośrodki ruchowe (odpowiada za bardzo precyzyjne ruchy; prawa półkula mózgu kontroluje lewą stronę ciała, a lewa półkula prawą stronę ciała)
Płat potyliczny: ośrodki wzrokowe, które interpretują obrazy.
Płat skroniowy: ośrodki słuchowe.
Pień mózgu: śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony
Ośrodki motywacyjne znajdują się w międzymózgowiu, np.: pokarmowy, pragnienia, agresji i ucieczki, termoregulacji, rozrodczy.
Elementy obwodowego układu nerwowego:
Układ nerwowy somatyczny:
Koordynacja zewnętrzna,
Kontakt i relacje ze światem zewnętrznym,
Reakcje somatyczne (mięśnie poprzecznie prążkowane).
Układ nerwowy autonomiczny:
Koordynacja wewnętrzna,
Regulacja metaboliczna,
Reakcje trzewne (mięśnie gładkie).
Ochrona układu nerwowego:
Mózgoczaszka i kości kręgosłupa chronią ośrodkowy układ nerwowy.
Opony mózgowo-rdzeniowe:
Zewnętrzna (twardówka) - wyściela mózgoczaszkę i kanał kręgosłupa.
Środkowa (pajęcza) - produkcja płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wewnętrzna (naczyniówka) - zaopatrywanie w substancje odżywcze.
Nerw - splot różnej długości i grubości włókien nerwowych okrytych wspólną otoczką, wchodzących w skład obwodowego układu nerwowego i przewodzących bodźce czuciowe (nerwy aferentne) i ruchowe (nerwy eferentne).
Podział nerwów:
Nerwy czaszkowe (12 par) - nerwy ruchowe (nerwy poruszające gałkami ocznymi), czuciowe(nerwy węchowe, wzrokowe) mieszane (nerwy błędne).
Nerwy rdzeniowe (31 par) - zawierają jednocześnie włókna czuciowe i ruchowe, dlatego nazywa się je nerwami mieszanymi. 8 par szyjnych, 12 par piersiowych, 5 par krzyżowych, 5 par lędźwiowych, 1 para guzicznych.
Funkcje układu autonomicznego:
rozszerzanie lub zwężanie źrenicy
pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie
przyśpieszanie lub hamowanie czynności serca
rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli
zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi
pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania
nasilenie skurczów przewodu pokarmowego
rozszerzanie/ kurczenie pęcherza moczowego
Odruch - automatyczna reakcja organizmu na bodziec.
Łuk odruchowy - droga jaką pokonuje impuls nerwowy od receptora do efektora.
Odruch warunkowy - nabyta reakcja organizmu.
Odruchy:
Warunkowe - nabyta reakcja organizmu, powstaje podczas życia osobnika. Występuje dopiero po analizie danego bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgu. Powtarzanie pewnych czynności, spowoduje utrwalenie i nawykową reakcją warunkową. Np.: czytanie, pisanie, mówienie, reakcja na dzwonek na przerwę.
Bezwarunkowe - reakcja wrodzona, automatyczna. Umożliwiają szybkie reagowanie na bodźce, gdyż w ich wytworzeniu nie uczestniczy świadomość. Nerwy wykonują odruch przed powiadomieniem mózgu. Np.: odruch kolanowy, wykrztuśny, wymiotny, kaszlu, rogówkowy (mruganie), praca serca.
Elementy łuku odruchowego:
|
|
Schemat powstawania odruchu warunkowego
reakcja → wydzielanie śliny
powstawanie odruchów warunkowych
bodziec pierwotny + bodziec obojętny → kontakt pokarmu ze śluzówką jamy gębowej + dzwonek
reakcja → wydzielanie śliny
odruch warunkowy
bodziec obojętny → dzwonek
reakcja → wydzielanie śliny
Rodzaje ośrodków korowych (czuciowe, ruchowe, kojarzeniowe):
Ośrodek czucia
Ośrodek wzroku
Ośrodek ruchowy
Ośrodek słuchowy mowy
Ośrodek ruchowy mowy
Ośrodek ruchów pisarskich ręki
Ośrodek wzrokowy mowy
Nadrzędny ośrodek mowy