UKŁAD NERWOWY

Zadanie 1. (1 pkt)

Przewodzenie impulsów nerwowych odbywa się zawsze w jednym kierunku - od dendrytów do neurytu (aksonu). Na rysunku przedstawiono schematycznie trzy neurony (A, B i C).

c

Narysuj wzdłuż każdego neurytu (aksonu), w neuronach A, B i C po jednej strzałce ilustrującej kierunek przepływu impulsu nerwowego.

Zadanie 3. (2 pkt)

Sprawny system komunikacji między komórkami organizmów wielokomórkowych może być

osiągnięty poprzez sygnalizację chemiczną i elektryczną. W organizmie człowieka sygnały chemiczne wykorzystywane są w pracy układu hormonalnego, wydzielającego do krwi substancje przekaźnikowe - hormony. Natomiast zmiany potencjału elektrycznego komórek leżą u podstaw pracy układu nerwowego. Tu do przekazywania sygnałów elektrycznych służą wyspecjalizowane komórki - neurony. Komunikacja przy pomocy neuronów jest szybka, ale pobudzenie komórek ma nietrwały charakter. W przypadku układu hormonalnego wpływ na docelowe komórki jest znacznie dłuższy, chociaż prędkość przekazu jest niewielka.(...)

Na podstawie informacji zawartych w powyższym tekście skonstruuj i wypełnij tabelę porównującą funkcjonowanie układów: nerwowego i hormonalnego. Uwzględnij w niej takie cechy jak: rodzaj przekazywanych sygnałów, ich drogę przemieszczania się po organizmie oraz szybkość, z jaką są one przekazywane.

Zadanie 3. (2 pkt)

Poniżej przedstawiono schemat budowy neuronu.

Wypisz w miejscach wykropkowanych nazwy elementów oznaczonych cyframi 1, 2, 3

oraz funkcje, jakie pełnią:

Zadanie 4. (3 pkt)

W obrębie autonomicznego układu nerwowego moŜemy wyróŜnić część współczulną i część rzywspółczulną, które działają przeciwstawnie na wiele narządów ciała.

Uzupełnij tabelę w miejscach wykropkowanych, korzystając z podanych informacji.

Narząd Część współczulna Część przywspółczulna

Źrenica rozszerzenie .....................................................

Oskrzela. .................................................... zwężenie

Żołądek ..................................................... wzrost motoryki

Gruczoły ślinowe wydzielanie gęstej śliny …………………………………….

Zadanie 5. (2 pkt)

Uczenie się jest przykładem odruchu warunkowego. Jego podstawą jest zapamiętywanie.

Udowodnij, że należy się „cierpliwie i nieustannie uczyć”. Podaj dwa argumenty.

......................................................................................................................................................

Zadanie 6. (3 pkt)

W korze półkul mózgowych człowieka znajdują się różnego rodzaju ośrodki nerwowe.

Przyporządkuj odpowiednim płatom następujące ośrodki: dotyku, smaku, słuchowe, wzroku, ruchowe, kojarzeniowe.

Płat Ośrodek

........................................................

Zadanie 7. (3 pkt)

W błonie śluzowej języka znajdują się brodawki smakowe, w których znajdują się kubki smakowe zróżnicowane pod względem wrażliwości chemicznej, co umożliwia odbieranie różnych wrażeń smakowych. Nieograniczona ilość smaków jest zawsze kombinacją czterech smaków podstawowych: słodkiego, kwaśnego, gorzkiego oraz słonego. Poniższe rysunki ilustrują rozmieszczenie kubków smakowych wrażliwych na podstawowe smaki.

Wskaż, który z rysunków A, B, C lub D przedstawia rozmieszczenie kubków smakowych

wrażliwych na smak słodki, kwaśny, słony lub gorzki.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8. (1 pkt)

Poniżej wymieniono różne elementy łuku odruchowego.

A. neuron ruchowy

B. neuron pośredniczący

C. mięsień dwugłowy ramienia

D. neuron czuciowy

E. wolne zakończenie nerwowe w opuszce palca

Uporządkuj te elementy (zapisując poniżej ich symbole literowe) zgodnie z kierunkiem

przewodzenia impulsu nerwowego w łuku odruchowym.

......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)

Cztery podstawowe smaki to: słony, kwaśny, słodki, gorzki. Smak słony kojarzy się zwykle ze smakiem soli kuchennej, chociaż wiele innych soli daje podobne odczucie - na przykład wodny roztwór bromku potasu o stężeniu 0,2 mol/dm3. Natomiast roztwór bromku potasu o stężeniu 0,01 mol/dcm3 jest odczuwany jako słodki, a roztwór tej soli o stężeniu 0,04 mol/dm3 ma smak słono-gorzki.

Na podstawie informacji zawartych w tekście określ, od czego zależy rodzaj odczuwanego przez człowieka smaku bromku potasu.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 10. (1 pkt)

Rysunek ilustruje funkcjonowanie błony neuronu.

Korzystając z informacji przedstawionych na rysunku wyjaśnij, w jaki sposób w błonie neuronu powstaje potencjał czynnościowy.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 11. (3 pkt)

Stres oznacza fizjologiczny stan „podwyższonej gotowości” organizmu, przystosowujący do nowej, nietypowej sytuacji. Jeżeli jest krótkotrwały - mobilizuje organizm do działania. Wówczas, pod wpływem hormonów nadnerczy, zwiększa się wydolność różnych narządów.

Uzupełnij tabelę, podając trzy przykłady narządów i właściwych im reakcji

na pobudzenie przez hormony stresu.

Lp. Narząd Reakcja

1………………… ……………….

2………………… ………………….

3…………………. …………………….

Zadanie 12. (2 pkt)

Ucho jest jednym z narządów zmysłów zapewniających kontakt organizmu z otoczeniem.

Przedstaw przystosowanie w budowie ucha środkowego do przenoszenia fal

dźwiękowych z ucha zewnętrznego do wewnętrznego.

......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2 pkt)

W momencie przypadkowego dotknięcia gorącej powierzchni zaobserwujemy cofnięcie ręki,

zarówno u rocznego dziecka, jak i u osoby dorosłej.

Podaj nazwę rodzaju odruchu, którego przykładem jest opisana reakcja. Odpowiedź

uzasadnij jednym argumentem.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 14. (2 pkt)

W organizmie człowieka wzajemne oddziaływanie układów: nerwowego, hormonalnego i odpornościowego odbywa się między innymi za pośrednictwem substancji zwanych mediatorami. Przykładem mediatora (z grupy hormonów) jest adrenalina, która również ma związek z wytwarzaniem kortyzolu, wpływającego na reakcje odpornościowe. Nawiązując do powyższego tekstu, wyjaśnij, dlaczego jedną z reakcji człowieka na długotrwały stres może być większa podatność na choroby.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2 pkt)

Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące grupy:

a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory,

b) chemoreceptory, d) elektroreceptory.

Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające

funkcjonowanie:

I - narządów smaku i węchu,

II - narządu słuchu i równowagi.

Zadanie 16. (2 pkt)

Ilość światła docierającego do siatkówki oka zależy od wielkości źrenicy. Wielkość ta jest

regulowana przez tęczówkę oka i zależy od warunków świetlnych otoczenia.

Wyjaśnij, w jaki sposób warunki świetlne otoczenia wpływają na wielkość źrenicy oka.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 17. (1 pkt)

Rysunek przedstawia reakcję komórki nerwowej na działający bodziec. Każdy bodziec działający na komórkę nerwową prowadzi do powstania potencjału czynnościowego.

Na podstawie analizy danych na wykresach oceń prawdziwość powyższego stwierdzenia,

podając argument na poparcie swojego stanowiska.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 18. (1 pkt)

Na podstawie analizy schematu budowy oka ustal kolejność elementów gałki ocznej, przez które przemieszcza się promień świetlny. W odpowiednich miejscach tabeli wpisz liczby 1-6.

Siatkówka rogówka ciało szkliste źrenica soczewka komora przednia

Zadanie 19. (2 pkt)

Rysunek I w uproszczony sposób przedstawia wadę wzroku - krótkowzroczność, a rysunek II

- sposób jej korygowania.

Korzystając z informacji przedstawionych na rysunkach, opisz, na czym polega krótkowzroczność i sposób korygowania tej wady wzroku.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

---