1.Receptory - komórki zmysłowe odbierające sygnały ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Odbierają sygnały i przetwarzają na impulsy nerwowe. 2.Efektory - narzady (mięśnie i gruczoły) dzięki którym czlowiek przejawi różnego typu reakcje. 3.bodziec, (podnieta) -czynnik wywołujący pobudzenie receptorów; np. dla receptorów wzroku w siatkówce oka człowieka b. jest światło o dł. fali 400-750 nm; w szerszym znaczeniu wszelkie czynniki podrażniające tkanki. 4.narządy zmysłów - narządy zwierząt i człowieka przystosowane do odbierania określonych bodźców środowiska i przekształcania ich w energię procesu nerwowego; np. oko, ucho; składają się z właściwych elementów odbiorczych — receptorów oraz aparatu pomocniczego, np. układu opt. oka, umożliwiającego powstanie ostrego obrazu przedmiotu na siatkówce. 5. Plamka ślepa - miejsce odejścia nerwu wzrokowego.
6.Narządy dotykowe: 7.Neuron - komórka o szczególnych właściwościach, inaczej komórka nerwowa. Dzięki kontrolowanemu transportowi jonów przez błony neuronów zachodzi w nich zjawisko przewodzenia impulsu nerwowego. Z neuronów zbudowany jest układ nerwowy. Na zewnątrz komórki przewarzają jony dodatnie(Na+) a wewnątrz jony ujemne (Cl-) (polaryzacja błony). a) Budowa neuronu: · Ciało komórki - centralna część komórki nerwowej, odchodzą od niego dwa rodzaje wypustek (dendryty i akson), · Dendryty - przewodzą impulsy nerwowe w kierunku do ciała komórki, · Akson - przewodzi impulsy od ciała komórki, · Jądro komórkowe · Osłonka mielinowa (komórki pomocnicze) - otaczają niektóre aksony, duża zawartość tłuszczów. Obecność osłonki sprawia, że impuls nerwowy przebiega po nich nie zdeformowany, a także zwiększa się szybkość. Pełni również ważną rolę w regeneracji aksonu. · Zakończenie aksonu. Nerw - jest wiązką zbudowaną z wielu (nawet tysięcy) aksonów, z których każdy otoczony jest osłonką mielinową, a wszystko razem pochewką łącznotkankową. Synapsa - szczególne rodzaje połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Neuron tworzy ok. 1000 synaps, a neurony mózgowe ponad 10 000 synaps z innymi komórkami. 8.OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY: a)Funkcje tego układu: *odbieranie i przetwarzanie i przewodzenie informacji. * regulacja i kontrola działania poszczególnych układów i narządów * korelacja działania wszystkich narządów. Mózgowie - umieszczone jest wewnątrz czaszki co chroni je przed urazami, składają się na nie: półkule mózgowe, móżdżek i pień mózgu. Otoczone jest błonami zwanymi oponami mózgowymi, pomiędzy którymi znajduje się płyn pełniący funkcje ochronne oraz odżywcze. Gromadzi iprzetwarza informacje, steruje pracą wszystkich układów. Półkule mózgowe - główna część mózgowia, silnie pofałdowana powierzchnia. Powierzchniową warstwę tworzy kora mózgowa(istota szara), a wewnątrz znajduje się istota biała. Kora mózgowa - (grubość ok. 2 cm), tworzy ją ok. 100 miliardów kom. nerwowych, powierzchniowa warstwa półkul mózgowych. Odbiera i przetwarza informacje. Kontroluje pracę mięśni szkieletowych, jest siedliskiem intelektu, pamięci, mowy i niektórych emocji. Pień mózgu - jest związany anatomicznie i funkcjonalnie z półkulami, w jego górnej części znajduje się podwzgórze, w nim są osrodki głodu, snu, termoregulacji, równowagi wodno-jonowej czy ciśnienia krwi. Podwazgórze związane jest z przysadką mózgową - gruczołem dokrewnym o ogromnym znaczeniu kontrolującym wydzielanie innych hormonów. Część pnia mózgu zwana rdzeniem przedłużonym łączy pozostale części mózgowia z rdzeniem kręgowym. Akcja serca, oddychanie, ciśnienie krwi, połykanie, kaszel, wymioty. Móżdżek -jest odpowiedzialny za równowagę, napięcie mięśniowe i koordynacje ruchów ciała. Rdzeń kręgowy - stanowi połączenie między mózgowiem a obwodowym układem nerwowym. Przebiega wewnątrz kanału rdzeniowego w kręgosłupie chronią go błony (opony). Wychodzi z niego 31 par nerwów rdzeniowych, których odgałęzienia docierają do wszystkich narządów czlowieka. Zewnętrzna powierzchnia mózgu: · Płat czołowy - ośrodek uwagi i koordynacji, · Płat ciemieniowy - kora czuciowa, · Płat potyliczny - kora wzrokowa, · Płat skroniowy - kora słuchowa. 9.OBWODOWY UKŁAD NERWOWY Częśc somatyczna i autonomiczna. *Częśc somatyczna - przewodzi impulsy nerwowe pomiędzy receptorami, ośrodkowym układem nerwowym a mięśniami lub gruczołami. Koordynacja zewnętrzna, podlega świadomości. *Część autonomiczna (trzewna) - łączy ośrodkowy układ nerwiowy i narządy wewnętrzne. Dzieli się na część współczulną (sympatyczną) - impulsy docierające do narządów z niego zazwyczaj wywierają efekt pobudzający(aktywność fizyczna), i przywspółczulną ( parasympatyczną) - wycisza działanie wielu narządów (sen i odpoczynek). Koordynacja wewnętrzna, nie podlega świadomości.
|
10.Odruch bezwarunkowy - wrodzona, stereotypowa odpowiedź na określony bodziec. (np. podczas ukłucia szpilką odruchowo cofamy rękę lub reakcja oka na światło). Uczenie się następuje dzięki trzem podstawowym funkcjom mózgu: . habituacja - stopniowe zmniejszanie się lub zanik reakcji zwierzęcia lub człowieka na powtarzający się bodziec; pozwala oddzielać sygnały wazne od nieistotnych · Percepcja - zdolność do świadomego odbierania bodźców ze środowiska, · Pamięć - zdolność do przechowywania przeszłych doświadczeń, · Kojarzenie - zdolność do wyciągania wniosków z doświadczeń i wiązanie ich z obecną sytuacją. 11.Odruch warunkowy - odmiana uczenia się. Organizm uczy się odpowiadać na początkowo obojętny bodziec dzięki powtarzaniu go jednocześnie z innym bodźcem, który już wcześniej wywołał odpowiedź. 12.Narząd wzroku - oko. · Spojówka - pełni funkcję ochronną, · Rogówka - chroni oko przed urazami, załamuje promienie świetlne, przez nią dostaje się do wnętrza oka światło · Źrenica - otwór, przez który wpada światło, · Tęczówka - reguluje ilość wpadającego światła, przez nią przechodzi światło oraz nadaje oczom barwę · Ciało szkliste - utrzymuje kształt oka, lekko załamuje promienie świetlne, · Soczewka - załamuje promienie świetlne, · Mięsień rzęskowy - reguluje kształt soczewki, · Mięśnie zewnętrzne oka - poruszają gałką oczną, · Siatkówka - zawiera komórki fotoreceptorowe, położona w tylnej części oka. · Ślepa plamka - miejsce w siatkówce gdzie nie występują fotoreceptory, · Nerw wzrokowy - przewodzi impulsy z siatkówki do mózgu. .Twardówka - stanowi przezroczystą część i przymocowane są do niej mięśnie 13.Akomodacja oka - zdolność regulowania krzywizny soczewki w zależności od odległości obiektu, na który patrzymy. 14.Choroby wzroku: Krótkowzroczność: skupianie promieni przed siatkówką, wydłużone oko, soczewki wklęsłe; Dalekowzroczność: skupianie promieni za siatkówką, skrócone oko, soczewki wypukłe; Astygmatyzm: zniekształcenie obrazu, krzywizna rogówki lub soczewki, soczewka cylindryczna; Daltonizm: nierozróżnialnie koloru zielonego i czerwonego; Zez: odchylenie gałek, choroba społeczna, specjalne okulary i ćwiczenia; Zapalenie spojówek: zapalenie gruczołów rzęskowych; Jaskra: podwyższone ciśnienie w oku; 15.stereoskopia - metoda otrzymywania przestrzennych obrazów obiektów polegająca na wytworzeniu ich 2 dwuwymiarowych obrazów oglądanych następnie oddzielnie przez prawe i lewe oko. 16.akomodacja - nastawianie optycznego układu oka do wyraźnego widzenia z określonej odległości; polega głównie na zmianie krzywizny soczewki oka. 17.CHEMIZM WIDZENIA: a)Widzenie barwne jest uzależnione od czopków, które zawierają barwnik - jodopsynę (retinenu i trzy rodzaje opsyny). Pobudzenie wszystkich trzech rodzajów czopków daje nam wrażenie widzenia barwy białej, dwóch rodzajów - barwy pośredniej, żadnego z rodzajów - barwy czarnej b)Widzenie czarno-białe uzależnione jest od pręcików, posiadających purpurowy barwnik (rodopsynę), która składa się z opsyny (białka) oraz 11-cis-retinenu (pochodnej witaminy A). Pod wpływem światła rodopsyna przekształca się w lumirodopsynę (czyli 11-trans-retinen w połączeniu z opsyną). Natomiast ona przekształca się w metarodopsynę, która rozpada się na 11-trans-retinen i opsynę. Zadaniem opsyny jest wyzwolenie impulsu nerwowego w pręcikach. Z kolei 11-trans-retinen przechodzi w formę cis i ponownie (w ciemności) łączy się z opłyną 18.Narząd słuchu i równowagi - ucho. · Małżowina uszna - skupianie dźwięków, · Kanał sluchowy - przewodzenie fali dźwiękowej, · Błona bębenkowa - wzmacnianie dźwięku, · Trąbka Eustachiusza - wyrównanie ciśnień, · Kosteczki słuchowe - wzmacnianie dźwięku, · Ślimak - słyszenie, · Błędnik - równowaga w ruchu, · Woreczek i łagiewka - równowaga statyczna. Ucho zewnętrzne - składa się z małżowiny usznej i kanału słuchowego, który biegnie od małżowiny do błony bębenkowej. Ucho środkowe - to komora powietrzna, z jednej strony ograniczona błoną bębenkową, z drugiej strony posiadająca okienka, przez które ucho środkowe kontaktuje się z uchem wewnętrznym. Znajdują się trzy kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Jest połączona z nosową częścią gardła kanałem tzw trąbką Eustachiusza, który umożliwia wyrównanie ciśnień pomiędzy wnętrzem ucha a środowiskiem zewnętrznym. Ucho wewnętrzne - mieści się w kanałach kostnych czaszki. Składa się z błoniastych pęcherzyków i kanałów wypełnionych płynem i wysłanych nabłonkiem zmysłowym. 19.Odruch- to reakcja organizmu na bodziec ze środowiska zewnętrznego bądź wewnętrznego. Łuk odruchowy to droga impulsu od receptora do efektora. 20.Łuk odruchowy - to droga jaką przebywają impulsy nerwowe od receptora (odbiornika bodźców) do efektora ( narządu wykonanego) 21.opony mózgowo rdzeniowe -łącznotkankowe błony osłaniające mózg i rdzeń kręgowy. U ssaków i człowieka wyróżniamy: oponę twardą, miękką i pajęczynową. Między oponami występuje płyn mózgowo-rdzeniowy, ochraniający mózg i rdzeń kręgowy przed urazami mechanicznymi, przyczynia się on także do równomiernego rozkładu ciśnienia w jamie czaszki.
|