OCHRONA ŚRODOWISKA W PROCESIE

INWESTYCYJNYM

(WYKŁADY dr inż. E. Nowak)

Art. 3 pkt. 39

Środowisko – jest to ogół elementów przyrodniczych, w szczególności powierzchnia ziemi łącznie z glebą,
kopaliny, wody, świat roślinny i zwierzęcy, a także krajobraz znajdujących się zarówno w stanie naturalnym, jak
też przekształconych w wyniku działalności człowieka.

Art. 3 pkt.13

Ochrona środowiska – polega na działaniu lub zaniechaniu umożliwiającym zachowanie, zapewnienie bądź
przywrócenie równowagi przyrodniczej koniecznej do osiągnięcia celu, jakim jest zapewnienie współczesnemu
i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz realizacji prawa do korzystania z zasobów
ś

rodowiska i zachowania jego wartości.

OŚ wyraża się w:
- racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami przyrodniczymi zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju;
- przeciwdziałaniu lub zapobieganiu szkodliwym wpływom na środowisko, powodującym jego zniszczenie,
zanieczyszczenie, zmiany cech fizycznych lub charakteru elementów przyrodniczych;
- przywracaniu do stanu właściwego elementów przyrodniczych.

Proces inwestycyjny – ogół czynności realizowanych przez inwestora i urzędników, mających na celu
umożliwienie rozpoczęcia prac budowlanych zgodnie z wymaganiami prawa. Szczegółowy zakres procesu
inwestycyjnego, liczba procedur i czas jego trwania – uzależniony jest od rodzaju danej inwestycji.

Człowiek a środowisko:

- działalność człowieka
- zagrożenia wynikające z rozwoju cywilizacji

OŚ jako nieodłączny element prowadzonej działalności gospodarczej.
Zakres działalności gospodarczej wyznacza Konstytucja RP.
Art. 5. „RP strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i
obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska,
kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.”

Zasada zrównoważonego rozwoju:
- to podstawowa zasada wspólnotowej polityki ekologicznej
- wyraża dążenie do systematycznego postępu z jednoczesnym zwracaniem uwagi na zachowanie środowiska
naturalnego
- „uważa”, że naruszenie równowagi ekologicznej poprzez nadmierną eksploatację zasobów przyrody może stać
się hamulcem dla dalszego rozwoju
- każdy proces prowadzący do zakłócenia równowagi w przyrodzie powinien być szczegółowo analizowany
- zawsze muszą być podejmowane działania w celu przywrócenia stanu pierwotnego środowiska
- szkodę wyrządzoną środowisku powinien naprawić ten podmiot, który do niej doprowadził, tak więc za skutki
związane ze swoją działalnością odpowiada właściciel.

Podmioty podejmujące działalność ogranicza się przez:
Prawo: ze wzgl. na bezpieczeństwo ekologiczne
Prawo OŚ określa zasady wprowadzenia substancji lub energii do środowiska przez odpowiedzialność i sankcje
za działanie niezgodne z ustawą. Każde planowane przedsięwzięcie, które może oddziaływać na środowisko
wymaga oceny, raportu oraz społecznej konsultacji. Mówiąc o przedsięwzięciu rozumie się przez to inwestycję
budowlaną lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania
terenu.

Reglamentacja określonych rodzajów działalności gospodarczej:

Zezwolenia wymaga także działalność gospodarcza związana z wykorzystaniem środowiska naturalnego, np.:
eksploatacja zasobów naturalnych, prowadzenie składowisk odpadów komunalnych.

Odpowiedzialność: cywilną, karną i administracyjną, co jest przedmiotem kontroli sprawowanej przez
przykładowo Inspekcję OŚ.

REGULACJA PRAWNA PROCESU INWESTYCYJNEGO

Ograniczające przepisy prawne

Przepisy procedurowe

Uwarunkowania

wynikające z

ustawy OŚ

Uwarunkowania

wynikające z

ustawy o

ochronie

przyrody

Uwarunkowania

wynikające z

innych ustaw

- ogólne
obowiązki
inwestora
- ograniczenia
lokalizacji
przedsięwzięć
- ograniczenia
w lokalizacji
przedsięwzięć
związanych z
zapobieganiem
poważnym
awariom

- zakazy
wprowadzone w
odniesieniu do
poszczególnych
form ochrony
przyrody
- wymagania
dotyczące
prowadzenia
robót ziemnych,
zmieniających
stosunek wodny
- ochrona drzew
i krzewów
- zakaz
wznoszenia
obiektów
budowlanych w
pobliżu
zbiorników
wodnych

- prawo wodne
- ustawa o
ochronie gruntów
rolnych i leśnych
- ustawa o
planowaniu i
zagospodarowaniu
przestrzennym
- prawo
budowlane

Ogólne obowiązki inwestora:

•

W trakcie przygotowania i realizacji inwestor powinien zapewnić oszczędne korzystanie z terenu.

•

W trakcie prac budowlanych inwestor ma obowiązek wzgl.. OŚ na obszarze prowadzonych prac, a w
szczególności ochrony gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych.

•

Przy prowadzeniu prac budowlanych inwestor może wykorzystywać i przekształcać elementy przyrodnicze
wyłącznie w takim zakresie, obszarze, jakim jest to konieczne w zw. z realizacją konkretnej inwestycji.

•

Inwestycja nie może być oddana do użytku, jeżeli nie spełnia wymagań OŚ, tj.:

- wykonania wymaganych przepisami lub określonych w decyzjach administracyjnych środków technicznych
chroniących środowisko
- zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych, wynikających z ustaw lub decyzji
- uzyskanie wymaganych decyzji określających zakres i warunki korzystania ze środowiska.
- dotrzymywanie na etapie wymaganych prawem badań i sprawdzeń, wynikających z normy prawa standardów
emisyjnych oraz określonych w pozwoleniu warunków emisji

•

Inwestycja nie może być eksploatowana, jeżeli po zakończeniu rozruchu nie są dotrzymywane wynikające z

mocy prawa standardy emisyjne albo określone w pozwoleniu warunki emisji, ustalone dla fazy po zakończeniu
rozruchu.

•

Na 30 dni przed terminem oddanie do użytku inwestycji realizowanej jako przedsięwzięcie mogące

znacząco oddziaływać na środowisko, inwestor jest obowiązany poinformować WIOŚ o planowanym terminie:
- oddania do użytku nowo zbudowanego lub zmodernizowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub
instalacji
- zakończenia rozruchu instalacji, jeżeli jest on przewidywany.

•

Nie zapewnienie przez inwestora „OŚ” na obszarze prowadzenia prac budowlanych stanowi wykroczenie –

kara grzywny.

•

Nie poinformowanie WIOŚ o planowanym terminie oddania do użytku inwestycji lub o terminie

zakończenia rozruchu instalacji jest wykroczeniem – kara grzywny.

Ograniczenia lokalizacji przedsięwzięć:

•

Ograniczenia te związane są z ograniczeniem dopuszczalnych poziomów hałasu obowiązujących na
poszczególnych rodzajach terenu przeznaczonych na:

- zabudowę mieszkaniową

- szpitale i domy opieki
- budynki związane z pobytem dzieci i młodzieży
- na cele uzdrowiskowe
- na cele rekreacyjno-wypoczynkowe poza miastem.

•

Dopuszczalne poziomy hałasu dla poszczególnych typów terenów zostały określone w odpowiednim

rozporządzeniu.

•

Określenie dopuszczalnych poziomów hałasu oznacza, że na poszczególnych rodzajach ww. terenów nie

będzie możliwa lokalizacja przedsięwzięć, które powodują taką emisję hałasu, że nie będzie możliwe
dotrzymywanie przewidzianych dla danego terenu norm hałasu.

Zakazy wprowadzone w odniesieniu do poszczególnych form ochrony przyrody

W PN, krajobrazowych, rezerwatach przyrody, użytkach ekologicznych, itp. oraz obszarach Natura 2000
obowiązują m.in.:
- zakazy budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i
urządzeń służących celem, np. PN
- zakaz zmiany stosunków wodnych
- zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu.

Istnieją prawa odstępne od tych zakazów, jeśli jest to uzasadnione:
- potrzeba ochrony przyrody
- wykonywaniem badań naukowych
- celami edukacyjnymi, kulturowymi
- celami kultu religijnego
- realizacją inwestycji celu publicznego w przypadku rozwiązań alternatywnych.

Wymagania dotyczące prowadzenia robót ziemnych, zmieniających stosunek wodny

Prowadzenie:
- robót polegających na regulacji wód
- robót polegających na budowie wałów przeciwpowodziowych
- robót melioracyjnych
- odwodnień budowlanych
- innych robót ziemnych zmieniających stosunki wodne

na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych następuje na podstawie decyzji wojewody, które ustala
warunki prowadzenia tych robót. Inwestor powinien uzyskać tą decyzję przed pozwoleniem na budowę.

Ochrona drzew i krzewów

W pobliżu:
- morza
- jezior
- rzek
- kanałów
- innych zbiorników wodnych

zabronione jest wznoszenie obiektów budowlanych, które uniemożliwiają lub utrudniają ludziom i dziko
ż

yjącym tam zwierzętom dostęp do wody. Nie dotyczy to obiektów związanych np. z obronnością kraju.

Zakaz wznoszenia obiektów budowlanych w pobliżu zbiorników wodnych

Z punktu widzenia procesu inwestycyjnego istotne są przepisy dotyczące drzew i krzewów a w szczególności
zezwoleń na wycinkę, opłat, kar itp.

Prawo wodne

Dla procesów inwestycyjnych są to istotne przepisy, które dotyczą np. stref ochronnych ujęć wodnych.

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

- ustawa ta wprowadza dodatkowe wymagania i ograniczenia w odniesieniu do zagospodarowania w/w gruntów
- ustawa stanowi, że ochrona gruntów rolnych i leśnych polega na ograniczeniu przeznaczenia ich na cele
nierolnicze lub nieleśne jako nieużytki

- przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na inne cele wymaga przeprowadzenia procedury obejmującej
uzyskania decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej lub leśnej

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Ustawa ta nakazuje uwzględnianie wymogów OŚ zarówno na etapie planowania przestrzennego, jak i
wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Prawo budowlane

Ustawa ta stanowi, że obiekt budowlany należy projektować, budować, użytkować i utrzymywać w zgodzie z
przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, w sposób zapewniający spełnianie wymagań podstawowych,
dotyczących w szczególności m.in. odpowiednich warunków higienicznych higienicznych, zdrowotnych oraz
OŚ.

Regulacja prawna procesu inwestycyjnego

•

Ograniczające przepisy prawa:

- regulują tryb podejmowania rozstrzygnięć (np. decyzje) w toku procesu inwestycyjnego
- mają zapewnić, że wymagania odnośnie OŚ zawarte w „przepisach ograniczających” są realizowane w
odniesieniu do konkretnych działań
- kluczową rolę odgrywa tutaj instytucja ocen oddziaływania na środowisko
- istotnym elementem procesu decyzyjnego jest także udział społeczeństwa oraz rozbudowany system uzgodnień
i opinii w procesie inwestycyjnym organów administracji odpowiedzialnych za poszczególne zadania w
dziedzinie OŚ
- na uwagę zasługują regulacje dotyczące potencjalnego wpływu na teren obszaru Natura 2000, np. sprawa w
Rozpudzie dotyczy tego właśnie obszaru.

•

Procesy proceduralne

Analiza oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji określa:

- bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsięwzięcia na środowisko oraz zdrowie i warunki życia ludzi, dobra
materialne, wzajemne oddziaływanie między w/w czynnikami
- dostępność do złóż i kopalin
- możliwości oraz sposoby zapobiegania: ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko oraz
wymagany zakres monitoringu

Wszystko musi być zgodne z zasadami:

- prewencji: „Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do
zapobiegania temu oddziaływaniu”
- przezorności: „Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w
pełni rozpoznane, jest obowiązany kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.”

Podstawowe instrumenty za pomocą których można sterować procesami inwestycyjnymi w celu zapewnienia

wymagań OŚ:

1.

System zagospodarowania przestrzennego, przede wszystkim miejsce, plany zagospodarowania
przestrzennego, przestrzennego w razie ich braku – decyzje w sprawie warunków zabudowy i
zagospodarowania terenu.

2.

Wymagania związane z uzyskaniem powszechnego dostępu do informacji w tym monitoring
ś

rodowiska, rozpowszechnianie informacji o środowisku, postępowaniu w sprawie ocen oddziaływania na

ś

rodowisko.

3.

Niektóre inne rozstrzygnięcia określające przeznaczenie terenu oraz kształtujące uwarunkowania zw. Z
jego wykorzystaniem.

Planowanie i gospodarka przestrzenna jako instrument OŚ

Gospodarka przestrzenna to:

•

racjonalne planowanie w zarządzaniu gminami, miastami, powiatami i województwami

•

kształtowanie przestrzennej organizacji rozwoju społeczno-gospodarczego przez działalność działalność
zakresie:

- planowania przestrzennego
- gospodarki gruntami
- proponowania rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej
- proponowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego rozwoju gmin, miast i regionów
- łagodzenia regionalnych różnic w poziomie gospodarki i jakości życia ludzi
- OŚ i ekorozwoju
- formuowania zasad polityki przestrzennej na wszystkich szczeblach zarządzania
- organizacja współdziałania administracji samorządowej i rządowej oraz współpracy w ramach UE

•

całokształt działań związanych z organizacją użytkowania przestrzeni

Celem gospodarki przestrzennej jest:

- ochrona określonych wartości przestrzeni

Działania ochronne obejmują dążenie do zachowania równowagi pomiędzy elementami neutralnymi środowiska
a wytworami działalności człowieka.

•

racjonalne kształtowanie przestrzeni przez stymulowanie procesów gospodarczych

Kształtowanie przestrzeni to działania przekształceniowe związane z nowymi kierunkami rozwoju społeczno-
gospodarczego.

Ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.

Zasadą jest, że:
- ustalenie przeznaczenia terenu
- rozmieszczenie inwestycji celu publicznego
- określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu

następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Przestrzennego razie jego braku określenie
sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu

przy czym:
1.

lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu
publicznego

2.

sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o
warunkach zabudowy

Regulacja prawna procesu inwestycyjnego

Wśród najważniejszych z punktu widzenia OŚ przepisów regulujących obecnie proces inwestycyjny

wymienić należy:

- Ustawę o Inspekcji OŚ
- Ustawę Prawo geologiczne i górnicze
- Ustawę Prawo budowlane
- Ustawę o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym
- Ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych
- Ustawę Prawo OŚ
- Ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
- Ustawę o wprowadzeniu ustawy POŚ, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw

- Ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych
- Ustawę o ochronie przyrody.

Uogólnione etapy procesu inwestycyjnego

1.

Należy dokonać wyboru lokalizacji dla planowanej inwestycji,

2.

Należy sprawdzić, czy ta lokalizacja objęta jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego
w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów
zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu, przy czym lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o
lokalizacji inwestycji celu publicznego
- w przypadku istnienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego decyzje są wydawane,

3.

Trzeba określić czy planowana inwestycja jest przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na
ś

rodowisko,

4.

Po uzyskaniu dokumentów potwierdzających zbieżność inwestycji z warunkami zabudowy i
udokumentowaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, należy uzyskać pozwolenie
na budowę,

5.

Po uzyskaniu pozwolenia inwestor powinien zgłosić roboty budowlane i zawiadomić o terminie rozpoczęcia
robót budowlanych, a po zakończeniu prac, dokonać odbioru obiektu wraz z odpowiednimi instytucjami,
jeśli jest taka konieczność,

6.

Proces inwestycyjny kończy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego.

Etapy procesu inwestycyjnego z przedsięwzięciem oddziałującym na środowisko

Etapy procesu inwestycyjnego

Lokalizacja inwestycji

Postępowanie

poprzedzające

budowę lub zmianę

sposobu

użytkowania

Proces budowy

Oddanie do

użytkowania nowo

zbudowanego lub

zmodernizowanego

obiektu

Brak uchwalonego

MPZP

MPZP

uchwalony

Inwestycja

celu

publicznego

Pozostałe

inwestycje

Zgodność

z MPZP

Decyzja o

ustaleniu

lokalizacji
inwestycji

celu

publicznego

Decyzja o

warunkach

zabudowy

Dla określenia lokalizacji inwestycji możliwe jest:
- zidentyfikowanie numerów działek ewidencyjnych
- sprawdzenie informacji w rejestrze gruntów
- sprawdzenie stanu prawnego nieruchomości
- sprawdzenie przeznaczenia terenu

Postępowanie poprzedzające budowę lub zmianę sposobu użytkowania

PRZEDSIĘWZIĘCIA

mogące znacząco oddziaływać na środowisko

nie mogące znacząco oddziaływać na środowisko

przedsięwzięcia zawsze

wymagające raportu tzw.

z I grupy

przedsięwzięcia, dla

których wykonanie raportu

może być wymagane tzw.

z II grupy

mogące

znacząco

oddziaływać

na

ś

rodowisko,

z II grupy

mogące

znacząco

oddziaływać

na obszar

Natura 2000

Rozporządzenia w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
oraz szczególnych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko.

Określa:
- rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, wymagających sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko.
- rodzaje przedsięwzięć, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko może być
wymagany,
- przypadki, w jakich zmiany dokonywane w obiektach są kwalifikowane jako przedsięwzięcia mogące znacząco
oddziaływać na środowisko,
- szczegółowe uwarunkowania związane z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko.

Proces budowy

Proces budowy inwestycji z uwzględnieniem warunków związanych z OŚ

Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na

ś

rodowisko oraz obszar Natura 2000

Przedsięwzięcia nie należące do mogących znacząco

oddziaływać na środowisko

Procedura OOŚ – decyzja o środowiskowych

uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia

Decyzja: pozwolenie na budowę, zatwierdzenie

projektu budowlanego, zgłoszenie zmiany sposobu

użytkowania

Decyzja: pozwolenie na budowę, zatwierdzenie

projektu budowlanego, zgłoszenie zmiany sposobu

użytkowania

Wykonanie przedsięwzięcia

Wykonanie przedsięwzięcia

Uzyskanie wymaganych pozwoleń – decyzji

administracyjnych

Uzyskanie wymaganych pozwoleń – decyzji

administracyjnych

Zgłoszenie do użytkowania zgodnie z Prawem

budowlanym i ustawą POŚ

Zgłoszenie do użytkowania zgodnie z Prawem

budowlanym

Pozwolenie na budowę

•

jest decyzją administracyjna pozwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywania
robót budowlanych innych niż obiektu budowlanego

•

może dotyczyć całego zamierzenia budowlanego lub jego wydzielonej części

Jeśli pozwolenie na budowę dotyczy wydzielonej części, inwestor zobligowany jest przedstawić projekt
zagospodarowania trenu dla całego zamierzenia budowlanego.

Pozwolenie na budowę obejmuje:
- wykonanie
- odbudowę
- rozbudowę
- nadbudowę
- przebudowę
- remont

obiektu budowlanego (budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne i wielorodzinne, budynki gospodarcze,
garaże, budynki użyteczności publicznej).

Do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę, opatrzonego stosowną opłatą skarbową, należy dołączyć:
- decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
- oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
- wyrys z mapy ewidencji gruntów
- wypis z rejestrów gruntów
- projekt budowlany
- dokumenty poświadczające posiadanie przez projektantów wymaganych prawem właściwych uprawnień

Pozwolenie na budowę traci ważność, jeśli:
- budowa nie została rozpoczęta przed upływem 2 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna
- budowa została przerwana na okres dłuższy niż 2 lata.

Oddanie do użytkowania nowo zbudowanego lub zmodernizowanego obiektu

Pozwolenie na użytkowanie jest niezbędne, jeśli:
- na wzniesienie obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na budowę,
- obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie został nałożony w drodze decyzji,
- przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót
budowlanych.

Po zakończeniu realizacji inwestycji, kluczowe znaczenie ma ustalenie czy zrealizowane przedsięwzięcie spełnia
wszystkie wymagania dotyczące OŚ.

Oddanie do użytku obiektu (mając na uwadze OŚ) wymaga zawiadomienia:
- Inspekcję OŚ,
- Państwową Inspekcję Sanitarną,
- Państwową Inspekcję Pracy,
- Państwową Straż Pożarną.

Powyższe organy powinny zająć stanowisko w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem
budowlanym.

Pozwolenie na użytkowanie wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej na wniosek inwestora,
który ma obowiązek dołączyć do wniosku:

•

oryginał dziennika budowy z kserokopią decyzji o pozwoleniu na budowę wraz z załącznikiem graficznym
w formie planu zagospodarowania terenu,

•

oświadczenie kierownika budowy:

- o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę,
przepisami i obowiązującymi Polskimi Normami
- o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także – w razie korzystania – ulicy,
sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu,
- oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeśli eksploatacja wybudowanego obiektu
jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania,
- protokoły badań i sprawdzeń: sieci uzbrojenia terenu, instalacji, urządzeń technicznych przewodów
kominowych (protokoły badań i sprawdzeń w zakresie sieci uzbrojenia terenu powinny być wydane przez
dysponentów tych sieci).
- inwentaryzację geodezyjną powykonawczą,
- dodatkowo – w czasie zmian nie odstępujących w sposób istotny od zamierzonego projektu lub warunków
pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót – należy dołączyć kopie rysunków
wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także
uzupełniający opis.

W trakcie prowadzonego postępowania właściwy organ dokonuje czynności kontrolnych na miejscu budowy,
spisując stosowny protokół z wizji – oświadczenie o braku sprzeciwu lub uwag ze strony Inspekcji OŚ, Inspekcji
Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Straży Pożarnej. Kontrola ma na celu stwierdzenie
zgodności budowy z ustaleniami i warunkami określonymi w pozwoleniu na budowę.
OŚ w związku z wykonywaniem robót budowlanych niewymagających uzyskania pozwolenia na budowę.

Zgłoszenie określa:
- rodzaj,
- zakres,
- sposób wykonania,
- termin rozpoczęcia.

Organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót
budowlanych, jeżeli stwierdzi, ze może ono powodować:
- zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
- pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,
- pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych,
- wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

Samowola budowlana rozumiana jest jako:
- budowa bez wymaganego pozwolenia,
- niezgodnie z warunkami pozwolenia.

Jeżeli jest obiekt będący jeszcze w budowie, który:
1)

Jest zgodny z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwłaszcza z ustaleniami
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli taki plan nie istnieje to z ustaleniami decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

2)

Nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie umożliwiającym doprowadzenie
obiektu budowlanego (jego części) do stanu zgodnego z prawem

Obowiązkiem organu jest orzeczenie nakazu wstrzymania robót budowlanych, co następuje w drodze
postanowienia.

Postanowienie powinno m.in.:

•

ustalić wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy,

•

nałożyć na inwestora obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie:

- zaświadczenia gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta) o zgodność budowy z ustaleniami obowiązującego
MPZP, a w razie jego braku – zgodności z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
- projektu budowlanego wraz z wymaganymi opiniami, uzgodnieniami.

Jeżeli te wymagania nie zostaną spełnione organ ma obowiązek podjęcia decyzji nakazującej dokonanie
rozbioru.

Jeżeli wymagania zostały spełnione inwestor może wystąpić o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych,
wymaga to dalszego zatwierdzenia projektu budowlanego.

Reasumując
Samowola budowlana nie naruszająca przeznaczenia nieruchomości a jednocześnie wykonana w sposób zgodny
z wymaganiami techniczno-budowlanymi może zostać zalegalizowana.

Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) to procedura a nie dokument.

W prawie polskim przepisy dotyczące OOŚ zawarte są przede wszystkim w:
1. Ustawa POŚ (tytuł I, dział VI): trzy rozdziały regulujące kolejno:
- postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko i realizacji planów i programów,
- postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć,
- postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko.
2. Ustawa POŚ ( tytuł VIII, dział II) zawiera przepisy dotyczące komisji ds. ocen oddziaływania na środowisko.
3. Odpowiednich rozporządzeniach wykonawczych, szczególnie omawiane wcześniej rozporządzenie.
OOŚ – przedsięwzięcia planowane
Przegląd ekologiczny – przedsięwzięcia już istniejące.

Celem wykonywania OOŚ jest dostarczenie wydającemu pozwolenie, podmiotem włączonym w proces
decyzyjny, w tym zwłaszcza społeczeństwu, niezbędnych informacji na temat skutków planowanego planu,
programu czy przedsięwzięcia dla środowiska.

Zadania oceny:
- zebranie tych informacji, usystematyzowanie ich i przedstawienie w jasny i zrozumiały sposób, tak, aby
wszystkie podmioty włączone w proces decyzyjny miały pojęcie, jakie będą konsekwencje tej decyzji oraz
możliwych rozwiązań alternatywnych,
- dokumentacja oceny nie powinna mieć charakteru naukowego, jest informacją od ekspertów dla
niefachowców, stąd też ogromna rola streszczenia (jego wymogu) w języku niespecjalistycznym (niefachowym).

Co podlega ocenie w ramach OOŚ:
a)

oddziaływanie na:

- środowisko przyrodnicze (naturalne i przetworzone przez człowieka)
- środowisko materialne i dobra kultury,
- krajobraz.
- zdrowie i warunki życia ludzi,
- zachowanie społeczne
b)

rodzaje rozpatrywanych oddziaływań:

- bezpośrednie, np. wycięcie lasu czy budowanie drogi,
- pośrednie, np. zanieczyszczenie powietrza w wyniku ruchu samochodów na tej drodze,
- lokalne i transgraniczne,
- krótko-, średnio- i długookresowe,
- stałe i okresowe,
- skumulowane.

Rodzaje wariantów (obok wskazanego przez wnioskodawcę) rozpatrywanych rozpatrywanych ramach OOŚ:
- alternatywne wobec danego rozmieszczenia, np. autostrada czy droga kolejowa,
- w ramach danego zamierzenia:
- lokalizacyjne, np. obwodnica pn. czy pd.,
- technologiczne, np. technologia X czy Y,
- działania ochronne, np. ograniczenie ruchu czy ekran ochronny przed hałasem,
- wariant „niepodejmowania zamierzenia”,
- wariant „ekologiczny” tzn. najkorzystniejszy dla środowiska.

Na typową procedurę OOŚ składa się 5 elementów stałych i 3 ruchome:

1)

selekcja, kwalifikacja (tzw. „screening”)

2)

ustalenie zakresu (tzw. „scoping”)

3)

przygotowanie dokumentacji OOŚ

4)

wydanie rozstrzygnięcia w sprawie

5)

analiza porealizacyjna

oraz:

6)

konsultacje z organami OŚ (opinie, uzgodnienia)

7)

konsultacje społeczne (udział społeczeństwa)

8)

kontrola jakości.

Reasumując

W postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko określa się i ocenia:
1) Bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsiębiorstwa na:
- środowisko oraz zdrowie i warunki życia ludzi
- dobra materialne
- dobra kultury
- wzajemne oddziaływanie miedzy czynnikami, o których mowa w ww. punktach
- dostępność do złóż kopalin
2) Możliwość oraz sposoby zapobiegania i zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko
3) Wymagany zakres monitoringu.
W 2005 r. nastąpiły zmiany w systemie ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć poprzez:
1) wprowadzenie nowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia,
zwanej „decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach”

2) wprowadzenie nowej kategorii przedsięwzięć wymagających oceny „przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na obszar Natura 2000”

Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest warunkiem dopuszczającym do realizacji:
1)

planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek
sporządzenia raportu jest obligatoryjny (gr. I)

2)

planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek
sporządzenia raportu może zostać zatwierdzony (gr. II)

3)

planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, dla których
obowiązek sporządzenia raportu może zostać stwierdzony.

Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje przed uzyskaniem m.in.:
- decyzji o pozwoleniu na budowę, zatwierdzeniu projektu budowlanego, pozwoleniu na wznowienie robót,
- decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę obiektów,
- koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin,
- pozwolenia wodno-prawnego na wykonywanie urządzeń wodnych,
- decyzji o zmianie lasu na użytek rolny,
- decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady,
- decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej,

jak również przed dokonaniem zgłoszenia:
- budowy,
- zmiany sposobu użytkowania obiektu.

W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ określa:
1) rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia
2) warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji eksploatacji, z uwzględnieniem konieczności ochrony
przyrody, zabytków oraz ograniczenie uciążliwości dla terenów sąsiednich
3) wymagania dotyczące OŚ konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym
4) wymogi w zakresie przeciwdziałania skutków awarii przemysłowych, przemysłowych odniesieniu do
przedsięwzięć zaliczanych do zakładów stwarzających zagrożenie występowania poważnej awarii
5) wymogi w zakresie ograniczenia transgranicznego oddziaływania na środowisko w odniesieniu do
przedsięwzięć, dla których przeprowadzono postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na
ś

rodowisko

6) w przypadku, gdy stwierdzono obszar ograniczonego użytkowania.

Rodzaje dokumentacji związane z wykonywaniem oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko:
1.

Informacja o planowanym przedsięwzięciu,

2.

Raport o oddziaływaniu na środowisko.

Informacja służy selekcji i ustaleniu zakresu projektu.
Informacja o planowaniu przedsięwzięcia zawierać powinna w szczególności dane o:
- rodzaju, skali i usytuowaniu przedsięwzięcia,
- powierzchni zajmowanej nieruchomości, obiektu budowlanego, oraz o dotychczasowym sposobie ich
wykorzystywania, pokrycia szatą roślinną,
- rodzaju technologii,
- jeżeli są – wariantach przedsięwzięcia,
- przewidywana ilość wykorzystywanej wody i innych surowców, materiałów, paliw, energii,
- rozwiązaniach chroniących środowisko,
- przy zastosowaniu rozwiązań chroniących środowisko – o rodzajach i przewidywanej ilości wprowadzonych
do środowiska substancji i energii,
- możliwym trans granicznym oddziaływaniu na środowisko,
- obszarach podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody znajdujących się w zasięgu
planowanego przedsięwzięcia.
Raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać:

•

Opis planowanego przedsięwzięcia

- charakterystyka całego przedsięwzięcia i warunków wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji,
- główne cechy charakterystycznych procesów produkcyjnych,
- przewidywane wielkości emisji, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia,

•

Opis elementów przyrodniczych, środowiskowych, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania na
ś

rodowisko

•

Opis… i w bezpiecznym zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na
podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

•

Opis analizowanych wariantów, w tym:

- polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia,
- najkorzystniejszego dla środowiska,

•

określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów w tym również w
wypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego trans granicznego oddziaływania
na środowisko,

•

uzasadnienia wybranego przez … wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania ze środowiskiem, w
szczególności na:

- (…)
- powierzchni ziemi z uwzględnieniem ruchów… ziemi, klimat, krajobraz,
- dobra materialne,
- zabytki i krajobraz kulturowy,
- wzajemne oddziaływanie między elementami

•

opis przewidywanych znaczących … przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie:
wtórne, skumulowane, krótko-, średnio-, długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływanie prawa na
ś

rodowisko, wynikające z:

- istnienia przedsięwzięcia,
- wykorzystywania zasobów środowiska,
- emisji,

•

opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko,

•

wskazania czy dla planowanego przedsięwzięcia konieczne jest ustalenie obszaru ograniczonego
użytkowania, określenie granic takiego obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań
technicznych, budowlanych i sposobu korzystania z nich,

•

analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowaniem przedsięwzięcia,

•

przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy
i eksploatacji,

•

wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie
napotkano opracowując raport,

•

streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie,

•

nazwanie osób lub osób sporządzających raport,

•

ź

ródła informacji stanowiące podstawę…

Elementami procedury są:
1)

selekcja

2)

ustalenie zakresu raportu

3)

udział społeczny

4)

uzgodnienie

5)

decyzja.

Kluczowym elementem postępowania w przypadku przedsięwzięć, dla których raport może być wymagany:
- złożenie wniosku wraz z informacją o planowanym przedsięwzięciu,
- podanie wniosku wraz z informacją opinii organu uzgadniającego,
- rozpatrzenie ogólne organu i ustalenie na tej podstawie wymagań wykonania raportu i jego zakresu,
- wykonanie raportu,
- poddanie raportu procesowi udziału społeczeństwa i rozpoczęcie … uzgodnień, decyzji z organem
uzgadniającym,
- podanie decyzji wraz z uzasadnieniem do publicznej wiadomości.

W przypadku stwierdzenia braku wymagania wykonania raportu p.4 i 5 nie mają zastosowania.
Kluczowym elementem postępowania w przypadku przedsięwzięcia, dla którego raport jest zawsze wymagany:
Wystąpienie o ustalenie zakresu raportu (dobrowolna z wyjątkiem sytuacji, gdy jest oddziaływanie
transgraniczne.
Poddanie wniosku wraz z informacją opinii organu nadzorującego.

Rozpatrzenie opinii organu i ustalenie na tej podstawie zakresu…:
- złożenie wniosku z raportem,
- poddanie wniosku z raportem procedurze udziału społeczeństwa i opinii organu uzgadniającego,

- rozpatrzenie uwag i wniosków społeczeństwa,
- uzgodnienie decyzji z organem uzgadniającym,
- podanie decyzji z uzasadnieniem do publicznej wiadomości [5]

Selekcja (…do wykonania raportu) istotnym elementem postępowania … np. typ przedsięwzięcia, dla którego
raport może być wymagany tzn. przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.

Stwierdzenie obowiązku sporządzenia raportu następuje na podstawie:
- wniosku o wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
- informacji o planowanym przedsięwzięciu
Zakończenie etapu selekcji następuje na drodze postanowienia organu właściwego do wydania decyzji o
ś

rodowiskowych uwarunkowaniach.

W postanowieniach ORGAN stwierdza brak potrzeby sporządzania raportu, gdzie obszar spoza raportu.
W postanowieniu stwierdzającym obowiązek sporządzenia raportu organ określa jednocześnie zakres tego
rozporządzenia. Postanowienia organu umieszcza się w publicznie dostępnym wykazie.

Ustalenie zakresu raportu dotyczącego określa zakres informacji wymaganych w rozporządzeniu – w stopniu
uzasadnionym rodzajem i usytuowaniem przedsięwzięcia na skalę jego oddziaływania na środowisko - … prawa
do … w raporcie z większości wymagań przewidzianych w … tylko:
Całkowicie można zrezygnować z:
- przedstawienia raportu w formie graficznej,
- analizy możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem,
- przedstawienia propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia przed etapem jego
budowy i eksploatacji,
- wymagania opisu wariantu…

Dla przedsięwzięcia, dla którego raport zawsze jest wymagany … ustalenie zakresu raportu jest dobrowolne zaś
jeśli … przed wystąpieniem o wydanie decyzji … są do…

Udział społeczny – konsekwencje

Minusy:
- spowolnienie postępowania niekorzystne dla osoby zainteresowanej szybkim podjęciem decyzji, np. inwestora
ubiegającego się o pozwolenie na budowę (wysłuchanie i rozważenie uwag społeczeństwa wymaga czasu),
- dodatkowa praca dla organu,
- wystąpienie z nieuzasadnionymi roszczeniami, oddziaływanie skarg,
- dodatkowe koszty związane z powiadomieniami i prowadzeniem procedury.

Plusy:
- możliwość podjęcia lepszych decyzji,
- uzyskanie większej ilości informacji,
- możliwość poznania interesantów wszystkich stron,
- uniknięcie nieporozumień,
- szanse na społeczna akceptację.

Kryterium interesu

Prawny
- wnioskodawca, właściwy termin na planowanie jest przedsięwzięcia i osoba której przysługują do
nieruchomości ma prawa (użytkownicy). Mogą to być właściciele gruntów sąsiadujących z terenem
planowanego przedsięwzięcia (przyszłe oddziaływanie, możliwy zakres ich prawa własności przez utrudnienie w
korzystaniu z nieruchomości lub obszaru jej …

Faktyczny
- osoba, której nie przystępuje w danej sprawie … ale faktycznie mogą odczuć jej skutki (osoby korzystające z
zielonych terenów rekreacyjnych, na których planowana jest budowa fabryki)

Społeczny (publiczny)
Osoby występujące w danej sprawie w celu ochrony … (w interesie społecznym, występuje często organ
społeczny, np. ekologiczne)

Szczególne miejsce – strona

Stroną mogą być:
- osoba fizyczna i osoba prawna (ukończone 18 lat),
- jednostka organizacyjna.

Procedura udziału społeczeństwa
„Każdy w … określ. w ustawie ma prawo do uzasadnienia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu
OŚ lub przyjęcia projektu polityki, strategii planu lub i planu zagospodarowaniu przestrzennego.”

Na przewidziane w ustawie procesy u.s. składają się następujące elementy:
- umieszczenie danych o dokonaniach dotyczących postępowania w publicznym dostępnym wykazie podanym
do publicznej wiadomości podstawowych informacji o prowadzonym postępowaniu i możliwości uczestniczenia
w nim.

- zapoznanie się przez społeczeństwo z dokumentacją sprawy,
- złożenie uwag i wniosków,
- rozpatrzenie ich przez organ,
- umieszczenie w publicznie dostępnym wykazie danych o podjętym rozstrzygnięciu (decyzja, planowanie,
programowanie),
- podanie do publicznej wiadomości informacji o umieszczeniu w wykazie w/w danych i o możliwości
zapoznania się z rozstrzyga z towarzyszącymi mu informacjami o zgłoszonych uwagach i wnioskach…

Zawiadomienie stron z podaniem do publicznej wiadomości
I-sza skierowana do stron postęp następuje po raz 1 po wszczęciu postępowania. 2-e …

Procedury wymagające udziału społeczeństwa ustaw POŚ …
Opracowanie polityki, strategii planów programowania wymagana jest w sprawie OOŚ:
- wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realne …
- opracowanie polityki … programów OŚ, programów naprawczych dotyczących ochrony powietrza, przed
hałasem, wydanie pozwolenia zintegrowanego, opracowanie … planu operacyjnego ratowania związanego z
wystąpieniem awarii przemysłowych.

Prowadzenie procesów inwestycyjnych zależne jest od:
- prawidłowości kwalifikacji inwestycji pod względem jej oddziaływania na środowisko,

Przestrzeganie procedur dotyczy:
- ustaleń planu miejscowego,
- wydania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy,
- przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i wydania
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięć,
- wydania decyzji o pozwoleniu na budowę (przyjęcia zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania)
- zgodności wykonanego rozporządzenia oddziaływania na środowisko z wymaganym postanowieniem
określającym zakres raportu z wymaganiami wynikającymi z charakteru inwestycji,
- wykaz wymaganych przepisów lub określonych w decyzji administracyjnej względem i środków technicznych
chroniących środowisko,
- zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych wynikających z obowiązujących przepisów lub ustalenia
w uzgodnieniu formalno-prawnym (decyzji administracyjnych),
- dotrzymywanie standardów emisyjnych,
- zgodność zastosowanych rozwiązań technicznych z projektem budowlanym,
- uzyskanie wymaganych zaświadczeń i pozwoleń z zakresu OŚ.