Ochrona środowiska w procesie inwestycyjno - budowlanym

Według ustawy Prawo ochrony środowiska, przez ochronę środowiska rozumie się ,,podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej”.

Ochrona ta w szczególności polega na:

• racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

• przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,

• przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Oddziaływanie człowieka na środowisko może być bezpośrednie lub pośrednie. Oddziaływanie bezpośrednie obejmuje poczynania powodujące natychmiastowe skutki,
np. przekształcanie rzeźby terenu i powstawanie bezglebowych nieużytków w następstwie robót budowlanych i niwelacyjnych. W oddziaływaniu pośrednim uczestniczy określony element środowiska ( najczęściej woda lub powietrze), transportujący obciążający czynnik
z miejsca powstania do miejsca oddziaływania.

Działalność człowieka powoduje zanieczyszczenie środowiska, rozumiane jako stan,
w którym stężenie substancji uznanych za szkodliwe, obce lub zbędne przekracza ich średnią zawartość w środowisku będącym w równowadze lub dopuszczalne normy.

Klasyfikacja zanieczyszczeń:

1. W zależności od miejsca powstania:

   • przemysłowe,

   • komunalne,

   • transportowe,

   • rolnicze.

2. W zależności od rodzaju środka zanieczyszczającego:

• materialne: stałe ciekłe i gazowe,

  • pozamaterialne: termiczne, akustyczne, promieniowanie radioaktywne i elektromagnetyczne oraz wibracje.

1. W zależności od elementów ulegających zanieczyszczeniu:

   • zanieczyszczenia powietrza,

   • zanieczyszczenia wód,

   • zanieczyszczenia gleby i ziemi,

   • zanieczyszczenia przestrzeni.

Kłopotliwym i uciążliwym rodzajem zanieczyszczeń są odpady stałe. Wymagają one coraz więcej powierzchni składowych oraz zanieczyszczają wody gruntowe i powietrze atmosferyczne.

Całokształt działań prowadzonych w zakresie ochrony środowiska jest pochodną polityki ekologicznej państwa czyli ,,świadomej i celowej działalności państwa, która polega na racjonalnym kształtowaniu środowiska przyrodniczego poprzez jego właściwe użytkowanie
i ochronę, na podstawie poznanych praw przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych. Podstawowe cele polityki ekologicznej to:

• określanie celów procesów ochronnych,

• określanie podstawowych warunków osiągnięcia celów,

• przewidywanie przeszkód uniemożliwiających spełnienie tych warunków,

• wskazanie najkorzystniejszych sposobów osiągnięcia wyznaczonych celów.

W realizacji polityki ekologicznej zostało wypracowanych kilka praktycznych zasad .

1. Zasada „zanieczyszczający płaci” implikuje ponoszenie kosztów ochrony środowiska przez sprawcę zanieczyszczenia. Jest to elementarna zasada powszechnie akceptowana. Zgodnie z nią, we wszystkich przypadkach, kiedy udaje się jednoznacznie ustalić odpowiedzialność za użytkowanie
   i zanieczyszczanie środowiska przyrodniczego, koszty tej działalności powinien ponosić sprawca. Zasada ta stanowi praktyczną realizacją polityki reaktywnej, nie budzi wątpliwości prawnych i spełnia wymóg sprawiedliwości społecznej. Jednak zwraca się uwagę, że zanieczyszczający przerzuca część swoich kosztów na nabywców i w rzeczywistości trudno określić, kto i w jakiej części płaci za obciążenie środowiska. Z drugiej zaś strony za pozytywne uznaje się przerzucenie części opłat ekologicznych na konsumentów, bo może to ich zniechęcić do nabywania produktów o dużej uciążliwości środowiskowej.

2. Zasada „likwidacji zanieczyszczeń u źródła” (inaczej: „zasada prewencji”) stanowi niezbędne uzupełnienie poprzedniej zasady i oznacza przejście do polityki prewentywnej. Zasada ta wprowadza hierarchię działań przy wyborze środków zapobiegawczych i sposobów likwidacji skutków zagrożeń. Zgodnie
   z nią działania zapobiegawcze szereguje się w następującym porządku hierarchicznym:

   • unikanie wytwarzania zanieczyszczeń polegające na przebudowie dotychczasowych modeli produkcji i konsumpcji w kierunku zmniejszenia presji na środowisko;

   • recykling polegający na tworzeniu zamkniętych obiegów surowców
     i materiałów, odzysku energii wody oraz surowców ze ścieków i odpadów, gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich wprowadzania do środowiska;

   • neutralizacja zanieczyszczeń, oczyszczanie ścieków i gazów odlotowych, neutralizacja i składowanie odpadów stałych.

3. Zasada „płaci użytkownik” oznacza, że użytkownik dobra, powodujący
   w procesie jego konsumpcji lub użytkowania negatywne zjawiska ekologiczne, jest obciążony z tego tytułu określonymi opłatami finansowymi. Może
   to przybierać formę opłat na rzecz wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych, np. oczyszczalni ścieków lub firmy zajmującej się zbiórką i utylizacja odpadów komunalnych.

4. Zasada „płacą poszkodowani” oznacza dobrowolne włączenie się poszkodowanych w realizację zadań ochronnych podmiotu zanieczyszczającego środowisko albo subwencjonowanie przedsięwzięć ochronnych ze środków publicznych. Może to mieć uzasadnienie wtedy, gdy koszty działań proekologicznych (zainstalowanie urządzeń ochronnych lub zmiana technologii na bardziej przyjazną dla środowiska) są większe od korzyści, jakie uzyskałby podmiot zanieczyszczający z zainwestowania w ochronę środowiska. Zasada ta może być stosowana tylko na krótki okres. W innym przypadku oznacza subwencjonowanie emitenta zanieczyszczeń i nie zachęca go do zmiany postępowania.

5. Zasada „wspólnej odpowiedzialności” oznacza subwencje ze środków publicznych na likwidowanie starych źródeł zagrażających środowisku (np. wysypiska odpadów) lub realizację przedsięwzięć ochronnych w skali regionalnej.

Sferą działalności gospodarczej, w której problematyka ochrony środowiska występuje
we wszystkich swoich aspektach i całej złożoności jest działalność inwestycyjna. Stąd, ochrona środowiska w przygotowaniu i realizacji inwestycji budowlanych stawia sobie za zadanie doprowadzenie do tego, aby podejmowane przedsięwzięcia były możliwie najmniej szkodliwe dla środowiska.

Realizacji wyżej wymienionego celu służy egzekwowanie przez organy administracji uczestniczące w procesie inwestycyjno-budowlanym stosowania przez inwestorów: przepisów materialno-prawnych i przepisów proceduralnych, przestrzegania technologicznych norm dopuszczalnych poziomów emisji zanieczyszczeń oraz uzyskiwania pozwoleń określających zakres i sposób korzystania z poszczególnych składników środowiska.

1. Przepisy materialno – prawne, określają ograniczenia w działalności inwestycyjnej wynikające z postulatu ochrony środowiska i formułują szczegółowe wymagania
   w tym zakresie. Najważniejsze z nich są zawarte w:

• ustawie z dnia 27 marca 2007 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 ze zm.),

• ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623),

• ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zm.),

• ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.),

• ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r.
  Nr 239, poz. 2019 ze zm.),

• ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm.),

• ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom
  w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz.493 ze zm.),

• ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach
  i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399 ze zm.),

• ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zm.),

• ustawie z dnia 3 października 2008 r. – Udostępnianie informacji
  o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.).

Oprócz wyżej wymienionych są jeszcze ustawy zawierające uregulowania odnoszące się do specyficznych przypadków inwestycji lub inwestycji realizowanych na pewnych terenach (np. na terenach zamkniętych lub na obszarach pasa przybrzeżnego i portów morskich). Określają one dodatkowe albo odrębne wymagania w stosunku do procesu inwestycyjnego tych przedsięwzięć (najbardziej znana jest Ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz. U. Nr 42, poz. 340 ze zm.)).

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym określa „zakres
i sposoby postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na określone cele oraz ustala zasady ich zagospodarowania i zabudowy, przyjmując ład przestrzenny
i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań”. Ustawa zawiera m.in. ogólne zapisy mówiące o tym, iż w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym na szczeblu wojewódzkim gminnym (studium, plany miejscowe) uwzględnia się „wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych”.

Inwestycje budowlane mogą być lokalizowane bezpośrednio na podstawie ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (w przypadku, gdy teren zamierzonego przedsięwzięcia jest objęty takim planem) lub na postawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wzizt). Plan miejscowy wskazuje w gminie tereny do zainwestowania oraz określa ich przeznaczenie
z zachowaniem zasad ochrony środowiska. Jeżeli część opisowa planu wyklucza realizację inwestycji mogącej znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, zapis o przemysłowym zagospodarowaniu terenu z wyłączeniem planowanego rodzaju działalności jest dla inwestora informacją o braku możliwości zrealizowania przedsięwzięcia. Inwestor musi również respektować wszelkie nakazy, zakazy i ograniczenia w budowie, rozbudowie lub przebudowie obiektów budowlanych wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzja o warunkach zabudowy musi być poprzedzona wnioskiem inwestora, zawierającym m.in. podstawowe dane charakteryzujące wpływ przedsięwzięcia na środowisko, oraz określać warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych m.in. w zakresie ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Ustawa Prawo budowlane wśród wymagań podstawowych, jakie powinien spełniać obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, wymienia odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne oraz ochrony środowiska, a także ochronę przed hałasem i drganiami. Z innych uregulowań ustawy bezpośrednio odnoszących się do problematyki ochrony środowiska należy wymienić:

• możliwość nałożenia na inwestora w decyzji o pozwoleniu na budowę obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, a także obowiązku zapewnienia nadzoru autorskiego, m. in. w przypadkach przewidywanego wpływu na środowisko obiektu lub robót budowlanych,

• wyszczególnienie wśród podstawowych obowiązków projektanta konieczności opracowania projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami decyzji
  o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia,

• zobowiązanie kierownika budowy do zabezpieczenia podlegających ochronie elementów środowiska przyrodniczego i kulturowego znajdujących
  się na placu budowy,

• nałożenie, w każdym przypadku, obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dla przedsięwzięć, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, oraz dla przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000,

• uzależnienie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego od uprzedniego przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli jest ona wymagana przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r.
  o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
  na środowisko,

• zobowiązanie organu administracji architektoniczno – budowlanej do sprawdzenia, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, zgodności projektu budowlanego z wymaganiami ochrony środowiska określonymi w decyzji
  o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia,

– odstąpienie od określenia maksymalnego terminu na wydanie decyzji
o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, po upływie którego organ administracji architektoniczno
– budowlanej płaci karę w przypadku przedsięwzięć podlegających ocenie oddziaływania na środowisko albo oddziaływania na obszar Natura 2000,

• uzależnienie wydania decyzji o wznowieniu robót od spełnienia takich samych warunków jak w przypadku decyzji o pozwoleniu na budowę.

Ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ) określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów. Jako przepis o charakterze ogólnym zawiera podstawowe zasady regulujące ochronę środowiska, w tym:

• zobowiązanie jednostek podejmujących działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko do zapobiegania temu oddziaływaniu (art. 6),

• wprowadzenie zasady „zanieczyszczający płaci” (art. 7 „1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. 2. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu.”).

• określenie celów oraz procedur tworzenia i wdrażania polityki ekologicznej państwa.

Ustawa zawiera ogólne przepisy odnoszące się do zapewnienia ochrony środowiska
w procesie inwestycyjnym. W trakcie przygotowania i realizacji inwestycji należy zapewnić oszczędne korzystanie z terenu. Wymóg ten jest adresowany
w szczególności do projektantów, organów administracji ustalających warunki zabudowy i zagospodarowania terenu oraz organów administracji właściwych
do spraw wywłaszczania nieruchomości.

Ustawa zawiera również postanowienia zobowiązujące inwestora do ochrony środowiska na obszarze prowadzenia prac, a w szczególności do ochrony gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych. Wykorzystywanie
i przekształcanie elementów do puszcze się tylko w zakresie koniecznym dla realizacji konkretnej inwestycji. W przypadkach, kiedy ochrona elementów przyrodniczych nie jest możliwa, należy podejmować działania mające na celu naprawienie wyrządzonych szkód, w szczególności przez kompensację przyrodniczą (kompensacja przyrodnicza: „zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację i zachowanie walorów krajobrazowych”). Zakres obowiązków inwestora w tych kwestiach określa szczegółowo organ administracji architektoniczno – budowlanej w pozwoleniu na budowę. W przypadku przedsięwzięć, dla których została przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko, wymagany zakres kompensacji przyrodniczej określa decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach oraz inne decyzje, przed wydaniem których została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Dalej, ustawa określa wymagania, jakie musi spełniać nowo zbudowany lub przebudowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub instalacja, aby modły być oddane do użytkowania. Należy do nich:

1. Wykonanie wymaganych przepisami lub określonych w decyzjach administracyjnych środków technicznych chroniących środowisko,

2. Zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych, wynikających
   z ustaw lub decyzji,

3. Uzyskanie wymaganych decyzji określających zakres i warunki korzystania ze środowiska,

4. Dotrzymywanie na etapie wymaganych prawem badań i sprawdzeń, wynikających z mocy prawa standardów emisyjnych oraz określonych
   w pozwoleniu warunków emisji.

Ponadto nowo zbudowany lub przebudowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub instalacja nie mogą być eksploatowane, jeżeli w okresie 30 dni od zakończenia rozruchu nie są dotrzymywane wynikające z mocy prawa standardy emisyjne albo określone w pozwoleniu warunki emisji, ustalone dla fazy po zakończeniu rozruchu.

Na 30 dni przed terminem oddania do użytkowania nowo zbudowanego lub przebudowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, inwestor jest obowiązany poinformować wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska
o planowanym terminie:

1. oddania do użytkowania nowo zbudowanego lub przebudowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji,

2. zakończenia rozruchu instalacji, jeżeli jest on przewidywany.

Ustawa Prawo ochrony środowiska zawiera również zapisy, które nakładają ograniczenia w lokalizacji przedsięwzięć oraz ograniczenia w użytkowaniu terenu wynikające m.in. z przepisów związanych z ochroną przed hałasem oraz
zapobieganiem poważnym awariom.

Ograniczenia ze względu na ochronę przed hałasem wynikają z określenia dopuszczalnych poziomów hałasu obowiązujących na poszczególnych rodzajach terenu przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego:

1. pod zabudowę mieszkaniową,

2. pod szpitale i domy opieki społecznej,

3. pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem młodzieży,

4. na cele uzdrowiskowe,

5. na cele rekreacyjno – wypoczynkowe,

6. na cele mieszkaniowo – usługowe.

Dopuszczalne poziomy hałasu dla tych rodzajów terenów są określone
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ( Dz. U. Nr 120, poz. 826).
Na poszczególnych rodzajach terenów wymienionych w rozporządzeniu nie można więc lokalizować przedsięwzięć generujących emisję hałasu ponad dopuszczony poziom. Dla terenów nie wymienionych w POŚ i w rozporządzeniu (np. tereny przemysłowe, grunty rolne) nie obowiązują żadne ograniczenia w inwestowaniu
z uwagi na standardy jakości środowiska w zakresie hałasu. Jeżeli na terenach przeznaczonych do działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania znajduje się zabudowa mieszkaniowa, szpitale, domy opieki społecznej lub budynki związane ze stałym albo czasowym pobytem dzieci i młodzieży, ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych zapewniających właściwe warunki akustyczne w budynkach. W razie braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kwalifikacji terenu do któregoś z rodzajów wyszczególnionych w POŚ dokonuje organ właściwy do wydania decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzji o ustaleniu warunków zabudowy. Organ ten kieruje się faktycznym zagospodarowaniem i wykorzystaniem tego
i sąsiednich terenów.

Dla działalności inwestycyjnej mogą mieć także znaczenie wymagania POŚ
w zakresie tzw. obszarów cichych (obszary takie - w aglomeracji lub poza nią - może wyznaczyć rada powiatu, po uprzednim uzgodnieniu z właściwym miejscowo wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta, określając wymagania zapewniające utrzymanie hałasu co najmniej na istniejącym poziomie) oraz lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, w tym w szczególności zagrożenie wystąpienia poważnych awarii.

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych wprowadza ilościową ochronę wymienionych gruntów polegającą m.in. na ograniczaniu ich przeznaczania na cele nierolnicze i nieleśne. Ustawa przewiduje różne instrumenty prawne określające zasady dokonywania zmian przeznaczenia gruntów. Na cele nierolnicze (nieleśne) przeznacza się przede wszystkim grunty rolne najniższej jakości oznaczone w ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku - inne grunty o najniższej przydatności produkcyjnej. Co prawda nie oznacza to zakazu zmiany przeznaczania gruntów o wyższej wartości produkcyjnej, niemniej jednak taka zmiana powinna mieć charakter wyjątkowy. Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych (leśnych) na cele nierolnicze (nieleśne) następuje w zasadzie wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W przypadku, gdy jest to uzasadnione polityką przestrzenną gminy, zmiana przeznaczenia gruntu rolnego (leśnego) przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie, zmiana przeznaczenia gruntu musi zostać dokonana w miejscowym planie zagospodarowania (tzw. decyzja o odrolnieniu gruntu). W drugim etapie, jeszcze przed uzyskaniem pozwolenia na budowę, inwestor powinien uzyskać decyzję zezwalającą na rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowania gruntu (decyzja o wyłączeniu gruntu z produkcji rolnej lub leśnej).

1. Procedury okołoinwestycyjne, dotyczą wszystkich stadiów przygotowania, właściwej realizacji oraz użytkowania inwestycji. Zgodnie z powyższym, inwestycja budowlana podlega:

   • konieczności sprawdzenia pod względem zgodnościa z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

   • przygotowaniu oceny oddziaływania inwestycji na środowisko,

   • przygotowaniu i złożeniu wniosku o ustalenie warunków zabudowy
     i zagospodarowania, jeżeli nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

   • wydaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

   • uzyskaniu wymaganych prawem opinii, pozwoleń, uzgodnień oraz sprawdzeniu rozwiązań projektowych,

   • uzyskaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,

   • uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę,

   • uzyskaniu uzgodnień dotyczących ochrony środowiska w trakcie budowy,

   • uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie.

Szczególnie istotnym elementem procedur okołoinwestycyjnych jest przygotowanie ocen oddziaływania inwestycji na środowisko (OOŚ). Takie oceny są wymagane dla przedsięwzięć szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz mogących pogorszyć stan środowiska przyrodniczego (po kwalifikacji organu administracyjnego prowadzącego postępowanie). Wykaz przedsięwzięć wymagających lub mogących wymagać OOŚ zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r.
w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U.
z 2010 r. Nr 213, poz. 1397)

Ocenę oddziaływania na środowisko przedsięwzięć budowlanych przeprowadza się w ramach:

1. Postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DoŚU) (OOŚ przeprowadza organ właściwy do wydania DoŚU)

2. Postępowania w sprawie wydania decyzji o:

   1. pozwoleniu na budowę,

   2. zatwierdzeniu projektu budowlanego,

   3. pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych

   4. zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (OOŚ przeprowadza Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska).

Podstawowy cel oceny oddziaływania na środowisko: wprowadzenie do procesu inwestycyjnego zagadnień ochrony środowiska. Stąd, oceny oddziaływania na środowisko stanowią podstawę uzgodnień dokonywanych przed wydaniem wszystkich decyzji wymaganych w procesie inwestycyjnym.

Uzyskanie DoŚU jest wymagane dla:

1. Przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
   (I grupa przedsięwzięć) - zawsze wymagają OOŚ i raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,

2. Przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko
   (II grupa przedsięwzięć) -wymagają OOŚ, gdy organ w drodze postanowienia stwierdzi, iż mogą znacząco oddziaływać (po uprzednim przeprowadzeniu etapu kwalifikowania).

Wniosek inwestora o wydanie DoŚU powinien zawierać:

1. Dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
   (I grupa) – raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko;
   w przypadku gdy wnioskodawca złożył wniosek o ustalenie zakresu raportu
   – kartę informacyjną przedsięwzięcia;

2. Dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać
   na środowisko (II grupa) – kartę informacyjną przedsięwzięcia;

3. Kopię mapy ewidencyjnej obejmującej teren przedsięwzięcia i zasięg oddziaływania;

4. Wypis z ewidencji gruntów obejmujący teren przedsięwzięcia i zasięg oddziaływania;

5. Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub informację o braku mpzp - w przypadku gdy organem wydającym DoŚU jest RDOŚ.

DoŚU dla inwestycji budowlanych wydaje uprawniony organ:

1. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska – w przypadku przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (drogi i inne),

2. wójt, burmistrz, prezydent miasta (pozostałe przypadki).

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest ważna 4 lata. Termin ten może uleć wydłużeniu o dwa lata, jeżeli realizacja planowanej inwestycji budowlanej przebiega etapowo i nie zmieniły się warunki określone w DoŚU.

Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach powinno nastąpić przed wystąpieniem inwestora z wnioskiem o wydanie jakiejkolwiek decyzji warunkującej realizację przedsięwzięcia. Jeżeli planowany obiekt budowlany wymaga uzyskania decyzji wzizt i o pozwoleniu na budowę, inwestor wnioskuje o jedną decyzję
o środowiskowych uwarunkowaniach i dołącza ją do wniosku o wydanie kolejnej.

Dla niektórych rodzajów przedsięwzięć (tych wymagających pozwolenia na budowę, zezwolenia na realizację inwestycji drogowej albo zezwolenia na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego), OOŚ może przeprowadzana także po raz drugi (tzw. ponowna ocena). Ponowna ocena oddziaływania na środowisko jest przeprowadzana w ramach decyzji:

1. o pozwoleniu na budowę,

2. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,

3. o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Specjalnej procedury postępowania (tzw. oceny habitatowej) wymagają nie wymienione w żadnym wykazie przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na gatunki, siedliska lub obszary Natura 2000. Kwestie oddziaływania inwestycji budowlanej na obszar Natura 2000 są rozstrzygane na etapie wydawania:

1. decyzji DoŚU (gdy budowa może jednocześnie potencjalnie lub znacząco oddziaływać na środowisko),

2. decyzji o pozwoleniu na budowę,

3. decyzji indywidualnej (pozwolenia wodnoprawnego, zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów i in.) oraz,

4. w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko.

Jeżeli organ odpowiedzialny za wydanie którejś z wymienionych decyzji administracyjnych uzna, że przedsięwzięcie (w tym roboty budowlane wymagające zgłoszenia) może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, wydaje postanowienie zobowiązujące inwestora do przedłożenia regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska podstawowych informacji o przedsięwzięciu. Po stwierdzeniu znaczącego oddziaływania, regionalny dyrektor ochrony środowiska wydaje postanowienie o obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko
i sporządzenia raportu¹. W sytuacji przeciwnej, inwestorowi wydawane jest zaświadczenie o braku potrzeby przeprowadzenia oceny.

O ile wynik oceny oddziaływania na środowisko ma doprowadzić do wyboru najlepszego wariantu inwestycyjnego z punktu widzenia wymogów środowiskowych,
o tyle wynik oceny habitatowej może być dla inwestora wyrokiem przesądzającym
o dopuszczalności jej realizacji na określonym terenie.

Z analizy wyżej wymienionych wymogów ochrony środowiska wynika, iż inwestycje budowlane można podzielić na:

• inwestycje mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,

• inwestycje mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko,

• inwestycje mogące mięć negatywny znaczący wpływ na obszary Natura 2000,

• pozostałe.

Rozpoczęcie robót budowlanych warunkuje uzyskanie przez inwestora ostatecznej decyzji
o pozwoleniu na budowę. W decyzji tej w razie potrzeby powinny być określone warunki zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych. Z decyzji wynikać powinien również obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, jeżeli jest to m.in. uzasadnione względami ochrony środowiska.

Rozpoczęcie prac budowlanych może wymagać od inwestora lub wykonawcy wcześniejszego uzyskania pozwolenia na wycinkę drzew lub krzewów znajdujących się na placu budowy. Wydający zezwolenie wójt, burmistrz albo prezydent miasta może uzależnić swoją decyzję od przesadzenia drzew lub krzewów we wskazane miejsce (jeżeli takie przesadzenie jest możliwe) albo od zastąpienia drzew lub krzewów przewidzianych do usunięcia innymi drzewami lub krzewami (zezwolenie warunkowe). Do wydawania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu robót budowlanych wpisanego do rejestru zabytków jest upoważniony wojewódzki konserwator zabytków.

W zależności od nałożonych na budowę obowiązków, po zakończeniu jej realizacji inwestor powinien zgłosić obiekt do użytkowania lub uzyskać pozwolenie na użytkowanie.
W odniesieniu do obiektów budowlanych, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia na użytkowanie, inwestor musi powiadomić o zakończeniu robót i zamiarze przystąpienia
do użytkowania obiektu przedstawicieli właściwych organów: Inspekcję Ochrony Środowiska, Inspekcję Sanitarną, Państwową Straż Pożarną. Organy te zajmują stanowisko
w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym.

---

1. Zakres raportu powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.↩