Czufut-Kale

Autor: Rafał Szostak
Data publikacji: 21.09.07 | Ostatnia modyfikacja: 21.09.07

W tym wykutym w skale mieście, jeszcze w latach siedemdziesiątych ub. wieku mieszkali
ludzie. Dziś po wszystkich mieszkańcach i dawnej potędze zostało wspomnienie.

Wykuwanie domów w miękkim kamieniu jest do dziś popularnym sposobem zdobywania
własnych czterech kątów w cieplejszych stronach. Także na Krymie. Ma to swoje zalety.
Latem jest chłodno, zimą ciepło, nie ma też ograniczeń przestrzennych. Ale są i wady;
problemy z wodą, nieczystościami, prądem. Kiedyś (i w wielu miejscach dziś) wszakże tym
się nie przejmowano.

Prawdopodobnie w V wieku n.e. na pionowym grzbiecie skalnym powstała tam strażnica
bizantyjska Fulli. Potem została zajęta przez Połowców, którzy nadali jej nazwę Kyrk Er i
rozbudowali do potężnej twierdzy. Tak potężnej, że Mongołowie pod dowództwem Nogaja,
by ją zdobyć w 1299 roku musieli używać machin oblężniczych.

Czufut-Kale było druga stolicą Chanatu Krymskiego (pierwszą był Sołchat, dziś Stary Krym,
wybrany przez samego Batu-Chana). Stąd rządzili chanowie Hadżi Gerej i Mengli Gerej. Po
tych czasach pozostało kilka grobowców, m. in. mauzoleum Dżanike-Chanym, córki chana
Tochtamysza, matki Hadżi Gereja.

Nową stolicę,

Bakczysaraj

, założyli tuż obok, 2,5 kilometra od starej. I miasto znów zmieniło

nazwę, na Czufut-Kale. Oznacza to twierdzę żydowską (çufut - Żyd, qale - twierdza).
Dlaczego? Bo muzułmanie i chrześcijanie przenieśli się do Bakczysaraju, a w mieście
pozostali Karaimi. To lud wyznający klasyczny judaizm, oparty na Torze (Starym
Testamencie), zwłaszcza Pięcioksiągu Mojżesza, a zupełnie odrzucający późniejsze dodatki,
w tym Talmud. Czufut-Kale pozostało karaimskim do dziś. Właśnie Karaimi (kilka rodzin)
jako ostatni opuścili skalne miasto. Dziś prowadzą tam restaurację ze swoją kuchnią i
oprowadzają turystów, nacisk kładąc na własny wkład w rozwój Krymu.

Wykute w skale mieszkania mają wszystko: okna, drzwi, kuchnie, spiżarnie. Ba, można nawet
spotkać kamienne tłocznie do wina. Mieszkania są często kilkukondygnacyjne. Ale są też
budowle wzniesione na skale, a nie wykute w niej. To wspomniane mauzoleum, Wrota
Wschodnie, kenesa (świątynia karaimska), meczet, oraz rezydencje ważniejszych
mieszkańców.

Ze skalnego miasta rozciąga się wspaniały widok na okoliczne kaniony.

Pomiędzy Czufut-Kale a

Bakczysarajem

znajduje się jeszcze jedno wykute w skale miejsce,

prawosławny Klasztor Uspienski. Zbudowali go mnisi bizantyjscy w VIII wieku. Monastyr
istniał nieprzerwanie do 1921 roku. Odrodził się w latach osiemdziesiątych, podczas
powolnego upadku ZSRR.