METODY DOCIERANIA DO ŹRÓDEŁ – BIBLIOGRAFIE

1

.

Wydawnictwa informacyjne: różnego rodzaju informatory – 1) wydawnictwa informacji bezpośredniej – podają
wiadomości z różnych dziedzin życia w układzie umożliwiającym szybkie dotarcie do poszukiwanej informacji np. słowniki,
encyklopedie, leksykony, kalendarze, atlasy (geograficzne, historyczne, przyrodnicze), informatory (turystyczne, telefoniczne,
adresowe), 2) wydawnictwa informacji pośredniej – zawierają informacje o innych źródłach informacji np. bibliografie,
katalogi (księgarskie, wydawnicze, drukowane katalogi bibliotek), przeglądy bibliograficzne i dokumentacyjne; są zazwyczaj
efektem pracy ośrodków informacji naukowej, są to np. wydawnictwa sygnalizujące (tzw. informacja ekspresowa), których
zadaniem jest jak najszybsze informowanie o ukazaniu się nowego lub nieznanego wcześniej źródła; czasopisma lub
elektroniczne bazy danych zawierające spisy treści czasopisma (tzw. current contents); wydawnictwa referujące (abstraktowe),
które zawierają dane o treści źródła, mają na celu dostarczenie informacji o źródle, pozwalają na zorientowanie się w treści na
tyle, aby można było określić przydatność tego źródła do określonych celów, podstawą takich wydawnictw są opisy
dokumentacyjne, zawierające dane o formie i treści źródła oraz o jego treści.

DEFINICJE I FUNKCJE BIBLIOGRAFII.

Bibliografia (z gr. biblion- książka i graphein – pisać, opisywać) –uporządkowany spis źródeł dobranych według ustalonych
kryteriów, sporządzony według ustalonych zasad oraz spełniający określone zadania informacyjne i ewidencyjno –
dokumentacyjne (rejestrowanie produkcji wydawniczej).
Definicje bibliografii:

-

uporządkowany spis źródeł opracowany według określonych zasad i posiadający funkcje informacyjne,

-

umiejętność praktyczna sporządzania bibliografii, czyli rozpoznawania i opisywania w sposób metodyczny różnego
rodzaju źródeł,

-

jedna z dziedzin nauki o książce, zajmująca się zagadnieniami teoretycznymi związanymi z opisywaniem źródeł,
rejestracją i statystyką wydawnictw oraz ich klasyfikacją.

Bibliografie to przewodniki w świecie źródeł, pełnią przede wszystkim funkcje informacyjne, dostarczając wiadomości w
zakresie piśmiennictwa poszukiwanego przez różnych użytkowników, służą także jako niezbędna pomoc samym
bibliotekarzom i pracownikom służb informacyjnych w ich działalności informacyjnej; pełnią także funkcje ewidencyjno –
dokumentacyjne, rejestrując ukazujące się w druku piśmiennictwo.
KRYTERIA PODZIAŁU

:

* kryterium doboru materiałów do bibliografii:
1) wydawniczo – formalne – dobór uwzględnia cechy wydawniczo – formalne źródeł, tzn. język, w jakim zostały napisane;
czas powstania i wydania; forma wydawnicza lub piśmiennicza; autor, jako sprawca źródła; do bibliografii uwzględniających
cechy wydawniczo – formalne źródeł należą: bibliografie narodowe, bibliografie regionalne i lokalne podmiotowe, bibliografie
osobowe (podmiotowe), bibliografie form wydawniczych i piśmienniczych;
2) treściowe (rzeczowe) – dobór uwzględniający treść źródeł: bibliografie wielkich działów piśmiennictwa, bibliografie
dziedzin, bibliografie zagadnień (regionalne przedmiotowe, osobowe przedmiotowe, zagadnień ogólnych);

cechy wydawniczo – formalne wyznaczają ZASIĘG BIBLIOGRAFII,

cechy treściowe wyznaczają ZAKRES BIBLIOGRAFII,

Zasięg i zakres bibliografii może być pełny lub ograniczony.
Zasięg bibliografii: terytorialny (uwzględnia się terytorium, na jakim źródła zostały wytworzone; pełny zasięg terytorialny –
bibliografie narodowe, ograniczony zasięg terytorialny – bibliografie regionalne i lokalne), językowy (określa język źródeł
zarejestrowanych w bibliografii, kryterium doboru jest język źródeł), chronologiczny (czas powstania lub wydania źródła,
dobór źródeł ze względu na chronologię piśmienniczą (czas powstania) lub wydawniczą (czas wydania), np. bibliografie
inkunabułów – druków XV – wiecznych, bibliografie starych druków – druków XV – XVIII wiecznych); wydawniczy
(kryterium formy wydawniczej zarejestrowanych źródeł, np. bibliografie druków zwartych – Przewodnik Bibliograficzny,
bibliografie wydawnictw ciągłych – Bibliografia Wydawnictw Ciągłych), piśmienniczy (kryterium forma piśmiennicza źródeł,
np. bibliografie słowników, encyklopedii, podręczników itp.)
Zakres bibliografii: pełny – bibliografie obejmujące źródła różnej treści z wszystkich źródeł, ograniczony – źródła z zakresu
jednej lub kilku dziedzin pokrewnych dotyczące określonych zagadnień.

1

Na podstawie: Sordylowa B., Informacja naukowa w Polsce: problemy teoretyczne, źródła, organizacja, Wrocław 1987;

Sordylowa B., Podstawowe zagadnienia informacji naukowej, Kraków 1977; Sordylowa B., Z problematyki bibliotek i
informacji naukowej, Warszawa 1997.

* kryterium zasięgu i zakresu bibliografii:
1) bibliografie ogólne – posiadają pełny zakres i zasięg, spis kompletnej produkcji wydawniczej przynajmniej jednego narodu
lub państwa bibliografia narodowa,
2) bibliografie specjalne – posiadają ograniczony zasięg i/lub zakres

wszystkie bibliografie treściowe oraz wszystkie

bibliografie wydawniczo – formalne z wyjątkiem bibliografii narodowych;

* kryterium chronologiczne:
1) retrospektywne– bibliografie ogólne i specjalne rejestrujące piśmiennictwo wydane w ściśle oznaczonym i zamkniętym
odcinku czasu,
2) bieżące – wykazują na bieżąco źródła ukazujące się w pewnych odcinkach czasu, np. co tydzień, co miesiąc itd., np.
„Przewodnik Bibliograficzny”, „Bibliografia Zawartości Czasopism”,
3) prospektywne – anonsują publikacje jeszcze nie wydane lecz zapowiadane przez wydawców, np. katalogi wydawnicze,
bibliografia księgarska – „Zapowiedzi Wydawnicze. Arkusz Zamówień” – wydawana jako tygodnik przez Składnicę
Księgarską;

*kryterium metody opracowania bibliografii:

elementy metody opracowania bibliografii: zasada doboru materiałów, zasada selekcji materiałów, metoda opisu

bibliograficznego;

# bibliografie pod względem doboru materiałów i selekcji:
1) kompletne – bibliografie narodowe, bibliografie osobowe;
2) selekcyjne - bibliografie specjalne treściowe dziedzin i zagadnień (nie obejmują źródeł o małej wartości merytorycznej),
tzw. bibliografie zalecające - spisy źródeł na dany temat (zagadnienie), pełnią funkcję poradników w zakresie literatury na
dany temat, zazwyczaj w tytule `poradnik bibliograficzny`, `materiały do bibliografii` itp.

# bibliografie pod względem metody opisu bibliograficznego:
1) bibliografie prymarne – opis opiera się na autopsji, czyli bezpośrednim oglądzie źródła (np. narodowe bibliografie bieżące),
zazwyczaj opis najpełniejszy wg trzeciego stopnia szczegółowości zgodnie z obowiązującą normą,
2) bibliografie pochodne – zawierają opisy bibliograficzne przejęte z innych źródeł, m. In. Z bibliografii prymarnych,
zazwyczaj opisy mniej pełne drugiego lub trzeciego stopnia szczegółowości, najczęściej bibliografie specjalne;

*kryterium stopnia rozwinięcia opisów bibliograficznych (rodzaju dostarczanych informacji):
1) bibliografie rejestracyjne – zawierają same opisy bibliograficzne bez dodatkowych informacji,
2) bibliografie adnotowane – opis bibliograficzny jest uzupełniony adnotacją wyjaśniającą lub zawartościową (spisem treści),
3) bibliografie analityczne – oprócz opisu bibliograficznego zawierają analizę, czyli dokładniejszą informację o treści źródła,
np. Bibliografia Analityczna Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (BA – BIN) – dodatek do „Przeglądu
Bibliograficznego”;

Formy bibliografii:
Kartoteka – wyjściowa forma bibliografii, zawiera opisy bibliograficzne publikacji na określony temat w postaci luźnych
kartek (fiszek bibliograficznych) uszeregowanych według określonego kryterium (najczęściej alfabetycznie), kartoteki
zagadnieniowe powstają w związku z gromadzeniem materiałów do pracy naukowej, kartoteki zagadnieniowe stanowią
początkowe stadium bibliografii przygotowywanej do druku; postać publikacji nadawana jest bibliografią o szczególnym
znaczeniu dla badań naukowych lub informacji naukowej.
Formy piśmiennicze bibliografii drukowanych:
 spis – zestawienie pozycji bibliograficznych w określonym porządku,
 omówienia bibliograficzne lub prezentacje stanu badań w danej dziedzinie lub na dany temat,
 monografie bibliograficzne – wynik pogłębionych badań bibliograficznych dotyczących zagadnienia, tematu lub osoby.
Formy wydawnicze bibliografii:
 publikowane jako wydawnictwa samoistne (zwarte lub ciągłe) – w postaci postać książki (jednotomowej lub

wielotomowej), broszury, czasopisma,

 publikowane jako wydawnictwa niesamoistne : część czasopisma – dodatek/wkładka do czasopisma, stała rubryka lub

dział; załącznik do dzieła książkowego – literatura przedmiotu, literatura wykorzystana, literatura cytowana,
kryptobibliografia (bibliografia załącznikowa – dołączana jako wykaz literatury przedmiotu do prac naukowych, mają
charakter selektywny).

także bibliografie w formie elektronicznej na dyskietkach, CD-ROM, w internecie np. Przewodnik Bibliograficzny – od

roku 1986 opracowywany w postaci komputerowej bazy danych, a od 1995 rozpowszechniany także na płytach CD – ROM.

Układy wewnętrzne bibliografii:
Na strukturę bibliografii w wersji opublikowanej składa się:
1) zrąb główny bibliografii - materiał bibliograficzny uporządkowany i posegregowany według określonego schematu,
2) aparat pomocniczy.
Układy wewnętrzne określają sposób szeregowania materiałów bibliograficznych w obrębie głównego zrębu bibliografii.
Układ wewnętrzny i aparat pomocniczy bibliografii decydują o sprawności informacyjnej spisów bibliograficznych i ich
funkcjonalności.
Podstawą każdej bibliografii są opisy bibliograficzne źródeł, zawierające dane umożliwiające identyfikację źródła:

nazwę autora (imię i nazwisko, pseudonim, kryptonim),

tytuł dzieła,

oznaczenie kolejności wydania,

miejsce i rok wydania liczbę stron,

*bibliografie adnotowane zawierają także różnego typu adnotacje o treści źródła,
Układ wewnętrzny bibliografii to określony sposób porządkowania opisów bibliograficznych źródeł w obrębie zrębu głównego
bibliografii. Stosując kryterium układu wewnętrznego wyróżnimy:
1) bibliografie o układzie formalnym (mechanicznym) – przy szeregowaniu materiałów bibliograficznych za podstawę bierze
się cechy wydawniczo – formalne źródeł (autor, tytuł, miejsce lub data wydania, język źródła); układy formalne:

a) alfabetyczny,
b) topograficzny,
c) typograficzny (wg drukarń),
d) chronologiczny,
e) glotyczny (wg języka),

2) bibliografie o układzie rzeczowym – przy szeregowaniu materiałów bibliograficznych za podstawę przyjmuje się treść
źródła – temat lub jego ujęcie; układy rzeczowe:

a) działowy,
b) systematyczny,
c) przedmiotowy,
d) klasowy.

Układy formalne bibliografii:
1) alfabetyczny – szereguje źródła wg porządku alfabetycznego autorów lub tytułów (dzieła anonimowe, prace zbiorowe,
czasopisma),
2) topograficzny – opiera się na kryterium miejsca wydania, może dotyczyć krajów , regionów lub miejscowości, niekiedy
łączony z układem typograficznym,
3) typograficzny – szeregowane według miejsca druku i drukarń, znajduje zastosowanie w bibliografiach dotyczących starego
piśmiennictwa (starych druków – XV – XVIII w. i inkunabułów – XV w.),
4) chronologiczny – dwojakiego rodzaju: chronologii wydawniczej (dat wydania opisywanych źródeł) lub tzw. chronologii
przedmiotowej (grupowanie materiałów bibliograficznych w obrębie ustalonych okresów chronologicznych, odpowiadających
treściowo danemu okresowi , spotykany w bibliografiach z zakresu historii, historii kultury i piśmiennictwa).
Układy rzeczowe bibliografii:
1) działowy – całość materiału zostaje rozdzielona na pewna liczbę działów podstawowych, które nie dzielą się już na dalsze
poddziały, wszystkie działy są równorzędne, a ich liczba zależy od ilości materiału; istnieje możliwość tworzenia nowych
działów z chwilą rozrostu materiału w niektórych działach; układ rzeczowy znajduje zastosowanie w bibliografiach ogólnych
(narodowych), obejmujących całokształt wiedzy oraz w bibliografiach specjalnych różnych dziedzin wiedzy; układ działowy
posiada „Przewodnik Bibliograficzny”;
2) systematyczny – układ hierarchiczny, w którym w obrębie określonych grup rzeczowych następują dalsze podziały, a
wyodrębnione poddziały są podporządkowane logicznie działom nadrzędnym; działy i poddziały różnych szczebli tworzą
razem pewien logiczny system; układ systematyczny piśmiennictwa bierze za podstawę klasyfikację nauk, może być
zastosowany do całokształtu piśmiennictwa lub też określonej dziedziny wiedzy; opiera się na z góry przyjętym schemacie
logicznym , w obrębie którego poddziały węższe powinny się wzajemnie wykluczać, a łącznie wyczerpywać pełny zakres
działu nadrzędnego ; schematowi układu systematycznego należy zapewnić możliwość dalszej rozbudowy w miarę rozwoju
danej nauki i wzrostu piśmiennictwa; najczęściej spotykany w bibliografiach specjalnych dziedzin i zagadnień, opiera się na
przyjętej klasyfikacji danej dziedziny

2

,

3) przedmiotowy – na zasadzie analogii do katalogów bibliotecznych przedmiotowych; podstawą szeregowania materiałów
bibliograficznych jest temat źródła; układ przedmiotowy szereguje materiał bibliograficzny w kolejności abecadłowej haseł
przedmiotowych; hasło przedmiotowe to wyraz lub zestaw wyrazów określających temat źródła; gdy źródło posiada więcej niż
jeden temat, wówczas jego treść określa kilka haseł przedmiotowych, hasło może być uzupełnione o tzw. określniki, które
bliżej precyzują temat źródła; układ przedmiotowy znajduje zastosowanie w bibliografiach dziedzin i zagadnień i w
bibliografiach bibliografii;
4) klasowy – materiał podzielony jest na klasy uszeregowane alfabetycznie, przy czym klasy nadrzędne występują równolegle
obok podrzędnych bez logicznego podporządkowania; układ rzadko spotykany;
5) krzyżowy – polega na połączeniu w szeregu abecadłowym kilku sposobów szeregowania, najczęściej według autorów,
tytułów dzieł oraz tematów.

APARAT POMOCNICZY BIBLIOGRAFII.
Na strukturę bibliografii w wersji opublikowanej składa się wykaz (spis) bibliograficzny, stanowiący zrąb główny bibliografii
oraz aparat pomocniczy ułatwiający korzystanie z bibliografii.

Materiały uzupełniające zrąb główny (spis bibliograficzny)

umożliwiają sprawne korzystanie z bibliografii. Aparat pomocniczy bibliografii tworzą głownie indeksy, a także inne spisy:

2

Np. w obrębie nauk prawnych działy zasadnicze: prawo antyczne, prawo międzynarodowe, prawo administracyjne, prawo

karne, prawo cywilne itd., każdy z działów posiada z kolei dalsze poddziały, aż do wyodrębnienia wąskich, specjalnych
zagadnień.

np. wykaz wykorzystanych źródeł, czasopism, wykaz skrótów i symboli graficznych użytych w bibliografii, spis treści
(ukazujący układ zrębu głównego, np. spis działów), tablice synchroniczne itp.
Indeksy (skorowidze) posiadają dużą wartość informacyjną, ujmują materiał zawarty w głównym zrębie bibliografii w sposób
bardzo skrótowy , a jednocześnie wieloaspektowy; każdy zapis indeksowy jest zaopatrzony we wskaźnik cyfrowy,
oznaczający numer pozycji bibliograficznej lub stronę; istnieją różnego rodzaju indeksy, układ indeksu jest odmienny od
układu zrębu bibliografii, np. jeśli bibliografia posiada układ systematyczny to indeks powinien być w układzie
przedmiotowym lub krzyżowym.
Rodzaje indeksów:
1) autorski – podają nazwiska autorów, współautorów, współpracowników, redaktorów, których prace zostały uwzględnione w
bibliografii,
2) alfabetyczny – wykazuje w porządku alfabetycznym nazwiska autorów, tytuły prac anonimowych, prac zbiorowych i
wydawnictw ciągłych,
3) osobowy – wymienia w porządku alfabetycznym autorów oraz osoby będące przedmiotem opracowań,
4) przedmiotowy – zamieszcza w porządku alfabetycznym tematy źródeł opisanych w bibliografii,
5) krzyżowy – obejmuje w układzie alfabetycznym autorów, tytuły oraz ważniejsze tematy przedmiotowe,
6) indeks nazw geograficznych – wykazuje w kolejności alfabetycznej nazwy miejscowości, regionów, krajów i innych
jednostek geograficznych.
* rzadziej spotykane indeksy: klasowy, systematyczny, chronologiczny.

BIEŻĄCA BIBLIOGRAFIA NARODOWA

.

Bibliografia narodowa należy do bibliografii ogólnych o nieograniczonym zakresie i zasięgu. Celem bowiem bibliografii
narodowej jest zarejestrowanie całości zasobów piśmiennictwa danego kraju. Zadanie to spełniają bibliografie narodowe
bieżące oraz retrospektywne. Bieżąca bibliografia narodowa (bbn) dąży do ujęcia całości aktualnej produkcji wydawniczej
danego państwa, którą rejestruje się najczęściej w formie periodycznych publikacji wydawanych w ustalonych odcinkach
czasu, np. co tydzień, co miesiąc lub rzadziej. Kryteria doboru materiałów do bibliografii narodowej: kryterium języka i
narodowości – rejestruje się całą produkcję wydawniczą w danym języku niezależnie od miejsca wydania, czyli również druki
wydane za granicą; kryterium państwowości – rejestruje się cały dorobek wydawniczy opublikowany w granicach państwa , w
tym także w innych językach.

Polska Bieżąca bibliografia narodowa jest opracowywana przez Instytut Bibliograficzny Biblioteki Narodowej, w jej skład
wchodzą:

1) Przewodnik Bibliograficzny.
2) Bibliografia Zawartości Czasopism.
3) Bibliografia Wydawnictw Ciągłych.
4) Polonica Zagraniczne. Bibliografia.

„Przewodnik Bibliograficzny. Urzędowy Wykaz Druków Wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej” – tygodnik
wydawany od 1946 r. przez Instytut Bibliograficzny Biblioteki Narodowej, rejestrujący na podstawie egzemplarza
obowiązkowego całość polskiej produkcji wydawniczej; kontynuacja „Urzędowego Wykazu Druków”

3

.

„Przewodnik Bibliograficzny” to podstawowy człon bieżącej bibliografii narodowej, szereguje on piśmiennictwo w układzie
systematycznym UKD

4

i zawiera 9 działów głównych i 62 działy szczegółowe; opisy podane w Przewodniku

Bibliograficznym opierają się na autopsji rejestrowanych wydawnictw; każdy numer zawiera: wykaz pozycji ujętych w
numerze; wykaz działów UKD; opisy bibliograficzne wydawnictw z bieżącej produkcji wydawniczej sporządzonych na
podstawie egzemplarzy obowiązkowych; indeks alfabetyczny wg haseł autorskich, tytułowych i korporatywnych – do każdego
rocznika Przewodnika Bibliograficznego ukazują się także skumulowane indeksy alfabetyczne i przedmiotowe.
Bibliografia Zawartości Czasopism (BZCz) – drugi człon bieżącej bibliografii narodowej, wydawany od 1947 r. jako
miesięcznik, rejestruje zawartość wybranych czasopism (artykuły, recenzje itp.); posiada układ działowy; podaje głównie
zawartość czasopism o charakterze naukowym, popularno – naukowym, fachowym, społeczno – kulturalnym, ukazujących się
z różną częstotliwością – od tygodniki po roczniki; uwzględnia się także wybrane dzienniki (Rzeczpospolita, Gazeta
Wyborcza); w zakresie materiału treściowego przeprowadzana jest selekcja (pomijane są np. listy do redakcji); każdy zeszyt
BZCz jest opracowywany w oparciu o te czasopisma, które napłynęły do Biblioteki Narodowej w danym miesiącu; każdy
zeszyt zawiera: spis rzeczy (wykaz działów i poddziałów), spis czasopism, opisy artykułów w układzie systematycznym,
indeksy autorskie i przedmiotowe; do każdego rocznika ukazują się indeksy skumulowane: alfabetyczny (autorów,

3

Urzędowy Wykaz Druków Wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej i Druków Polskich lub Polski Dotyczących wydawanych

za Granicą – wydawany od 1929 r.

4

Do 1985 r. układ rzeczowy – 26 działów w trzech nadrzędnych grupach: społeczeństwo, przyroda, kultura. UKD -

porządkuje materiał bibliograficzny według powiązanych ze sobą hierarchicznie grup: dziesięć grup podstawowych (działów)
oznaczonych cyframi od 0 do 9; każda z nich dzieli się na dziesięć poddziałów (działy drugiego stopnia) oznaczonych
dwucyfrowo (np.

poddziały działu 5 są oznaczone 50, 51, 52, 53 itd. do 59); każdy z nich dzieli się również na 10 poddziałów

niższego rzędu oznaczanych trzycyfrowo (np. 520, 521, 522 itd.); kolejne poddziały oznaczane są czterocyfrowo (po trzech
cyfrach stawia się kropkę: 520.0, 520.1, 520.2 itd.), system ten nosi nazwę Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, w 1905 r.
został przyjęty przez Międzynarodowy Instytut Bibliograficzny w Brukseli, obecnie UKD zawiera ponad 120 tys. symboli i
jest stosowany w ponad 60 państwach; system jest niezależny od języków narodowych i daje duże możliwości rozbudowy,
szczegółowość dziedzin wzrasta wraz z rozbudową systemu.

opracowujących, recenzentów, tłumaczy, kompozytorów), dzieł recenzowanych, przedmiotowy oraz spis czasopism
uwzględnionych w danym roczniku.

Bibliografia Wydawnictw Ciągłych – rejestruje czasopisma ukazujące się w Polsce (od dziennika do rocznika) oraz
czasopisma ukazujace się nieregularnie , wydawnictwa zbiorowe, kalendarze i sprawozdania ; ukazuje się od 1960 roku jako
rocznik w układzie alfabetycznym, dawniej jako Bibliografia Czasopism i Wydawnictw Zbiorowych.
Polonica Zagraniczne – („polonika” – [łac. polonica `to, co polskie`], rocznik zawierający opisy publikacji wydawanych za
granicą w języku polskim, także napisanych lub opracowanych przez Polaków lub tematycznie związanych z Polską, ukazyje
się od 1956 r., posiada układ rzeczowy.

BIBLIOGRAFIE Z ZAKRESU POLITOLOGII.

Dla politologów istotną wartość przedstawiają bibliografie stricte z zakresu politologii i nauk politycznych, a także z dziedzin
pokrewnych: historii, prawa, socjologii, demografii itp. Przykłady bibliografii przydatnych w badaniach politologicznych:

 Albrecht – Szymanowska W., Bibliografia Poznańskiego Czerwca 1956, Poznań 1996.
 Bergander H., Zbrodnia katyńska: bibliografia, wybór, Wrocław 1990.
 Bez cenzury: 1976-1989: literatura, ruch wydawniczy, teatr: bibliografia, red. J. Kandziora, Warszawa 1999.
 Bezrobocie w Polsce i w świecie : przyczyny, skutki, przeciwdziałanie - 1996 : (literatura polska i obca w wyborze), oprac. E. Wyglądała, Warszawa

1997.

 Bibliografia historii gospodarczej Drugiej Rzeczypospolitej, red. W. Morawski, Warszawa 1996.
 Bibliografia prac Instytutu Studiów Politycznych PAN 1990-2000, red. J. Fiszer;, Warszawa 2000..
 Bibliografia wydawnictw poufnych i służbowych Głównego Urzędu Statystycznego 1950-1988. Cz. 1, Spisy masowe i opracowania zbiorcze, oprac. B.

Łazowska, Warszawa 1998.

 Bibliografia wydawnictw poufnych i służbowych Głównego Urzędu Statystycznego 1950-1988.Cz. 2, Serie wydawnicze, oprac. B. Łazowska,

Warszawa 2000.

 Bibliography of bibliographies in political science, government and public policy; an adnotated and intensively indexed compilation of significant

books, pamphlets and articles, selected and processed by the Universal Reference System. Prepared under the direction of Alfred De Grazia, eneral
editor, Princeton 1968.

 Bożyk S., Bibliografia prawa konstytucyjnego 1944-1980, Białystok 1987.
 Chałupczak H., Browarek T., Zielińska N., Mniejszości narodowe w Polsce: materiały do bibliografii 1990-1996, Lublin 1998.
 Ciecierska L., Migracje 1995-1999 : (literatura polska i obca w wyborze), Warszawa 2000.
 Czerwiec '76 : bibliografia, oprac. M. Kaczmarska, E. Ukleja, Radom 1996.
 Derejczyk S., Konflikty zbrojne we współczesnym świecie: bibliografia za lata 1990-1996, Warszawa 1997.
 Dzieje parlamentaryzmu w Polsce XV-XX w. : (materiały bibliograficzne), oprac. K. Zieliński, Warszawa 1985.
 Harmon Robert B., A bibliography of bibliographies in political science, San Jose 1964.
 Harmon Robert B., Political science bibliographies, Metuchen 1973.
 Historia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej: materiały bibliograficzne 1948-1987, oprac. B. Iwańczyk-Patrycy, G. Skomoroch, E. Szadzińska,

Warszawa 1989.

 Integracja Polski z Unią Europejską w zakresie pracy i polityki społecznej 1993-2001, oprac. E. Wyglądała, Warszawa 2001.
 International bibliography of political science/ prepared by the International Political Science Association in co – operation with the International

Committee for Social Science Documentation and with the support of the International Studies Conference, Paris, UNESCO, 1956 - , serial, irregural.

 Jagoszewska J., Bibliografia szkolnictwa i oświaty na świecie 1989-1998, Stalowa Wola 2000.
 Konderak A., Bibliografia prasy opozycyjnej w PRL do wprowadzenia stanu wojennego, Lublin 1998.
 Materiały do bibliografii dziejów emigracji oraz skupisk polonijnych w Ameryce Północnej i Południowej w XIX i XX wieku, red. I. Paczyńska, A.

Pilch, Kraków 1979.

 Mienicki H., Bibliografia centralnego planowania finansowego w latach 1945-1984, Warszawa 1985.
 Mikołajczyk M., Bibliografia dialogu chrześcijańsko-żydowskiego w Polsce za lata 1945-1995, Warszawa 1997.
 Mioduchowska M., Materiały do bibliografii historii ruchu ludowego w latach 1864-1974: druki zwarte wydane w Polsce Ludowej (1945-1974),

Warszawa 1979.

 Mniejszość niemiecka w Polsce, oprac. M. Wąsowicz, Opole 1999.
 NATO: od konfrontacji do współpracy: bibliografia, oprac. A. Grodecki, Centralna Biblioteka Wojskowa, Warszawa 2000.
 Niemcy w polskiej literaturze naukowej i publicystyce 1989-1996: bibliografia, red. W. Góralski, Warszawa 1997.
 Nowe ruchy religijne - sekty: zestawienie bibliograficzne, oprac. E. Bladowska, J. Maciaszczyk, Łódź 2000.
 Olech U., Bibliografia zbrodni katyńskiej: materiały z lat 1993-1999, Centralna Biblioteka Wojskowa, Warszawa 2000.
 Olech U., Wojna polsko-sowiecka 1919-1921: materiały do bibliografii, Warszawa 1990.
 Plakowa H., Problematyka Trybunału Konstytucyjnego: (wybór bibliografii według stanu prawnego na dzień 15 października 1998 r.), Wydawnictwa

1998.

 Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (bibliografia w wyborze), oprac. G. Wysocka, Koszalin 1989.
 Pomoc społeczna 1993-1999 : (literatura polska i obca w wyborze), oprac. A. Kulesza, Warszawa 2000.
 Porębska A., Organizacja Narodów Zjednoczonych: zestawienie bibliograficzne 1989-1995, Kielce 1995.
 Publikacje dydaktyczne szkół wyższych z zakresu nauk społeczno-politycznych wydane w latach 1980-1988, oprac. D. Maciak, Warszawa 1988.
 Publikacje Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce: 1945-1982, oprac. S. Kania, Warszawa 1983.
 Reforma służby zdrowia - ubezpieczenia zdrowotne 1989-1997: (literatura polska w wyborze), oprac. A. Kulesza, Warszawa 1997.
 Sieroctwo społeczne (zestawienie bibliograficzne w wyborze), oprac. A. Pawłowicz, Lublin 1979.
 Śliwińska A., Subkultury młodzieżowe: wybór literatury z lat 1980-1994, Opole 1994.
 Słowiok A., Samorząd terytorialny: zestawienie bibliograficzne, Kielce 1991.
 Stankiewicz M., Prawa człowieka: zestawienie bibliograficzne, Łódź 1998.
 UNESCO 1945-1990 (zestaw bibliograficzny), oprac. G. Tajsich, Łódź 1990.
 Wielgat D., Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1945-1989, Lublin 1996.
 Wiktorowska A., Polska bibliografia prawnicza samorządu terytorialnego: 1840-1983, Wrocław 1986.
 Wyglenda E., Bibliografia plebiscytu i powstań śląskich: wybór, Opole 1979.