1. Rodniki (grupy) alkilowe

Nazwy rodników (grup) powstałych przez oderwanie jednego (lub więcej) atomu wodoru od alkanu
tworzymy zastępując charakterystyczną końcówkę –an końcówką –yl. Jednakże istnieje kilka grup,
które oprócz nazw systematycznych mają nazwy zwyczajowe. Nazwy te są tak popularne, że
IUPAC dopuszcza ich używanie. Grupy te to:

Nazwa zwyczajowa

Nazwa systematyczna

izopropyl

1-metyloetylu

izobutyl

2-metylopropylu

izopentyl

3-metylobutyl

tert-butyl

1,1-dimetyloetyl

tert-pentyl

1,1-dimetylopropyl

neopentyl

2,2-dimetylopropyl

winyl

etenyl

allil

prop-2-enyl

fenyl

benzyl

benzyliden

nazwy jedynie dla związków z wiązaniem
podwójnym/potrójnym lub dla identycznych
podstwników

benzylidyn

metylen (metyliden)

1. Grupy acylowe

Ogólna nazwa takiej grupy to acyl (

ac

id + -

yl

). Kwasy organiczne znane były od dawna, a ich

nazwy tworzono od materiału z którego je otrzymano (lub w którym występuje). Z uwagi na to, że
dawniej językiem w którym porozumiewali się badacze był język łaciński, rdzeń w nazwie kwasu
jest pochodzenia łacińskiego. Nazwy zwyczajowe grup otrzymanych z kwasu przez oderwanie
grupy hydroksylowej tworzone są z nazwy łacińskiej kwasu (rdzeń) do której dodajemy końcówkę
–yl. Nazwy systematyczne tworzone są z nazwy węglowodoru posiadającego taką samą liczbę
atomów węgla jak grupa do której dodawana jest końcówka –

oil

:

alkan

oil

.

Nazwa zwyczajowa

Nazwa systematyczna

formyl

metanoil

acetyl

etanoil

propionyl

propanoil

butyryl

butanoil

izobutyryl

2-metylopropanoil

akryloil

propenoil

metaakryloil

2-metylopropenoil

benzoil

ftaloil

tosyl

p-metylobenzenosulfonoil

2. Ważne węglowodory i inne pochodne

Węglowodory mające charakterystyczne rozgałęzienie na końcu łańcucha w nazwie zwyczajowej
mają przedrostek izo-. Nazwy wielu pochodnych tworzone są z nazw poznanych wcześniej grup.
Wiele związków aromatycznych znanych jest lepiej pod nazwą zwyczajową niż pod nazwą
systematyczną:

Nazwa zwyczajowa

Nazwa systematyczna

izobutan

2-metylopropan

neopentan

2,2-dimetylopropan

chlorek winylu

chloroeten

chlorek allilu

3-chloroprop-1-en

chlorek metylenu

dichlorometan

chloroform

trichlorometan

chlorek benzylu

fenylochlorometan

chlorek benzylidenu

fenylodichlorometan

chlorek benzylidynu

fenylotrichlorometan

beznylidenoaceton

4-fenylobut-3-en-2-on

styren

fenyloeten

anizol

metoksybenzen

fenetol

etoksybenzen

p-krezol

4-metylobenzenol

benzonitryl

benzenokarobonitryl

dibenzoil

1,2-difenyloetanodion

benzoina

1,2-difenylo-2-hydroksyetanon