Rozmiar szkód powodowanych przez czynniki abiotyczne w naszych lasach.

[źródło - PGL LP w liczbach - 2011]

„W roku 2010 (październik 2009 – wrzesień 2010) w Lasach Państwowych szkody spowodowane czynnikami
abiotycznymi stwierdzono na powierzchni 164,4 tys. ha drzewostanów w wieku powyżej 20 lat. Ponad 38 tys. ha
drzewostanów uległo uszkodzeniu w wyniku działania wiatru. Na ponad 68 tys. ha zarejestrowano szkody związane z
wahaniem poziomu wód gruntowych, na 54 tys. ha – z opadami śniegu, na 2,3 tys. ha – z imisjami zanieczyszczeń, a na
644 ha – z wystąpieniem niskich lub wysokich temperatur.
W 2010 r. szkody związane z działaniem czynników abiotycznych zanotowano na największej powierzchni (52,7 tys.
ha) w RDLP Katowice. Pod względem miąższości drewna pozyskanego z wywrotów i złomów największe szkody
wystąpiły na terenie RDLP Katowice (1045 tys. m3), Wrocław (939 tys. m3) i Krosno (378 tys. m3).
Z danych obejmujących lata 2006–2010 wynika, że lasy narażone są na stałą presję związaną ze skrajnie
niekorzystnymi warunkami termicznymi i z wahaniami poziomu wód gruntowych (mimo znaczącego spadku
powierzchni drzewostanów uszkodzonych przez ten czynnik w latach 2007–2009) oraz na losowe występowanie
pozostałych czynników”.

Syntetycznie... z powyższego wynika, że szkody od wiatru wykazują pewną fluktuację i występują
co pewien okres z wyższym natężeniem (nawet do 270 tys. ha w 2007 roku), wykazując stałe
natężenie między tymi okresami (ca 50 tys. ha/rok). W stosunku do szkód powodowanych przez
zakłócenia stosunków wodnych można zauważyć pewną stałość (constans) między 50 a 100 tys.
ha/rok. Stosunkowo niewielkie, ale także na stałym, podobnym rok rocznie poziomie występują
szkody od niskich i wysokich temperatur (do 10 tys. ha/rok). Szkody od śniegu występują na
podobnym poziomie do szkód spowodowanych zakłóceniem stosunków wodnych, jednak mniej
regularnie – lata z małymi skodami są przeplatane latami ze szkodami większymi – nie
przekraczają 100 tys. ha/rok.

31. Co to jest stres ?

W warunkach naturalnych rośliny są ciągle narażone na stres. Terminem tym określa się zarówno
czynnik działający na stres jak i stan organizmu wywołany tym czynnikiem. Należy jednak
rozróżnić:
–

czynnik stresowy (stresor) – stanowiący bodziec, oraz

–

reakcję stresową (stan stresowy), odpowiedź na ten bodziec jak również wynikający z niej stan

dostosowania organizmu.

Terminem czynnik stresowy określa się te wszystkie czynniki środowiska, których oddziaływanie
może doprowadzić do zaburzeń funkcji i struktury niekorzystnych dla roślin – są to zaówno
czynniki biotyczna jak i abiotyczne.
Reakcja organizmu może być lokalna – w miejscu wystąpienia czynnika stresowego (zranienie
korzenia, pędu w wyniku której może nastąpić np. zalanie żywicą) oraz systemiczna – gdy
zaatakowana tkanka „przekazuje” informację o tym fakcie do innych tkanek i organów, które
odpowiadają zamianami prowadzącymi do zwiększenia odporności na stres.

35. Specyficzne i niespecyficzne reakcje organizmu na stres.

Reakcja specyficzna dla stresora występuje, gdy atakuje on dobrze zdefiniowany cel. Przykładem
takiego celu dla stresora, którym może być intensywne promieniowanie, są błony tylakoidów.
Skrajnie duże naświetlenie może spowodować ich fotodestrukcję, szczególnie w chloroplastach
miękiszu palisadowego, co z kolei może prowadzić do obniżenia intensywności fotosyntez (to już
reakcja niespecyficzna).
Reakcja niespecyficzna występuje jeśli odpowiedzi na różne stresory są podobne. Przykładem
reakcji niespecyficznej jest synteza tzw. hormonów stresu – np. kwasu abscysynowego, etylenu.
Stymulacja syntezy tych hormonów umożliwia zarówno uruchomienie mechanizmów ochronnych,
pozwalających przetrwać działania czynnika stresowego (np. zrzucenie liście i ograniczenie
powierzchni transpiracji), lecz także zwiększenie odporności osobnika na następujący później,
silniej działający stres (np. dalszy spadek lub wzrost temperatury).