Obowiązki dziecka względem rodziców

To, że rodzice mają szereg obowiązków względem małoletniego
dziecka każdy wie. Nie każdy jednak wie, że małoletnie dziecko
również ma pewne obowiązki względem swoich rodziców – i to
nie tylko obowiązek posłuszeństwa.

Podstawowym obowiązkiem każdego dziecka jest pomoc we wspólnym
gospodarstwie. Pojęcie to jest szersze niż gospodarstwo domowe i może
obejmować również obowiązek pomocy w gospodarstwie produkcyjnym
rodziców. Powszechnie przyjmuje się, że obejmuje ono również pomoc w
prowadzonej przez rodziców lub rodzica działalności gospodarczej.

Pomocy ze strony dziecka musi odpowiadać fizycznym i duchowym siłom
dziecka – a przy tym jest możliwa tylko wtedy, gdy nie ucierpi na tym
jego wychowanie i zdobycie wykształcenia (uchwała SN z dnia 28
czerwca 1989 r., III CZP 65/89,). Przez analogię obowiązek takiej pomocy
dotyczy również dziecka w sytuacji gdy zamieszkuje ono u dziadków czy
starszego rodzeństwa.

Szczególny obowiązek spoczywa na małoletnim dziecku, które uzyskuje
dochód z własnej pracy. Zgodnie z art. 91 § 1 krio jest ono zobowiązane
do współfinansowania kosztów utrzymania rodziny. Konieczną przesłanką
warunkującą zastosowanie wspomnianego artykułu jest zamieszkiwanie
dziecka u rodziców, przez co należy rozumieć także mieszkanie u jednego
z nich, z tym zastrzeżeniem, że wówczas obowiązki określone w art. 91
ograniczają się do tego jednego z rodziców.

Dochód z własnej pracy dotyczyć może małoletniego, który ukończył 16-
rok życia i podjął zatrudnienie jako pracownik młodociany. Obowiązek
dziecka przyczyniania się do utrzymania rodziny, według przeważającego
w doktrynie stanowiska, nie ma charakteru alimentacyjnego. Dziecko jest
zobowiązane do uczestniczenia we współfinansowaniu kosztu utrzymania
rodziny tylko wtedy, gdy osiąga realny dochód z pracy. Nie ma więc w
tym przypadku zastosowania pojęcie „możliwości zarobkowych”, które
jest podstawową przesłanką ustalania obowiązku alimentacyjnego
rodziców względem dziecka.

Przez koszty utrzymania rodziny, o których mowa w art. 91 § 1 kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego, należy rozumieć koszty związane z
zaspokojeniem jej bieżących potrzeb, zarówno zbiorowych, jak i

1

indywidualnych poszczególnych członków rodziny, z uwzględnieniem
szczególnych okoliczności, np. choroby jednego z członków rodziny.

Art. 91 nie przewiduje żadnej sankcji za niewykonywanie przez dziecko
określonych w tym przepisie obowiązków. Nie oznacza to jednak, by
wyłączona była w takiej sytuacji ingerencja sądu opiekuńczego. Sąd
może bowiem pozbawić dziecko uprawnienia do rozporządzania swoim
zarobkiem, jeżeli nie wykonuje ono obowiązku wynikającego z art. 91 §
1, bądź wydać stosowne zarządzenia w trybie art. 100 krio.

2