Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

1

MODEL

ODPOWIEDZI I SCHEMA

T PUNKT

OW

ANIA

Poziom r

ozszerzony

Zadanie

Odpowiedzi

Uwagi

Punktacja

za czynność

za

zadanie

1

– za prawidłowe uzupełnienie tabeli:

Zapis ogólny konfiguracji elektronów walencyjnych

Nazwa grupy

Symbol bloku ener

getycznego

Wzór ogólny

tlenku

ns

1

litowce

s

X

2

O

(n – 1)d

3

ns

2

wanadowce

d

X

2

O

5

ns

2

np

2

węglowce

p

XO

2

1.1

za poprawne uzupełnienie

3 wierszy – 2 pkt 2 wierszy –1 pkt

za 1 wiersz

– 0 pkt

2

2

–

za napisanie wzoru i określenie rodzaju wiązania:

wzór:

CaCl

2

rodzaj wiązania:

jonowe

2.1

1

1

3

– za poprawny wzór elektronowy:

Cl

Cl

lub

Cl

Cl

Uczeń otrzymuje punkt za zapis:

B

B

B

B

3.1

1

2

–

za podanie, w którym rozpuszczalniku chlor się lepiej rozpuszcza i odniesienie tej właściwości do budowy cząsteczki Cl

2

:

Chlor

lepiej r

ozpuszcza się w r

ozpuszczalniku niepolarnym. Cząsteczka Cl

2

zawiera wiązanie kowalencyjne (ma budowę niepolarną).

3.2

1

4

– za prawidłowe równanie przemiany:

235 92

U +

1 0

n →

140 57

La +

94 35

Br

+ 2 ·

1 0

n

4.1

1

1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

2

5

– za prawidłowe wypełnienie całej tabeli:

Zdanie

P/F

1. Spośród powyższych izotopów największą trwałość wykazuje izotop

A.

F

2. Czas połowicznego rozpadu dla izotopu C wynosi dwa lata.

P

3. Po pięciu latach najwięcej rozpadnie się izotopu B.

F

5.1

1

1

6

a) za poprawne uzupełnienie zdań: Przedstawione

na

rysunku

I nakładanie

się

orbitali

atomowych

2p

x

/ 2p

y

/ 2p

z

atomów

tlenu

z

orbitalami

zhybrydyzowanymi

atomu

węgla

prowadzi

do

powstania

wiązań

typu

σ / π.

Na

rysunku

II

przedstawiono

sposób

tworzenia

wiązań

typu

σ

/ π

, które

powstają

w

wy

-

niku

czołowego

/ bocznego

nakładania

się

orbitali

atomowych

2p

x

/

2p

y

/

2p

z

atomów

tlenu z orbitalami

atomowymi

/ zhybrydyzowanymi atomu węgla.

6.1

1

2

b) za poprawne uzupełnienie zdań: Atom

węgla

w

cząsteczce

tlenku

węgla(IV)

wykazuje

hybrydyzację

sp

/ sp

2

/ sp

3

. Czą

-

steczka CO

2

ma budowę

liniową

/ kątową / płaską / p

rzestrzenną.

6.2

1

7

a)

za podanie prawidłowej odpowiedzi i poprawne uzasadnienie:

Po podniesieniu temperatury układu wartość K

zmaleje

.

Uzasadnienie:

Podwyższenie temperatury układu (dla pr

ocesów egzoenerge

-

tycznych) zgodnie z

r

egułą przekory powoduje przesunięcie stanu równowagi

reakcji w

lewo (w

str

onę tworzenia substratów) – wartość K maleje.

lub inne poprawne uza

-

sadnienie odnoszące się do reguły przekory

7.1

1

2

b)

za podanie prawidłowej odpowiedzi:

Po zwiększeniu ciśnienia w układzie wydajność procesu

wzr

ośnie

.

7.2

1

8

– za poprawny zakres temperatur:

45–80ºC

lub

powyżej

44ºC do 80ºC

8.1

1

1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

3

9

– za poprawną metodę

– za obliczenia i wynik z jednostką:

1,

57

mo

l

dm

3

CV

n

mZ

mo

l

dm

mo

l

dm

mola

c

==

⋅=

11

3

3

3

3

=0

,0

4d

m0

,0

4d

m0

,0

4

zzyli

mo

l

dm

p

n

C

Cd

M

C

k

=0

,0

4m

ol

a

1

3

1

100

28

7

28

7

=

⋅

⋅

=

=

%

,

,

mmo

l

dm

mola

mole

HC

l

3

3

1

3

3

28

7

3

Vn

=1

dm

0,

02

dm

0,

04

dm

=

,

–

−−

==

=

xx

n

C

=6

2

moli

moli

mola

mola

mo

l

2

2

62

87

31

3

31

3

–,

,

,

ddm

3

=

1,

57

mo

l

dm

3

lub inna poprawna metoda

9.1

1 1

2

10

– za każdy poprawnie uzupełniony wiersz tabeli:

W

arunki

Wzory związków

1. Po wprowadzeniu do wody obniża wartość pH.

NO

2

, Mn

2

O

7

, (NH

4

)

2

SO

4

, C

6

H

5

OH

2.

Reaguje

z mocnym

kwasem

oraz

mocną

zasadą.

ZnO,

Al(OH)

3

10.1

2 x 1

2

11

–

za prawidłowe obserwacje w obydwóch probówkach:

Probówka 1:

W

ydziela się brunatny gaz, powstały r

oztwór

ma barwę niebieską.

Probówka 2:

W

ydzielają się pęcherzyki bezbarwnego gazu, powstały r

oztwór

jest bezbarwny

.

Uczeń otrzymuje punkt gdy napisze, że w pro

-

bówce 1 powstał roztwór o

barwie zielononiebie

-

skiej

lub

zielonej

.

11.1

2 x 1

2

12

–

za prawidłowe równania reakcji:

Probówka 1:

Cu + 2NO

– 3

+ 4H

+

= Cu

2+

+ 2NO

2

+ 2H

2

O

Probówka 2:

2Al + 6H

+

= 2Al

3+

+ 3H

2

12.1

2 x 1

2

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

4

13

a)

za prawidłowe równania procesów redukcji i utleniania:

Równanie procesu redukcji:

I

2

+ 2e

–

→ 2I

–

/ (x 5)

Równanie procesu utleniania:

I

2

+ 12OH

–

→ 2IO

– 3

+ 6H

2

O + 10e

–

lub

inny

poprawny

zapis

13.1

2 x 1

3

b)

za prawidłowy dobór współczynników stechiometrycznych:

6I

2

+

12

KOH =

10

KI +

2KIO

3

+

6H

2

O

lub:

3I

2

+

6KOH =

5KI +

(1)

KIO

3

+

3H

2

O

13.2

1

14

a)

za prawidłowe równanie w formie cząsteczkowej:

NaHCO

3

+ HCl = NaCl + CO

2

+ H

2

O

14.1

1

3

b)

za określenie barwy wskaźnika i prawidłowe równanie reakcji:

Barwa wskaźnika:

niebieska

Uzasadnienie:

BaH

2

+ 2H

2

O = Ba

2+

+ 2OH

–

+ 2H

2

lu

b

Ba(OH)

2

→ Ba

2+

+ 2OH

–

14.2

1

c)

za

prawidłowe

obserwacje:

W

ytrącił

się

(brunatny)

osad,

który

(w

temperaturze

pokojowej) po dodaniu nadmiaru odczynnika nie r

ozpuszcza się.

Lub inne poprawne określenie barwy

.

Uczeń otrzymuje punkt jesli napisze, że

osad

po dodaniu nadmiaru odczynnika r

ozpuszcza

się, tworząc r

oztwór

(o barwie żółtej)

.

14.3

1

15

– za poprawną metodę – za obliczenia i wynik z jednostką:

0,16 cm

3

Ag

=

0,

0001

mo

l

1d

m

=1

0

mo

l

dm

=A

gC

l

+

3

–4

3

r

+–

 

 

 

 ⋅



I



 

 

 

 

 

⋅

⋅

czyli

Cl

=

Ag

=

1,

61

0

10

=1

,6

10

–

r

+

–10

–4

I

––6

3

3

Cl

H

–6

mo

l

dm

=1

dm

czyli

==

1,

61

0m

ol

a

pH

=2

=>

–+

Vn

n

⋅

HH=

10

mo

l

dm

=

1,

61

0

10

dm

=1

,6

10

dm

+–

2

3

k

–6

–2

3–

4

 

 

⋅

⋅

V

33

=

0,

16

cm

3

lub inna poprawna metoda

15.1

1 1

2

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

5

16

– za prawidłowe uzupełnienie schematów:

NaNO

2(aq)

KMnO

4(aq)

KOH

(aq)

K

2

Cr

2

O

7(aq)

H

2

SO

4

NaNO

2(aq)

K

2

Cr

2

O

7(aq)

1

2

3

Jeżeli uczeń w probówce nr 3 wśród odczynników

nie uwzględni H

2

SO

4

, to

otrzymuje punkt.

Uczeń nie traci punktów za brak zapisu (aq).

16.1

3 x 1

3

17

– za poprawną metodę – za obliczenia i wynik z jednostką:

0,281 mola

V

1

= 0,25 · 0,5 = 0,125

mo

l

dm

s

3

⋅

Po

pierwszej

sekundzie

ubywa

0,125

mola

N

2

O

5

z

przestrzeni

reakcyjnej

o

objętości

1 dm

3

.

0,5 – 0,125 = 0,375 mola – pozostaje N

2

O

5

po 1 sekundzie

V

2

= 0,25 · 0,375 = 0,094

mo

l

dm

s

3

⋅

0,375 – 0,094 =

0,281 mola

– pozostaje N

2

O

5

po 2 sekundzie

17.1

1 1

2

18

a)

– za poprawną metodę

– za obliczenia i wynik z jednostką:

149,33 dm

3

m

r

=

30

100

20

=

150

g

⋅

m

wody

= 230 g – 150 g = 80 g

Obliczenie łącznej objętości gazów: 18 g H

2

O – 33,6 dm

3

(H

2

i O

2

)

80 g –

x

x =

149,33 dm

3

lub inna poprawna metoda

18.1

1 1

3

b) za wybór właściwej substancji:

NaNO

3

18.2

1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

6

19

– za poprawną metodę – za obliczenia i wynik z jednostką:

0,059 V

EE

CV

EE

Ag

Ag

C

Ag

Ag

C

|

|

,

lo

g,

,

+

+

=°

+=

+

=°

+

1

2

0

059

1

08

0

00

1

559

1

08

00

059

0

741

2

lo

g,

,,

CV

V

=+

−=

+

SEM = +0,80

V

– 0,741

V

=

0,059 V

lub inna poprawna metoda

19.1

1 1

2

20

– za prawidłowo uzupełniony rysunek:

klu

cz

ele

ktr

olity

czn

y

Ag

Ag

C

1Ag

+

C

2Ag

+

Kie

ru

ne

k pr

ze

pływu

e

le

ktr

onó

w

(

+

)

katoda

(

–

)

anoda

20.1

1

1

21

– za poprawny wzór i nazwę izomeru: Wzór:

CH

3

CH

3

H

3

C

Nazwa:

1,2,3-trimetylocyklopr

opan

21.1

1

1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

7

22

– za prawidłowe uzupełnienie zdań:

1.

Reakcja

metylobenzenu

z chlorem

pod

wpływem

światła

przebiega

zgodnie

z mecha

-

nizmem

nukleofilowym

/ elektrofilowym

/ wolnor

odnikowym

. Pod

wpływem

światła

z

cząsteczek

chloru

powstają

wolne r

odniki

/

czynniki

nuklofilowe

/

czynniki

elek

-

trofilowe,

które

atakują

fragment

alifatyczny

/

aromatyczny

metylobenzenu.

Wśród

or

ganicznych

produktów

tej

reakcji

znajdzie

się

chlor

ofenylometan

/

1-chloro-2-me

-

tylobenzen / 1-chloro-3-metylobenzen.

2.

Reakcja

metylobenzenu

z

chlorem

w

obecności

chlorku

glinu

przebiega

zgodnie

z

mechanizm

em

nukleofilowym

/

elektr

ofilowym

/

wolnorodnikowym.

Pod

wpły

-

wem

katalizat

ora

z

cząstec

zek

chloru

powstają

wolne

rodniki

/ czynniki

nuklofilowe

/

czynniki

elektr

ofilowe

, które

atakują

fragment

alifaty

czny

/ ar

omatyczny

metyloben

-

zenu.

Wśród

głównych

or

ganicznych

produktów

tej

reakcji

znajdzie

się

chlorofenylo

-

metan /

1-chlor

o-2-metylobenzen

/ 1-chloro-3-metylobenzen.

22.1

2 x 1

2

23

a) za poprawnie zapisane równanie reakcji:

CH

C

H

3

C

H

3

+ HCl

(st

ęż.

)

OH

CH

C

H

3

C

H

3

+ H

2

O

Cl

ZnCl

2

23.1

1

2

b) za prawidłową obserwację:

Zmętnienie pojawia się po kilku minutach.

23.2

1

24

– za napisanie równania reakcji:

6C

+3

H+

1

2

O=

CH

OH

graf

it

2(

g)

2(

g)

65

(s

)

Jeśli uczeń nie uwzględ

-

ni stanu skupienia

reagentów

, otrzymuje

punkt.

24.1

1

3

– za poprawną metodę – za obliczenia i wynik z jednostką:

–164,52 kJ/mol

lub

–164,52 kJ

∆H

o

= 6

· ∆H

1

o

+ 3

· ∆H

2

o

+ (–1)

· ∆H

3

o

∆H

o

= 6

· (–393,50) + 3

· (–285,84) + (–1)

· (–3054) =

–164,52 kJ

24.2

1 1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

8

25

a)

za poprawną nazwę systematyczną oraz wzór sumaryczny odczynnika:

Nazwa ketonu:

pr

opanon

Wzór odczynnika Grignarda:

CH

3

MgBr

25.1

1

3

b)

za poprawnie zapisane równania dwóch etapów:

Równanie 1 etapu:

MgBr

C

+ CO

2

=

O

OMgBr

Równanie 2 etapu:

C

+ HBr

=

+ MgBr

2

O

OH

C

O

OMgBr

25.2

2 x 1

26

a) za wybór odpowiedniej probówki:

4

26.1

1

5

b) za wskazanie numeru probówki o szafirowym zabarwieniu:

2

26.2

1

c)

za poprawnie sformułowane obserwacje:

W

pr

obówce 3 nie widać zamian,

natomiast w

pr

obówce 4 pojawia się fioletowe zabarwienie

.

lub inne poprawne okre

-

ślenie barwy

26.3

1

d)

za poprawnie uzupełnione wnioski z doświadczenia:

Cukrem, który nie wykazywał właściwości redukujących, jest

sachar

oza.

W

probówce, która zawierała

fruktozę

, powstał ceglastoczerwony osad

tlenku

miedzi(I)

, a w probówce, w której była

sachar

oza

, otrzymano czarny osad

tlenku

miedzi(II)

.

26.4

za 5 poprawnych uzupełnień – 2 pkt 4 i 3 poprawne uzu

-

pełnienia –1 pkt 2, 1 lub brak po

-

prawnych uzupeł

-

nień – 0 pkt

27

a)

za wybór odpowiedniego kwasu i poprawne uzasadnienie:

CCl

3

COOH, ponieważ ma największą wartość stałej dysocjacji.

27.1

1

2

b)

za poprawną odpowiedź wraz z uzasadnieniem:

Im więcej atomów chloru w cząsteczce kwasu etanowego, tym moc wiązania O–H w grupie karboksylowej maleje.

27.2

1

Dokument pobrany przez:

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor P

. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 2013

Z

K
am

or

9

28

– za prawidłowe uzupełnienie tabeli:

Zdanie

P/F

1. Cząsteczka dopy wykazuje czynność optyczną.

P

2. Pod względem budowy cząsteczka dopy jest

β-aminokwasem.

F

3.

Pod wpływem wodnego roztworu chlorku żelaza(III) przyjmuje granato

-

wofioletowe zabarwienie.

P

28.1

1

1

29

– za poprawne uzupełnienie równania:

+

H

3

N

C

H

+

O

H

–

+

H

2

O

CH

2

OH

COO

–

H

2

N

C

H

CH

2

OH

COO

–

29.1

1

1

30

– za prawidłowy wzór fosfolipidu:

H

2

C

O

H

C

O

H

2

C

O

C

17

H

35

C

O

C

17

H

35

C

O

O

P

OH

OH

30.1

1

1

Dokument pobrany przez: