Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

1

MODEL

ODPOWIEDZI I SCHEMA

T PUNKT

OW

ANIA

Poziom r

ozszerzony

Zadanie

Odpowiedzi

Uwagi

Punktacja

za czynność

za

zadanie

1

a) za poprawne uzupełnienie tabeli:

Konfiguracja elektronów

walencyjnych

Symbol pierwiastka

Nazwa grupy

Numer okresu

4s

1

3d

5

(lub

3d

5

4s

1

)

Cr

chr

omowce

4

1.1

1

2

b) za poprawne uzasadnienie:

W

yjaśnienie:

Połowiczne zapełnienie podpowłoki d jest energetycznie korzystne.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

1.2

1

2

– za poprawne uzupełnienie podpunktów I-III:

I. E

Na → Na

+

<

E

Cl → Cl

+

II. E

Mg → Mg

+

<

E

Mg

+

→ Mg

2+

III. E

Cl → Cl

–

>

E

Br→ Br

–

2.1

1

1

3

– za poprawne uzasadnienie:

Atom sodu ma większy pr

omień niż atom chloru. Jego elektr

on walencyjny jest bardziej

oddalony od jądra atomowego i łatwiej go oderwać – potrzeba mni

ejszej energii jonizacji.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

3.1

1

1

4

– za poprawne uzupełnienie tabeli:

P /

F

Ener

gia cząsteczki N

2

jest wyższa w porównaniu z en

er

gią izolowanych ato

mów

azotu.

F

W

iązanie typu

s w cząsteczce N

2

tworzy się w wyniku nakładania orbitali 2p

x

atomów azotu.

P

Niewiążące (wolne) pary elektronowe w

cząsteczce N

2

stanowią pary elektronowe

z

poziomów �

2p

y

–2p

y

i �

2p

z

–2p

z

.

F

4.1

1

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

2

5

– za poprawne uzupełnienie równania przemiany promieniotwórczej:

92

238

82

206

UP

→+

−

b+

86

2

4

-1

0

αβ

5.1

1

1

6

– za poprawną metodę rozwiązania – za obliczenia i wynik z jednostką:

8 dni

X:

T

1/2

= 2 dni

Y:

T

1/2

= 4 dni

Przykładowe r

ozwiązanie:

100

50

25

12

56

25

25

22

22

4

%%

%,

%,

%

%

dni

dni

dni

dni

dn

→



→



→



→



ii

dni

→



→



12

56

25

4

,%

,%

Masy izotopów X i

Y

będą takie same po upływie

8 dni

od rozpoczęcia obserwacji.

lub inna

poprawna metoda

rozwiązania

6.1

1 1

2

7

a) za poprawnie narysowany wzór elektronowy kreskowy:

O

H

lub

–

O

H

–

lub

O

H

lub

–

O

H

–

7.1

1

3

b) za podanie poprawnej nazwy wiązania i uzasadnienie mechanizmu jego powstawania.

Nazwa wiązania:

(wiązanie) koordynacyjne

Aniony wodor

otlenowe są donorami wolnych par

elektr

onowych, zaś kation glinu ich

akceptor

em.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

7.2

1

c) za poprawnie zapisane równanie reakcji w formie jonowej skróconej: 2Al + 2OH

–

+ 6H

2

O → 2[Al(OH)

4

]

–

+ 3H

2

7.3

1

8

– za poprawne uzupełnienie tabeli:

W

arunek

Oznaczenia literowe

związków

Orbitale

wszystkich

atomów

węgla

w

cząsteczce

związku

wykazują hybrydyzację sp

3

.

A, B

Cząsteczka ma budowę płaską.

C, D, E, F

Cząsteczka

wykazuje

trwały

(niezerowy)

moment

dipolowy

.

A, C, F

8.1

Za poprawne uzu

-

pełnienie 3 wierszy

– 2 pkt

Za poprawne uzu

-

pełnienie 2 wierszy

– 1 pkt

Za poprawne

uzupełnienie 1–0 wiersza – 0 pkt

2

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

3

9

– za poprawnie uzupełnienie podpunktów a–c:

a)

Reaguje z wodą (na zimno):

Ba, K

b)

Nie reaguje z wodą (na zimno), reaguje z rozcieńczonym kwasem siarkowym(VI):

Fe

c)

Nie reaguje z wodą, reaguje ze stężonym kwasem siarkowym(VI):

Ag, C, Cu

9.1

Za poprawne

uzupełnienie

3 podpunktów –

2 pkt

Za poprawne

uzupełnienie

2 podpunktów –

1 pkt

Za poprawne

uzupełnienie 1–0 podpunktu – 0 pkt

2

10

– za poprawne uzupełnienie wiersza tabeli:

Barwa warstwy

or

ganicznej

Równanie reakcji

Uzasadnienie

Probówka 1

żółtobrunatna

2Br

–

+ Cl

2

→

2Cl

–

+ Br

2

chlor

jest bardziej aktywnym

fluor

owcem niż br

om (dlate

-

go wyprze br

om z jego soli)

Probówka 2

różowofioletowa

reakcja nie zachodzi

jod jest mniej aktywnym flu

-

or

owcem niż br

om (dlatego

nie wyprze br

omu z jego soli)

lub inne poprawne określenie barwy

10.1

2 x 1

2

11

a) za podanie odpowiedniego numeru zlewki:

2

11.1

1

2

b) za uzupełnienie zdania i poprawne uzasadnienie:

W

teorii Brönteda mocniejszą zasadą jest anion (

fluorkowy

, chlorkowy ), ponieważ

jest

z

nią sprzężony słabszy kwas fluor

owodor

owy

.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

11.2

1

12

– za poprawnie zapisane równanie reakcji w formie cząsteczkowej:

HClO

3

+ NaIO

3

→

HIO

3

+ NaClO

3

12.1

1

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

4

13

– za poprawną metodę rozwiązania – za obliczenia i wynik:

V

NaOH

:

V

H

2

SO

4

=

1 : 1

Przykładowe r

ozwiązanie:

roztwór NaOH: pH = 1

1 => pOH = 3 => [OH

−

] = 0,001

mol / dm

3

założenie:

V

NaOH

= 1

dm

3

=>

n

OH

−

= 0,001

mol

=>

n

NaOH

= 0,001

mol

odczyn obojętny tzn., że substraty zmieszano w stosunku stechiometrycznym:

2NaOH + H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ 2H

2

O

0,001 mol 0,0005 mol

roztwór H

2

SO

4

: pH = 3 => [H

+

] = 0,001

mol / dm

3

=>

C

H

2

SO

4

= 0,0005 mol/dm

3

V

H

2

SO

4

=

0

0005

0

0005

3

,

,/

mo

l

mo

ld

m

= 1

dm

3

V

NaOH

:

V

H

2

SO

4

=

1 : 1

lub inna

poprawna metoda

rozwiązania

13.1

1 1

2

14

a) za poprawne uzupełnienie wiersza tabeli:

Obserwacje

Równanie/równania reakcji

Probówka 1

W

ytrąca się biały osad.

MgCl

2

+ 2NaOH

→

Mg(OH)

2

+ 2NaCl

Probówka 2

W

ytrąca się biały osad,

który po pewnym czasie

brunatnieje.

Mn(NO

3

)

2

+ 2NaOH

→

Mn(OH)

2

+ 2NaNO

3

2Mn(OH)

2

+ O

2

→

2MnO

2

+ 2H

2

O

lub zapis:

2Mn(OH)

2

+ O

2

→

2MnO(OH)

2

2Mn(OH)

2

+ O

2

→ 2(MnO

2

∙ H

2

O)

14.1

2 × 1

3

b) za poprawnie sformułowaną ocenę metody:

Zapr

oponowana metoda jest wystar

czająca by r

ozróżnić wodne r

oztwory soli.

W

pr

o-

bówce nr

2 otrzymano wodor

otlenek, który ulega utlenieniu (pod wpływem tlenu za

-

wartego w powietrzu).

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

14.2

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

5

15

a) za podanie nazw odpowiednich odczynników:

Przemiana 1:

kwas chlor

owodor

owy (solny)

Przemiana 3:

chlor

15.1

1

2

b) za podanie wzoru odpowiedniego odczynnika i określenie typu reakcji:

Wzór odczynnika:

H

2

O

2

lub

O

2

Typ reakcji:

(r

eakcja) utleniania-r

edukcji

15.2

1

16

– za poprawne uzupełnienie zdania i uzasadnienie:

Stan równowagi reakcji ( przesunie się w prawo ,

przesunie się w lewo

, nie ulegnie zmianie ).

Uzasadnienie:

Zwiększenie stężenia jonów Ca

2+

powoduje, że układ zgodnie z

r

egułą

przekory dąży do zmniejszenia ich stężenia – stan równowagi r

eakcji przesuwa się

w

lewo – w

str

onę tworzenia osadu CaSO

4

.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

16.1

1

1

17

– za poprawny wybór obserwacji:

W

ytrąciła się większa ilość białego osadu.

17.1

1

2

– za poprawne uzasadnienie:

Dodatek siar

czanu(VI) sodu, powoduje, że stężenie jonów SO

4

2−

w układzie r

ośnie.

Zwiększa się więc wartość iloczynu stężeń jonów [Ca

2+

] · [SO

4

2−

] i wytrąca się w większa

ilość osadu.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

17.2

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

6

18

a) za poprawnie uzupełniony schemat doświadczenia:

2.

HCl

(aq)

1.

NaOH

(aq)

X

(NH

4

)

2

S

18.1

1

3

b) za poprawnie sformułowane uzasadnienie:

Amoniak jest gazem, który dobrze r

ozpuszcza się w wodzie. Zwiększenie temperatury

powoduje zmniejszenie r

ozpuszczalności amoniaku i zwiększenie jego wydzielania.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane uzasadnienie

18.2

1

c) za poprawne sformułowanie obserwacji i poprawny zapis równania procesu dysocjacji:

Barwa wskaźnika:

pomarańczowoczerwona (czerwona)

.

Zapis procesu:

H

2

S + H

2

O

←→

HS

–

+ H

3

O

+

lub

H

2

S

←→

HS

–

+ H

+

18.3

1

19

– za poprawną metodę rozwiązania – za obliczenia i wynik z jednostką:

99%

Przykładowe r

ozwiązanie:

Mg

OM

gO

Hk

Jm

ol

sg

st

wM

gO

o

()

()

()

.

,/

+→

=−

1

2

601

6

2

∆

24,3 g Mg

− (

−

601,6 kJ)

x

g Mg

− (

− 2450,9 kJ) =>

x = 99 g

100 g

− 100%

99 g

−

y =>

y = 99 %

lub inna

poprawna metoda rozwiązania

19.1

1 1

2

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

7

20

a) za poprawnie zapisane wyrażenie na stałą równowagi reakcji:

K

[HI]

[H

]

2

2



20.1

1

2

b) za poprawne uzupełnienie zdania:

W

raz ze wzrostem temperatury szybkość reakcji syntezy jodowodoru

rośnie

, szybkość reak

-

cji rozpadu jodowodoru

rośnie

, wartość stałej równowagi rekcji

rośnie

.

20.2

1

21

– za poprawne uzupełnienie tabeli:

P /

F

Szczelnie przylegające powłoki: miedziana i cynkowa, chronią stal przed korozją.

P

Po zarysowaniu powłok ochronnych jedynie powłoka wykonana z cynku nadal

chroni stal przed korozją.

P

Po

zarysowaniu

powłok

ochronnych

na

płytce

stalowej

pokrytej

miedzą

pojawia

się

brunatny osad, zaś na płytce pokrytej cynkiem nie zachodzą żadne zmiany

.

F

21.1

1

1

22

a) za poprawny zapis równań procesu katodowego i anodowego:

Równanie reakcji katodowej:

Cu

2+

+ 2e → Cu

Równanie reakcji anodowej:

2H

2

O → O

2

+ 4H

+

+ 4e

lub zapis: 2H

2

O – 4e →

O

2

+ 4H

+

22.1

1

2

b) za poprawne uzupełnienie obu zdań:

Podczas elektrolizy roztworu CuSO

4

liczba moli soli w

roztworze ( rośnie ,

maleje

, nie

ulega zmianie ), stężenie molowe roztworu soli ( rośnie ,

maleje

, nie ulega zmianie ).

Po zakończeniu elektrolizy i wymieszaniu roztworów z przestrzeni katodowej i anodowej

stwierdzono, że pH roztworu ( wzrosło ,

zmalało

, nie uległo zmianie ).

22.2

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

8

23

a) za poprawny zapis procesu utleniania i redukcji:

Równanie reakcji redukcji:

MnO

4

−

+ 3e + 2H

2

O → MnO

2

+ 4OH

–

Równanie reakcji utleniania:

C

2

H

2

+ 10OH

–

→ C

2

O

4

2−

+ 6H

2

O + 8e

lub zapis: C

2

H

2

– 8e + 10OH

–

→ C

2

O

4

2−

+ 6H

2

O

23.1

2 x 1

4

b) za poprawne uzupełnienie współczynników stechiometrycznych:

3C

2

H

2

+

8KMnO

4

→

3(COOK)

2

+

2KOH +

8MnO

2

+

2H

2

O

23.2

1

c) za poprawny wybór obserwacji:

Fioletowy roztwór zmienia barwę na zieloną. Fioletow

y roztwór nie zmienia zabarwienia.

Fioletowy r

oztwór

odbarwia się.

W

ytrąca się brunatny osad.

23.3

1

24

– za poprawny wybór związków

, będących homologami benzenu:

B, D, F

24.1

1

1

25

a) za poprawny wybór odczynnika i określenie warunków przebiegu reakcji:

CH

3

Cl

(g)

roztwór

Br

2

w CCl

4

HNO

3(stęż)

+ H

2

SO

4(stęż)

W

arunki przebiegu reakcji:

światło

lub

podwyższona temperatura

25.1

1

3

b) za poprawne sformułowanie obserwacji:

W

pr

obówce, w któr

ej znajdował się toluen r

oztwór

br

omu ulega odbarwieniu.

lub inaczej

poprawnie

sformułowane obserwacje

25.2

1

c) za poprawny zapis równania reakcji:

CH

3

CH

2

Br

+ Br

2

+ HBr

światło

25.3

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

9

26

a) za podanie nazw systematycznych związków:

1-chlor

o-2,3-dimetylobenzen,

1-chlor

o-3,4-dimetylobenzen

26.1

1

2

b) za określenie typu i mechanizmu reakcji:

Typ:

substytucja

, addycja , eliminacja

Mechanizm:

wolnor

odnikowy , nukleofilowy ,

elektr

ofilowy

26.2

1

27

– za podanie nazw systematycznych związków:

metanal, pr

opanon

27.1

1

1

28

– za narysowanie wzoru półstukturalnego (grupowego) związku:

CH

3

C C CH

3

CH

3

CH

3

28.1

1

1

29

– za poprawne uzupełnienie zdań:

Efedryna jest związkiem (

czynnym

, nieczynnym ) optycznie. Cząsteczka efedryny zawiera

( trzy ,

dwie

) grupy funkcyjne. Posiada grupę hydroksylową, która warunkuje przynależność

związku do (

alkoholi

, fenoli ) oraz grupę ( amidową ,

aminową

).

29.1

1

1

30

– za wybór odpowiedniej obserwacji:

Niebieski osad zmienia barwę na ceglastoczerwoną.

Niebieski osad zmienia barwę na czarną.

Niebieski osad zmienia barwę na fioletową. Nie zaobserwowano zmian.

30.1

1

1

31

a) za sformułowanie poprawnej obserwacji:

tworzy się piana

.

31.1

1

2

b) za sformułowanie poprawnej obserwacji i zapis równania procesu uzasadniającego obser

-

wację:

Uniwersalny papier

ek wskaźnikowy zmienia barwę na zielononiebieską

(lub

zieloną

lub

niebieską

).

Równanie procesu:

C

17

H

35

COO

–

+ H

2

O

←→

C

17

H

35

COOH + OH

–

31.2

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a

Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom r

ozszerzony

Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014

Z

K
am

or

10

32

a) za sformułowanie poprawnej obserwacji:

wytrąca się (biały) osad

.

32.1

1

2

b) za poprawny zapis równania reakcji w formie jonowej skróconej:

2C

17

H

35

COO

–

+ Ca

2+

→ (C

17

H

35

COO)

2

Ca

(↓)

32.2

1

33

– za poprawne uzupełnienie tabeli:

Związek, który nie

reaguje z zasadą sodową.

Związek, który reaguje

z

zasadą sodową w

stosunku

molowym 1: 2.

Związek, który od wpływem stężonego kwasu azotowego(V) tworzy produkt o żółtej barwie.

CH

2

CH COOH

NH

2

H

2

N

CH COOH

CH

2

COOH

CH

3

OH

CH

2

CH COOH

NH

2

H

2

N

CH COOH

CH

2

COOH

CH

3

OH

CH

2

CH COOH

NH

2

H

2

N

CH COOH

CH

2

COOH

CH

3

OH

33.1

1

1

34

– za poprawne uzupełnienie tabeli:

P /

F

Do

dodaniu

do

wodnego

roztworu

glukozy

świeżo

wytrąconego

osadu

wodoro

-

tlenku

miedzi

(II)

i wymieszaniu

zawartości

w

tempe

raturze

pokojowej

pojawia

się ceglastoczerwony osad.

F

Zarówno

glukoza,

jak

i fruktoza

dają

pozytywny

wynik

próby

Trommera

i próby

Tollensa.

P

W

wyniku

hydrolizy

jednego

mola

cząsteczek

sacharozy

powstają

dwa

mole

cząsteczek glukozy

.

F

34.1

1

1

Dokument pobrany przez: c4f4561668056071b2ee1a91ec738090c9ddac6a