17 .Władza wg Maxa Webera:

Władza

– dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych

stosunków społecznych, bez względu na sprzeciw i na to, na czym ta możliwość się
opiera. Inaczej mówiąc jest to możność przeprowadzania swojej woli w jakiejś
sytuacji społecznej, nawet wbrew oporowi

Twórcą koncepcji legitymizacji władzy był wybitny niemiecki socjolog
Max Weber.

W Weberowskiej teorii polityki analiza zależności między władzą (aspekt polityczny) a jej legitymacją

(aspekt wartościujący) uzyskała podstawowe znaczenie.

Według Maxa Webera podstawową cechą państwa jest „legitymowane użycie siły”. Zwraca on uwagę

na to, że władza jest zdolna do urzeczywistnienia swoich celów, gdy rządzeni traktują stosunki

panowania jako „wiążące” uważa on, że każde panowanie może być legitymowane przez różnorodne

czynniki:

1. afektywne (uczuciowe oddanie),

2. racjonalno-aksjologiczne (wiarą w to, że władza i panowanie są nakazem i środkiem realizacji

określonych wartości etycznych),

3. interesy (oczekiwanie na zaspokojenie określonych potrzeb).

Max Weber teorię legitymizacji oparł na trzech rodzajach prawomocnego panowania:

a. władzy tradycyjnej,

b. władzy charyzmatycznej,

c. władzy legalnej.

Władza tradycyjna opiera się na przekonaniu rządzonych, że władza jest ważna lub prawomocna.

Zakres władzy panującego wyznaczony jest przez tradycję. Prawomocność w tym typie panowania

zagwarantowana jest nie tylko przez tradycję ale i określoną organizację społeczeństwa. Typem

panowania tradycyjnego jest władza patrialchalna, czyli taka która opiera się na stosunkach mających

charakter wspólnoty.

W zależności od zakresu władzy, jej ograniczeń czy związanej z tym pozycji aparatu władzy Weber

wyróżnił dwa warianty panowania tradycyjnego: patrymonializm i feudalizm.

W patrymonializmie występuje całkowita zależność sługi od pana. Natomiast feudalizm

charakteryzuje się większą sferą autonomii dla szerszych grup społecznych.

Obok władzy tradycyjnej Weber wyróżnia władzę charyzmatyczną, która opiera się na charyzmie

przywódcy. Przywództwo charyzmatyczne z reguły odnosi się do sytuacji kryzysowych, ale pojawia się

także w trwałych systemach panowania. Zmiana warunków społecznych powoduje, że przywództwo

to, które jest niestabilne a zarazem nadzwyczajne, wraz z zanikiem misji, do której zostało powołane,

może stracić poparcie rządzonych.

Zdaniem Webera charyzma jest zjawiskiem powracającym, ludzie korzystający z niej zdobywali

bowiem przywództwo we wszystkich warunkach historycznych.

Ostatnim rodzajem panowania jest panowanie legalne, stanowiące rezultat stopniowego rozwoju

państwa i społeczeństwa.

Władza legalna wynika z przekonania, że prawomocną przesłanką do jej sprawowania jest legalne jej

ustanowienie tzn.: zgodne z procedurą uznawaną za ważną i obowiązującą.

Panowanie legalne i tradycyjne Weber uważał za trwałe i zaspokajające zwykłe i codzienne potrzeby

społeczeństwa.

Max Weber wraz z koncepcją legitymizacji władzy opartej na prawomocności wprowadził pojęcie

wiary legitymizacyjnej bez której legitymizacja władzy nie miałaby sensu. Wiara ta przejawia się tym,

że jest pewna forma wewnętrznego przekonania, posłuszeństwa, wewnętrznej zgody na

sprawowanie takiej a nie innej władzy.

Na gruncie wiary legitymizacyjnej Weber wyróżnia trzy rodzaje zachowań:

a. zachowanie bezrefleksyjne, polegające na akceptacji tego co jest (niewielu ludzi zastanawia się nad

światem, nad swoim losem), bowiem władzy trzeba być posłusznym.