Chemia polimerów

background image

Wykład V

Tworzywa wielkocząsteczkowe (materiały polimerowe)

1. Tworzywa sztuczne

Stan szklisty, elastyczny i plastyczny.

2. Włókna chemiczne.

3. Kauczuki. Stan elastyczny.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Tworzywa wielkocząsteczkowe <materiały polimerowe>

<materiały- wyroby z udziałem polimerów>

tworzywa sztuczne

*

tworzywa termoplastyczne

*

tworzywa termo (chemo)

utwardzalne

*

włókna naturalne

*

sztuczne

*

syntetyczne

*

kauczuki

*

guma

Elastoplasty (termoelastoplasty)
inne materiały (np. powłokowe)

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Tworzywa (polimery) termoplastyczne:

(poliolefiny <polietylen, polipropylen>, polimery winylowe <polistyren>)

- postać użytkowa: wieloskładnikowy granulat

<napełniacze, przeciwutleniacze, stabilizatory, barwniki itp.>

- wtryskiwanie, wytłaczanie” półwyroby <bloki, folia, pręty>

Program komputerowy „Polydata” pozwala na optymalny dobór składników do określonego
zastosowania (7000 składników i 100 parametrów).

Decyduje o powodzeniu termoplastów: korzystny ekwiwalent energetyczny

Materiał MJ/kg

materiału

kg ropy/1m

3

aluminium

stal

polistyren

poliolefiny

200-300

40-45

125

75-150

14.0

8.0

~2.0
~1.5

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Ekwiwalenty energetyczne wyrobów (w MJ)

miedź 406

- rura wodociągowa Ø 25 mm, 1m stal 212

polietylen 20

szkło 10

- zbiornik 1l

polietylen 5

poli(chlorek winylu) 4

Produkcja termoplastów w USA i w Polsce (

USA

/

PL

) (kton)

Rok

Polietylen

Polipropylen

PCW

PSt

1975

4000/50

900/20

1700/110

1700/30

1985

7000/140

2400/65

3000/125

1800/30

1990

9300/160

3700/85

4230/203

2500/27

1995

10500/

165

3700

/

85

4600

/

220

2500

/

30

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Polimery termoplastyczne- stany fizyczne:

- szklisty <częściowo krystaliczny>, elastyczny (lepkosprężysty), plastyczny (lepkociekły)

Odkształcenie polimeru w różnych temperaturach

A

B

C

T

g

T

p

odkszta

łcenie

T

g

: temp. zeszklenia

T

p

: temp. płynięcia

temperatura

A: stan szklisty, B: elastyczny, C: plastyczny

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Właściwości użytkowe tworzyw termoplastycznych

Odkształcenia odwracalne (nowe: pamięć kształtu);
Relaksacja naprężeń;
Anizotropia właściwości (dzięki szczególnej orientacji);

Właściwości, które są mierzone standardowymi metodami:

sprężystość (elastyczność), sprężystość wymuszona,

sztywność (miękkość), plastyczność (nieodwracalna deformacja)

pełzanie (kumulacja odkształcenia), tarcie wewnętrzne

________________________________________________________________

wytrzymałość (naprężenie zrywające, wytrzymałość na zginanie i in.)

wydłużenie przy zerwaniu, udarność, współczynnik tarcia.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Stan elastyczny (lepkosprężysty):

- polimery amorficzne: powyżej T

g

:

stan elastyczny jest specyficzną cechą polimerów, wywołany splątaniem makrocząsteczek,
uniemożliwiającym swobodne płynięcie;

spełnione jest w przybliżeniu prawo Hooke’a, ale występują wielkie odkształcenia;

T

g

<stan elastyczny (lepkosprężysty) < T

p

<relaksacja naprężenia-[szybka i wolna deformacja]-relaksacja odkształcenia.

Zakres T

g

/T

p

zależy od budowy łańcuchów. W przypadku polimerów o giętkich łańcuchach,

słabych oddziaływaniach pomiędzy makrocząsteczkami i dużych <M> <PIB, PDMS>: do 200

0

C.

W polimerach krystalicznych T

g

T

p

(nie ma obszaru elastycznego).

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Polimery termoplastyczne- stany fizyczne (cd):

- Stan szklisty (polimery amorficzne): pewien stopień uporządkowania bliskiego

zasięgu sąsiadujących makrocząsteczek (lub też fragmentów);

- makrocząsteczki nie są zdolne do przemieszczania się wobec siebie;

Analogia: przechłodzona ciecz.

T

g

: temperatura zeszklenia („glass temperature”):

< T

g

: niewielkie, całkowicie sprężyste odkształcenia (zgodne z prawem Hooke’a)

> T

g

: ruchliwość fragmentów (segmentów); stopień ruchliwości zależy od budowy

makrocząsteczek

energia cieplna sprzyja ;oddziaływania - utrudniają ruch fragmentów i całych
makrocząsteczek.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Temperatura zeszklenia (T

g

); (cd.)

T

g

<

M

>

T

g

polarność

T

g

R = C

1

C

6

R = C

8

105

-20

poli(metakrylany alkilowe)

(giętkość łańcucha

-1

)

(

0

C) PP (-10); PCW (85); PAN (101)

pojawienie się „niezależności”
<plateau>

C

C H

3

C H

2

C (O )O R

T

g

↑↓; antyplastyfikatory; plastyfikatory

Plastyfikatory: izolują łańcuchy makrocząsteczek ułatwiając ruchliwość,
zmniejszając oddziaływanie pomiędzy łańcuchami.

Antyplastyfikatory: tworzą wiązania międzycząsteczkowe (oddziaływania polarne).

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Właściwości cieplne:

odporność cieplna („heat resistance”)- deformacja termiczna (cieplna)

termostabilność („thermal stability”)- trwałość termiczna (cieplna)

odporność cieplna:

termostabilność:

(ubytek m asy)

T

0

T

0.5

np. początek ubytku (T

0

) lub ubytek połowy masy (T

0.5

)

odporność cieplna, termostabilność: PCW (170, 270); PP (300, 380); PSt (310, 365), PTFE (400, 500)

0

C

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Właściwości elektryczne:

- dielektryki

- półprzewodniki

- przewodniki

mało polarne polimery są typowymi dielektrykami (izolacja); ale polarne (PCW) są
również stosowane jako dielektryki (izolacja)

(półprzewodniki i przewodniki (materiały) omówione będą osobno).

oporność właściwa (skrośna),
przewodnictwo elektryczne, współczynnik strat dielektrycznych,
przenikalność dielektryczna, wytrzymałość dielektryczna

C H

C H

2

C H

2

C H

2

C H

2

C H

C H

3

;

;

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Stan plastyczny (lepkociekły) (powyżej T

p

)

> T

g

dowolnie małe naprężenie wywołuje lepkie płynięcie;

Inne charakterystyczne temperatury: T

m

(mięknięcia); T

t

(topnienia)

Najważniejsza cecha polimerów w stanie plastycznym: lepkość

lepkość: łatwość przetwórstwa, rozkład w wysokich temperaturach

Lepkość :

η= f

1

(T) + f

2

(N) + D:

temperatura, długość łańcucha, właściwości strukturalne makrocząsteczek

(właściwości: giętkie, polarne/niepolarne, sztywne)

lg

η= f

1

(T) + D + 3,4 lg N

<M

η

>

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Jak się otrzymuje gotowe wyroby z polimerów?

1. Termoplasty:

stopienie

ukształtować

Stały materiał

⎯⎯⎯⎯→ lepko płynny ⎯⎯⎯⎯⎯→ stały materiał

ochłodzić

wtryskarka wytłaczarka filiera

gotowy wyrób gotowy wyrób (pręt, „wąż”)

cienkie nici

2. Tworzywa termo (chemo-) utwardzalne, guma <np. opony>

form a ;

warstwy kauczuku + dodatki;

stopiony polim er (żywica)

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Włókna chemiczne: (naturalne <sztuczne>, syntetyczne)

organiczne

naturalne

syntetyczne

nieorganiczne

celuloza

białka

poliolefiny

poliamidy

poliestry

poliuretany

modyfikacje
chemiczne (wiskoza)

(bawełna)

(wełna)

(jedwab)

krzemiany

(azbest)
(szkło)

metale

włókna specjalne: termo- żaroodporne, elektroprzewodzące, chemoodporne i in.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Właściwości włókien:

* obecność, charakter oraz udział grup polarnych:

- oddziaływanie pomiędzy makrocząsteczkami jest pożądane (zwiększa się wytrzymałość);

nadmiernie silne oddziaływania wykluczają możliwość otrzymania roztworów lub
stopienia (np. celuloza);

- budowa chemiczna: w zależności od przewidzianego zastosowania (np. hydrofilowe).

* regularność budowy:

- regularność polimerów niepolarnych (-i-PP) zastępuje oddziaływanie polarne;

* trwałość termiczna:

- decyduje o powodzeniu przędzenia ze stopu.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Włóknotwórczość: (również przędliwość „spinability”)

- liniowość makrocząsteczek, mało odgałęzień, wykluczenie fragmentów usieciowanych
(mikrożele).

- liniowość ułatwia orientację makrocząsteczek (

orientacja włókien przez rozciąganie)

- masa cząsteczkowa i dyspersja (<D

M

>= <M

w

>/<M

n

>);

<M

n

> >10

4

(polarne; np. poliamidy mniejsze <M

n

>)

- wielkie masy utrudniają formowanie: zbyt duża lepkość stopionych polimerów

} dla każdego typu polimeru istnieje optymalna wartość <M

n

>

<DP

n

>: PA (120-150); wiskoza (350-400); PAN (800-1000)

nc

PE ~10

5

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Metody przetwarzania:

- włókna naturalne

przędzenie gotowy wyrób;

(na ogół w trakcie przetwarzania nie niszczy się pierwotnej struktury włókna)

<trudno lub „nie można” rozpuścić>

- włókna syntetyczne

przygotowanie płynu przędzalniczego formowanie włókna;

{ przędzenie ze stopu lub z roztworów (PAN- zbyt silne oddziaływanie pomiędzy łańcuchami:
rozerwanie wiązań międzycząsteczkowych

wcześniej pękanie wiązań w łańcuchach

głównych) }

* szybkość przędzenia do 10 km/min (ze stopu); z roztworów znaczenie wolniej:

(metody „sucha” i „mokra”)

nowa metoda: elektroprzędzenie (electrospinning -w oddzielnym wykładzie).

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Kauczuki –guma:

Warunki, jakie powinny być spełnione aby mógł wystąpić stan wysokoelastyczny:

1. Makrocząsteczki powinny mieć liniową budowę, występuje wówczas swobodna

rotacja jednostek powtarzalnych,

2. Niewielka energia oddziaływań międzycząsteczkowych,

3. Makrocząsteczki są połączone siłami wiązań międzycząsteczkowych

(kowalencyjnymi, jonowymi, wodorowymi)

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Elastomery: grupa polimerów zdolnych do dużych odwracalnych odkształceń natychmiast po
usunięciu siły zewnętrznej:
- odkształcenie aż do 1000%:

Mechanizm zjawiska wysokiej elastyczności („high elasticity”):

(<r

2

>)

1/2

= (2n)

1/2

· l

a

a

b

R

(<r>

2

)

1/2

c

c

f

T

Mechanizm skłębiana makrocząsteczek:

T- temperatura; f- siła rozciągająca

R- odległość pomiędzy końcami wyprostowanego łańcucha („zygzaka”)

r- odległość pomiędzy końcami skłębionego łańcucha

a, b, c- amplitudy drgań termicznych.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Ważniejsze kauczuki:

poli-cis-1,4-izopren:

polibutadien:

;

(cis-1,4)

kopolimery dienów: + ; CH

2

=CH-CN; CH

2

=CH-COOH

kopolimery i termopolimery
winylowe:

CH

2

=CH

2

+ CH

2

=CH-CH

3

; fluorowe

homo- i kopolimery monomerów cyklicznych: polisiloksany:

polimery addycyjne: poliuretany: -N=C=O + HO~ OH- + - N=C=O
i kondensacyjne: polisiarczki: ~CH

2

Cl + Na

2

S + ~CH

2

Cl

C H

2

C

C H

C H

2

C H

3

C H

2

C H

C H

C H

2

C H

2

C

C H

3

C H

3

+ izopren (butadien)

Si O

(C H

2

C H

C H

2

C l

O )

;

;

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Specjalne kauczuki:

* kauczuki telecheliczne

* elestoplasty (kauczuki termoplastyczne)

Telecheliczne:

)

~~~~

(

+

)

~~~~

(

łączenie segmentów
ciekłych oligomerów

Elastoplasty:

~~~~

~~~~

~~~~

blok: elastyczny

sztywny

bloki niemieszalne na poziomie molekularnym:

sieć fizyczna (przechodzi w stan
lepkopłynny przy ogrzewaniu)

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Sieci polimerów

- sieci naturalne, sieci syntetyczne

termoplasty elastoplasty

„żywice”

<wulkanizacja> <sieciowanie>

<utwardzanie>

Elementy sieci:

węzły sieci (połączenia kilku łańcuchów),
łańcuchy sieci (łańcuchy pomiędzy węzłami).

Idealna sieć:

Sieć połączona węzłami sieci (pierścieniami): każdy węzeł ma taką samą funkcyjność (f
3), każdy łańcuch jest połączony z dwoma różnymi węzłami.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Badanie przebiegu sieciowania <wulkanizacji>:

- zależność modułu (lepkości, sztywności) od czasu.

Mechanizm sieciowania:

Makrocząsteczki zawierające: podwójne wiązania

(kaczuki dienowe

kauczuk naturalny; makrocząsteczki nasycone

np.:

np.:

1) nadtlenki:

(ROOR

2RO

)

2) siarka elementarna (lub związki siarki):

C H

C H

C H

2

C H

2

...

...

R O

C H

C H

C H

2

C H

2

R O

...

...

R O

+ R O H

...

...

C H

2

C H

2

C H

2

C H

2

C H

2

...

...

C H

2

C H

2

C H

2

C H

C H

2

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Warianty tworzenia węzłów sieci w elastomerach:

Przykłady węzłów sieci występujących w elastomerach. Substancje sieciujące:
1, 2- nadtlenek dialkilu, 3- nadltenek + dimetakrylan alkilenu (koagent),
4-7- siarka, 8- diuretan, 9- tlenek triazyrydylofosfiny.

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Sieciowanie chemiczne kauczuków:

- usieciowanie, tj. wytworzenie wiązań poprzecznych pomiędzy makrocząsteczkami

Zapobiega ruchom translacyjnym makrocząsteczek, a więc „płynięciu”; przeciwstawia się
(częściowo) deformacji:

- usieciowanie polega na wytworzeniu połączeń pomiędzy makrocząsteczkami: wiązania
kowalencyjne, jonowe, wiązania wodorowe, siły van der Waalsa

<nadmierne usieciowanie-

ebonit>

optimum; ~10

-4

mol/cm

3

(zależy od budowy łańcucha)

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Sieci polimerów:

Rodzaje węzłów:

- kowalencyjne

- jonowe

- wodorowe ···H···

-„hydrofobowe” (zysk z usunięcia H

2

O)

- van der Waalsa

- splątania (sploty)

C

-ˆŒ-
-Œˆ-

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Defekty sieci:

Sieć idealna: (fragment): wszystkie „wypustki” prowadzą do innych węzłów sieci:

Defekty: ~~~~~~ : luźny łańcuch;

~~~~~~: łańcuch z jednym węzłem;

: łańcuch dwukrotnie z jednym węzłem;

;

;

;

background image

CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

Uproszczony schemat technologii wytwarzania wyrobów gumowych:

kauczuk lub kauczuki

pozostałe surowce

mieszanka gumowa

kształtowanie wyrobów

wulkanizacja (sieciowanie)

wyroby gumowe

kauczuki: naturalny, syntetyczne,
napełniacze: sadze, zdyspergowane substancje mineralne,
substancje sieciujące: siarka, siarczki, nadtlenki i in.
zmiękczacze: węglowodory, estry,
przeciwutleniacze: fenole, drugorzędowe aminy.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
POLIMERYZACJA EMULSYJNA METAKRYLANU METYLU, CHEMIA, Polimeryzacja emulsyjna metakrylanu metylu
Chemia polimerow Nicholson
Chemia polimerow II id 113148 Nieznany
Wykresy, Uczelnia, Semestr VI, VI Semestr, Chemia Polimerów, Sprawozdania
wykresy z inicjowania, Uczelnia, Semestr VI, VI Semestr, Chemia Polimerów, nie wiem czy są dobre sto
MODERATORY, Uczelnia, Semestr VI, VI Semestr, Chemia Polimerów
chemia, POLIMERY POCHODZENIA NATURALNEGO
Oznaczenie zmian gęstości gumy metodą piknometryczną, Uczelnia, Semestr VI, VI Semestr, Chemia Polim
DEPOLIMEYZACJA POLIMERÓW, Uczelnia, Semestr 8, CHEMIA POLIMER�?W, DEPOLIMEYZACJA POLIMER�?W
06 CHEMIA POLIMERÓW I MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH
POLIMERYZACJA EMULSYJNA METAKRYLANU METYLU, CHEMIA, Polimeryzacja emulsyjna metakrylanu metylu
Chemia polimerow Nicholson
Chemia polimerów J W Nicholson, WNT, Warszawa 1996

więcej podobnych podstron