1

MA

MA

MA

MAŁŻ

ŁŻ

ŁŻ

ŁŻE

EE

EŃ

Ń

Ń

ŃSKIE

SKIE

SKIE

SKIE PRAWO KANONICZNE

PRAWO KANONICZNE

PRAWO KANONICZNE

PRAWO KANONICZNE

ks. dr hab. Grzegorz Leszczyński

23.03.2006

23.03.2006

23.03.2006

23.03.2006

Są 2 kodeksy: z 1917r. i z 1983r (dopiero ten drugi definiuje małżeństwo!).

Małżeństwo to przymierze (foedus), przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, którego
celem jest: (kanon 1055)
1.

dobro małżonków;

2.

zrodzenie i wychowanie potomstwa.

Małżeństwo między osobami ochrzczonymi ma przyznaną rangę sakramentu (niezależnie zatem od przynależności do
konkretnego kościoła -- niech to będzie po prostu kościół chrześcijański! Czyli może protestant z katoliczką).

(Modestinus: nuptiae sunt coniunctio maris et feminae et consortium omnis vitae). Modestyn nie wspominał celów, to dopiero

już Kanon 1155. Podkreślam te dwa cele główne małżeństwa (jest to pytanie w teście).

1.

Dobro ma

Dobro ma

Dobro ma

Dobro małż

łż

łż

łżonków

onków

onków

onków – to wszystko, co służy budowaniu życia. Wykluczenia małżeństwa ze względu na dobro

małżonków nie było.

2.

Zrodzenie i wychowanie potomstwa

Zrodzenie i wychowanie potomstwa

Zrodzenie i wychowanie potomstwa

Zrodzenie i wychowanie potomstwa oznacza, iż małżeństwo nie pierwszorzędnie, ale jest nastawione na

zrodzenie i wychowanie dzieci. Jeśli ktoś w chwili założenia małżeństwa nie jest nastawiony na zrodzenie i
wychowanie dzieci (wyklucza potomstwo), zawiązuje związek nieważny. Jeśli ktoś wyklucza potomstwo nie

informując o tym drugiej osoby, to też zawiera małżeństwo nieważne.

2 główne przymioty małżeństwa:
1.

Jedno

Jedno

Jedno

Jedność

ść

ść

ść i wierno

i wierno

i wierno

i wierność

ść

ść

ść – polega na tym, iż małżeństwo jest związkiem monogamicznym, czyli jednego mężczyzny i

jednej kobiety.

JEDNOŚĆ polega na tym, że małżeństwo jest związkiem przede wszystkim monogamicznym - 1 mężczyzny z jedną kobietą.

A zatem sprzeciwia się jedności to wszystko, co sprzeciwia się monogamii -- jakakolwiek forma poligamii (poligynia,

poliandria - przez małżeństwa). Może istnieć coś w rodzaju pseudomałżeństwa, mianowicie stała relacja oparta na
konkubinacie z inną osobą.

Zgodnie z prawem kanonicznym monogamia jest właściwa naturze ludzkiej. Przyjmuje się to, gdyż wywodzi się to z Księgi

Rodzaju "

mężczyzna zwiąże się z żoną tak ściśle, że staną się jednym ciałem"

.

Z monogamii wynika wierność małżeńska zawierająca się niejako w wierności. Zakłada się wierność obojga. Nieważnie
zawiera zatem małżeństwo ten, kto zakłada, że będzie jednocześnie pozostawał w konkubinacie albo, że nie będzie wierny

(już w momencie małżeństwa).

A poznaje np. panią B, bardzo majętną. Kupuje ona A mercedesa, potem samolot... a wcześniej już sobie był w relacji z C.
Żeniąc się z C a pozostając w relacji A-B wyłącza monogamię.

TEST

2

Wyłączenie (wykluczenie) wierności - rezultat zaburzeń sfery psychoseksualnej (zazwyczaj). Ale może być różnie. Ktoś na

przykład zakłada, że ma słabość do kobiet. A zawiera związek małżeński w celu ustatkowania się, natomiast zakłada, że z
ewentualnych okazji będzie korzystał. To jest pierwszy przymiot.

O wiele bardziej skomplikowany jest drugi przymiot małżeństwa - nierozerwalność. Oznacza to, że małżeństwo zawiera się

raz i na całe życie, przynajmniej dozgonnie. Ewangelia Mateusza o prawie mojżeszowym: "

Czy wolno oddalić swoją żonę

dopuszczającą się zdrady/nierządu? Chrustus: co do zasady nie, ale...
I tu mamy dwa teksty: hebrajski i grecki: w hebrajskim pojawia się termin zenuth, co oznacza nieważne małżeństwo (od

samego początku); grecki tekst: porineia - kiedy dopuszcza się nierządu. Prawosławni przejęli to tłumaczenie i interpretacje

greckie, my hebrajskie.
Małżeństwo w myśl doktryny prawa kanonicznego powstaje w momencie wyrażenia zgody małżeńskiej. I ten moment

badamy odnośnie unieważnania małżeństwa. Tu jest często problem. Ale domniemywa się zawsze, że każde małżeństwo jest
ważne. W praktyce oznacza to, że przedmiotem zgody małżeńskiej jest prawo małżonków do siebie nawzajem. Prawo do

ciała - tak to określał kodeks z 1917. Obecnie mówi się z 1983 o prawie do drugiej osoby. Prawo do wszystkich aktów,
aspektów wspólnego życia.

Pseudoma

Pseudoma

Pseudoma

Pseudomałż

łż

łż

łżeeeeńńńństwo

stwo

stwo

stwo to wtedy, gdy ktoś jest w małżeństwie i utrzymuje stałą relację z inną osobą, np. w

konkubinacie.
Polig

Polig

Polig

Poligyyyynia

nia

nia

nia –

Poliginia jedności wynika wierność małżeńska zawierająca się w jedności.
Nieważne małżeństwo zawieratek ten, kto zakłada, że nie będzie wierny w małżeństwie:

• Ktoś zakłada, że np. ożeni się z kimś dla pieniędzy, pieniędzy i tak będzie się spotykać

z kimś kogo kocha;

• Ktoś np. ma słabość do kobiet, ale w którymś momencie stwierdza, że trzeba założyć małżeństwo, ale i

tak myśli, że jak się nadarzy okazja, to sobie pójdzie na bok.

2.

Nierozerwalno

Nierozerwalno

Nierozerwalno

Nierozerwalność

ść

ść

ść – oznacza, iż małżeństwo zawiera się raz i na całe życie (Ew. wg Mateusza).

Nie można odprawić żony chyba, że z powodu małżeństwa nieważnego (hebrajski)
Nie można odprawić żony chyba, że dopuściła się nierządu. (greckie)

W kościele prawosławnym, gdy dopuści się ktoś zdrady, zdejmuje się błogosławieństwo i unieważnia się małżeństwo.
Małżeństwo w myśl prawa kanonicznego powstaje w chwili wyrażenia zgody małżeńskiej. Domniemywa się, że każde
małżeństwo jest ważne chyba, że ktoś zaskarży jego nieważność.

Przedmiotem zgody ma

Przedmiotem zgody ma

Przedmiotem zgody ma

Przedmiotem zgody małż

łż

łż

łżeeeeńńńńskiej

skiej

skiej

skiej jest prawo do siebie i każdego aspektu z jego życia.

Rodzaje małżeństw.

Istnieją 2 terminy:
• consumatum – konsumować, spełnić
• ratum – zawierać
W myśl prawa kanonicznego nierozerwalne jest małżeństwo, które jest zawarte i dopełnione.
Tzn. jeśli jakiś związek byłby najpierw skonsumowany, a później zawarty, ale potem już nieskonsumowany, to takie
małżeństwo jest nieważne – takie małżeństwo może być unieważnione przez papieża.

3

Jako dope

dope

dope

dopełłłłnienie

nienie

nienie

nienie małżeństwa uznaje się stosunek płciowy dokonany w sposób ludzki.

Sposób ludzki, tzn. świadomy i dobrowolny.
Gwałt na żonie nie dopełnia małżeństwa.

30.03.2006

30.03.2006

30.03.2006

30.03.2006

PRZESZKODY MAŁŻEŃSKIE

Występują 3 przyczyny nieważności małżeństwa:
• istnieje przeszkoda;
• w jakiś sposób jest dotknięta zgoda małżeńska jakąś wadą;
• brakuje formy małżeństwa.

PRZESZKODY:
1.

1.

1.

1.

Wiek

Wiek

Wiek

Wiek
Prawo kanoniczne wyróżnia:

• bariera niższa – wymagana do ważności: 16 lat dla mężczyzn i 14 lat dla kobiet;
• godziwość, czyli zgodność z prawem danego kraju (przed 1998r. było to 21 lat dla mężczyzn i 18 lat dla

kobiet).
Od 1998 roku obowiązuje 18 lat dla mężczyzn i kobiet z zastrzeżeniem, iż prawo nie przewiduje zgody

poniżej 18 lat na zawarcie małżeństwa, tylko dla kobiety 16 lat, jeśli uzyska zgodę od odpowiedniego
sądu i odpowiedniego biskupa.

2.

2.

2.

2.

Niemocy p

Niemocy p

Niemocy p

Niemocy płłłłciowej

ciowej

ciowej

ciowej

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto jest dotknięty ową niemocą, czyli impotencją względną, trwałą i

uprzednią (niezdolność do odbycia stosunku płciowego).
Czyli mężczyzna musi być przed zawarciem małżeństwa dotknięty impotencją. Musi być nieuleczalna normalnymi

środkami medycznymi (powszechnymi, dostępnymi) – przynajmniej względna!!
Absolutna – to w stosunku do wszystkich osobników płci przeciwnej.

3.

3.

3.

3.

W

W

W

Węęęęzzzzłłłła ma

a ma

a ma

a małż

łż

łż

łżeeeeńńńńskiego

skiego

skiego

skiego

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto jest związany węzłem małżeńskim z kimś innym.
Jak rozwiązujemy węzeł małżeński?:
• stwierdzenie nieważności małżeństwa;
• „przywilej pawłowy” – jeśli ktoś jest związany związkiem cywilnym i są osobami niewierzącymi to, gdy jedna

osoba przyjmuje chrzest a druga nie, to można rozwiązać węzeł małżeński;

• przywilej wiary – jeśli mężczyzna ma 5 żon i może zostawić sobie tylko jedną to jak wybierze, uznaje się

wszystkie inne małżeństwa za nieważne;

• małżeństwo zawarte ale niedopełnione.

4

4.

4.

4.

4.

Ró

Ró

Ró

Różżżżnej religii

nej religii

nej religii

nej religii

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto jest osobą przynależącą do kościoła katolickiego z drugą osobą, która
jest

osobą

niewierzącą

(albo

nieochrzczoną)

–

przynależącą

do

innej

religii

chyba,

że zostanie udzielone pozwolenie.

Pozwolenie udziela się pod warunkiem złożenia tzw. rękojmii. Oznacza to, że strona katolicka zobowiązuje się do
pozostania w wierze i wychowania dzieci w wierze, a strona niewierząca przyjmuje to do wiadomości. Powyższe
dotyczy tylko, jeśli ślub zawierany jest w kościele katolickim.

5.

5.

5.

5.

Przeszkoda

Przeszkoda

Przeszkoda

Przeszkoda śśśświ

wi

wi

więęęęce

ce

ce

ceńńńń

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto przyjął święcenia kapłańskie.

6.

6.

6.

6.

ŚŚŚŚlub

lub

lub

lub

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto złożył ślub czystości w jakimś zgromadzeniu zakonnym.

7.

7.

7.

7.

Uprowadzenie

Uprowadzenie

Uprowadzenie

Uprowadzenie
Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, kto uprowadza kobietę w celu zawarcia z nią małżeństwa
(w drugą stronę to nie działa – kobieta może porwać mężczyznę).

8.

8.

8.

8.

Wyst

Wyst

Wyst

Wystęęęępek

pek

pek

pek

Nieważne zawiera małżeństwo ktoś, jeśli chce zabić innego małżonka, żeby zawrzeć małżeństwo

z jego żoną albo zabić swoją żonę, żeby zawrzeć małżeństwo z kimś innym.

9.

9.

9.

9.

Pokrewie

Pokrewie

Pokrewie

Pokrewieńńńństwo

stwo

stwo

stwo

Nieważne jest małżeństwo w każdym stopniu linii prostej i do czwartego stopnia linii bocznej.

10.

10.

10.

10.

Pokrewie

Pokrewie

Pokrewie

Pokrewieńńńństwo prawne

stwo prawne

stwo prawne

stwo prawne

Wynika z adopcji – nieważne w każdym stopniu linii prostej i do drugiego stopnia linii bocznej.

11.

11.

11.

11.

Powinowactwo

Powinowactwo

Powinowactwo

Powinowactwo
Wynika ono z zawarcia małżeństwa. Jest to relacja np. między rodzeństwem (np. między żoną brata, a drugim
bratem). Nieważne jest małżeństwo zawarte wyłącznie w linii prostej – wynika z tego, że jakaś kobieta po śmierci

męża może wyjść za mąż za jego brata, ale za jego ojca, czy dziadka NIE.

12.

12.

12.

12.

Przyzwoito

Przyzwoito

Przyzwoito

Przyzwoitość

ść

ść

ść pub

pub

pub

publiczna

liczna

liczna

liczna

1

2

3

4

5

5

Opiera się na konkubinacie, czyli nieważne jest małżeństwo zawarte między osobą, a drugą osobą pozostającą w
pierwszym stopniu linii prostej jego konkubiny.
Np. ktoś żył z kobietą długo razem i po jakimś czasie zakochał się w córce tej kobiety i chciał się
z nią ożenić, to nie może, bo jest w konkubinacie z jej matką.

06.04.2006

06.04.2006

06.04.2006

06.04.2006

ZGODA MAŁŻEŃSKA aby zgoda małżeńska która tworzy małżeńska była prawdziwa i ważna, musi być:

-wewnętrzna a nie tylko pozorna z zewnątrz
-świadoma i dobrowolna

-równoczesna a więc wzajemna

W innym wypadku - wadliwa/nieważna.

WADY NATURY PSYCHICZNEJ (3):

1/ brak wystarczającego używania rozumu -- czemu? Generalnie to jest człowiek mający zaburzenia sfery
poznawczej (choroby psychiczne, intoksykacja, amencja, demencja, schizofrenia...). Każda z nich powoduje, że
człowiek nie jest zdolny do spełnienia aktów ludzkich (czyli inaczej: aktów świadomych i dobrowolnych). Aby
choroba czyniła osobę niezdolną -- musi istnieć w okresie wyrażania zgody małżeńskiej (a nie następczo!),

natomiast jest przyczyną nieważności ta choroba, która istniała przed zawarciem małżeństwa i w trakcie. Poza
chorobami psychicznymi -- może tu też być odurzenie alkoholowe, hipnoza albo w ogóle utrata przytomności.

//Ksiądz znajomy może pobłogosławić związek kobiety z nieboszczykiem. :)

2/ Poważny brak rozeznania w ocenie -- jest zasadą generalną, że ten, kto małżeństwo zawiera powinien poza
zdolnością poznawczą zdolność krytyczną i ocenną oraz świadomość praw i obowiązków małżeńskich. W tym

kontekście człowiek dokonuje wyboru i oceny. Silne zaburzenia psychiczne mogą na tę zdolność wpływać.
Przyczyny: tu psychopatie i nerwice głównie (ale nie tylko). Różnego rodzaju psychozy powodujące ograniczenie
wolności wewnętrznej, psychozy maniakalno-depresyjne, używanie leków przeciwdepresyjnych, histeria, odurzenie
alkoholowe, deformacja reakcji afektywnych przez dłuższe pożycie z inną osobą przed ślubem (być może zaburza
reakcje człowieka na drugą osobę).

3/ Niezdolnośc do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Ad impossibile nemo tenetur :) -- jeśli ktoś nie
jest zdolny do podjęcia obowiązków małżeńskich ->

nie może zawrzeć ważnego małżeństwa. Idzie o tzw.

niedojrzałość emocjonalną albo o tzw. niedojrzałość psychoemocjonalną. Tu zatem mówimy wyłącznie o woli
małżeństwa -- ktoś chce ale ma naruszoną silnie afektywność albo sferę psychoseksualną. TU zatem:
homoseksualizm, nimfomania, sadyzm i inne. Stąd teoretycznie ktoś, kto jest homoseksualistą teoretycznie

6

zawiera małżeństwo ale w praktyce pewne skłonności sprawiają, że trudno będzie dotrzymać obowiązkow
małżeńskich; przyjmuje się zatem, że takie małżeństwo będzie nieważne.

4/ brak wiedzy o małżeństwie, wystarczającej wiedzy o małżeństwie -- wada szalenie rzadko spotykana;
generalnie zakłada się posiadania przez osobę wiedzy o tym, że:

a) małżeństwo jest związkiem mężczyzny i kobiety -lub-
b) dzieci są konsekwencją współżycia cielesnego.

Jeśli ktoś wierzy, że bocian przynosi dzieci, to wykazuje (b). We współczesnym społeczeństwie takie sytuacje są
niezwykle rzadkie!

5/ błąd co do osoby albo co do przymiotu tej osoby - posiada 2 różne formy:

a) jeśli zawiera małżeństwo z osobą inną niż zamierza poślubić (teoretycznie możliwa przy zawieraniu małżeństwa

przez pełnomocnika)
--->

klasyczny błąd co do osoby, trudny do udowodnienia.

b) błąd co do przymiotu osoby -- jeśli ktoś zawiera małżeństwo mając na uwadzę jeden konkretny przymiot i
okazuje się, że ta osoba wbrew temu, co sądził tego przymiotu nie posiada (np. niebieskie oczy a soczewki
kontaktowe).

//ale poza tym go oczywiście nie kocha itd.

6/ podstęp - kanon 1098 kpK -- ktoś zataja jakiś przymiot mogący poważnie zakłócić wspólnotę małżeńską *w
celu* zawarcia małżeństwa. Kilka istotnych elementów tu zauważmy:

a) zataja jakiś przymiot [osoby] -- tu nie wliczymy np. zatajenia 10ha ziemi albo fakt, że urodził się gdzie indziej

a1) bezpłodność zatajona -- bo ten może zakłócić poważnie wspólnotę małżeńską;
a2) homoseksualizm;
a3) choroby psychiczne;

b) w celu -- bo wie, że gdyby nie zataił, to by małżeństwo nie było zawarte

7/ symulacja - ma różne formy: generalnie jest to rozbieżność między stanem ducha a zewnętrznymi gestami
(ktoś nie chce ale symuluje, że chce)

a) całkowita - wyklucza całe małżeństwo jako takie, osoba nie chce
-- ale czyni to np. dla względów materialnych, nabycia obywatelstwa;

7

b) częściowa -- polega na wykluczeniu jakiegoś istotnego elementu bądź przymiotu małżeństwa;

elementy mamy dwa:
-dobro małżonków [nie wiemy, co to oznacza - to wprowadził kpK ale jurysprudencja nie wie]
-potomstwo (por. Cele małżeństwa) [ktoś w momencie zawierania małżeństwa zakłada, że nie będzie miał więcej

dzieci i czyni to wbrew woli drugiej strony -- oczywiście przed slubem to nie wyszło na jaw; udowodnienie
wymaga udowodnienia przyczyny -- kariera naukowa/zawodowa, lęki z dzieciństwa (obawa przed bólami
porodowymi), chęć zachowania sylwetki]

Przymioty istotne też mamy dwa:
-jedność+(i derywatywna wobec niej wierność) [ktoś zakłada, że obok osoby współmałżonka będzie miał jakąś

inną stałą relację pseudomałżeńską (quasi matrimonium?) dla jakiejś przyczyny; można mówić o wykluczeniu
wierności niezależnym od wykluczenia jedności; ktoś zakłada, że obok swej żony będzie miał inne kobiety ale nie]

-nierozerwalność [ktoś w momencie zawierania małżeństwa zakłada, że będzie to małżeństwo czasowe -->

nietrwałe]

8/ małżeństwo zawierane pod warunkiem:

3 rodzaje warunków (przeszłe, teraźniejsze, przyszłe) - np.:

„Wyjdę za Ciebie jeśli jest prawdą, że w dzieciństwie lubiłeś przebierać się za rycerza"

” -- ten jest dopuszczalny,

gdyż jest weryfikowalny.

„Wyjdę za Ciebie jeśli jesteś studentem WPiA"

” -- też weryfikowalny i w związku z tym oba są dopuszczalne.

„Wyjdę za Ciebie jeśli zostaniesz rycerzem/premierem RP/biznesmenem zarabiającym ileśtam miesięcznie"

” --

tego nie można zweryfikować -- małżeństwo zawarte pod takim warunkiem jest nieważne.

Natomiast jeśli warunki przeszłe i teraźniejsze są spełnione -- małżeństwo zawarte jest ważne (nie to nie...).

9/ przymus/bojaźń -- ostatnia wada. Nieważnie zawiera małżeństwo ktoś, kto zawiera je pod przymusem i w
stanie ciężkiej bojaźni. UWAGA: -I- oznacza tutaj wymóg koniunktywnego zaistnienia warunków!

Przymus może mieć charakter stanu napięcia psychicznego albo charakter socjologiczno-moralny. Ale to jest

tylko jeden z warunków: człowiek musi czuć, że musi zawrzeć małżeństwo (jawi się ono jako jedyna droga
wyjścia -- np. dziewczyna w ciąży przymuszana do ślubu przez mieszkańców wioski, rodzinę itd.).

To są najczęstsze typy spraw.

8

27.04.2006

27.04.2006

27.04.2006

27.04.2006

Niewłaściwa forma kanoniczna - sposób w jaki małżeństwo się zawiera. Do ważności sakramentu małżeństwa
wymaga się obecności tzw. świadka urzędowego/kwalifikowanego, po drugie obecności 2 świadków zwykłych i to
tyle.

Świadek kwalifikowany - duchowny. Proboszcz albo wikariusze mogą być nimi. Każdy z duchownych tam
pracujących może być świadkiem kwalifikowanym dla małżeństwa tam zawieranego. Inni muszą mieć zgodę
(delegację) któregoś z nich do pełnienia f-cji świadka urzędowego.

Do ważności formy wymaga się obecności dwóch świadków zwykłych (może być więcej). Ale wymaga się 2 (nie

może być ich więcej -- w sensie urzędowym dodatkowi się nie liczą, tylko ta dwójka firmuje swoim podpisem
zawarcie małżeństwa).

I to jest właśnie forma zwykła.

Prawo przewiduje jeszcze formę nadzwyczajną. Bezludna wyspa np. po katastrofie samolotu, którym lecieli
nupturienci (i tylko oni przeżyli). Ważne jest małżeństwo w nadzwyczajnych okolicznościach zawierane przed
jednym świadkiem zwykłym, przed jednym świadkiem urzędowym albo bez żadnych świadków. Dwie sytuacje:
niebezpieczeńsrwo śmierci (1) albo przypadek naglący (2). Przypadek naglący polega na tym, że wszystko jest do
ślubu przygotowane, z przyczyn obiektywnych nie ma świadka urzędowego i ten stan - przewiduje się roztropnie,

że będzie stał co najmniej jeden miesiąc. Niebezpieczeństwo śmierci interpretuje się w ten sposób jako
domniemanie prawdopodobnej śmierci wskutek choroby (A) albo tzw. przypadku zewnętrznego (B) [np. pobierają

się w spadającym nieuchronnie samolocie].

Przypadek naglący mający trwać co najmniej jeden miesiąc jest ciekawszy. Np. wobec świadków zwykłych.

Mo

Mo

Mo

Możżżżliwo

liwo

liwo

liwośśśści rozwi

ci rozwi

ci rozwi

ci rozwiąąąązania ma

zania ma

zania ma

zania małż

łż

łż

łżeeeeńńńństwa (!= przyczyny niewa

stwa (!= przyczyny niewa

stwa (!= przyczyny niewa

stwa (!= przyczyny nieważżżżno

no

no

nośśśści). Trzy sytuacje:

ci). Trzy sytuacje:

ci). Trzy sytuacje:

ci). Trzy sytuacje:

1. małżeństwo zawarte i niedopełnione - ratum et nonconsummatum (odbyty w sposób ludzki stosunek ludzki)
2. przywilej Pawłowy - powiedzmy niewierzący + nieochrzczony człowiek zawiera związek cywilny ale w pewnym
momencie staje się przez przyjęcie chrztu katolikiem a jego żona chce odejść z tego powodu -- można rozwiązać
takie małżeństwo -- można rozwiązać małżeństwo 2 nieochrzczonych jeżeli fakt chrztu stał się przyczyną rozłamu
małżeńskiego (A) i fakt rozwiązania małżeństwa może umożliwić zawarcie drugiego małżeństwa z katoliczką/-

kiem (B).
3. Przywilej wiary - jeśli poligamista nieochrzczony decyduje się ochrzcić -- prawo rozwiązuje wszystkie

małżeństwa które zawarł poza jednym.

Uważnienie małżeństwa
-zwykłe

9

-w zawiązku (nie w związku)

Podstawowa różnica: w pierwszym przypadku wymaga ono ponowienia zgody małżeńskiej a w drugim nie jest to
konieczne. Najbardziej typowym z ostatniego roku przypadkiem był przykład Kwaśniewskich. Kiedy to możliwe?
Wówczas, gdy małżeństwo było nieważne z przyczyn jakiejś wady zgody małżeńskiej (bo AK nie miał intencji

sakramentalności małżeństwa).

Uważnienie w zawiązku ma miejsce w innej sytuacji -- jeśli małżeństwo było nieważne z powodu braku formy
kanonicznej albo przeszkód małżeńskich. Można uważnić to małżeństwo, jeśli przeszkoda, która była - ustała.