Materiały w kanalizacji sanitarnej

Kanalizacja sanitarna jest instalacją specyficzną. Przewody mają duże średnice, po-
dejścia muszą być wyposażone w syfony, przepływ ścieków może powodować hałas... Materiał na instalację kanalizacyjną powinien spełniać szereg wymogów, by dom nie był podporządkowany kanalizacji.

Asortyment materiałów do kanalizacji sanitarnej przedstawia się następująco:

• tworzywa sztuczne (PVC, polietylen wysokiej gęstości, polipropylen, żywica poliestrowa) stosowane do wykonania przewodów (pionów i podejść) oraz łączników i kształtek;

• żeliwo, najczęściej stosowane do wykonania przewodów odpływowych i kanalizacji zew-
  nętrznej (rury prowadzące od instalacji domowej do szamba, studzienek, oczyszczalni przydomowej); rzadziej wykorzystywane do budowy pionów;

• kamionka stosowana do wykonania przewodów odpływowych (poziomów kanalizacyjnych) oraz kanalizacji zewnętrznej;

•  beton stosowany do wykonania kanalizacji zewnętrznej;

Tworzywa sztuczne
Rury z tworzyw sztucznych odznaczają się bardzo dobrymi własnościami:

• dobre parametry hydrauliczne. Wewnętrzne ściany rur są gładkie, co znacznie zmniejsza opory przepływu. Jest to bardzo ważne - pozwala, by ścieki płynęły z  właściwą prędkoś-
  cią, a jednocześnie średnice mogą być mniejsze w porównaniu z rurami żeliwnymi;

• odporność na korozję. Ścieki sanitarne mogą mieć bardzo silne własności korozyjne (mają odczyn kwaśny, a przy tym zawierają detergenty, środki czystości, chemikalia), zwiększa-
  ne przez stosunkowo wysoką temperaturę;

Zasadniczym problemem jest wydłużalność temperaturowa - przez to rury wymagają kompensacji. Trzeba je montować za pomocą specjalnych obejm i przewidywać luz przy montowaniu.
Poszczególne tworzywa sztuczne mają charakterystyczne dla siebie zalety.

Żywica poliestrowa wzmacniana włóknem szklanym (GRP) to materiał ciężki i wytrzymały. Najczęściej stosowany jest do budowy sieci kanaliza-
cyjnych w terenach trudnych (np. silnie podmokłych). Charakteryzuje się też wysoką odpornością na temperaturę.Rzadko stosowana w instalacjach domowych, może pojawić się w instalacjach szczególnie obciążonych (np. tam, gdzie są wysokie piony albo "skoki" ciśnienia powodowane przez nie-
równomierne przepływy). Można ją też spotkać jako tworzywo na zbiorniki (osadniki gnilne).
GRP jest materiałem drogim i trudno dostępnym, ale można polegać na jego własnościach mecha-
nicznych i antykorozyjnych.

Polichlorek winylu (PVC) charakteryzuje się znaczną wyt-
rzymałością, udarnością (odpornością na uderzenia) i odpor-
nością na zgniecenia. Dzięki tym cechom świetnie nadaje się do stosowania w instalacji kanalizacyjnej zewnętrznej (prze-
wody, studzienki kontrolne, pokrywy, włazy, zbiorniki na zło-
ża biologiczne). Zaletą PVC jest ponad czterdziestoletnia ka-
riera w branży instalacyjnej - jest więc tworzywem spraw-
dzonym, którego wady zostały skorygowane, a wręcz wyeli-
eliminowane. Asortyment wyrobów z PVC przeznaczonych do kanalizacji jest bardzo szeroki. Do wyboru są wszystkie śred-
nice rur, kształtki, złączki oraz urządzenia kanalizacyjne: czyszczaki, podejścia kanalizacyjne, kratki, studzienki z pok-
rywami. 

Kanalizacyjne rury PVC łączy się  na uszczelniane kielichy, większe średnice można łączyć złączkami kołnierzowymi.
PVC ma stosunkowo najmniejszy współczynnik rozszerzalności cieplnej: wynosi 0,08mm/mK. Przyk-
ładowo, metrowy odcinek, który był monotowany w temp. 10°C, rozszerzy się o 4 mm, jeśli będą nim płynęły ścieki o temp. 60°C. Nie można też pominąć faktu, że to jedno z najtańszych tworzyw sztucznych.

Polipropylen (PP) wykazuje się dużą odpornością na tem-
peratury - zarówno wysokie, jak i niskie. Dlatego rury poli-
propylenowe są niewrażliwe zarówno na wysokie temperatu-
ry, jak i na ich wahania. Polipropylen wykazuje stosunkowo mały współczynnik rozszerzalności cieplnej. Cechuje się elas-
tycznością i zdolnością tłumienia drgań, dzięki czemu instalac-
ja z niego wykonana pracuje cicho. Nadaje się głównie do instalacji wewnętrznych.

Rury występują w szerokim asortymencie średnic. Uzupełnio-
ne są o kształtki (trójniki, kolana) i łączniki (redukcje, mufy, dwuzłączki). Rury PP łączy się na uszczelniane kielichy.

Polietylen wysokiej gęstości (HDPE) jest bardzo elastyczny - dzięki temu wytłumia drgania (instalacja jest mało hałaśliwa). Dzięki specjalnym dodatkom i procedurom technologicznym jest odporny na wahania temperatury oraz na tzw. ruchy termiczne (praca rur pod wpływem wahań temperatur).
Ze względu na wysoki współczynnik rozszerzalności cieplnej rury powinna być zapewniona kompensacja - rury powinny być monto-
wane ze znacznym luzem.

Rury HDPE stosowane są jako baza do wykonywania systemów tzw. kanalizacji cichej - natężenie dźwięku przy pracy takiej kanalizacji nie przekracza 20 dB. Oznacza to, że poziom dźwięku porównywalny do poziomu, któy powstaje przy pracy lodówki.
Rury HDPE występują w szerokim asortymencie średnic i złączek. Można łączyć je przez zgrzewanie doczołowe, a także złączki kołnierzowe i zaciskowe - wśród nich można wyróżnić specjalne złączki kompensacyjne - pozwalające na bezpieczne ruchy cieplne rur).

Tworzywa sztuczne z odpowiednimi dodatkami mogą stanowić bazę do wykonania kanalizacji cichej (niskoszumowej). Oprócz wspomnianego już polietylenu, do tworzenia systemów kanalizacji cichej wykorzystuje się polipropylen i polichlorek winylu. Aby system mógł stać się niskoszumowym, tradcyjne tworzywa uzupełniane są o dodatkowe składniki - może to być inne tworzywo sztuczne (np. ABS) lub minerały.

Żeliwo było powszechnie stosowanym materiałem kanalizacyj-
nym, ze względu na znaczną wytrzymałość, odporność na ście-
ranie i niewielką rozszerzalność liniową. Wykazuje jednak podat-
ność na korozję i zarastanie biologiczne, poza tym jest ciężkie.
Wady te zostały wyeliminowane w nowoczesnych systemach ka-
nalizacyjnych. Żeliwo, pozbawione "starych" wad powraca do łask, ze względu na swoje "stare" zalety, jak i nietoksyczność, dźwiękochłonność i estetyczne wykonanie (co osiąga się m. in. dzięki zastosowaniu nowoczesnych powłok tworzywowych).
Aktualnie żeliwo najczęściej jest stosowane jako materiał na po-
ziomy kanalizacyjne, przykanaliki, rury kanalizacji zewnętrznej, wpusty oraz włazy do studzienek rewizyjnych. Rury łączy się za pomocą kielichów, średnice wynoszą od 0,05 do 0,20 m. 

Kamionka stosowana jest najczęściej w sieciach kanalizacyj-
nych. W instalacjach występuje najczęściej jako materiał na przewody odpływowe, zbierające ścieki z całego budynku; na przykanalik lub na rury tworzące instalację zewnętrzną.

Kamionka jako tworzywo ceramiczne jest odporna na działanie substancji chemicznych (zarówno pochodzących ze ścieków, jak
i z gruntu, w którym jest położona),  rury są więc trwałe i szczel-
ne po wielu latach eksploatacji. Nowoczesna kamionka wykazuje także wykazuje także odporność na ścieranie. Charakteryzuje się znaczną gładkością, z czego wynikają małe opory przepływu

---