E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99

42

P

Po

o p

pu

ub

blliik

ka

ac

cjjii p

prrzze

ed

d

k

kiillk

ko

om

ma

a m

miie

es

siią

ąc

ca

am

mii

c

cy

yk

kllu

u a

arrtty

yk

ku

ułłó

ów

w d

do

o−

tty

yc

czzą

ąc

cy

yc

ch

h p

po

om

miia

arró

ów

w

zz u

użży

yc

ciie

em

m k

ko

om

mp

pu

u−

tte

erra

a ii o

od

dp

po

ow

wiie

ed

dn

niic

ch

h

p

prrzzy

ys

stta

aw

we

ek

k llu

ub

b k

ka

arrtt,,

d

do

o R

Re

ed

da

ak

kc

cjjii n

na

ad

de

e−

s

szzłło

o w

wiie

elle

e lliis

sttó

ów

w..

T

Te

em

ma

att w

wy

yw

wo

ołła

ałł b

ba

arr−

d

dzzo

o d

du

użże

e zza

aiin

ntte

erre

es

so

o−

w

wa

an

niie

e.. W

Wiię

ęk

ks

szzo

oś

ść

ć

p

py

ytta

ań

ń d

do

otty

yc

czzy

yłła

a zza

a−

k

ku

up

pu

u

tta

an

niic

ch

h

k

ka

arrtt

b

bą

ąd

dźź p

prrzzy

ys

stta

aw

we

ek

k o

os

s−

c

cy

yllo

os

sk

ko

op

po

ow

wy

yc

ch

h,, c

co

o

jja

ak

k s

siię

ę o

ok

ka

azzu

ujje

e,, n

niie

e

jje

es

stt w

wc

ca

alle

e łła

attw

we

e,, b

bo

o

zzd

de

ec

cy

yd

do

ow

wa

an

na

a w

wiię

ę−

k

ks

szzo

oś

ść

ć k

ka

arrtt ii p

prrzzy

ys

stta

a−

w

we

ek

k jje

es

stt jje

ed

dn

na

ak

k d

drro

o−

g

ga

a,, jja

ak

k n

na

a k

kiie

es

szze

eń

ń

h

ho

ob

bb

by

ys

stty

y.. Z

Zn

na

ac

czzn

na

a

c

czzę

ęś

ść

ć p

py

ytta

ań

ń d

do

otty

yc

czzy

yłła

a m

mo

ożżllii−

w

wo

oś

śc

cii w

wy

yk

ko

orrzzy

ys

stta

an

niia

a k

ko

om

mp

pu

u−

tte

erro

ow

we

ejj k

ka

arrtty

y m

mu

uzzy

yc

czzn

ne

ejj w

w c

ch

ha

arra

ak

k−

tte

errzze

e o

os

sc

cy

yllo

os

sk

ko

op

pu

u..

Właśnie karta muzyczna, znajdująca się
w prawie każdym współczesnym kompu−
terze, wraz z odpowiednim oprogramo−
waniem z powodzeniem może pełnić
rolę oscyloskopu. Rzecz jasna, parametry
takiego oscyloskopu nie są rewelacyjne.
Przede wszystkim pasmo przenoszenia
nie przekracza 20kHz i jest ograniczone
maksymalną częstotliwością próbkowa−
nia, która dla dzisiejszych kart wynosi
44,1kHz albo 48kHz. Regulacja czułości
wejścia również jest utrudniona, dlatego
oscyloskop w wersji podstawowej prak−
tycznie jest jednozakresowy. Ponieważ
częstotliwość próbkowania nie zmienia
się płynnie, w niektórych programach
można wybrać tylko jedną z kilku standar−
dowych wartości, przez co właściwości
podstawy czasu nie są zachwycające.
Poszczególne programy w istotny spo−
sób różnią się między sobą − jedne są
zdecydowanie słabsze, a w innych wyeli−

minowano znaczną część wspomnianych
wad.
W każdym razie ze względu na to, że nie−
mal każdy współczesny pecet wyposażo−
ny jest w kartę muzyczną, warto przynaj−
mniej spróbować, na ile taki wirtualny os−
cyloskop okaże się przydatny. Nie trzeba
do tego wiele: wystarczy stosowny pro−
gram komputerowy, przy czym sygnały
podawane są na wejście liniowe albo mi−
krofonowe karty muzycznej. Oprogramo−
wanie takie pozwala nie tylko wykorzy−
stywać kartę muzyczna w roli oscylosko−
pu, ale także w roli analizatora widma.
Znaczna część dostępnego oprogramo−
wania to programy komercyjne, osiągal−
ne po uiszczeniu wymaganej opłaty. Pro−
gramy oscyloskopu i analizatora widma
wykorzystujące kartę muzyczną, adreso−
wane są zwykle nie do praktykujących e−
lektroników, tylko do osób zajmujących
się nagrywaniem i cyfrową obróbką syg−

n a ł ó w

nałów audio − stąd elegancki interfejs
programu (porównaj tytułowy rysunek)
przy niezbyt dużych możliwościach po−
miarowych. Firmy oferujące te programy
udostępniają bezpłatnie jedynie wersje
testowe, które co prawda pracują w roli
prostego oscyloskopu, jednak zazwyczaj
nie umożliwiają zapamiętania zmierzone−
go przebiegu i zapisania go na dysku.
Dostępne są też w pełni funkcjonalne
programy shareware, które należy opła−
cić po ich wypróbowaniu. Programów te−
go typu można szukać w Internecie, po−
dając wyszukiwarce odpowiednie słowa
kluczowe. Kto nie chce samodzielnie szu−
kać (lub wyszukiwarka po podaniu hasła
znajdzie dziesiątki tysięcy pozycji) może
zacząć od adresów podanych niżej:

w w w . h i t s q u a d . c o m / s m m / p r o −
g r a m s / G r a p h i c _ L e v e l _ M e t e r / d o −
wnload.shtml

www.c3sys.demon.co.uk/winspec.htm

www.audio−software.com

Praktyka dowodzi, że zawartość stron in−
ternetowych dość często się zmienia, i w
rezultacie pod wskazanym adresem w
podanym katalogu, takiego programu już
nie ma. Nie znaczy to, że nie jest on do−
stępny − często jest, tylko w innym miej−
scu tej witryny i należy go poszukać, za−
czynając od strony głównej.
Drugim praktycznym problemem jest
ściągnięcie plików o znacznej objętości
przez zakorkowane łącza internetowe
(nierzadko transfer plików ściąganych
podczas przygotowywania tego artykułu
przebiegał z “kosmiczną” prędkością kil−

R

Ry

ys

s.. 1

1 W

We

errs

sjja

a tte

es

stto

ow

wa

a o

os

sc

cy

yllo

os

sk

ko

op

pu

u

R

Ry

ys

s.. 2

2 „

„T

Trró

ójjw

wy

ym

miia

arro

ow

wy

y"" a

an

na

alliizza

atto

orr

w

wiid

dm

ma

a

Oscyloskop

w każdym PC−cie

Oscyloskop

w każdym PC−cie

M

Miie

er

rn

niic

ct

tw

wo

o

kuset bajtów na sekundę). Na dodatek
nie wszystkie pliki ściągnięte do Redakcji
dały się prawidłowo rozpakować i zain−
stalować.
Mimo tych trudności niewątpliwie warto
poświęcić kilka złotych i trochę czasu, by
zajrzeć pod wskazane adresy. Zdjęcie 1
pokazuje zrzut z ekranu podczas pracy je−
dnego z takich oscyloskopów. Druga ilu−
stracja przedstawia zrzut ekranu podczas
pracy tego programu w roli analizatora
widma. Ponieważ kolejne charakterystyki
rysowane są na ekranie z przesunięciem,
uzyskuje się interesujący wykres prze−
strzenny, pokazujący rozkład częstotli−
wości w czasie.
Kto nie ma ochoty na odwiedzanie wy−
mienionych witryn, a chce uzyskać na−
prawdę funkcjonalny oscyloskop, powi−
nien koniecznie zajrzeć na stronę Kon−
stantina Zeldowicza w Moskwie pod ad−
res:

http://polly.phys.msu.su/~zeld/oscill.html

i ściągnąć stamtąd dwa wirtualne oscy−
loskopy. Oba programy są typu freeware,
a więc zupełnie darmowe. Mają przy tym
zadziwiająco dobre właściwości. Zrzut z
ekranu oscyloskopu opracowanego przez
Konstantina Zeldowicza (w wersji 2.51)
można zobaczyć na rysunku 3. Narzędzie
to z całą pewnością jest godne uwagi ze

względu na para−
metry. Jest to os−
cyloskop dwuka−
nałowy (wykorzy−
stujący oba kanały
stereo), pracujący
w paśmie 20Hz −
20kHz, wyposażo−
ny w szereg cen−
nych funkcji. Os−
cyloskop ten może
z a p a m i ę t y w a ć
przebiegi, czyli ma
funkcje oscylosko−
pu z pamięcią.
Wbudowane kur−

sory pozwalają przeprowadzać pomiary
obserwowanych przebiegów − parametry
wskazywane przez kursory odczytuje się
w dolnych okienkach.
Oprócz funkcji oscyloskopu, może też
pracować w roli analizatora widma. Sto−
sowny zrzut ekranu pokazuje rysunek 4.
Po włączeniu kursorów i wybraniu odpo−
wiednich punktów dwoma przyciskami
myszy, w dolnych okienkach można od−
czytać częstotli−
wości, amplitudy
oraz

odstęp

częstotliwości.
Przy pierwszym
kontakcie może
się wydawać, że
oscyloskop

jest

trudny w obsłu−
dze ze względu na
dużą liczba para−
metrów, opcji i na−
staw. W rzeczywi−
stości okazuje się
łatwy i przyjemny
w obsłudze. Nie
trzeba nawet ko−
rzystać z dołączone−
go pliku winscope.hlp (w języku angiel−
skim).
Należy też dodać, iż spośród ściągniętych
programów, ten sprawił najmniej kłopo−
tów i działał od razu. Programu nie trzeba

instalować, tylko
r o z p a k o w a ć
ściągnięty

plik

osc251.zip do ja−
kiegoś katalogu i
ewentualnie

u−

mieścić na pulpi−
cie skrót do rozpa−
kowanego progra−
mu Winscope.exe.
Nie trzeba też in−
formować progra−
mu o karcie muzy−
cznej − w przypad−
ku prawidłowo za−
i n s t a l o w a n e j

i skonfigurowanej karty, program “widzi
ją” od razu.

Przeprowadzając pomiary, należy pamię−
tać, że poszczególne karty mogą mieć
różne wzmocnienie, a więc amplitudy po−
kazywane na ekranie nie są kalibrowane
w woltach czy miliwoltach. Aby uzyskać
dokładniejsze pomiary, oscyloskop trzeba
skalibrować (regulując wzmocnienie to−
rów Y) i zapamiętać te nastawy − program
ma taką możliwość. Trzeba także
uwzględnić uwagi, podane przez Autora
programu, ostrzegającego o możliwości
uszkodzenia karty dźwiękowej w przy−
padku podania na jej wejście sygnałów o
zbyt dużych amplitudach (co dla czytelni−
ków EdW powinno być oczywiste).
Rysunek 5 pokazuje wirtualny oscy−
loskop,

pozwalający

przeprowadzić

ćwiczenia “pomiarowe”. Niestety nie
może on mierzyć sygnału ze źródeł
zewnętrznych − jest to tylko zabaweczka
do celów edukacyjnych.
Warto ją ściągnąć spod adresu:

www.id−net.fr/~brolio/

Redakcja EdW prosi Czytelników, którzy
praktycznie zajmują lub zajmą się tym te−
matem, o opinie na temat używanych
programów, ich wad i zalet. Na życzenie
Czytelników, w Redakcji EdW może zo−
stać opracowana przystawka wejściowa,
umożliwiająca zmianę czułości “oscy−
loskopu” oraz izolująca galwanicznie
komputer od mierzonego układu. Czytel−
nicy zainteresowani budową takiej przy−
stawki wejściowej powinni napisać do
Redakcji i odpowiedzieć na pytanie, czy
powinien to być układ możliwie najpro−
stszy z ręcznym przełącznikiem zakre−
sów, czy też zakres pomiarowy winien
być ustawiany z pomocą komputera, np.
przez port równoległy, co będzie wyma−
gało dodatkowego (oddzielnego) progra−
mu do obsługi przystawki.

(red)

43

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99

R

Ry

ys

s.. 5

5 O

Os

sc

cy

yllo

os

sk

ko

op

p e

ed

du

uk

ka

ac

cy

yjjn

ny

y ((zza

ab

ba

aw

wk

ka

a))

R

Ry

ys

s.. 3

3 O

Os

sc

cy

yllo

os

sk

ko

op

p K

Ko

on

ns

stta

an

nttiin

na

a

Z

Ze

elld

do

ow

wiic

czza

a

R

Ry

ys

s.. 4

4 A

An

na

alliizza

atto

orr w

wiid

dm

ma

a

M

Miie

er

rn

niic

ct

tw

wo

o