WPISUJE UCZEŃ

KOD UCZNIA

PESEL

UZUPEŁNIA

ZESPÓŁ

NADZORUJĄCY

dysleksja

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione.

GRUDZIEŃ

2011

Czas pracy:

60 minut

Liczba punktów

do uzyskania: 30

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY

Z OPERONEM

CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA

HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron (zadania 1–29). Ewen-

tualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i PESEL.
3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem.

Nie używaj korektora.

5. Zaznaczając odpowiedzi w części karty przeznaczonej dla zdającego, zama-

luj

A

pola do tego przeznaczone. Błędne zaznaczenie otocz kółkiem

A

i zaznacz właściwe.

6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 1

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

2

Ilustracja do zadania 1.

Zadanie 1. (0–1)

Na ilustracji przedstawiono

A. cerkiew.

B. bazylikę.

C. meczet.

D. synagogę.

Zadanie 2. (0–1)

W którym szeregu zapisano w poprawnej kolejności nazwy religii, zaczynając od tej religii,

która pojawiła się na świecie najwcześniej, kończąc na tej, która pojawiła się najpóźniej?

A. judaizm, islam, chrześcijaństwo

B. islam, judaizm, chrześcijaństwo

C. judaizm, chrześcijaństwo, islam

D. chrześcijaństwo, islam, judaizm

Zadanie 3. (0–1)

Który władca Polski przyjął chrzest jako pierwszy?

A. Mieszko I

B. Bolesław Chrobry

C. Mieszko II

D. Bolesław Śmiały

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 2

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

3

Zadanie 4. (0–1)

Polski książę wraz ze swym dworem przyjął chrzest z rąk misjonarzy

A. bizantyńskich.

B. niemieckich.

C. węgierskich.

D. czeskich.

Zadanie 5. (0–1)

Koronacja pierwszego króla Polski odbyła się w

A. IX wieku.

B. X wieku.

C. XI wieku.

D. XII wieku.

Zadanie 6. (0–1)

W państwie pierwszych Piastów o losie poddanych decydował władca. Państwo to było

monarchią

A. patrymonialną.

B. konstytucyjną.

C. absolutną.

D. stanową.

Ilustracja do zadania 7.

Zadanie 7. (0–1)

Na drzwiach gnieźnieńskich przedstawiono sceny

A. mitologiczne.

B. ze Starego Testamentu.

C. z turniejów rycerskich.

D. z życia św. Wojciecha.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 3

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

4

Zadanie 8. (0–1)

Przykładem stylu gotyckiego w architekturze jest budowla przedstawiona na ilustracji

Zadanie 9. (0–1)

W którym szeregu podano wyłącznie elementy charakterystyczne dla stylu romańskiego?

A. grube, kamienne mury, niewielkie otwory okienne

B. bogato zdobione portale, mury wykonane z cegły

C. okna z witrażami i rozety, proste kształty brył

D. wysokie, strzeliste wieże, małe, wąskie okna

A.

C.

B.

D.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 4

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

5

Zadanie 10. (0–1)

Unia polsko-litewska zawarta w 1385 roku

A. zakończyła konflikty Polski z Krzyżakami.

B. zdecydowanie osłabiła pozycję Polski w regionie.

C. nie miała większego znaczenia w stosunkach Polski z zakonem krzyżackim.

D. zapewniła Polsce sprzymierzeńca w walce z Krzyżakami.

Mapa do zadań 11., 12. i 13.

Zadanie 11. (0–1)

Działania wojenne przedstawione na mapie toczyły się w latach

A. 1308–1309.

B. 1327–1332.

C. 1409–1411.

D. 1454–1466.

Zadanie 12. (0–1)

Skutkiem wojny, której dotyczy mapa, było odzyskanie przez Polskę

A. Kujaw.

B. Pomorza Gdańskiego.

C. Warmii.

D. ziemi dobrzyńskiej.

W

is∏a

Brda

Prosna

Pilica

Wkra

Noteç

Narew

S

∏upi

a

Nie

m

e

n

Bug

War

t

a

B

zur

a

Wi

s∏

Z a t o k a

G d a ƒ s k a

Z a

le

w

W

iÊ

l

an

y

¸ÓDè

Gdaƒsk

Bydgoszcz

Che∏mno

Âwiecie

Inowroc∏aw

Kutno

Ko∏o

Koronowo

BIA¸YSTOK

S∏upsk

Elblàg

Malbork

Kiszpork

Olsztyn

Moràg

Frydlàd

Brunsberga

(Braniewo)

Nibork

(Nidzica)

Dzia∏dowo

Grunwald

Kurz´tnik

Grudziàdz

Toruƒ

BrzeÊç

Kujawski

Âroda

Gniezno

Dobrzyƒ

Je˝ewo

P∏ock

Kalisz

BrzeÊç

GRODNO

Królewiec

I∏awa

Warszawa

Drohiczyn

Czerwiƒsk

Litw

ini, R

usini

i Tatar

zy

Wielkopolanie

Ma

∏op

ola

nie

15 VII 1410

25 VII–19 IX

1410

1410

pokój 1411

zaj´ta w 1409

– w 1411

do Polski

K r ó l e s t w o

P o l s k i e

W

i

e

l

k

i

e

K

s

i

´

s

t

w

o

L

i

t

e

w

s

k

i

e

obszar nale˝àcy

do zakonu krzy˝ackiego

ruchy wojsk krzy˝ackich
ruchy krzy˝ackich

oddzia∏ów wydzielonych

ruchy wojsk polskich

obleganie Malborka

przez wojska polskie

ruchy polskich oddzia∏ów

wydzielonych
miejsca koncentrowania si´

oddzia∏ów polskich

miejsca koncentrowania si´

oddzia∏ów krzy˝ackich

0

50 km

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 5

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

6

Zadanie 13. (0–1)

Oceń prawdziwość zdań. Wstaw znak X w odpowiednie miejsce tabeli.

Prawda

Fałsz

13.1. Oblężenie Malborka zakończyło się sukcesem wojsk polskich.

13.2.

W bitwie pod Grunwaldem przeciwko Krzyżakom u boku Polaków walczyli
też Litwini i Rusini.

Tablica genealogiczna do zadania 14.

Olgierd

( 1377)

wielki książę litewski

Giedymin

( 1341)

wielki książę litewski

Pukower

( ok. 1294)

wielki książę litewski

Jawnuta

( po 1366)

wielki książę litewski

Kiejstut

( 1382)

książę trocki

Zygmunt

( 1440)

wielki

książę litewski

Witold

( 1430)

wielki

książę litewski

Zygmunt II August

( 1572)

wielki książę litewski,

król Polski

Izabela

( 1559)

żona Jana Zapolyi,

króla Węgier

Katarzyna Jagiellonka

( 1583)

żona Jana III Wazy,

króla Szwecji

Anna Jagiellonka

( 1596)

królowa Polski,

żona Stefana Batorego

Albrecht Hohenzollern

( 1568)

wielki mistrz

zakonu krzyżackiego

Ludwik

( 1526)

król Czech i Węgier

Władysław II

( 1516)

król Czech

Jan Olbracht

( 1501)

król Polski

Zofia

( 1512)

żona Fryderyka

Hohenzollerna

Aleksander

( 1506)

wielki książę

litewski,

król Polski

Zygmunt I Stary

( 1548)

wielki książę

litewski,

król Polski

Fryderyk

( 1503)

arcybiskup

gnieźnieński

Kazimierz

( 1484)

święty

patron Litwy

Kazimierz IV Jagiellończyk

( 1492)

wielki książę litewski,

król Polski

Władysław III Warneńczyk

( 1444)

król Polski i Węgier

Władysław Jagiełło

( 1434)

wielki książę litewski,

król Polski

Świdrygiełło

( 1452)

książę podolski,

wołyński, czernihowski,

wielki książę litewski

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 6

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

7

Zadanie 14. (0–1)

Na podstawie drzewa genealogicznego oraz własnej wiedzy oceń prawdziwość zdań. Wstaw

znak X w odpowiednie miejsca tabeli.

Prawda

Fałsz

14.1. Ostatnim królem z dynastii Jagiellonów był Zygmunt August.
14.2. Albrecht Hohenzollern był wnukiem Kazimierza Jagiellończyka.
14.3. Zygmunt Stary panował w pierwszej połowie XV wieku.

Tekst do zadań 15. i 16.

Nagle zostaje zapowiedzianych dwu heroldów prowadzonych pod osłoną rycerzy polskich celem unik-
nięcia zaczepek. [...] Wyszli oni z wojska wrogów, niosąc w rękach obnażone miecze, bez pochew, doma-
gając się przyprowadzenia ich przed oblicze króla. [...] Król polski Władysław, zobaczywszy ich, przeko-
nany, jak też i było, że przychodzą z jakimś nowym, niezwykłym poselstwem, [...] wysłuchuje poselstwa
heroldów. Ci, oddawszy jako tako honory królowi, przedstawiają treść swego poselstwa po niemiecku
(Jan Mężyk służył za tłumacza) w następujących słowach: „Najjaśniejszy królu! Wielki mistrz pruski
Ulryk posyła tobie i twojemu bratu [...] przez nas tu obecnych posłów dwa miecze, ku pomocy, byś z nim
i z jego wojskami mniej się ociągał i odważniej, niż to okazujesz, walczył, a także żebyś się dalej nie
chował i pozostając dalej w lasach i gajach, nie odwlekał dalej walki. [...]”. Tyle heroldowie. [...] Głupie
to, zaiste, było oświadczenie i nie przystało ich regule. [Postąpili tak], jak gdyby byli przekonani, że los
i to, co każdemu w tym dniu przeznaczone zostało, jest zależne od ich planów i jest w ich mocy. A król
Władysław, wysłuchawszy pełnych pychy i zuchwalstwa słów posłów krzyżackich, przyjął miecze z ich
rąk i bez gniewu i jakichkolwiek niechęci, lecz zalany łzami odpowiada heroldom bez namysłu, z dziwną
tylko, jakby z nieba daną pokorą, cierpliwością i skromnością.

Źródło: http://www.staropolska.pl/sredniowiecze/dziejopisarstwo/Dlugosz_02.html

Zadanie 15. (0–1)

Przedstawione w tekście zdarzenie rozegrało się przed bitwą pod

A. Chojnicami.

B. Płowcami.

C. Grunwaldem.

D. Świecinem.

Zadanie 16. (0–1)

Autor tekstu

A. sympatyzuje ze stroną krzyżacką.

B. jest krytyczny wobec mało stanowczej postawy króla.

C. dostrzega zalety zarówno polskiego króla, jak i Krzyżaków.

D. wyraża dezaprobatę dla zuchwałości krzyżackich posłów.

Zadanie 17. (0–1)

Polskim królem, któremu książę Albrecht złożył hołd lenny w 1525 roku, był

A. Aleksander Jagiellończyk.

B. Zygmunt Stary.

C. Zygmunt August.

D. Kazimierz Jagiellończyk.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 7

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

8

Teksty do zadań 18. i 19.

A.

Ze studiów nad szkołą rosyjską w Polsce w drugiej połowie XIX w.

Lekcje się kończą… Uradowany chłopiec zarzuca tornister z książkami na plecy i, wybrawszy towa-

rzysza idącego z nim w jedną stronę, wraca do domu. W bramie szkolnej, widząc już przed sobą ulicę,
rozmawia najswobodniej, gdy naraz wyskakuje zaczajony za bramą organ władzy szkolnej i chwyta go za
rękę, mówiąc:
– Jeszcześ nie przestąpił progu gimnazjum, a mówisz już po polsku! Wracaj do kozy!...

Polska w latach 1864–1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. A. Galosa,

Warszawa 1987, s. 17.

B.

Rola Krakowa w budzeniu życia narodowego

Za czasów niewoli Kraków był długi czas źródłem narodowego pokrzepienia. Przy wzmożeniu ucisku

udawały się do niego ze Śląska pielgrzymki pobożnych, z Poznańskiego – wycieczki inteligencji. [...]

To słońce naszej przeszłości, świecące tak jasno w Krakowie, łączyło swoje promienie z ciepłotą ogni-

ska naszej kultury rozwijającej się tam bądź co bądź swobodniej. Na to słońce i do tego ogniska trzeba
było zawieźć, chociaż na krótki czas, młodzież z zaboru pruskiego, ona tych promieni i tego ciepła po-
trzebowała koniecznie, aby nie skarleć i nie zobojętnieć pod względem narodowym.

Polska w latach 1864–1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. A. Galosa,

Warszawa 1987, s. 205.

Zadanie 18. (0–1)

W obu tekstach zasugerowano, że w okresie rozbiorów ziem polskich celem represji było wy-

narodowienie

A. młodzieży.

B. artystów.

C. katolików.

D. inteligencji.

Zadanie 19. (0–1)

Z tekstu B wynika, że Polacy żyjący w zaborze pruskim

A. obawiali się występować przeciw narzuconemu prawu.

B. znaleźli sposoby na podtrzymywanie uczuć narodowych.

C. cierpliwie czekali na ustępstwa władz zaborczych.

D. nie odczuwali negatywnych skutków germanizacji.

Zadanie 20. (0–1)

Największą swobodą cieszyła się ludność polska z terenów zaboru

A. rosyjskiego i części pruskiego.

B. pruskiego i austriackiego.

C. wyłącznie austriackiego.

D. jedynie rosyjskiego.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 8

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

9

Wykresy do zadań 21. i 22.

Częstotliwość korzystania z internetu

Internauci w grupach wiekowych

Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/w-polsce-mamy-juz-17-3-mln-internautow

Zadanie 21. (0–1)

Raz w tygodniu z internetu korzysta

A. połowa Polaków.

B. co czwarta badana osoba.

C. jedna na dziesięć osób.

D. największy procent badanych.

Zadanie 22. (0–1)

Wśród polskich internautów największy odsetek stanowią

A. emeryci.

B. uczniowie.

C. osoby w średnim wieku.

D. osoby kończące karierę zawodową.

codziennie lub prawie codziennie

59,4%

2,3%

22,7%

9,6%

6,0%

kilka razy w tygodniu
raz na tydzień
od jednego do kilku razy w miesiącu
rzadziej niż raz na miesiąc

0

10

20–24 25–29 30–34 35–39 40–44 45–49 50–54 55–59 60–64 65–69 70–75

15–19

20

30

40

50

60

70

80

90

100

[%]

[wiek

internautów]

68

64

48

38

33

22

10

5

96

88

80

72

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 9

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

10

Zadanie 23. (0–1)

Kto nadaje obywatelstwo polskie cudzoziemcowi, który zamieszkuje legalnie w Rzeczypospo-

litej co najmniej 5 lat?

A. Sejm

B. Senat

C. Prezydent RP

D. wojewoda

Zadanie 24. (0–1)

Zasada równości w prawie wyborczym umożliwia

A. oddanie przez obywatela głosu na wybranego kandydata.

B. kandydowanie na stanowisko przez każdego obywatela.

C. bezpośrednie uczestnictwo każdego obywatela w wyborach.

D. oddanie takiej samej liczby głosów przez każdego obywatela.

Zadanie 25. (0–2)

Które z podanych grup są w Polsce mniejszościami narodowymi, a które mniejszościami et-

nicznymi? Wstaw znak X w odpowiednie kratki.

A. Ormianie

B. Litwini

C. Łemkowie

D. Niemcy

E. Tatarzy

25.1. Mniejszości narodowe

25.2. Mniejszości etniczne

A /

B /

C /

D /

E

A /

B /

C /

D /

E

Zadanie 26. (0–1)

W procesie tworzenia ustaw w Rzeczypospolitej Polskiej muszą uczestniczyć

A. Sejm, Prezydent RP, Rada Ministrów.

B. Senat, Prezydent RP, Rada Ministrów.

C. Sejm, Senat, Prezydent RP.

D. Sejm, Senat, Rada Ministrów.

Zadanie 27. (0–1)

Oceń prawdziwość zdań. Wstaw znak X w odpowiednie miejsca tabeli.

Prawda

Fałsz

27.1. Polski parlament składa się z Sejmu i Senatu.
27.2. Sejm jest wybierany na pięcioletnią kadencję.
27.3. Posiedzenia Sejmu zwołuje Marszałek Sejmu.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 10

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

11

Zadanie 28. (0–1)

Do kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej należy

A. stwierdzanie ważności wyborów parlamentarnych.

B. uchwalanie projektu budżetu państwa.

C. kierowanie pracami Rady Ministrów.

D. zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu.

Zadanie 29. (0–1)

W Polsce badaniem zgodności ustaw z konstytucją zajmuje się

A. Trybunał Konstytucyjny.

B. Minister Sprawiedliwości.

C. Trybunał Stanu.

D. Sąd Najwyższy.

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 11

11-11-07 13:30

Historia i wiedza o społeczeństwie

Próbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

12

BRUDNOPIS

(nie podlega ocenie)

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

                                                                                       

N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 12

11-11-07 13:30