Próbne zestawy egzaminacyjne

70

Zestaw nr 9

Zadanie 1. (0–1)
Zaznacz właściwą kolejność epok rozwoju ludzkości.
A. Paleolit,neolit,brąz,żelazo.

B. Paleolit,neolit,żelazo,brąz.

C. Neolit,paleolit,brąz,żelazo.

D. Neolit,paleolit,żelazo,brąz.

Zadanie 2. (0–1)
Wierzenia starożytnych Greków charakteryzował
A. monoteizmiantropomorfizm.

B. monoteizmizoomorfizm.

C. politeizmiantropomorfizm.

D. politeizmizoomorfizm.

Zadanie 3. (0–3)
Do podanych definicji dopisz odpowiedni termin historyczny, wybierając go spośród poda-

nych poniżej.

nr

definicja

termin historyczny

1. kościółparafialnywmieścielokowanymnaprawieniemieckim
2. siedzibawładzmiastalokowanegonaprawieniemieckim
3. taknazywanonajbogatszychmieszczan

Terminy:burmistrz,fara,patrycjat,plebs,ratusz,wójt

Zadanie 4. (0–3)
W poniższej tabelce zaznacz, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w od-

powiednią rubrykę PRAWDA lub FAŁSZ.

1. NajazdyMongołównaziemiepolskierozpoczęłysięwXIII

wieku.

2. Prawoniemieckiecharakteryzowałosięwystępowaniemumów

ustnych.

3. Krzyżacy zostali sprowadzeni w XII wieku na Ziemię Cheł-

mińską.

Zestaw nr 9

71

Zadanie 5. (0–2)
Poniżej podano przydomki książąt z dynastii Piastów, panujących na ziemiach polskich

w dobie rozbicia dzielnicowego. Przy władcy panującym w stuleciu XII i XIV dopisz właści-

wy wiek.
1. Łokietek–..........................
2. Mazowiecki–..........................
3. Pobożny–..........................
4. Sprawiedliwy–..........................
5. Wstydliwy–..........................

Przeczytaj uważnie tekst poniżej, a następnie wykonaj związane z nim zadania 6–7.

•

Tekst I

Nareszcieprzyrzekamynajuroczyściej,żeżadnegoobywatelaosiadłegozapopełnionąwinę

lubprzestępstwoniebędziemywięzili,aniwięzićikaraćdozwolimy,ażgdyoniesądowoido-

wodnieprzekonanym,inamalbostarościenaszemuprzezsędziegotejziemi,wktórymtenże

obywatelzamieszkał,wydanymzostanie:wyjąwszytakiego,którybyschwytanybyłnakradzieży

lubjakimkolwiekjawnymprzestępstwie,jakotopodpalaniu,rozmyślnymzabójstwie,porwaniu

panienlubniewiast,łupieżyipanoszeniuwłości;równieżtakich,którzybyzasiebieniechcieli

należnejdaćrękojmi,stosowniedowykroczenialubwiny.Nikomuteżdóbranidzierżawzabie-

raćniebędziemy,chybażewdrodzeprawaprzezsędziówwłaściwychalbopanównaszychjako

winowajcabędzienamwskazany.Przyrzekamyniemniej,żeżadnemuobywatelowi,żądającemu

iproszącemuorozgraniczeniemiedzynaszymiajegodobramiidziedzictwami,uczynićzadość

nieomieszkamy.

Przywilej jedlneński z 4 III 1430 roku; źródło:Wiek V-XV w źródłach. Wybór

tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów,

oprac.M.Sobańska-Bondaruk,S.B.Lenard

Zadanie 6. (0–1)
Przywilej jedlneński wprowadzał
A. obniżeniepodatkówszlachcie.

B. nietykalnośćosobistąwszystkichpoddanychkrólewskich.

C. nietykalnośćmajątkowąkmieci.

D. nietykalnośćosobistąimajątkowąszlachty.

Zadanie 7. (0–1)
Dokument ten nie zezwalał na uwięzienie bez wyroku sądu wtedy, gdy
A. przestępcęzłapanonagorącymuczynku.

B. obywatelbyłoskarżonyogwałtlubpodpalenie.

Próbne zestawy egzaminacyjne

72

C. miałomiejscedrobnewykroczenie.

D. dokonanozabójstwa.

Przyjrzyj się zamieszczonej poniżej mapie świata i przeczytaj uważnie fragmenty tekstów

opisujących wyprawy odkrywców z XV i XVI wieku. Następnie wykonaj związane z nimi

zadania 8–11.

60°

60°

60°

60°

30°

30°

30°

90°

90°

150°

150°

30°

30°

30°

0°

0°

A Z J A

E U R O P A

A F R Y K A

A M E R Y K A

P Ó Ł N O C N A

A M E R Y K A

P O Ł U D N I O W A

A U S T R A L I A

O C E A N

I N D Y J S K I

O

C

E

A

N

A

T

L

A

N

T

Y

C

K

I

O

C

E

A

N

S

P

O

K

O

J

N

Y

1

2

3

4

•

Tekst II

Panie!Ponieważwiem,żeuradujecięwielkiezwycięstwojakimPanNaszukoronowałmoją

podróż,piszędoCiebieten(list),zktóregodowieszsię,jakprzez33dnipłynąłemzwyspKana-

ryjskichdoIndiinaokrętachoddanychmiprzeznajjaśniejszegokrólaikrólową,naszychwład-

ców.Napotkałemwielewyspzamieszkałychprzezniezliczoneludyiobjąłemjewposiadaniedla

ichwysokościprzezdokonanieproklamacjiirozwinięciesztandarukrólewskiego;niestawiano

miżadnegooporu(…).

Popłynąłemtamiopłynąłemwybrzeżepółnocne(…).Wyspataiwszystkieinnesąbardzo

żyzne(…).Atawyspaszczególnie.Nawybrzeżumorskimjesttamwieleportówniedającychsię

porównaćztymi,jakieznamwchrześcijaństwie;(jesttam)dużowielkichiszerokichrzek,cojest

cudowne(…).Espaniolajestcudem(…).Łańcuchyiszczytygórskie,równinyiobszaryuprawne

orazpastwiskasątakpiękneibogate,(zdatne)douprawyihodowli,dochowuwszelkiegorodzaju

bydła,dobudowymiastiwsi(…).Nawyspiejestwiele(artykułów)korzennych,sąwielkieko-

palniezłotaimetali(…).

List Kolumba – 1492 rok;źródło: Historia w tekstach źródłowych,

tom1,oprac.T.Maresz,K.Juszczyk

•

Tekst III

1. Wroku1497królManuelportugalskiposłałczteryokrętydlaodkryciawyszukaniakorzeni.

DowódcątychokrętówbyłVascodaGamma.Wniedzielę8lipca1497r.podnieśliśmykotwi-

cęwRastello(…).

27.7kwietniapopłynęliśmypodmiastoMombasa,aleniepłynęliśmydoportu,leczpozostaliśmy

naredzie.(…)

37.Wewtorek24kwietniawyruszyliśmystąddomiastaKalikut,októrymnaszkrólmiałwiado-

mość.Płynęliśmynawschód,naukosprzeztęwielkązatokę,gdziewpadaMorzeCzerwone.

(…)WnajbliższąniedzielęznówukazałasięGwiazdaPolarna,którejoddawnaniewidzieliś-

Zestaw nr 9

73

my,a17maja,po23dniachnabezbrzeżnymmorzuujrzeliśmyziemię(…),anastępniedo-

płynęliśmydomiastaKalikut.(…)Naszdowódcaposłałjednegoczłowiekadomiasta,atam

przyprowadzonogododwóchMaurówzTunisu,którzymówilipokastylijskuipogenueńsku.

Pierwszymichpowitaniembyło:„Cozadiabełwastutajzaniósł?!”.Potemzapytali,czego

szukamytakdaleko.Ów(posłaniec)odpowiedział:„Chrześcijanikorzeni”.

Anonimowe notatki o wyprawie Vasco da Gamy; źródło: Historia w tekstach

źródłowych, tom 1,oprac.T.Maresz,K.Juszczyk

•

Tekst IV

Zaczynam(najjaśniejszemupanu)opisywaćpoczątekmojejpodróży.WmieścieSewillibyła

małaflotaliczącapięćokrętów,gotowadoodbyciadługiejpodróży.Miałaonaodnaleźćwyspy

Moluckie,gdzieznajdująsiękorzenie.GłównymkapitanemtejflotybyłFernandodeMagellanes,

szlachcicportugalski(…),któryodbyłwielepodróżypooceanie(…).

Wśrodę28listopada1520r.przepłynęliśmytęcieśninęiwypłynęliśmynaspokojnemorze,po

którymżeglowaliśmy3miesiącei20dninieodnawiajączapasówanizaopatrzenia:jedliśmytylko

staresuchary,startenaproszek,pełnerobactwaicuchnące(…).Piliśmywodęgnijącąicuchnącą.

Jedliśmytakżekawałkiskórywołowejjakieznajdowałysiępodwielkąreją(…);byłyonebar-

dzotwardezpowodusłońca,deszczuiwiatru;(…).Tojeszczeniewszystko,naszenajwiększe

nieszczęście,októrympowiem,byłonajgorsze;dolneigórnedziąsłanaszychludzipopuchłytak

bardzo,żeniemoglionijeśćiwśródcierpień19zmarło.(…)Pozatymi,którzyzmarli25lub30

marynarzychorowałonaróżneinnechoroby(…)aleciwyzdrowieli.(…)

Wszystkie wyspy Moluckie rodzą goździki, imbir, sago, (…) ryż, orzechy kokosowe, figi,

migdały,większeniżnasze,słodkieikwaśnegranaty,trzcinęcukrową,melony,ogórki,tykwy,

cukier,jakiśowocorzeźwiający,wielkijakarbuz,zwanycomulicar,ijakiśinnyowocjakbrzo-

skwinia,zwanyguave,iinnejadalne(rośliny).Jesttamtakżeolejkokosowyisezamowy.Zezwie-

rzątpożytecznychsąkozy,kury,rodzajpszczółniewiększychniżmrówki,któreskładająmiód

wniachdrzewnych.Znajdujesiętamtakżewieleróżnychgatunkówpapug,amiędzyinnymisą

tambiałezwanecataraicałeczerwonezwanenori(…).

Antonio Pigafetta, relacja z pierwszej wyprawy dookoła świata;źródło: Historia

w tekstach źródłowych, tom1,oprac.T.Maresz,K.Juszczyk

Zadanie 8. (0–1)
Trasa opisana w tekście II jest zaznaczona na mapie cyfrą
A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Zadanie 9. (0–1)
Trasa opisana w tekście IV jest zaznaczona na mapie cyfrą
A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Próbne zestawy egzaminacyjne

74

Zadanie 10. (0–1)
Zaznacz zdanie fałszywe.
A. DowybrzeżyAmerykidotarływyprawyopisanewtekstachIIiIV.

B. UczestnicywyprawyopisanejwtekścieIVopłynęliświat.

C. UczestnicywyprawyopisanejwtekścieIIIokrylidrogędoIndii,płynącciąglenazachód.

D. UczestnicywyprawopisanychwtekstachIIiIIIchcielidopłynąćdoIndii.

Zadanie 11. (0–3)
W poniższej tabelce zaznacz, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w od-

powiednią rubrykę PRAWDA lub FAŁSZ.

1. AutortekstuIIdopłynąłdoIndii.
2. PortMombasaznajdujesięwAfryce.
3. UczestnicywyprawyztekstuIVprzepłynęliCieśninęMagellana.

Zadanie 12. (0–2)
Wśród wymienionych pięciu wydarzeń odnoszących się do sytuacji Polaków pod zaborami

wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarze-

nia pierwszego umieść literę A, obok ostatniego – literę B.

1. pogrzebwdowypogen.Sowińskim
2. wybuchpowstaniakrakowskiego
3. uwłaszczeniechłopówwGalicji
4. uwłaszczeniechłopówwKrólestwiePolskim
5. wybuchpowstaniastyczniowego

Przeczytaj uważnie tekst poniżej, a następnie wykonaj związane z nim zadania 13–14.

•

Tekst V

Najjaśniejszycesarzuikrólunaszmiłościwy!

Skoronadejdziepora,przystąpimydozadaniaprzekazanegoprzezciebiereprezentantomkró-

lestwikrajówAustrięskładających,zufnościąiotuchą,boprzekonanijesteśmy,żegdyuzna-

mynajwyższymtwymdyplomemzdnia20października1860prawaidziejowetradycjekrajów

wskładpaństwawchodzącychdojdądopełnegoznaczenia,aorzeczenieludówtwoich,najjaśniej-

szypanie,wolnymprzezlegalnychreprezentantówichwypowiedzianegłosem,skutekotrzyma,

niepodobnymsięjużstaniesystemcentralizacji,któraparaliżującsiłyżywotneludów,podkopy-

wałaiwątliłato,costanowicałegopaństwapotęgę.(…)

Świadomośćwłasnegodobraisumieniainnychnarodów,chrześcijańsko-cywilizacyjnąmyślą

przejętych,niedozwoli,abyAustriawpełnieniutegoposłannictwastałaodosobniona.

Takieposłannictwobyłoudziałemnaszymprzezdługiewieki.Bezobawywięcodstępstwaod

myślinaszejnarodowej,zwiarąwposłannictwoAustriiizufnościąwstanowczośćzmian,które

Zestaw nr 9

75

twojemonarszesłowojakoniezmiennyzamiarwyrzekło,zgłębisercnaszychoświadczamy,że

przytobie,najjaśniejszypanie,stoimyistaćchcemy.

Adres Sejmu Galicyjskiego do cesarza – 10 grudnia 1866 roku;

źródło: Historia w tekstach źródłowych, tom2,oprac.T.Maresz,K.Juszczyk

Zadanie 13. (0–1)
Postawę zaprezentowaną w powyższym tekście nazywa się
A. uległością.

B. lojalizmem.

C. posłannictwem.

D. nacjonalizmem.

Zadanie 14. (0–1)
Posłowie Sejmu Galicyjskiego uważają, że Polaków i Habsburgów łączy
A. sąsiedztwo.

B. wiara.

C. wspólniwrogowie.

D. umiłowaniemonarchii.

Przeczytaj uważnie tekst poniżej, a następnie wykonaj związane z nim zadania 15–16.

•

Tekst VI

TRAKTATPÓŁNOCNOATLANTYCKI

StronyniniejszegotraktatupotwierdzająswąwiaręwceleizasadyKartyNarodówZjednoczo-

nychorazpragnienieżyciawpokojuzewszystkiminarodamiiwszystkimirządami.

Sązdecydowaneochraniaćwolność,wspólnedziedzictwoicywilizacjęswychnarodów,opartena

zasadachdemokracji,wolnościjednostkiirządówprawa.

Dążądoumacnianiastabilizacjiidobrobytunaobszarzepółnocnoatlantyckim.

Sązdecydowanepołączyćswewysiłkiwceluzbiorowejobronyorazzachowaniapokojuibez-

pieczeństwa.

WzwiązkuzpowyższymuzgadniająoneniniejszyTraktatPółnocnoatlantycki:

Artykuł1

Stronyzobowiązująsię,zgodniezpostanowieniamiKartyNarodówZjednoczonych,załatwiać

wszelkiesporymiędzynarodowe,wktóremogłybyzostaćzaangażowane,zapomocąśrodków

pokojowychwtakisposób,abypokójibezpieczeństwomiędzynarodoweorazsprawiedliwość

niezostałynarażonenaniebezpieczeństwo,jakrównieżpowstrzymywaćsięwswychstosunkach

międzynarodowychodużycialubgroźbyużyciasiływjakikolwieksposóbniezgodnyzcelami

NarodówZjednoczonych.

Artykuł2

Stronybędąprzyczyniałysiędodalszegorozwojupokojowychiprzyjaznychstosunkówmię-

dzynarodowychprzezumacnianieswychwolnychinstytucji,przezprzyczynianiesiędolepszego

zrozumieniazasad,najakichopierająsięteinstytucje,orazprzezrozwijaniewarunkówdlasta-

Próbne zestawy egzaminacyjne

76

bilizacjiidobrobytu.Będąonedążyłydousuwaniakonfliktówwprowadzonejprzezniemiędzy-

narodowejpolitycegospodarczejibędąpopieraływspółpracęgospodarcząmiędzywszystkimi

Stronamilubczęściąznich.

Artykuł3

Dlaskuteczniejszegoosiągnięciacelówniniejszegotraktatu,Strony,każdazosobnaiwszystkie

razem,poprzezstałąiskutecznąsamopomocipomocwzajemną,będąutrzymywałyirozwijały

swojąindywidualnąizbiorowązdolnośćdoodparciazbrojnejnapaści.

Artykuł4

Stronybędąsięwspólniekonsultowały,ilekroć,zdaniemktórejkolwiekznich,zagrożonebędą

integralnośćterytorialna,niezależnośćpolitycznalubbezpieczeństwoktórejkolwiekzeStron.

Artykuł5

Stronyzgadzająsię,żezbrojnanapaśćnajednąlubwięcejznichwEuropielubAmerycePół-

nocnejbędzieuznanazanapaśćprzeciwkonimwszystkimidlategozgadzająsię,żejeżelitaka

zbrojnanapaśćnastąpi,tokażdaznich,wramachwykonywaniaprawadoindywidualnejlub

zbiorowejsamoobrony,uznanegonamocyartykułu51KartyNarodówZjednoczonych,udzieli

pomocyStronielubStronomnapadniętym,podejmującniezwłocznie,samodzielniejakiwporo-

zumieniuzinnymiStronami,działania,jakieuznazakonieczne,łączniezużyciemsiłyzbrojnej,

wceluprzywróceniaiutrzymaniabezpieczeństwaobszarupółnocnoatlantyckiego.

Okażdejtakiejzbrojnejnapaściiowszystkichpodjętychwjejwynikuśrodkachzostaniebez-

zwłoczniepowiadomionaRadaBezpieczeństwa.Środkitakiezostanązaniechane,gdytylkoRada

Bezpieczeństwapodejmiedziałaniakoniecznedoprzywróceniaiutrzymaniamiędzynarodowego

pokojuibezpieczeństwa.

Artykuł6

Wrozumieniuartykułu5uznajesię,żezbrojnanapaśćnajednąlubwięcejStronobejmujezbrojną

napaść:

– na terytorium którejkolwiek ze Stron w Europie lubAmeryce Północnej, na algierskie

departamentyFrancji,naterytoriumTurcjilubnawyspyznajdującesiępodjurysdykcją

którejkolwiekzeStronnaobszarzepółnocnoatlantyckimnapółnocodZwrotnikaRaka;

– nasiłyzbrojne,okrętylubstatkipowietrznektórejkolwiekzeStronznajdującesięnatych

terytoriach lub nad nimi albo na jakimkolwiek innym obszarze w Europie, na którym

wdniuwejściawżycietraktatustacjonowaływojskaokupacyjnektórejkolwiekzeStron,

lubteżnaMorzuŚródziemnymczynaobszarzepółnocnoatlantyckimnapółnocodZwrot-

nikaRaka.

Zadanie 15. (0–3)
Zaznacz w poniższej tabelce, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w od-

powiednią rubrykę PRAWDA lub FAŁSZ.

1. PaktPółnocnoatlantyckijestpaktemobronnym.

2. PostanowieniaPaktuPółnocnoatlantyckiegoniestojąwsprzecz-

nościzKartąNarodówZjednoczonych.

3. PaktPółnocnoatlantyckiswymzasięgiemobejmujetylkotereny

Europy.

Zestaw nr 9

77

Zadanie 16. (0–1)
Tereny, na których NATO może podjąć działania zbrojne, znajdują się nad
A. OceanemAtlantyckim,napołudnieodZwrotnikaRaka.

B. OceanemAtlantyckim,napółnocodZwrotnikaRaka.

C. OceanemSpokojnym,napołudnieodZwrotnikaRaka.

D. OceanemSpokojnym,napółnocodZwrotnikaRaka.

Zadanie 17. (0–1)
Ustawa w RP wchodzi w życie w momencie
A. przegłosowaniajejwsenacie.

B. podpisaniaprzezprezydenta.

C. ogłoszeniawDziennikuUstaw.

D. uchwaleniawsejmie.

Zadanie 18. (0–1)
Kadencja Senatu RP trwa
A. 3 lata.

B. 4 lata.

C. 5 lat.

D. 6lat.

Zadanie 19. (0–1)
Podatek od towarów i usług płacony na terenie RP to
A. PIT.

B. VAT.

C. CIT.

D. WIG.

Zadanie 20. (0–1)
Mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę to
A. RomowieiCzesi.

B. SłowacyiLitwini.

C. TatarzyiBiałorusini.

D. UkraińcyiŁemkowie.

Próbne zestawy egzaminacyjne

Odpowiedzi i wskazówki do trudniejszych zadań

Zestaw nr 9

Zad.

Odpowiedzi

1.

A

2.

C

3.

1–fara,2–ratusz,3–patrycjat

4.*

1–prawda,2–fałsz,3–fałsz

5.

1–XIVwiek,4–XIIwiek

6.

D

7.

C

8.

A

9.

D

10.

C

11.

1–fałsz,2–prawda,3–prawda

12.

2–A,4–B

13.

B

14.* B
15.* 1–prawda,2–prawda,3–fałsz
16.

B

17.

C

18.

B

19.

B

20.* B

Wskazówki do trudniejszych zadań

4. Prawoniemieckiewprowadzałoumowypisemneiwłaśniedziękitemurozpowszechniłosię

równieżnaziemiachpolskich.DatasprowadzeniaKrzyżakówtorok1226,awięcXIIIwiek.

14.Świadczą o tym drugi i trzeci akapit tekstu, mówiące o posłannictwieAustrii w szerzeniu

cywilizacjichrześcijańskiej.

15.PaktPółnocnoatlantyckipodpisałyrównieżUSAiKanada,awięcwykraczaonpozaEuropę.

20.Romowie,TatarzyiŁemkowietomniejszościetniczne,anienarodowe.