Dz.U.98.148.973

ROZPORZ

Ą

DZENIE

MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

z dnia 1 grudnia 1998 r.

w sprawie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy na stanowiskach

wyposa

ż

onych w monitory ekranowe.

(Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998 r.)

Na podstawie art. 237

15

§ 1 Kodeksu pracy zarz

ą

dza si

ę

, co nast

ę

puje:

§ 1. Rozporz

ą

dzenie okre

ś

la:

1) wymagania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy wyposa

ż

onych w moni-

tory ekranowe,

2) wymagania dotycz

ą

ce organizacji pracy na stanowiskach wyposa

ż

onych w monitory ekranowe.

§ 2. Ilekro

ć

w rozporz

ą

dzeniu jest mowa o:

1) monitorze ekranowym - nale

ż

y przez to rozumie

ć

urz

ą

dzenie do wy

ś

wietlania informacji w trybie alfa-

numerycznym lub graficznym, niezale

ż

nie od metody uzyskiwania obrazu,

2) stanowisku pracy - nale

ż

y przez to rozumie

ć

przestrze

ń

pracy, wraz z wyposa

ż

eniem w

ś

rodki i przed-

mioty pracy, obejmuj

ą

cym:

a) wyposa

ż

enie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiatur

ę

lub inne urz

ą

dzenia wej

ś

ciowe, jed-

nostk

ę

centraln

ą

lub stacj

ę

dyskietek,

b) wyposa

ż

enie dodatkowe, w tym drukark

ę

, skaner, mysz, trackball,

c) wyposa

ż

enie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnó

ż

ek,

3) systemie komputerowym - nale

ż

y przez to rozumie

ć

urz

ą

dzenia wchodz

ą

ce w skład wyposa

ż

enia pod-

stawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem,

4) pracowniku - nale

ż

y przez to rozumie

ć

ka

ż

d

ą

osob

ę

zatrudnion

ą

przez pracodawc

ę

, w tym praktykanta i

sta

ż

yst

ę

, u

ż

ytkuj

ą

c

ą

w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połow

ę

dobowego wymiaru

czasu pracy.

§ 3. Przepisów rozporz

ą

dzenia nie stosuje si

ę

do:

1) kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
2) systemów komputerowych na pokładach

ś

rodków transportu,

3) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do u

ż

ytku publicznego,

4) systemów przeno

ś

nych nie przeznaczonych do u

ż

ytkowania na danym stanowisku pracy,

5) kalkulatorów, kas rejestruj

ą

cych i innych urz

ą

dze

ń

z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyni-

ków pomiarów,

6) maszyn do pisania z wy

ś

wietlaczem ekranowym.

§ 4. Pracodawca jest obowi

ą

zany organizowa

ć

stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki spo-

sób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ergonomii, okre

ś

lone w

zał

ą

czniku do niniejszego rozporz

ą

dzenia.

§ 5. 1. Pracodawca jest obowi

ą

zany do przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposa

ż

onych w mo-

nitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:
1) organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposa

ż

enia, w sposób zapewniaj

ą

cy

spełnienie wymaga

ń

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy,

2) stanu elementów wyposa

ż

enia stanowisk pracy, zapewniaj

ą

cego bezpiecze

ń

stwo pracy, w tym ochron

ę

przed pora

ż

eniem pr

ą

dem elektrycznym,

3) obci

ąż

enia narz

ą

du wzroku oraz układu mi

ęś

niowo-szkieletowego pracowników,

4) obci

ąż

enia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim o

ś

wietleniem,

5) obci

ąż

enia psychicznego pracowników, wynikaj

ą

cego ze sposobu organizacji pracy.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna by

ć

przeprowadzana w szczególno

ś

ci dla nowo tworzonych

stanowisk oraz po ka

ż

dej zmianie organizacji i wyposa

ż

enia stanowisk pracy. Na podstawie oceny praco-

dawca jest obowi

ą

zany podejmowa

ć

działania maj

ą

ce na celu usuni

ę

cie stwierdzonych zagro

ż

e

ń

i uci

ąż

li-

wo

ś

ci.

§ 6. Pracodawca jest obowi

ą

zany:

1) informowa

ć

pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpiecze

ń

stwa pracy na stanowi-

skach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny, o której mowa w § 5, oraz wszelkich

ś

rodkach

bezpiecze

ń

stwa i ochrony zdrowia,

2) przeszkoli

ć

pracowników w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy w trybie okre

ś

lonym w odr

ę

bnych

przepisach.

§ 7. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom:

1) ł

ą

czenie przemienne pracy zwi

ą

zanej z obsług

ą

monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie ob-

ci

ąż

aj

ą

cymi narz

ą

du wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny

nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub

2) co najmniej 5-minutow

ą

przerw

ę

, wliczan

ą

do czasu pracy, po ka

ż

dej godzinie pracy przy obsłudze mo-

nitora ekranowego.

§ 8. 1. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monito-

rami ekranowymi profilaktyczn

ą

opiek

ę

zdrowotn

ą

, w zakresie i na zasadach okre

ś

lonych w odr

ę

bnych prze-

pisach.

2. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom okulary koryguj

ą

ce wzrok, zgodne z zalece-

niem lekarza, je

ż

eli wyniki bada

ń

okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdro-

wotnej, o której mowa w ust. 1, wyka

żą

potrzeb

ę

ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora

ekranowego.

§ 9. 1. Rozporz

ą

dzenie wchodzi w

ż

ycie po upływie 3 miesi

ę

cy od dnia ogłoszenia, z zastrze

ż

eniem ust.

2.

2. Istniej

ą

ce w dniu wej

ś

cia w

ż

ycie rozporz

ą

dzenia stanowiska pracy wyposa

ż

one w monitory ekrano-

we powinny by

ć

dostosowane do wymaga

ń

okre

ś

lonych w rozporz

ą

dzeniu nie pó

ź

niej ni

ż

w ci

ą

gu 2 lat od

dnia jego wej

ś

cia w

ż

ycie, z wyj

ą

tkiem pkt 5.1 lit. f) i g) zał

ą

cznika do rozporz

ą

dzenia, które dotycz

ą

nowo

tworzonych stanowisk pracy.

ZAŁ

Ą

CZNIK

MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZE

Ń

STWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWIN-

NY SPEŁNIA

Ć

STANOWISKA PRACY WYPOSA

ś

ONE W MONITORY EKRANOWE

1. Wyposa

ż

enie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposa

ż

enia nie mo

ż

e

powodowa

ć

podczas pracy nadmiernego obci

ąż

enia układu mi

ęś

niowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz

by

ć

ź

ródłem zagro

ż

e

ń

dla pracownika.

2. 1. Monitor ekranowy powinien spełnia

ć

nast

ę

puj

ą

ce wymagania:

a) znaki na ekranie powinny by

ć

wyra

ź

ne i czytelne,

b) obraz na ekranie powinien by

ć

stabilny, bez t

ę

tnienia lub innych form niestabilno

ś

ci,

c) jaskrawo

ść

i kontrast znaku na ekranie powinny by

ć

łatwe do regulowania w zale

ż

no

ś

ci od warunków

o

ś

wietlenia stanowiska pracy,

d) regulacje ustawienia monitora powinny umo

ż

liwia

ć

pochylenie ekranu co najmniej 20° do tyłu i 5° do

przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° - po 60° w obu kierunkach,

e) ekran monitora powinien by

ć

pokryty warstw

ą

antyodbiciow

ą

lub wyposa

ż

ony w odpowiedni filtr.

2. 2. W razie potrzeby wynikaj

ą

cej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika, powinna

by

ć

u

ż

yta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół.

2. 3. Ustawienie ekranu monitora wzgl

ę

dem

ź

ródeł

ś

wiatła powinno ogranicza

ć

ol

ś

nienie i odbicia

ś

wia-

tła.

3. 1. Klawiatura powinna stanowi

ć

osobny element wyposa

ż

enia podstawowego stanowiska pracy.

3. 2. Konstrukcja klawiatury powinna umo

ż

liwia

ć

u

ż

ytkownikowi przyj

ę

cie pozycji, która nie powodowa-

łaby zm

ę

czenia mi

ęś

ni ko

ń

czyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna posiada

ć

w szczególno

ś

ci:

a) mo

ż

liwo

ść

regulacji k

ą

ta nachylenia w zakresie 0

÷

15°,

b) odpowiedni

ą

wysoko

ść

- przy spełnieniu warunku, aby wysoko

ść

ś

rodkowego rz

ę

du klawiszy alfa-

numerycznych z literami A, S..., licz

ą

c od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajm-

niej jednej pozycji pochylenia klawiatury.

3. 3. Powierzchnia klawiatury powinna by

ć

matowa, a znaki na klawiaturze powinny by

ć

kontrastowe i

czytelne.

4. 1. Konstrukcja stołu powinna umo

ż

liwia

ć

dogodne ustawienie elementów wyposa

ż

enia stanowiska

pracy, w tym zró

ż

nicowan

ą

wysoko

ść

ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

4. 2. Szeroko

ść

i gł

ę

boko

ść

stołu powinna zapewnia

ć

:

a) wystarczaj

ą

c

ą

powierzchni

ę

do łatwego posługiwania si

ę

elementami wyposa

ż

enia stanowiska i wy-

konywania czynno

ś

ci zwi

ą

zanych z rodzajem pracy,

b) ustawienie klawiatury z zachowaniem odległo

ś

ci nie mniejszej ni

ż

100 mm mi

ę

dzy klawiatur

ą

a

przedni

ą

kraw

ę

dzi

ą

stołu,

c) ustawienie elementów wyposa

ż

enia w odpowiedniej odległo

ś

ci od pracownika, to jest w zasi

ę

gu jego

ko

ń

czyn górnych, bez konieczno

ś

ci przyjmowania wymuszonych pozycji.

4. 3. Wysoko

ść

stołu oraz siedziska krzesła powinna by

ć

taka, aby zapewniała:

a) naturalne poło

ż

enie ko

ń

czyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej k

ą

ta

prostego mi

ę

dzy ramieniem i przedramieniem,

b) odpowiedni k

ą

t obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°

÷

50° w dół (licz

ą

c od linii poziomej na wy-

soko

ś

ci oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do

ś

rodka ekranu), przy czym górna

kraw

ę

d

ź

ekranu monitora nie powinna znajdowa

ć

si

ę

powy

ż

ej oczu pracownika,

c) odpowiedni

ą

przestrze

ń

do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

4. 4. Powierzchnia blatu stołu powinna by

ć

matowa, najlepiej barwy jasnej.

5. 1. Krzesło stanowi

ą

ce wyposa

ż

enie stanowiska pracy powinno posiada

ć

:

a) dostateczn

ą

stabilno

ść

, przez wyposa

ż

enie go w podstaw

ę

co najmniej pi

ę

ciopodporow

ą

z kółkami

jezdnymi,

b) wymiary oparcia i siedziska, zapewniaj

ą

ce wygodn

ą

pozycj

ę

ciała i swobod

ę

ruchów,

c) regulacj

ę

wysoko

ś

ci siedziska w zakresie 400

÷

500 mm, licz

ą

c od podłogi,

d) regulacj

ę

wysoko

ś

ci oparcia oraz regulacj

ę

pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu,

e) wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygi

ę

cia kr

ę

gosłupa i odcinka

udowego ko

ń

czyn dolnych,

f) mo

ż

liwo

ść

obrotu wokół osi pionowej o 360°,

g) podłokietniki.

5. 2. Mechanizmy regulacji wysoko

ś

ci siedziska i pochylenia oparcia powinny by

ć

łatwo dost

ę

pne i pro-

ste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulacj

ę

mo

ż

na było wykonywa

ć

w pozycji siedz

ą

cej.

6. 1. Je

ś

li przy pracy istnieje konieczno

ść

korzystania z dokumentów, stanowisko pracy nale

ż

y wyposa-

ż

y

ć

w uchwyt na dokument, posiadaj

ą

cy regulacj

ę

ustawienia wysoko

ś

ci, pochylenia oraz odległo

ś

ci od pra-

cownika.

6. 2. Uchwyt na dokument powinien znajdowa

ć

si

ę

przed pracownikiem - mi

ę

dzy ekranem monitora i

klawiatur

ą

- lub w innym miejscu - w pozycji minimalizuj

ą

cej uci

ąż

liwe ruchy głowy i oczu.

7. 1. Na

ż

yczenie pracownika, a tak

ż

e gdy wysoko

ść

krzesła uniemo

ż

liwia pracownikowi płaskie, spo-

czynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy nale

ż

y wyposa

ż

y

ć

w podnó

ż

ek.

7. 2. Podnó

ż

ek powinien mie

ć

k

ą

t pochylenia w zakresie 0°

÷

15°, a jego wysoko

ść

powinna by

ć

dosto-

sowana do potrzeb wynikaj

ą

cych z cech antropometrycznych pracownika.

7. 3. Powierzchnia podnó

ż

ka nie powinna by

ć

ś

liska, a sam podnó

ż

ek nie powinien przesuwa

ć

si

ę

po

podłodze podczas u

ż

ywania.

8. 1. Stanowisko pracy powinno by

ć

tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnion

ą

dostateczn

ą

przestrze

ń

pracy, pozwalaj

ą

c

ą

na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych r

ę

cznie w zasi

ę

gu

ko

ń

czyn górnych.

8. 2. Stanowisko pracy wyposa

ż

one w monitor ekranowy powinno by

ć

tak usytuowane w pomieszcze-

niu, aby zapewniało pracownikowi swobodny dost

ę

p do tego stanowiska. Odległo

ś

ci mi

ę

dzy s

ą

siednimi mo-

nitorami powinny wynosi

ć

co najmniej 0,6 m, a mi

ę

dzy pracownikiem i tyłem s

ą

siedniego monitora - co naj-

mniej 0,8 m.

8. 3. Odległo

ść

oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosi

ć

400

÷

750 mm.

9. 1. O

ś

wietlenie powinno zapewnia

ć

komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:

a) poziom nat

ęż

enia o

ś

wietlenia powinien spełnia

ć

wymagania okre

ś

lone w Polskich Normach,

b) nale

ż

y ograniczy

ć

ol

ś

nienie bezpo

ś

rednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych

ś

cian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz ol

ś

nienie odbiciowe od ekranu monitora, w

szczególno

ś

ci przez stosowanie odpowiednich opraw o

ś

wietleniowych, instalowanie

ż

aluzji lub za-

słon w oknach.

9. 2. Dopuszcza si

ę

stosowanie opraw o

ś

wietlenia miejscowego, pod warunkiem

ż

e b

ę

d

ą

to oprawy nie

powoduj

ą

ce ol

ś

nienia.

10. Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a tak

ż

e przy planowaniu wykonywania

zada

ń

z u

ż

yciem ekranu monitora pracodawca powinien uwzgl

ę

dnia

ć

w szczególno

ś

ci nast

ę

puj

ą

ce wyma-

gania:

a) oprogramowanie powinno odpowiada

ć

zadaniu przewidzianemu do wykonania,

b) oprogramowanie powinno by

ć

łatwe w u

ż

yciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i (lub) do

ś

wiad-

czenia pracownika,

c) systemy komputerowe musz

ą

zapewnia

ć

przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich dzia-

łaniu,

d) systemy komputerowe musz

ą

gwarantowa

ć

wy

ś

wietlanie informacji w formie i tempie odpowiednich

dla pracownika,

e) bez wiedzy pracownika nie mo

ż

na dokonywa

ć

kontroli jako

ś

ciowej i ilo

ś

ciowej jego pracy,

f) przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny by

ć

stosowane zasady ergonomii.

11. 1. Wilgotno

ść

wzgl

ę

dna powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami

ekranowymi nie powinna by

ć

mniejsza ni

ż

40%.

11. 2. Wymagania dotycz

ą

ce najwy

ż

szych dopuszczalnych st

ęż

e

ń

i nat

ęż

e

ń

czynników szkodliwych dla

zdrowia w

ś

rodowisku pracy, w tym dotycz

ą

ce poziomu hałasu oraz promieniowania, okre

ś

laj

ą

odr

ę

bne

przepisy i Polskie Normy.