1

Nap d i sterowanie –

hydrauliczne i pneumatyczne

Hydraulika – wykład XII

Klasyfikacja olejów smarowych

pod wzgl dem składu

chemicznego

Oleje parafinowe,
Oleje naftenowe,
Oleje aromatyczne,
Oleje mieszane (Je eli adna z podanych powy ej grup

w glowodorów nie wykazuje przewagi, oleje takie

zaliczamy do typu mieszanego).

2

Porównanie własno ci olejów.

Oleje parafinowe charakteryzuj si :

Du

odporno ci na starzenie,

Du ymi warto ciami punktu anilinowego,( punkt anilinowy- najni sza

temperatura, w której równe obj to ci badanego produktu i

aniliny C

6

H

5

NH

2

rozpuszczaj si w sobie, tworz c klarowny

roztwór jednorodny),

Du ym wska nikiem lepko ci,

Wysok temperatur zapłonu,

Mał g sto ci .

Porównanie własno ci olejów

c.d.

Oleje naftenowe charakteryzuj si :

Ni sz warto ci punktu anilinowego,
Ni sz warto ci wska nika lepko ci,
Ni sz temperatur zapłonu,
Du

g sto ci .

3

Porównanie własno ci olejów

c.d.

Oleje aromatyczne charakteryzuj si :

Najmniejsz warto ci punktu anilinowego,
Najwi ksz g sto ci .

Klasyfikacja olejów smarowych pod

wzgl dem lepko ci (SAE) z 1926 roku

System SAE obowi zuje od 1926 roku. Podstaw podziału olejów

silnikowych na klasy była lepko

w temperaturze –17,8

°

C i lepko

w

temperaturze +98,9

°

C.

System klasyfikowania olejów przeznaczonych dla silników

spalinowych według klas lepko ci SAE ( Society of Automotive

Engineers) okre la lepko

olejów za pomoc umownych liczb

całkowitych. Warto

lepko ci wyra ona jest w centistoksach (cSt) i w

stopniach Englera (ºE) i odpowiada poszczególnym klasom SAE.
Je eli w oznaczeniu oleju wyst puje litera

W

, to jest to olej zimowy,

je eli wyst puj dwie liczby np. SAE 10W/50 to jest to olej

wielosezonowy.

4

Klasyfikacja olejów smarowych pod

wzgl dem lepko ci (SAE) c.d.

97

1,80

9,6

1386

10500

20W/30

113

2,12

12,9

1386

10500

20W/40

120

1,52

16,8

1386

10500

20W/50

144

1,52

16,8

343

2600

10W/50

139

2,12

12,9

343

2600

10W/40

132

1,80

9,6

343

2600

10W/30

90

1,45

5,7

343

2600

10W/20

156

1,52

16,8

172

1300

5W/50

156

2,12

12,9

172

1300

5W/40

154

1,80

9,6

172

1300

5W/30

140

1,45

5,7

172

1300

5W/20

90

1,32

4,2

172

1300

5W/10W

[ºE]

[cSt]

[ºE]

[cSt]

Min.

Max.

98,9 ºC

-17,8 ºC

Minimalny

wska nik lepko ci

Lepko

w temperaturze

Klasa lepko ci

SAE

Klasyfikacja olejów smarowych pod wzgl dem

lepko ci według SAE J300 z 1997 roku

Wprowadzono 6 klas olejów zimowych: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W i

25W oraz

5 klas olejów letnich: 20, 30, 40, 50, 60.

Klasy lepko ci olejów uszeregowano wg rosn cej lepko ci. Symbol

SAE nie oznacza warto ci lepko ci.

Klasyfikacja ta okre la maksymaln warto

lepko ci strukturalnej,

której nie mo e przekroczy w danej temperaturze, np. olej klasy

SAE 15W nie mo e mie w temp. -15

°

C lepko ci wi kszej ni

3500 mPa · s.

5

Klasyfikacja olejów smarowych pod wzgl dem

lepko ci według SAE J300 z 1997 roku c.d.

Wła ciwo ci niskotemperaturowe charakteryzuje

tzw.temperatura pompowalno ci, czyli temperatura, w

której mo liwe jest jeszcze pompowanie oleju

w silniku, np. dla oleju SAE 15W temperatura

pompowalno ci -25

°

C oznacza, e jego lepko

dynamiczna

w tej temp. nie przekracza warto ci

60 000 mPa · s

Klasyfikacja olejów smarowych pod wzgl dem

lepko ci według SAE J300 z 1997 roku c.d.

Warunki dobrego smarowania silnika w podwy szonych

temperaturach zapewnia si limituj c lepko

kinematyczn

w temp. 100

°

C i 150

°

C . Pomiaru lepko ci

w temp. 150

°

C dokonuje si przy du ej szybko ci cinania

(10

6

· s

–1

), inaczej HT/HS

( High Temperature/High Shear).

6

Klasyfikacja lepko ciowa olejów

silnikowych SAE 300-97

-

-

5,6

60 000 w -20

4500 w -10

20W

-

-

9,3

60 000 w -15

6000 w -5

25W

-

-

5,6

60 000 w -25

3500 w -15

15W

-

-

4,1

60 000 w -30

3500 w -20

10W

-

-

3,8

60 000 w -35

3500 w -25

5W

-

-

3,8

60 000 w -40

3250 w -30

0W

Max.

Min.

Min. lepko

HTHS

w temp. 150

°

C, mP · s

Lepko

kinematyczna w

temp. 100

°

C

mm

2

/s

Max pompowalno

mPa · s

w temp.

°

C

Max lepko

strukturalna

(rozruchowa)

mPa · s

w temp.

°

C

Klasa

lepko ci

SAE

Klasyfikacja lepko ciowa olejów

silnikowych SAE 300-97 c.d.

3,7

<26,1

21,9

-

-

60

3,7

<21,9

16,3

-

-

50

2,9

dla: 0W-40, 5W40,

10W-40

3,7

dla:15W 40,

20W-40, 25W-40, 40

<16,3

12,5

-

-

40

2,9

<12,5

9,3

-

-

30

2,6

<9,3

5,6

-

-

20

Max.

Min.

Min. lepko

HTHS

w temp. 150

°

C, mP · s

Lepko

kinematyczna w

temp. 100

°

C

mm

2

/s

Max pompowalno

mPa · s

w temp.

°

C

Max lepko

strukturalna

(rozruchowa)

mPa · s

w temp.

°

C

Klasa

lepko ci

SAE

7

Oleje wielosezonowe

Oleje wielosezonowe nadaj si do eksploatacji zarówno w zimie,

jak i w lecie. Na przykład olej SAE 10W-40, ma w niskich

temperaturach lepko

oleju zimowego SAE 10W, co zapewnia

dobre wła ciwo ci rozruchowe silnika, a w temperaturach

wysokich – lepko

oleju letniego SAE 40, co gwarantuje

wła ciwe smarowanie silnika w wysokich temperaturach.

Charakterystyka lepko ciowa

oleju wielosezonowego

-20

+100

Temperatura, °C

Le

pk

o

40

10W-40

10W

8

Stosowanie olejów silnikowych

w zale no ci od temperatury

otoczenia

-10

-20

-30

-40

50
40
30
20
10

0

SA

E

0

W

SA

E

5

W

-3

0

SA

E

5

W

-4

0

SA

E

5

W

-5

0

SA

E

1

0W

-3

0

SA

E

1

0W

-4

0

SA

E

1

5W

-4

0

SA

E

2

0W

-3

0

SA

E

2

0W

-2

0

SA

E

2

0W

-4

0

SA

E

2

0W

-5

0

SA

E

5

W

SA

E

1

0W

SA

E

3

0

SA

E

4

0

SA

E

5

0

Te

m

pe

ra

tu

ra

ot

oc

ze

ni

a

ºC

Oleje paliwooszcz dne (EC)

Oleje silnikowe o niskich klasach lepko ci umo liwiaj

osi gni cie oszcz dno ci paliwa do kilku procent.

Dotyczy to klas lepko ci: SAE 0W-30, SAE 0W-40,

SAE 5W-30, SAE 5W-40, (5W-50).

9

Klasyfikacja jako ciowa silnikowych

olejów smarowych (API)

Oleje silnikowe

Oleje do silników

benzynowych

(S)

Oleje do silników

wysokopr nych

(C)

SA SB SC SD SE

CA CB CC CD

SF SG SH SJ

CD- II

CE

CF
CF-4

CG-4

‘CH-

4’

Klasyfikacja jako ciowa silnikowych

olejów smarowych (API)

Je li w oznaczeniu oleju druga litera jest dalsza w alfabecie, to olej

posiada lepsze własno ci, a silnik mo e by zasilany paliwem o

coraz ni szej jako ci. Oleje od SC do CD zawieraj pełen zestaw

dodatków uszlachetniaj cych tj: inhibitory utleniania, korozji,

dodatki przeciwzu yciowe, deterguj co-dysperguj ce,

zapobiegaj ce pienieniu oraz zabezpieczaj ce silnik przed

osadami niskotemperaturowymi.