Analiza jakościowa IV grupy
kationów

Ba

2+

, Ca

2+

, Sr

2+

są to kationy tworzące trudno rozpuszczalne osady z węglanami

Ba

2+

żółto-zielony

Ca

2+

ceglasto-czerwony

Sr

2+

karminowy

(NH

4

)

2

CO

3

→ 2NH

4

+

+ CO

3

2-

CO

3

2-

+ H

2

O → HCO

3

-

+ OH

-

H

2

O + HCO

3

-

→ H

2

CO

3

+ OH

-

Bar

srebrzystobiały metal

bardzo reakywny, reaguje nawet z wodą
pierwiastek bloku s (II A grupa ) 6s

2

stopnie utlenienia +2

silna trucizna

Reakcje charakterystyczne dla jonu baru:

Węglan amonu w środowisku buforu amoniakalnego

Ba

2+

+ CO

3

-2

→ BaCO

3

ogrzewanie sprzyja

powstawaniu grubokrystalicznego osadu

Osad rozpuszcza się w kwasie

octowym, rozcieńczonym

solnym i azotowym

BaCO

3

+ 2H

+

→ Ba

2+

+ CO

2

+ H

2

O

Kwas siarkowy (VI) i rozpuszczalne siarczany (VI) wytrącają z

roztworów zawierających jony baru biały drobnokrystaliczny

osad siarczanu (VI) baru. Osad ten jest bardzo trudno

rozpuszczalny. Bardzo słabo rozpuszcza się w stężonych kwasach

Ba

2+

+ SO

4

-2

→ BaSO

4

BaSO

4

+ H

+

→ Ba

2+

+ HSO

4

-

Chromian (VI) i dwuchromian (VI) potasu wytrącają z roztworów

zawierających jony baru żółty osad chromianu (VI) baru

nierozpuszczalny w kwasie octowym

Ba

2+

+ CrO

4

-2

→ BaCrO

4

Cr

2

O

7

-2

+ H

2

O

→ 2CrO

4

-2

+ 2H

+

2Ba

2+

+ Cr

2

O

7

-2

+ H

2

O

→2BaCrO

4

+ 2H

+

Szczawian amonu wytrąca z roztworów zawierających jony baru

biały osad szczawianu baru rozpuszczalny w rozcieńczonym

kwasie solnym i azotowym (V) oraz w kwasie octowym na

gorąco

Ba

2+

+ C

2

O

4

-2

→ BaC

2

O

4

Wodorofosforan (V) sodu wytrąca z jonami baru biały osad

wodorofosforanu (V) baru rozpuszczalny w rozcieńczonym

kwasie solnym, azotowym i kwasie octowym

Ba

2+

+ HPO

4

-2

→ BaHPO

4

Wapń

srebrzysty metal

bardzo reaktywny, reaguje nawet z wodą
pierwiastek bloku s(IIA grupa) 4s

2

stopnie utlenienia +2

Węglan amonu w środowisku buforu amoniakalnego wytrąca z

roztworów zawierających jony wapnia biały osad węglanu wapnia

trudno rozpuszczalny w rozcieńczonych kwasach

Ca

2+

+ CO

3

-2

→ CaCO

3

CaCO

3

+ 2H

+

→ Ca

2+

+ CO

2

+ H

2

O

Kwas siarkowy rozcieńczony i rozpuszczalne siarczany (VI) wytrącają z

roztworów zawierających jony wapnia biały osad siarczanu (VI)

wapnia, ale tylko ze stężonych roztworów. Osad ten łatwo rozpuszcza

się w kwasach mineralnych i rozcieńczonym kwasie octowym. Łatwo

się rozpuszcza w stężonym roztworze siarczanu amonu na gorąco.

Ca

2+

+ SO

4

-2

→ CaSO

4

CaSO

4

+ (NH

4

)

2

SO

4

→ Ca(SO

4

)

2

2-

+ 2NH

4

+

Stront

srebrzysty metal

bardzo reaktywny, reaguje nawet z wodą

na powietrzu pokrywa się warstewka tlenku
pierwiastek bloku s (IIA grupa) 5s

2

stopnie utlenienia +2

silna trucizna

Węglan amonu w środowisku buforu amoniakalnego

wytrąca z roztworów zawierających jony strontu

biały osad węglanu strontu

Sr

2+

+ CO

3

-2

→ SrCO

3

Kwas siarkowy i rozpuszczalne siarczany z roztworów zawierajacych jony

strontu wytrącają biały drobnokrystaliczny osad siarczanu (VI) strontu

Sr

2+

+ SO

4

-2

→ SrSO

4

SrSO

4

+ H

+

→ Sr

2+

+ HSO

4

-

Osad ten słabo rozpuszcza się

rozcieńczonych i stężonych kwasach

Chromian (VI) i dichromian (VI) potasu wytrącają

żółty osad chromianu (VI) strontu

Sr

2+

+ CrO

4

-2

→ SrCrO

4

osad ten jest dobrze

rozpuszczalny w kwasie octowym

Sr

2+

+ Cr

2

O

7

-2

+ H

2

O→ SrCr

2

O

7

+ 2H

+

+ CrO

4

-2

w obecności octanu sodu osad chromianu strontu nie wytrąci

się gdyż będzie powstawał kwas octowy

CH

3

COONa + H

+

→ CH

3

COOH + Na

+

Szczawian amonu wytrąca z roztworów zawierających jony

strontu biały osad szczawianu strontu rozpuszczalny w

rozcieńczonym kwasie solnym i azotowym (V) oraz w kwasie

octowym po długim ogrzewaniu

Sr

2+

+ C

2

O

4

-2

→ SrC

2

O

4

Analiza jakościowa V grupy
kationów

NH

4

+

Mg

2+

, Na

+

, K

+

brak odczynnika grupowego

sole dobrze rozpuszczalne w wodzie

Jon amonowy

Mocne zasady rozkładają sole amonu z wydzieleniem amoniaku,

który można poznać po charakterystycznym zapachu lub

zabarwieniu papierka wskaźnikowego na niebiesko. Jest to reakcja

specyficzna

NH

4

+

+ OH

-

→ NH

3

+ 2H

2

O

NH

3

+ HCl → NH

4

Cl białe dymy

Odczynnik Nesslera -tetrajodortęcian (II) potasu

w roztworze zasadowym tworzy z solami amonu,

jeżeli występują w większym stężeniu

pomarańczowobrunatny osad; przy małym

stężeniu jonów amonu powstaje żółte zabarwienie

roztworu

NH

4

Cl

+ 2K

2

[HgI

4

] + 4KOH

→ [O<Hg

2

>NH

2

] I + KCl

+ 7KI + 3H

2

O

Kwas heksachloroplatynowy (IV) reaguje z jonami amonu tworząc

żółty krystaliczny osad soli amonu. Nadmiar NaOH rozkłada

powstającą sól z wydzieleniem amoniaku

2NH

4

+

+ PtCl

6

2-

→ (NH

4

)

2

PtCl

6

(NH

4

)

2

PtCl

6

+2OH

-

→ PtCl

6

2-

+ 2NH

3

+ 2H

2

O

Potas

stebrzystoszary metal

bardzo reaktywny, reaguje nawet z wodą
pierwiastek bloku s (IA grupa) 4s

1

stopień utlenienia +1

K (I)

próba płomieniowa

fioletowy

Kwas winowy i wodorowinian sodu wytrącają z roztworów

obojętnych lub słabo kwaśnych zawierających jony potasu

biały krystaliczny osad wodorowinianu potasu

K

+

+ HC

4

H

4

O

6

-

→ KHC

4

H

4

O

6

Reakcje Carnota – reakcja z alkoholowym tritiosiarczanobizmutanu

(III) sodu

3K

+

+ Bi(S

2

O

3

)

3

3-

→ K

3

[Bi(S

2

O

3

)

3

]

Sód

stebrzysty miękki kowalny metal

bardzo reaktywny
pierwiastek bloku s (IA grupa) 3s

1

stopień utlenienia +1

Na (I)

próba płomieniowa

Żółty

Heksahydroksyantymonian (V) potasu wytrąca z roztworów jonu

sodu obojętnych lub słabo zasadowych biały, krystaliczny osad

soli sodu

Na

+

+ Sb(OH)

6

-

→ Na[Sb(OH)

6

]

Octan uranylo – magnezu (lub cynku czy kobaltu) wytrąca z

obojętnych lub słabo kwasowych roztworów zawierających kation

sodu żółty krystaliczny osad soli mieszanej

Na(CH

3

COO) Mg(CH

3

COO)

2

(UO

2

)

3

(CH

3

COO)

6

9H

2

O

Magnez

stebrzystoszary metal

bardzo reaktywny
pierwiastek bloku s (IIA grupa) 3s

2

stopień utlenienia +2

Mg (II)

Wodorotlenki

sodu

i

potasu

wytrącają

z

roztworu

zawierającego jony magnezu biały galaretowaty osad

wodorotlenku magnezu, rozpuszczalny w rozcieńczonych

kwasach i roztworach soli amonu

Mg

2+

+ 2OH

-

→ Mg(OH)

2

Mg(OH)

2

+ 2NH

4

+

→ Mg

2+

+ 2(NH

3

H

2

O)

Mg

2+

+ NH

4

+

+ HPO

4

2-

→ MgNH

4

PO

4

+ H

+

Wodorofosforan (V) sodu wytrąca z jonami

magnezu biały krystaliczny osad soli podwójnej