Ć

WICZENIE V

• OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

PIERWOTNIAKÓW

• INWAZJE

Ś

WIDROWCÓW

•

Rodzina Trypanosomatidae -

Trypanosoma equiperdum,- Trypanosoma
evansi -Trypanosoma brucei brucei, - T.
congolense,- T. vivat,-Trypanosoma brucei
gambiense, Trypanosoma. brucei rhodesiense,-
Trypanosoma cruzi,Leishmania donovania -
Leishmania. tropica - Leishmania mexicana -
Leishmania braziliensis

Ś

WIDROWCE

Królestwo Prostista

Podkrólestwo Protozoa

Typ Sarcomastigophora

Podtyp Mastigophora

Rz

ą

d Kinetoplastida

Rodzina Trypanosomatidae

Rodzaj Trypanosoma

Rodzaj Leishmania

Rodzaj Trypanosoma

1. GRUPA salivaria

–

gruczoły

ś

linowe

2. GRUPA stercoraria

–

ko

ń

cowy odcinek jelita

Typanosoma equiperdum

(

ś

widrowiec ko

ń

ski)

• dł. 24-28, szer. 2-6 µm

• monomorficzny

•

kształt wrzecionowaty

• j

ą

dro poło

ż

one centralnie

• organella ruchu : wi

ć

, błona faluj

ą

ca

• naturalni

ż

ywiciele: konie, osły

•

rozmna

ż

anie przez podział podłu

ż

ny

• brak form przetrwalnikowych

• Zara

ż

enie podczas krycia

Zaraza stadnicza

-objawy

okres I

•

Obrz

ę

k puzdra lub sromu

•

Powi

ę

kszenie w

ę

złów chłonnych

•

Wypływ z dróg rodnych

•

Plamy bielacze

- obrz

ę

ki i plamy nie s

ą

trwałe

•

Temperatura 38,0-38,5°C

okres II

•

Drobne wykwity, niekiedy

ś

wi

ą

d

•

Obrz

ę

ki talarowate

- wykwity s

ą

nietrwałe

•

Wycieki z dróg rodnych

•

Chudniecie, osłabienie

•

Zaburzenia nerwowe

okres III

•

Zaburzenia układu nerwowego

– Przeczulica skóry
– Pora

ż

enia mi

ęś

ni -charakterystyczne pora

ż

enie lewostronnego nerwu twarzowego

- Niedowłady

•

Odle

ż

yny

•

Ropnie

•

Temp. 40°C

Surra

Trypanosoma evansi

• północna Afryka, południowa Azja,

Ś

rodkowa i

Południowa Ameryka

• Choroba koni

• Rezerwuar – bawoły i wielbł

ą

dy a tak

ż

e bydło, psy,

kapibary i słonie

• Przenoszony mechanicznie przez owady krwiopijne m.in.

Tabanus, Stomoxys, Glossina oraz krwiopijne nietoperze

Surra

Trypanosoma evansi

• Przebieg zwykle ostry –

ś

mier

ć

po kilku tygodniach

lub miesi

ą

cach

.

Objawy:
• nawroty gor

ą

czki

• pokrzywka
• obrz

ę

ki

• powi

ę

kszenie w

ę

złów chłonnych

• wybroczyny
• anemia
• chudni

ę

cie

• ronienia

Nagana

• Choroba prze

ż

uwaczy (głównie bydła), rzadziej koni

• Wyst

ę

powanie : Afryka równikowa

• Czynnik :

– Trypanosoma brucei brucei

– Trypanosoma congolense

– Trypanosoma vivax

• Rezerwuarem inwazji s

ą

dzikie prze

ż

uwacze

• Pierwotniaki przenoszone s

ą

przez muchy tse-tse

Nagana

Objawy:

• U bydła :

– Skoki temperatury
– Wychudzenie
– Niedokrwisto

ść

– Obrz

ę

ki

– Zanik mi

ęś

ni

–

Ś

mier

ć

• U koni objawy przypominaj

ą

zaraz

ę

stadnicz

ą

Ś

pi

ą

czka afryka

ń

ska

• Czynnik:

Trypanosoma brucei gambiense

Trypanosoma brucei rhodesiense

• LUDZIE

Podgatunki wyst

ę

puj

ą

w ró

ż

nych regionach Afryki co wi

ąż

e

si

ę

z wyst

ę

powaniem odmiennych gatunków

ż

ywicieli

przenosz

ą

cych - much tse-tse

• Rezerwuarem pierwotniaków mog

ą

by

ć

zwierz

ę

ta np.

psy, małpy, antylopy, kozy, bydło.

Ś

pi

ą

czka afryka

ń

ska

LUDZIE

-corocznie zara

ż

eniu ulega 20 000 - 50 000 ludzi (w praktyce

prawdopodobnie 10x wi

ę

cej)!!!

OBJAWY

•

Miejscowy odczyn zapalny, powi

ę

kszenie w

ę

złów chłonnych

•

Gor

ą

czka do 40°C

•

Zaburzenia akcji serca

•

Zapalenie opon mózgowych

•

Okresy pobudzenia i apatii lub

ś

pi

ą

czki

•

Pora

ż

enia

•

Przeczulica skóry

Choroba Chagasa

Trypanosma cruzi

• Inwazja ludzi

• Rezerwuar stanowi wiele gatunków ssaków w tym

psy, koty, bydło, owce, gryzonie, małpy, nietoperze

• Przenosz

ą

pierwotniaka pluskwiaki min.tzw.

pluskwy całuj

ą

ce

• Zara

ż

enie przez wtarcie w skór

ę

lub błony

ś

luzowe

pierwotniaków wydalonych z kałem pluskwiaków

• Inwazja

ś

ródmaciczna

• Transfuzje

Choroba Chagasa

Trypanosma cruzi

• Inkubacja 1-2 tyg.

• Zmiany na skórze w miejscu inwazji (guzki)

• Gor

ą

czka, dreszcze

• Osłabienie

• Megacolon

• Zaburzenia akcji serca

• Objawy nerwowe

• Niekiedy

ś

mier

ć

Leiszmaniozy

narz

ą

dowa (trzewna)

•

Ludzie

(kala-azar, czarna choroba)

•

Gatunek zbiorczy: Leishmania donovani

•

Pierwotniaki przenoszone s

ą

przez moskity z rodziny

Phlebotomidae lub owady z rodzaju Lutzomyia

•

Okres wyl

ę

gania – 10 dni- 10 lat

•

Gor

ą

czka, bóle głowy

•

Owrzodzenia jelita grubego

•

Powi

ę

kszenie w

ą

troby

•

Powi

ę

kszenie

ś

ledziony

•

Zmiany na

skórze-przypominaj

ą

tr

ą

d lub leiszmanioz

ę

skórn

ą

Leiszmaniozy

narz

ą

dowa (trzewna)

• W przypadku zwierz

ą

t objawy stwierdza

si

ę

głównie u psów

– wzrost temperatury

– biegunki

– splenomegalia

– hepatomegalia

– limfadenopatie

– zapalenie nerek

– wyniszczenie

– zmiany na skórze

– zapalenie rogówki i spojówki

Leiszmaniozy

skórna

• Lokalizacja

(wewnatrzkomórkowo)

– Skóra
– w

ę

zły chłonne

– krwinki białe

• Przenoszenie

– Owady (moskity) z rodzaju Phlebotomus
Pierwotniaki s

ą

wprowadzane do skóry ze

ś

lin

ą

owada lub wcierane w

uszkodzon

ą

skór

ę

Objawy:

•

Guzki

•

Ogniska martwicy mokrej

•

Ogniska martwicy suchej

•

Owrzodzenia

•

Splenomegalia

•

Hepatomegalia

Ć

WICZENIE VI

• INWAZJE RZ

Ę

SISTKÓW – GIARDIOZA -

Rodzina Trichomonadidae
Tritrichomonas foetus - Trichomonas
gallinae - Tetratrichomonas gallinarum -
Trichomonas vaginalis

• Rodzina Monocercomonadidae -

Histomonas meleagridis

• Rodzina Hexamitidae - Giardia

intestinalis

Cesarstwo EUCARIOTA

Królestwo PROTISTA /PROTOZOA

Typ

AXOSTYLATA

•

Gromada Parabasalea

•

Rz

ą

d Trichomonadida

•

Rodzina Trichomonadidae

•

Tritrichomonas (foetus)

•

Trichomonas (gallinae)

•

T

etratrichomonas (gallinarum)

•

T

richomonas (vaginalis)

•

Rodzina Monocercomonadidae

Histomonas meleagridis

Typ RETROMONADA
•

Gromada Diplomonadea

•

Rz

ą

d Diplomonadida

•

Giardia (duodenalis)

Zaraza rz

ę

sistkowa bydła / tritrichomonosis

Tritrichomonas foetus 12-25 x 5-11

µm

•

ś

ywiciel - BYDŁO

• Lokalizacja paso

ż

yta:

• Krowa - błona

ś

luzowa pochwy, macica

• Buhaj - błona

ś

luzowa napletka ,

ż

oł

ę

dzi i pr

ą

cia

Ź

ródło zara

ż

enia

Buhaj - podczas krycia, nasienie do inseminacji

Krowy - przy badaniach ginekologicznych /

ś

luz na r

ę

kawicy/

- poprzez sprz

ę

t piel

ę

gnacyjny

Zaraza rz

ę

sistkowa bydła / tritrichomonosis

objawy u buhaja

•

Stan zapalny błony

ś

luzowej worka napletkowego i

ż

oł

ę

dzi

•

Obrz

ę

k i

ś

luzowo ropny wyciek, wybroczyny , guzki ,p

ę

cherzyki ,nad

ż

erki

•

Bolesno

ść

, niech

ęć

do krycia

objawy u krowy

•

zaczerwienienie i obrz

ę

k sromu i pochwy,

ś

luzowy wysi

ę

k

•

guzkowe zapalenie pochwy, m

ę

tny wypływ z pochwy z pasemkami ropy

•

Po przej

ś

ciu inwazji do macicy

Jałowo

ść

Ronienia /wczesne/

Ropomacicze /niepłodno

ść

/

Trichomonoza goł

ę

bi / trichomonosis

Trichomonas gallinae 6-19 X 3-9

µm

•

ś

YWICIEL : goł

ę

bie, indyki ,kurowate ,ptaki dzikie

•

Inwazja gniazdowa, zra

ż

enie podczas karmienia mleczkiem z wola

•

Lokalizacja:

Błona

ś

luzowa

-jamy dzioba
-przełyku i wola
-okolicy steku /młode goł

ę

bie /

Narz

ą

dy wewn

ę

trzne

Trichomonoza goł

ę

bi / trichomonosis

PATOGENEZA

• Guzkowate ,

ż

ółto zabarwione ogniska martwicze na

błonach

ś

luzowych dzioba i przełyku

• Naloty włóknikowe w wolu przełyku i tchawicy

• Ptaki starsze

- bezobjawowo

• Ptaki młode

- utrata apetytu

- osowiało

ść

,

- nastroszenie piór ,

- duszno

ść

- biegunka

Tetratrichomonoza kur i indyków / tetratrichomonosis

Tetratrichomonas gallinarum

7-15X 4-10 µm

ś

YWICIEL

•

kury, indyki i inne kurowate

LOKALIZACJA

•

Jelito

ś

lepe, w

ą

troba

Zara

ż

enie przez zanieczyszczon

ą

paso

ż

ytami karm

ę

lub wod

ę

Tetratrichomonoza kur i indyków / tetratrichomonosis

PATOGENEZA

• Szczególnie wra

ż

liwe indyki i ptaki młode

-uszkodzenie komórek nabłonka jelit

ś

lepych

-zmiany martwicowe w w

ą

trobie

Objawy:
- Biegunka - kał jasno

ż

ółty ,pienisty

- Utrata apetytu , osowiało

ść

wyniszczenie

- Upadki w 5 – 9 dniu

Trichomonoza człowieka

Trichomonas vaginalis

15-25X3-15 µm

• Kształt gruszkowaty

• Paso

ż

yt narz

ą

dów płciowych i moczowych

człowieka

• Zara

ż

enie przez kontakt bezpo

ś

redni

Trichomonoza człowieka

Objawy

U m

ęż

czyzn

• zara

ż

enie bezobjawowe /lokalizacja w

gruczole krokowym

U kobiet

• Stan zapalny pochwy, upławy,

ś

wi

ą

d,

pieczenie, obrz

ę

ki, nad

ż

erki

• Długotrwała inwazja mo

ż

e

prowadzi

ć

do nowotworzenia

Tetratrichomonas anseri /g

ęś

/

Tetratrichomonas anatis / kaczka /

• Lokalizacja -

jelita

ś

lepe

• Patogeneza:

Stan zapalny jelit

ś

lepych

• Objawy -

Biegunka ,wyniszczenie , przysiadanie

Trichomonas suis /

ś

winie/

• Lokalizacja –

jelita

ś

lepe,

ż

oł

ą

dek , jama nosowa

• Mało patogenne, mog

ą

wikła

ć

inne schorzenia

Trichomonas hominis

• Rz

ę

sistek jelitowy

• Kształt gruszkowaty
•

ś

yje w jelicie grubym człowieka i wielu gatunków

zwierz

ą

t

• Niepatogenny, mo

ż

e wikła

ć

inne schorzenia

Trichomonas tenax

• Rz

ę

sistek policzkowy

• Kształt gruszkowaty
• Zara

ż

enie przez kontakt bezpo

ś

redni

• Niepatogenny,wikła stany zapalne dzi

ą

seł ,błony

ś

luzowej jamy ustnej , migdałków i zatok.

Histomonoza / czarna główka

Histomonas meleagridis

• Wiciowiec nieregularnie owalny lub okr

ą

gły 8- 20 µm

• Postacie w tkankach - pełzakowate

• Wyst

ę

puj

ą

w postaci trofozoitu , nie tworz

ą

form

przetrwalnikowych

•

ś

ywiciel - indyki, kury, perliczki

• Lokalizacja - Jelita

ś

lepe, w

ą

troba

• Zara

ż

enie przez wod

ę

i pasz

ę

Histomonoza / czarna główka

patogeneza

• Włóknikowe zmiany zapalne i owrzodzenia

błony

ś

luzowej jelit

ś

lepych

• Du

ż

e ogniska martwicze w w

ą

trobie

Objawy:

• Choruj

ą

ptaki młode

• Utrata apetytu, osowiało

ść

, apatia

• Zielono

ż

ółta biegunka

• Zasinienie grzebienia i korali
• Du

ż

a

ś

miertelno

ść

Giardioza / giardiosis

Giardia duodenalis

ś

ywiciele: człowiek, zwierz

ę

ta domowe

Trofozoit

9-21X5-15 µm

Kształt gruszkowaty, symetryczny
2 j

ą

dra,2 aksostyle

4 pary wici, kr

ąż

ek czepny

Rozmna

ż

anie-podział podłu

ż

ny

Cysta

8-18x7-10 µm

Owalna, grubo

ś

cienna

4 j

ą

dra

Zawi

ą

zki wici

Giardia duodenalis

lokalizacja

•

Błona

ś

luzowa jelita cienkiego

•

Drogi

ż

ółciowe

•

P

ę

cherzyk

ż

ółciowy

•

Przewód trzustkowy

Zara

ż

enie per os

Forma inwazyjna - cysta

Patogeneza:

Zniszczenia błony

ś

luzowej jelita cienkiego

Objawy:

Biegunki /ci

ą

głe lub okresowe/

Rozlane bóle brzucha
Post

ę

puj

ą

ce wyniszczenie organizmu

Ć

WICZENIEVII

• TOKSOPLAZMOZA - NEOSPOROZA –

SARKOSPORIDIOZA-
KRYPTOSPORIDIOZA

• Rodzina Isosporidae -Toxoplasma gonidii-

Neospora caninum,-

•

Rodzina Sarcocystidae – Sarcocystis cruzi, S.

hominis, S. tenella, S. arieticanis, S. gigantea, S.
medusiformis, S.miescheriana, S. suihominis, S.
porcifelis, S. fayeri, S. equicanis, S. bertrami, S. neurona

• Rodzina Cryptosporididae-Cryptosporidium parvum

Królestwo: Protista

Podkrólestwo: Protozoa

Typ: Apicomplexa

Gromada: Sporozoea

Podgromada: Coccidia

Rz

ą

d: Eucoccidiida

Rodzina: Cryptosporididae

Rodzaj: Cryptosporidium- Cryptosporidium parvum

Rodzina: Isosporidae

Rodzaj: Toxoplasma- Toxoplasma gondii

Rodzaj: Neospora - Neospora canis

Rodzina: Sarcocystidae

Rodzaj: Sarcocystis

Bydło

S. cruzi, S. hirsuta, S. hominis

Owce S. tenella, S. arieticanis, S. gigantea,

S. medusiformis

Ś

winie S.miescheriana, S. suihominis,

S. porcifelis

Konie S. fayeri, S. equicanis, S. bertrami,

S. neurona

Toxoplasma gondii

• TROFOZOIT

- Kształt łukowaty, sierpowaty lub owalny, 2 – 7 x 2 – 4 µm.

• PSEUDOCYSTY
-

Komórki żywiciela (makrofagi, monocyty i neutrofile),

zawierające liczne trofozoity

• CYSTY

- kuliste lub owalne, o wymiarach 100-200 µm, zawierają liczne

bradyzoity.

- występują w wielu narządach, otoczkę cysty stanowi początkowo

b

ł

ona komórki żywiciela, a następnie wykszta

ł

ca się torebka

ł

ą

cznotkankowa

• OOCYSTY

- owalne, cienkościenne o długości 10-14 µm
- powstają u kotów w wyniku procesu płciowego

•

WYDALANE Z KA

Ł

EM W POSTACI NIESPORULOWANEJ

TOKSOPLAZMOZA

ź

ródła inwazji

– zjedzenie sporulowanych oocyst znajdujących się w

środowisku którymi mogą być zanieczyszczone
pożywienie, woda

– zjedzenie surowego mięsa zawierającego cysty,

pseudocysty

– śródmacicznie w wyniku przenikania trofozoitów

T.gondii od matki przez łożysko do płodu

– przypadkowy kontakt z trofozoitami T.gondii

Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii

–

– cykl rozwojowy

śywiciel ostateczny

: kot i inne kotowate.

Umiejscowienie

: nabłonek jelita cienkiego

– schizogonia

– gamogonia

– niesporulowane oocysty do środowiska

śywiciel pośredni :

ssaki, ptaki, gady, ryby

Umiejscowienie:

komórki układu fagocytarnego,

narządów miąższowych, OUN, mięśnie, leukocyty

– namnażają się przez tzw. pączkowanie wewnętrzne)

– pseudocysty, cysty

Objawy kliniczne

Toksoplazmoza u zwierząt przebiega najczęściej bezobjawowo.

KOTY

U zwierząt młodych – przebieg ostry :

• brak apetytu, osowiałość, biegunka, wzrost ciepłoty ciała i

wzmożone pragnienie

• duszność i duża wrażliwość na ból w okolicy wątroby i trzustki

• skrajne wyczerpanie i śmierć

U kotów starszych – postać przewlekła:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego

• zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego niekiedy

gorączka i powiększenie żuchwowych węzłów chłonnych.

Objawy kliniczne

PSY

• Postać przewlekła i bezobjawowa
• sporadycznie wzrost ciepłoty ciała, wymioty, biegunka i

obrzęk węzłów chłonnych podszczękowych

KONIE

• rzadkie przypadki postaci utajonej

BYDŁO, OWCE

• najczęściej postać utajona
• ronienia
• rodzenie słabych cieląt lub jagniąt
• zapalenia mózgu i rdzenia oraz płuc

ŚWINIE

• Sporadycznie : ronienia, gorączka, biegunka i kaszel, u prosiąt

objawy niezborności ruchowej

Neosporoza neosporosis

Neospora caninum

• TROFOZOIT 3-7

×

1-5 µm

• CYSTA

Grubościenne, średnicy 100-110 µm wype

ł

nione

przez bradyzoity

• OOCYSTA

- powstają u psów w wyniku procesu płciowego,

owalne, cienkościenne, 10-11µm, wydalane w postaci
niesporulowanej

- w środowisku – w ciągu 1- 3 dni zachodzi sporulacja

Neospora caninum –

cykl rozwojowy

śywiciel ostateczny- pies

Umiejscowienie:

Nabłonek jelita cienkiego

, narz

, narz

ą

ą

dy wewn

dy wewn

ę

ę

trzne

trzne

– schizogonia

– gamogonia

– oocysty niesporulowane do środowiska

śywiciel pośredni : m.in. krowy, owce, kozy, konie,

jelenie, małpy, lisy kojoty i jenoty.

Umiejscowienie-

narządy wewnętrzne:

– namnażanie przez pączkowanie wewnętrzne

(endodyogenia)

– pseudocysty, cysty

Neosporoza-

ź

ródła inwazji

śywiciele pośredni

– przez zjedzenie sporulowanych oocyst znajdujących się

w środowisku

– śródmacicznie w wyniku przenikania trofozoitów N.

caninum od matki przez łożysko do płodu

śywiciel ostateczny

– przez zjedzenie tkanek żywiciela pośredniego

zawierających cysty, sporulowane oocysty,
ś

ródmacicznie (szczenięta)

Patogeneza:

•

Związana z pozajelitową fazą cyklu rozwojowego

-w miejscu powstawania cyst pojawiają się wybroczyny, a
następnie ogniska martwicze.

Objawy kliniczne

PSY

• zaburzenia układu nerwowego - bolesność, zanik mięśni,

zaburzenia ruchomości stawów, niedowłady, porażenia
kończyn, drgawki,

• zaburzenia układu rozrodczego - zamieranie zarodków,

ronienia, zmniejszenie liczebności miotów,

• zapalenia płuc, skóry, mięśnia sercowego.

BYDŁO, OWCE

• najczęściej postać bezobjawowa

• ronienia, rodzenie słabych cieląt lub jagniąt

• zapalenia mózgu i rdzenia oraz płuc

CIELĘTA do 4 tygodnia

niedowłady kończyn, porażenia, wiotkość i zanik mięśni, trudności w

połykaniu

SARKOCYSTOZA

(SARKOSPORYDIOZA, SARCOCYSTOSIS)

TROFOZOIT

– Długość 8 – 16 µm, szerokości 2-9 µm.

– Jądro poniżej środka komórki

– Cia

ł

ko biegunowe tzw. kompleks apikalny, konoid

CYSTY – CEWY MIESCHERA-

we włóknach mięśni poprzecznie

prążkowanych.

•

kształt wrzecionowaty, barwy białawej.

•

wnętrze cyst podzielone jest na liczne komory zawierające trofozoity.

OOCYSTY – u żywicieli ostatecznych powstają w wyniku procesu płciowego

•

w oocyście wykszta

ł

cają się 2 sporocysty i w każdej po 4 sporozoity

•

Sporulacja w przewodzie pokarmowym, wydalane z ka

ł

em w postaci

sporulowanej

Sarcocystis spp.

śywiciel pośredni :

•

zwierzęta roślinożerne lub wszystkożerne

•

umiejscowienie: mięśnie

•

zarażenie przez zjedzenie oocyst lub sporocyst znajdujących się w
ś

rodowisku

śywiciel ostateczny

•

Pies – S. miescheriana

Kot – S. porcifelis

•

Umiejscowienie

:

komórki nabłonek jelit.

•

zarażenie się przez zjedzenie tkanek żywicieli pośrednich

Objawy:

•

Najczęściej bezobjawowo

•

Przy wysokiej intensywności inwazji

– Wzrost temperatury, apatia, bóle mięśniowe, trudności w poruszaniu się i

oddychaniu, niedowłady, wychudzenie oraz ronienia.

Myeloencephalitis (EPM)

• Przyczyna – Sarcocystis neurona

• Powoduje wieloogniskowe zmiany w ośrodkowym układzie

nerwowym

• Jedynym żywicielem ostatecznym jest opos

(Didelphis virginia), w Ameryce PD – opos
białouchy (Didelphis albiventris)

• Zarażone oposy wydalają z kałem sporocysty

• Zarażenie konia (żywiciela pośredniego) drogą

pokarmową

Sarcocystis neurona -

objawy

objawy

• Postać ostra

-objawy rdzeniowe – zwykle występują nagle

-konie nie leczone giną szybko w ciągu kilku do kilkunastu godzin

• Postać przewlekła – objawy rdzeniowe

-k

ulawizny kończyn miednicznych

-zapalenie stawu pęcinowego, sztywność mięśni, porażenie m.

czworogłowego, jednostronny zanik mięśni pośladkowych

-trudności w zmianie pozycji w postawie stojącej, trudności

przy nawracaniu konia

-zaburzenia koordynacji ruchu, niezborność kończyn

piersiowych

• Objawy postaci mózgowej

-j

ednostronne porażenie twarzy, chwiejny chód, oczopląs,

ślepota

KRYPTOSPORYDIOZA

Cryptosporidium spp.

•

trofozoit 1,5 – 6 µm

•

oocysta 4 – 6 µm

Lokalizacja -

jelito cienkie, układ oddechowy człowieka, a także niektórych zwierząt

synantropijnych

•

zarażenie przez zjedzenie inwazyjnych oocyst, możliwa droga aerogenna

Cykl rozwojowy

•

schizogonia

•

gamogonia

•

sporogonia

Patogeneza i objawy kliniczne

•

uszkodzenie komórek nabłonka jelit

•

zaburzenia czynności przewodu pokarmowego

•

zaburzenia motoryki jelit i biegunki

•

stany zapalne jelit cienkich

Ć

WICZENIE VIII

• EIMERIOZY , IZOSPOROZY

• Rodzina Eimeriidae -kury- Eimeria tenella, E. necatrix,

E. maxima, E. brunetti, E. acervulina, E. mitis, E.
praecox, E. hagani, E. mivati. – indyki-Eimeria
adenoides, E. gallopavonis, E. meleagrimitis g

ę

si E.

anseris , E. kotlani E. truncata -goł

ę

bie -E. labbeana

E. columbarum E. columbie- króliki- E. intestinalis, E.
magna, E. stiedai, bydło -E. bovis, E. zuernii konie- E.
leuckarti

ś

winie – E. scabra, E. Suis, Isospora suis

koty- Cystoisospora Felis, C. rivolta psy-
Cystoisospora canis, C. ohioensis C. burrowsi

Królestwo : Protista

Podkrólestwo : Protozoa

Typ : Apicomplexa

Gromada: Sporozoea

Podgromada: Coccidia

Rz

ą

d: Eucoccideiidae

Rodzina: Eimeriidae

Rodzaj : Eimeria

Rodzaj : Isospora

kokcydia

• cykl rozwojowy – schizogonia

– gamogonia

• oocysta – forma przetrwalnikowa

• w

ś

rodowisku zewn

ę

trznym- sporogonia

Rodzaj Eimeria

-

w oocy

ś

cie tworz

ą

si

ę

4 sporocysty a w nich po

2 sporozoity

Rodzaj Isospora

-

w oocy

ś

cie tworz

ą

si

ę

2 sporocysty a w nich po

4 sporozoity

Kokcydioza drobiu

E. tenella
E. necatrix
E. maxima
E. brunetti
E. acervulina
E. mitis
E. praecox
E. hagani
E. mivati

Patogeneza

•

Uszkodzenie mechaniczne jelita –
Ograniczenie absorpcji substancji
pokarmowych i trawienia

•

Niedobory

•

Wynaczynienia - anemia

•

Zmiany przepuszczalno

ś

ci bł.

ś

luzowej -hipoproteinemia

•

Zaburzenie funkcji układu
immunologicznego jelit – wtórne
infekcje

KOKCYDIOZA JELIT

Ś

LEPYCH

•

E. tenella

•

Oocysta -

19-28 x 16-25µm

•

Objawy:

1.

krwawa biegunka

2.

apatia, nastroszone pióra

3.

brak apetytu

4.

wzmo

ż

one pragnienie

Zmiany anatomopatologicze:

•

tre

ść

jelit z krwi

ą

i skrzepami

•

błona

ś

luzowa zmieniona zapalnie

•

zapalenie krwawe i dyfteroidalne jelit

•

widoczne ogniska martwicowe

Kokcydioza jelit cienkich

•

Eimeria maxima 30 x 20 µm

•

Eimeria necatrix 22 x 17 µm

•

Eimeria praecox 21 x 17 µm

Objawy:

•

niech

ęć

do ruchu

•

utrata apetytu , zwi

ę

kszone pragnienie

•

biegunka z domieszk

ą

krwi lub

ś

luzu

Zmiany anatomopatologiczne:

•

Nie

ż

ytowe lub krwotoczne zapalenie jelita cienkiego

•

Zgrubienie błony

ś

luzowej

•

Silna wybroczynowo

ść

•

Szarobiałe ogniska prze

ś

wiecaj

ą

ce przez błon

ę

surowicz

ą

Kokcydioza jelita prostego i steku

• E. brunetti

-przebieg łagodny, objawy typowe dla kokcydiozy

Zmiany anatomopatologiczne

•

Nie

ż

ytowo krwotoczne zapalenie tylnego odcinka jelita cienkiego, uj

ś

cia

jelit

ś

lepych, prostego i steku

•

Uj

ś

cia jelit

ś

lepych zwykle zatkane serowat

ą

mas

ą

•

Obecno

ść

licznych wybroczyn pod błon

ą

surowicz

ą

jelita prostego i

steku

Kokcydioza królików

• KOKCYDIOZA JELIT

E. intestinalis
E. magna

E. perforans
E. coecicola
E. piriformis
E. flavescens
E. exiqua
E. vejdovskyi

• KOKCYDIOZA W

Ą

TROBOWA

E. stiedai

Kokcydioza jelitowa królików

objawy:

•

Zmniejszony apetyt

•

Depresja

•

Odwodnienie

•

Bóle okolicy brzucha

•

Blade błony

ś

luzowe

•

Obfita biegunka(4-6dni po zaka

ż

eniu)

mo

ż

liwa domieszka krwi i

ś

luzu

Kokcydioza w

ą

trobowa królików

•

zoboj

ę

tnienie

•

spadek apetytu, zahamowanie wzrostu

•

zwi

ę

kszone pragnienie

•

wychudzenie

•

powi

ę

kszenie brzucha

•

wzrost poziomu bilirubiny, ALT, AST, AP

Kokcydioza prze

ż

uwaczy

• bydło : E. zuerni

E. bovis

• owce: E. arloingi

E. faurei
E. intricata
Eimeria bakuensis (ovina)

Eimeria ovinoidalis

Eimeria ninakohlyakimovae

Eimeria parva

Eimeria alijevi

Umiejscowienie

:

komórki j. cienkiego, j.

ś

lepego i okr

ęż

nicy

Kokcydioza prze

ż

uwaczy

Objawy postaci ostrej –

•

Biegunka, wodnista i cuchn

ą

ca

•

Domieszki krwi w kale,

•

Osłabienie, niech

ęć

do ruchu

•

Utrata apetytu wzrost pragnienia (odwodnienie)

•

ś

mier

ć

w ci

ą

gu 1-2dni - ci

ęż

kie przypadki

Objawy postaci przewlekłej –

•

Okresowa biegunka

•

Papkowaty kał z du

żą

ilo

ś

ci

ą ś

luzu (rzadko krew)

•

Utrata apetytu ogólne osłabienie

•

Post

ę

puj

ą

ce wyniszczenie

Kokcydioza

ś

wi

ń

przebieg

•

Schizognia -w jelitach cienkich

•

Sporulacja w

ś

rodowisku zewn. 7 –10 dni

• Objawy:

•

biegunki

•

bolesno

ść

jamy brzusznej

•

brzuch podkasany

•

słabe przyrosty

•

Wychudzenie

Zmiany anatomopatologiczne:

•

Nie

ż

ytowe lub krwotoczne zapalenie jelit

Rodzaj Eimeria

Eimeria scabra

Eimeria suis

Eimeria debliecki

Eimeria spinosa

Eimeria polita

Eimeria porci

Rodzaj: Isospora

Isospora suis

CYSTOIZOSPOROZA

• Kokcydioza kotów

Cystoisospora felis
Cystoisospora rivolta

• Kokcydioza psów

Cystoisospora canis
Cystoisospora ohioensis
Cystoisospora burrowsi

Cystoisospora neorivolta

• Lisy hodowlane:

Cystoisospora canivelocis
Cystoisospora vulpina

Oocysty eliptyczne, owalne 21 –40 x 17 – 32 µm

W sporulowanych oocystach znajdują się po 2
sporocysty, zawierające po 4 sporozoity

Zarażenie zwierząt mięsożernych następuje przez zjedzenie
inwazyjnych oocyst znajdujących się w środowisku
zewnętrznym.

Cystoizosporoza

Rozwijające się w jelitach pierwotniaki
uszkadzają komórki nabłonka
doprowadzają do zaniku kosmków i
rozrostu krypt jelitowych. Upośledza to
funkcje wydzielnicze i resorpcyjne jelita.

CYSTOIZOSPOROZA

Ć

WICZENIE IX

• BABESZJOZY MALARIA AMEBOZY

•

Rodzina Babesiidae Babesia canis, B.

gibsoni, B. divergens, B. major, B. bovis, B.
bigemina, B. caballi, B. (Theileria) equi, B.
microti)

• Rodzina Plasmodiidae Plasmodium malariae,

P. ovale, P. vivax, P. falciparum Rodzina
Entamooebidae Entamoeba histolytica

• Rodzina Vahlkampfidae Naegleria fowleri

Rodzina Acanthamoebidae Acanthamoeba
castellani.

Królestwo : Protista

Podkrólestwo : Protozoa

Typ : Apicomplexa

Rodzina : Babesiidae

Rodzaj : Babesia (B. canis, B. gibsoni, B.

divergens, B. major, B. bovis, B. bigemina, B.
caballi, B. (Theileria) equi, B. microti)

Rodzina : Plasmodiidae

Rodzaj : Plasmodium (P. malariae, P. ovale,

P. vivax, P. falciparum)

Typ : Sarcomastigophora

Rodzina : Entamooebidae

Rodzaj : Entamoeba (Entamoeba histolytica)

Babesia spp.

ś

ywiciel po

ś

redni (pies, bydło, konie ...)

Lokalizacja:

erytrocyty, rzadko w osoczu

• formy gruszkowate od 1 do 4-5

ų

m,

formy ameboidalne, formy pier

ś

cieniowate

ś

ywiciel ostateczny kleszcz

Lokalizacja: jelito

(gamonty, gamety, zygota,

ookineta)

ś

lina kleszcza :

sporozoity

Babeszjoza psów

Babesia canis

Babesia canis

canis

Babesia canis rossi

Babesia canis

vogeli

Babesia gibsoni

Babeszjoza psów

Objawy

wzrost ciepłoty ciała do 40-41 C,

apatia,

zaburzenia kr

ąż

enia i oddychania,

hemoglobinuria, białkomocz,

anemia,

ż

ółtaczka,

powi

ę

kszenie w

ą

troby,

biegunka,

wymioty,

zaburzenia nerwowe

Babeszjozy bydła

Babesia bigemina

Babesia bovis

Babesia divergens

Babesia major

• W Polsce - europejska hemoglobinuria

powodowana przez B. divergens.

• Objawy kliniczne silniej zaznaczone u

zwierz

ą

t starszych.

• Obecnie stwierdzana lokalnie, ogniskowo.

Babeszjozy koni

Babesia (Theileria) equi

Babesia caballi

• W Europie w krajach

ś

ródziemnomorskich.

• Choroba przewlekła lub

ś

mier

ć

po kilku,

kilkunastu dniach.

Babeszjozy ludzi

Babesia microti, B. bovis, B. divergens

• Objawy: wzrost ciepłoty ciała do 40°C

bóle głowy

dreszcze

bóle gardła
fotofobia
anemia
hemoglobinuria

• Okres wyl

ę

gania 1-4 tyg. (do 12 miesi

ę

cy)

Malaria

(zimnica)

Plasmodium vivax

zarodziec ruchliwy

Plasmodium malariae

zarodziec pasmowy

Plasmodium falciparum

zarodziec sierpowy

Plasmodium ovale

zarodziec owalny

Malaria

•

ś

ywiciel ostateczny KOMAR (Anopheles

spp.)

• pobiera wraz z krwi

ą

gametocyty

• w jelicie -mikrogamety i makrogamety

• po poł

ą

czeniu gamet - ookineta

• pod nabłonkiem jelita - oocysta

• gruczoły

ś

linowe- sporozoity

• Rozwój trwa

8-35

dni

Malaria

•

ś

ywiciel po

ś

redni CZŁOWIEK

• sporozoity ze

ś

lin

ą

komara- krew

• hepatocyty i makrofagi- schizogonia

• erytrocyty- schizonty, merozoity, mikro-

lub makrogametocyty

Pobrane przez komara przekształcaj

ą

si

ę

w

jego jelicie w gamety

Malaria

OBJAWY

• Napady malaryczne (trwaj

ą

kilkana

ś

cie minut):

- Uczucie zimna

- Dreszcze

- Poty
- GORACZKA
Co 48 godzin P. vivax, P. ovale
Co 72 godziny P. malariae
• Anemia
• Uszkodzenie nerek
• Obrz

ę

k płuc

• Splenomegalia
• Hipoglikemia
• Kwasica

Ameboza

pełzakowica

PATOGENNA :

Entamoeba histolytica

• Jelito grube

Trofozoit

• kilkana

ś

cie -kilkadziesi

ą

t µm wielko

ś

ci

• zmienny kształt, porusza si

ę

dzi

ę

ki

nibynó

ż

kom

• wra

ż

liwy na warunki

ś

rodowiska

Cysta

• Okr

ą

gła, owalna, jedno – kilka j

ą

der

• Posta

ć

przetrwalnikowa, inwazyjna !!!

Ameboza

OBJAWY

• Ostra ameboza jelitowa

• Biegunka – kał z domieszk

ą ś

luzu i krwi

• Ból brzucha

• Wymioty

• Wychudzenie

• Przewlekła ameboza jelitowa

• Łagodna biegunka

• Zaparcia

• Utrzymywanie objawów przez kilka lat

• Wrzodziej

ą

ce zapalenie jelita

Ameboza

Objawy

• Pełzakowe zapalenie w

ą

troby

• Pełzakowy ropie

ń

w

ą

troby

- wynik przeniesienia pełzaków do w

ą

troby z krwi

ą

• Posta

ć

płucna -

ropnie zwykle w prawym

płucu

• Posta

ć

mózgowa –

ropnie, bóle głowy

wymioty, napady padaczkowe, zmiany
osobowo

ś

ci

Ameboza

wywoływana przez pełzaki

fakultatywnie paso

ż

ytnicze

• Naegleria fowleri-

objawy zbli

ż

one do infekcji

układu oddechowego, zapalenie mózgu i
opon mózgowych

• Acanthamoeba spp.-

• Zapalenie mózgu

• Zapalenie rogówki

• Zapalenie płuc

• Ziarniniaki w skórze