Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

Ć

WICZENIA  Z  

KURSU

 

P

SYCHOLOGIA  POZNAWCZA  

I

 

–

 PODSTAWOWE  PROCESY  POZNAWCZE

 

L.p. Termin

Temat

Zakres tematyczny oraz literatura

Prowadzący

1

24.02-
27.02

Zajęcia
wprowadzające

Psychologia poznawcza: dziedzina czy paradygmat. Narodziny i rozwój psychologii poznawczej.
Psychologia a inne dziedziny badań nad poznaniem. Metody badań nad poznaniem. Badania
uszkodzonego mózgu. Neuropsychologia klasyczna. Sztuczna inteligencja.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 1, strony 31-45
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 2, strony 69-72.

Dla zainteresowanych:
Duch W. (2010) Architektury kognitywne. [W:] R. Tadeusiewicz (red.), Neurocybernetyka
teoretyczna, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Rozdz. 14, Wstęp
Morse, A. i in. (2011). The role of robotic modelling in cognitive science. New Ideas in Psychology
29, 312–324

mgr  Krzysztof  Cipora  
mgr  Monika  Derda

2

3.03-6.03

Modele umysłu

Ogólna architektura umysłu. Blokowe modele umysłu. Koncepcja poziomów przetwarzania. Umysł
jako system modułowy. Sieciowe modele umysłu.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 1, strony 45-56.
Błaszczyk, J. (2010) Modele cybernetyczne wybranych struktur i funkcji układu nerwowego. [W:] R.
Tadeusiewicz (red.), Neurocybernetyka teoretyczna, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Rozdz. 3,
strony 49-50 oraz strona 71.
Tadeusiewicz, R. (2010) Modele elementów układu nerwowego w postaci sztucznych sieci
neuronowych. [W:] R. Tadeusiewicz (red.), Neurocybernetyka teoretyczna, Wyd. Uniwersytetu
Warszawskiego, Rozdz. 6, strony 109-113

Dla zainteresowanych:
Kanwisher, N. (2010). Functional specificity in the human brain: A window into the functional
architecture of the mind. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of
America, 107(25), 11163-7
Greco, A. (1994). Integrating "different" models in cognitive psychology. Cognitive Systems, 4-1, 21-
32. [dostęp 25.02.2013 http://cogprints.org/650/1/COGSY94.HTM]

mgr  Marcin  Koculak  

3

10.03-
13.03

Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

4

17.03-
20.03

Psychofizyka
percepcji

Podstawowe właściwości percepcji. Recepcja sensoryczna i percepcja umysłowa. Naiwne
koncepcje spostrzegania. Spostrzeganie a rozpoznawanie wzorców. Spostrzeganie jako proces
oddolny. Odbiór i kodowanie wrażeń zmysłowych. Magazyny informacji sensorycznej. Teoria
detekcji sygnału. Teoria Laua.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 7, strony 283-295
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 5, strony 202-206
Jaśkowski, P. (1999). Przewodnik do ćwiczeń z percepcji wzrokowej. strony 9 - 25

Dla zainteresowanych:
Kingdom, F.A.A. & Prins, N. (2010). Psychophisics. A practical introduction. London: Academic
Press

mgr  Marcin  Koculak

5

24.03-
27.03

Teorie percepcji

Teorie percepcji. Teoria asocjacjonistyczna. Teoria postaciowa. Teoria wzorców. Teoria cech. Teoria
obliczeniowa. Teoria ekologiczna. Proces spostrzegania w praktyce. Spostrzeganie twarzy. Dolna i
górna droga. Czytanie słów. Ekologiczna teoria percepcji Gibsona. Środowisko jako regulator
zachowania. Percepcja dla działania – działanie dla percepcji.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 7, strony 299-312
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 3, strony 98-103

Dla zainteresowanych:
De Gelder, B. i Paul Bertelson (2003) Multisensory integration, perception and ecological validity.
Trends in Cognitive Sciences, 7 (10), 460-467.

6

31.03-
3.04

Uwaga: funkcje,
teorie klasyczne

Istota i aspekty uwagi. Teorie uwagi. Teorie selekcji źródła informacji. Teorie przeszukiwania pola
percepcyjnego. Teorie przedłużonej koncentracji. Teorie podzielności. Teorie przerzutności.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 5, strony 178-221.
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 5, strony 115-121.

 
 
 
 
 
 
dr  Dariusz  Asanowicz  

 

7.04-
10.04

Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

Dla zainteresowanych:
Raz, A., & Buhle, J. (2006). Typologies of attentional networks. Nature Reviews. Neuroscience, 7(5),
367-79

 

 
 
 
 
dr  Dariusz  Asanowicz  
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
dr  Dariusz  Asanowicz

         
 
 
 
 
 
 

         
 
 
 

7

14.04-
17.04

Uwaga : ujęcia
współczesne

Neuronalne podstawy procesów uwagowych. Znaczenie płata ciemieniowego. Pomijanie stronne.
Ślepota uwagowa. Mrugnięcie uwagowe. Znaczenie płata czołowego. Model uwagi Corbetty i
Shulmana. Ruchy oczu jako prekursor uwagi vs. uwaga jako prekursor ruchu oczu.
Literatura obowiązkowa:
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 5, strony 122-127.
Asanowicz, D., Siedlecka, M., Michalczyk. Ł. (2009). Interdyscyplinarne podejście do badań
mechanizmów uwagi jako model badawczy kognitywistyki? W: L. Hess, T. Konik, M. Siedlecka, J.
Sitnicka, B. Skrzypulec, A. Wieczorek (red.), Rocznik Kognitywistyczny, tom I (s.9-15), Kraków:
WUJ.

Dla zainteresowanych:
Corbetta, M., Patel, G. i Shulman, G. L. (2008). The reorienting system of the human brain: from
environment to theory of mind. Neuron, 58(3), 306-24.
Posner, M. I.i Rothbart, M. K. (2007). Research on attention networks as a model for the integration
of psychological science. Annual Review of Psychology, 58, 1-23.

8

21.04-
24.04

Funkcje
zarządcze i
kontrola
poznawcza

Hamowanie jako mechanizm kontrolny. Istota i funkcje hamowania. Hamowanie dominującej reakcji.
Odporność na dystrakcję. Odporność na interferencję proaktywną. Czy hamowanie jest konstruktem
jednorodnym? Funkcje zarządcze. Istota funkcji zarządczych czyli homunculus odnaleziony.
Rodzaje funkcji zarządczych. Mechanizm zarządczy w koncepcji uwagi Posnera. Dwustopniowy
system kontroli zachowania w koncepcji Shallice’a. Centralny system wykonawczy pamięci roboczej
w modelu Baddeley.
Literatura obowiązkowa:
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. strony: 214-223
Dla zainteresowanych:
Braver, T. (2012). The variable nature of cognitive control: a dual mechanisms framework. Trends in
Cognitive Sciences, 16(2), 106–113.
Hikosaka, O. i Isoda, M. (2010). Switching from automatic to controlled behavior: cortico-basal
ganglia mechanisms. Trends in Cognitive Sciences, 14, 154–161
Munakata, Y (2011). A unified framework for inhibitory control. Trends in Cognitive Sciences, 15(10),
453-459.

Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

9

5.05-8.05 Automatyzacja

Na tych zajęciach kolokwium 1 z tematów 2-7

Czynności automatyczne i automatyzacja. Kryteria automatyczności przetwarzania. Schneidera i
Shiffrina teoria kontinuum. Logana teoria rywalizacji egzemplarzy. Konsekwencje automatyzacji
czynności.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 6, strony 229-251.

Dla zainteresowanych:
Bargh, J. i in. (2012). Automaticity in social-cognitive processes. Trends in Cognitive Sciences,
16(12), 593-605.
Plamowski, S. (2012). Sterowanie poznawcze. Portal: Automatyka B2B.
http://automatykab2b.pl/technika/4835-sterowanie-poznawcze [dostęp 25.02.2013]
Poldrack, R. i in. (2005). The Neural Correlates of Motor Skill Automaticity. The Journal of
Neuroscience, 25(22), 5356 –5364.

 

 
dr  Dariusz  Asanowicz

10

12.05-
15.05

Procesy
świadome i
nieświadome

Uwaga, percepcja i (nie)świadomość. Analiza wskazówek peryferycznych. Reakcje na informacje
odrzucane. Poprzedzanie podprogowe. Rywalizacja dwuoczna.

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 5, strony 221-228.
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 6, strony 164-172.

Dla zainteresowanych:
Mack, A. (2003). Inattentional Blindness: Looking Without Seeing. Current Directions in
Psychological Science, 12(5), 180-184.

mgr  Monika  Derda

11

19.05-
22.05

Świadomość
percepcyjna,
miary
świadomości,
świadomość a
uwaga

Świadomy percept. Udział kory skroniowej i ciemieniowej w powstawaniu świadomego perceptu.
Percepcja pozaświadoma. Poziom aktywacji a treść świadomości. Spór o relację między
świadomością a uwagą.

Literatura obowiązkowa:
Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press &
IT. Rodział 6, strony 172-183.

Dla zainteresowanych:
van Boxtel, J., Tsuchiya, N. i Koch, K. (2010) Consciousness and attention: on sufficiency and
necessity. Frontiers in Psychology, vol. 1, article 217, 1-13.
Cohen, M. i in. (2012). The attentional requirements of consciousness, Trends in Cognitive

Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

Sciences, 16(8), 411–417.

Koch, Ch. i Tsuchiya, N. (2006). Attention and consciousness: two distinct brain processes. Trends
in Cognitive Sciences, 11(1), 16-22.
Lamme, V. (2003). Why visual attention and awareness are different. Trends in Cognitive Sciences,
7(1), 12–18.

12

26.05-
29.05

Reprezentacje
poznawcze

NA TYCH ZAJĘCIACH KOLOKWIUM Z TEMATÓW 8-12.

Pojęcie reprezentacji umysłowej. Reprezentacje a procesy poznawcze. Realizm a konstruktywizm.
Rodzaje reprezentacji umysłowych. Reprezentacje obrazowe. Wyobraźnia, wyobrażenia i obrazy
umysłowe. Krytyka stanowiska obrazowego. Reprezentacje werbalne. Teoria podwójnego
kodowania. Słowo i obraz – wzajemne relacje. Pierwotność czy wtórność nietrwałych reprezentacji
umysłowych. Hipoteza języka myśli. Stanowisko eklektyczne w sporze o kod reprezentacji
umysłowych.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 2, strony 60-97.

Dla zainteresowanych:
Santos, L. R. i Hood, B. M. (2009). Object representation as a central issue in cognitive science. In
B. M. Hood i L. R. Santos (Ed.) The Origins of Object Knowledge: The Yale Symposium on the
Origins of Object & Number Representation. Oxford: Oxford University Press.
Wilson, R. i Foglia, L. (2011). Embodied Cognition. The Stanford Encyclopedia of Philosophy.,
Edward N. Zalta (red.)
[dostęp 25.02.2013 http://plato.stanford.edu/archives/fall2011/entries/embodied-cognition/]

mgr  Krzysztof  Cipora  

13

9.06-
12.06

Pojęcia

Konstrukt reprezentacji pojęciowej. Istota i funkcje reprezentacji pojęciowych. Ogólne właściwości
pojęć. Pojęcia matrycowe i naturalne. Struktura i funkcjonowanie reprezentacji pojęciowych. Teorie
klasyczne. Teorie probabilistyczne. Teorie prototypów. Teorie egzemplarzy. Porównanie koncepcji
reprezentacji pojęciowych. Dynamiczna koncepcja umysłu, czyli o relacjach miedzy pojęciami.
Teorie sieci semantycznej. Złożone struktury sieciowe. Teoria schematów. Teoria ram. Teoria
planów, scen i tematów. Porównanie koncepcji struktur sieciowych

Literatura obowiązkowa:
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 3, strony 99-135.
Bremer, J. i Chuderski, A. (2010). Pojęcia jako przedmiot badań interdyscyplinarnych [W:] J. Bremer,
A. Chuderski (red.), Pojęcia. Jak reprezentujemy i kategoryzujemy świat. Kraków: Wyd. TaiWPN,
strony 10-46.

Dla zainteresowanych:

Instytut  Psychologii  UJ.  Psychologia  poznawcza  I  –  podstawowe  procesy  poznawcze.  Rok  akademicki  2014/15.  

 

Wymagania:  
1.  Obecność  –  dopuszczalne  dwie  nieobecności;  konsekwencją  niespełnienia  tego  wymagania  jest  brak  zaliczenia,  równoznaczny  z  niedopuszczeniem  do  
egzaminu  
   
2.  Zaliczenie  jednej  pracy  omawiającej  wyniki  wybranego  artykułu  naukowego  (do  wyboru  z  puli  podanej  przez  prowadzącego  ćwiczenia). Prace  będą  
oceniane  na  skali  szkolnej  (2-­‐5).
                   -­‐  termin  składania  prac:  ćwiczenia  11  
                   -­‐  prace  należy  wysłać  w  wersji  elektronicznej  
                   -­‐  złożenie  poprawy  pracy  (jeśli  jest  wymagana):  w  ciągu  tygodnia  od  otrzymania  informacji  zwrotnej  (oceny)    
                   -­‐  ocena  z  pracy  poprawianej  jest  średnią  z  oceny  ndst  i  oceny,  na  którą  poprawiona  została  praca  
   
3.  Zaliczenie  dwóch  zapowiedzianych  kolokwiów  (kolokwium  w  formie  4  pytań  otwartych  dotyczących  tekstów  omawianych  na  zajęciach;  kryterium  
zaliczenia:  50%).  Kolokwia  będą  oceniane  na  skali  szkolnej  (2-­‐5).  Niezaliczone  kolokwium  musi  zostać  poprawione  w  ramach  dyżurów  prowadzącego  
ćwiczenia  do  dwóch  tygodni  po  terminie,  w  którym  odbyło  się  niezaliczone  kolokwium.  Informacje,  u  którego  z  prowadzących  należy  poprawić  kolokwium  
zostaną  podane  z  odpowiednim  wyprzedzeniem.
 
4.  Dodatkowo,  prowadzący  mają  możliwość  przeprowadzenia  niezapowiedzianych  kolokwiów  z  lektury  zadanej  na  dane  zajęcia  (pytania  otwarte,  ocena  na  
skali  szkolnej,  kryterium  50%).  Brak  zaliczenia  takiego  kolokwium  jest  równoznaczny  z  obniżeniem  oceny  z  ćwiczeń  o  0,5  oceny.
 
5.  Dodatkowo  możliwość  podwyższenia  oceny  z  ćwiczeń  poprzez  przygotowanie  pracy  dodatkowej  na  temat  i  w  formie  ustalonej  z  osobą  prowadzącą  (np.  
wpisy  na  Wikipedii,  udział  w  badaniach,  itp).  Każda  osoba  może  przygotować  jedną  pracę  w  semestrze,  przygotowanie  bardzo  dobrze  ocenionej  pracy  
pozwala  na  podwyższenie  oceny  z  ćwiczeń  o  1/2  oceny.  Deklaracje  wykonania  pracy  dodatkowej  muszą  zostać  złożone  do  końca  kwietnia.  
   
Ocena  uzyskana  z  ćwiczeń  stanowi  40%  oceny  z  przedmiotu.  

Bermeitinger, C. i Kiefer, M. (2012). Embodied concepts. [W:] S. Koch, T. Fuchs, M. Summa i C.
Müller (red.), Body Memory, Metaphor and Movement. Strony 121–140.
Duch W. (2011) Jak reprezentowane są pojęcia w mózgu i co z tego wynika. [W:] J. Bremer, A.
Chuderski (red.), Pojęcia. Jak reprezentujemy i kategoryzujemy świat. Kraków: Wyd. TAiWPN,
strony 459-494.
Flasiński, M. (2011) Zagadnienie reprezentacji pojęć w sztucznej inteligencji. [W:] J. Bremer, A.
Chuderski (red.), Pojęcia. Jak reprezentujemy i kategoryzujemy świat. Kraków: Wyd. TaiWPN,
strony 359-378.