111
WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE
R A P O R T W I O G D A Ñ S K 2 0 0 5
RZEKI, JEZIORA, OSADY -
PODSUMOWANIE
RZEKI
n
Wody rzek badanych w 2005 roku charakteryzowa³y siê na ogó³ wysokim natlenieniem, niskim
lub nieco podwy¿szonym stê¿eniem zawiesiny, substancji nieorganicznych i biogennych oraz
niskim poziomem metali. Nie wykrywano w nich wielopiercieniowych wêglowodorów
aromatycznych, pestycydów chloroorganicznych ani wolnych cyjanków. Poziom fenoli lotnych
wiadczy³ o ich bardzo dobrej lub dobrej jakoci. Przewagê stanowi³y wody zadowalaj¹cej
jakoci - III klasa (72% punktów).
n
W czêci punktów kontrolnych usytuowanych na Klasztornej Strudze, Martwej Wile oraz
w zlewniach £eby, Nogatu i Wierzycy stwierdzono z³¹ (7% punktów) lub niezadowalaj¹c¹ (21%
punktów) jakoæ wód. We wszystkich punktach o jakoci wód decydowa³ wysoki poziom
substancji organicznych, który utrzymywa³ siê przez znaczn¹ czêæ okresu badañ.
Z³¹ jakoci¹ wyró¿nia³y siê wody o niewielkim przep³ywie, znajduj¹ce siê pod wp³ywem
punktowych róde³ zanieczyszczeñ: Klasztorna Struga poni¿ej zrzutu z oczyszczalni w Kartuzach,
Martwa Wis³a w B³otniku, Kana³ Juranda i Bia³y Rów.
n
Wody rzek prezentowa³y najczêciej zadowalaj¹cy (40% punktów) lub niezadowalaj¹cy (41%
punktów) stan sanitarny.
Z³¹ lub niezadowalaj¹c¹ jakoæ wód notowano w punktach usytuowanych:
- poni¿ej zrzutów cieków z oczyszczalni komunalnych
- na terenie lub poni¿ej du¿ych miast i mniejszych miejscowoci
- w przekrojach przyujciowych rzek.
Dobr¹ jakoci¹ odznacza³y siê wody rzek poni¿ej jezior: Ostrzyckiego (Radunia), Klasztornego
Du¿ego (Klasztorna Struga), Dzierzgoñ i Liwieniec (Liwa) oraz rzeki Brdy w miejscowoci Rytel.
n
Sk³ad fitoplanktonu i peryfitonu potwierdza³ zadowalaj¹c¹ jakoæ wód - III klasa. Poziom
chlorofilu a by³ mocno zró¿nicowany: < 1 - 419 µg/dm
3
. Jego wysokie stê¿enie notowano
w sezonie wegetacyjnym w wodach o wolnym przep³ywie lub poni¿ej zbiorników wodnych.
Struktura ilociowa i jakociowa makrobezkrêgowców bentosowych odzwierciedla³a czêsto dobr¹
jakoæ wód.
112
WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE
R A P O R T W I O G D A Ñ S K 2 0 0 5
n
Wody nie spe³nia³y wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ wody ródl¹dowe bêd¹ce rodowiskiem
¿ycia ryb ³ososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. Przyczyn¹ by³ przede wszystkim
zbyt wysoki, w stosunku do wymaganego, poziom azotynów i fosforu ogólnego notowany we
wszystkich punktach kontrolnych. Najgorsz¹ jakoci¹ odznacza³y siê wody Kana³u Juranda,
Bia³ego Rowu i Postoliñskiej Strugi, gdzie o ich nieprzydatnoci decydowa³y wszystkie oznaczane
parametry biogenne i zawiesina.
n
Zgodnie z rozporz¹dzeniem jakoæ wody czerpni ujêcia Straszyn odpowiada³a kategorii A3.
Poszczególne wskaniki jakoci spe³nia³y na ogó³ wymogi stawiane kategorii jakoci wody A1
i A2, a wartoci stê¿eñ wyznaczone zgodnie z rozporz¹dzeniem by³y znacznie ni¿sze od
dopuszczalnych dla kategorii A3.
n
W ci¹gu ostatnich lat wody rzek charakteryzuj¹ siê na ogó³ niewielk¹ zmiennoci¹ redniego
poziomu stê¿eñ wiêkszoci badanych wskaników, a jakociowy i ilociowy sk³ad planktonu jest
stabilny. Zmiany poziomu stê¿eñ dotyczy³y najczêciej zwi¹zków azotu, w mniejszym stopniu
fosforu, zawiesiny i materii organicznej. W wielu rzekach poprawi³ siê stan sanitarny.
JEZIORA
n
W 2005 roku niewielk¹ przewagê (51.2% objêtoci wód) stanowi³y zbiorniki o wodach
odpowiadaj¹cych II klasie czystoci, pozosta³e 48.8% to wody III-klasowe. Stan sanitarny wód
wszystkich jezior by³ bardzo dobry i odpowiada³ I klasie czystoci.
n
Jakoæ wód jezior obni¿a³ deficyt tlenu, wystêpuj¹cy latem w ni¿ej po³o¿onych warstwach wody,
zwi¹zany z nim wysoki poziom zwi¹zków fosforu i azotu amonowego nad dnem oraz wysoka
produkcja biologiczna.
Powa¿ny deficyt tlenu wystêpowa³ ju¿ w górnej warstwie skoku termicznego, a warstwa
hypolimnionu by³a ca³kowicie pozbawiona tlenu (jeziora: Ostrzyckie, Pipionko, Kozie,
Lubowidzkie, Garczyn). Szczególnie wysokie obci¹¿enie wód przydennych zwi¹zkami fosforu
odnotowano w Jeziorze Garczyn. Wysoka produkcja biologiczna cechowa³a jeziora: Ocypel Wielki,
Ka³êbie, S³one, Czarne, Kozie i Garczyn.
n
Sk³ad organizmów planktonowych wszystkich jezior by³ typowy dla wód czystych lub
w niewielkim stopniu zanieczyszczonych. Plankton rolinny i zwierzêcy charakteryzowa³ siê na
ogó³ s³abym zró¿nicowaniem gatunkowym, zw³aszcza w sezonie wiosennym. W wielu jeziorach
dominowa³y okrzemki. W czêci jezior obok nich licznie wystêpowa³y zielenice, a latem tak¿e
sinice. Masowy rozwój glonów notowano w jeziorach: Ocypel Wielki (okrzemki), S³one (zielenice
i okrzemki), Czarne (okrzemki), Ostrzyckie (sinice) i Garczyn (sinice).
113
WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE
R A P O R T W I O G D A Ñ S K 2 0 0 5
OSADY
n
OSADY RZEK badanych w 2005 roku by³y stosunkowo czyste. W aluwiach rzek: Wdy, Brdy,
Redy, £eby, £upawy i S³upi poziom wszystkich oznaczanych metali zbli¿ony by³ do t³a
geochemicznego.
n
Poziom pierwiastków ladowych w osadach Liwy i Niechwaszczy by³ wy¿szy od notowanego
w osadach pozosta³ych badanych rzek: od t³a odbiega³ poziom chromu w aluwiach Liwy (23 ppm)
oraz rtêci w osadach Niechwaszczy (0.249 ppm) i Raduni (1.36 ppm).
n
Sumaryczna zawartoæ 17 wielopiercieniowych wêglowodorów aromatycznych (WWA) by³a
na ogó³ niewielka ( < 1ppm). Wy¿sze iloci WWA wystêpowa³y w aluwiach Liwy (4.1 ppm)
i Raduni (5.8 ppm).
n
Niewielkie iloci polichlorowanych bifenyli (PCBs) wykryto tylko w osadach Wierzycy i Liwy.
n
Pestycydy chloroorganiczne wykryto w osadach Wierzycy, Liwy, £eby, Raduni i Redy
(0.1-1.1 ppb). Najczêciej by³y to pochodne DDT: ppDDE i ppDDD.
n
OSADY JEZIOR by³y stosunkowo czyste. W aluwiach jezior: Garczyn, Jasieñ, Lubowidzkie,
Ocypel Wielki i Ostrzyckie zawartoæ wszystkich badanych metali odpowiada³a poziomowi t³a
geochemicznego lub przewy¿sza³a go w niewielkim stopniu.
n
Osady jezior nie by³y zanieczyszczone strontem; jego naturalnie wysoki poziom, obserwowany
w niektórych jeziorach, zwi¹zany by³ z wysok¹ zawartoci¹ wêglanu wapnia.
n
W osadach 5 jezior oznaczono nieco podwy¿szony poziom metali: Czarne Po³udniowe (kadm,
rtêæ), Ka³êbie (kadm, rtêæ, o³ów), Niedackie (kadm, rtêæ), Pipionko (kadm, rtêæ, o³ów, chrom,
mied), S³one (rtêæ).
n
W osadach Jeziora Jasieñ stwierdzono obecnoæ wszystkich sporód 17 badanych
wielopiercieniowych wêglowodorów aromatycznych (WWA). Ich suma stanowi³a 1.7-3.8 ppm.
Nie wykryto polichlorowanych dwufenyli (PCBs), a sporód 15 badanych pestycydów
chloroorganicznych oznaczono jedynie niewielkie iloci ppDDT (0.7-1.3 ppb).