111

WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE

R A P O R T   W I O Œ   G D A Ñ S K   2 0 0 5

RZEKI, JEZIORA, OSADY -

PODSUMOWANIE

RZEKI

 n

Wody rzek badanych w 2005 roku charakteryzowa³y siê na ogó³ wysokim natlenieniem, niskim

lub nieco podwy¿szonym stê¿eniem zawiesiny, substancji nieorganicznych i biogennych oraz

niskim poziomem metali. Nie wykrywano w nich wielopierœcieniowych wêglowodorów

aromatycznych, pestycydów chloroorganicznych ani wolnych cyjanków. Poziom fenoli lotnych

œwiadczy³ o ich bardzo dobrej lub dobrej jakoœci. Przewagê stanowi³y wody zadowalaj¹cej

jakoœci - III klasa (72% punktów).

 n

W czêœci punktów kontrolnych usytuowanych na Klasztornej Strudze, Martwej Wiœle oraz

w zlewniach £eby, Nogatu i Wierzycy stwierdzono z³¹ (7% punktów) lub niezadowalaj¹c¹ (21%

punktów) jakoœæ wód. We wszystkich punktach o jakoœci wód decydowa³ wysoki poziom

substancji organicznych, który utrzymywa³ siê przez znaczn¹ czêœæ okresu badañ.

Z³¹ jakoœci¹ wyró¿nia³y siê wody o niewielkim przep³ywie, znajduj¹ce siê pod wp³ywem

punktowych Ÿróde³ zanieczyszczeñ: Klasztorna Struga poni¿ej zrzutu z oczyszczalni w Kartuzach,

Martwa Wis³a w B³otniku, Kana³ Juranda i Bia³y Rów.

 n

Wody rzek prezentowa³y najczêœciej zadowalaj¹cy (40% punktów) lub niezadowalaj¹cy (41%

punktów) stan sanitarny.

Z³¹ lub niezadowalaj¹c¹ jakoœæ wód notowano w punktach usytuowanych:

- poni¿ej zrzutów œcieków z oczyszczalni komunalnych

- na terenie lub poni¿ej du¿ych miast i mniejszych miejscowoœci

- w przekrojach przyujœciowych rzek.

Dobr¹ jakoœci¹ odznacza³y siê wody rzek poni¿ej jezior: Ostrzyckiego (Radunia), Klasztornego

Du¿ego (Klasztorna Struga), Dzierzgoñ i Liwieniec (Liwa) oraz rzeki Brdy w miejscowoœci Rytel.

 n

Sk³ad fitoplanktonu i peryfitonu potwierdza³ zadowalaj¹c¹ jakoœæ wód - III klasa. Poziom

chlorofilu „a” by³ mocno zró¿nicowany: < 1 - 419 µg/dm

3

. Jego wysokie stê¿enie notowano

w sezonie wegetacyjnym w wodach o wolnym przep³ywie lub poni¿ej zbiorników wodnych.

Struktura iloœciowa i jakoœciowa makrobezkrêgowców bentosowych odzwierciedla³a czêsto dobr¹

jakoœæ wód.

112

WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE

R A P O R T   W I O Œ   G D A Ñ S K   2 0 0 5

 n

Wody nie spe³nia³y wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ wody œródl¹dowe bêd¹ce œrodowiskiem

¿ycia ryb ³ososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. Przyczyn¹ by³ przede wszystkim

zbyt wysoki, w stosunku do wymaganego, poziom azotynów i fosforu ogólnego notowany we

wszystkich punktach kontrolnych. Najgorsz¹ jakoœci¹ odznacza³y siê wody Kana³u Juranda,

Bia³ego Rowu i Postoliñskiej Strugi, gdzie o ich nieprzydatnoœci decydowa³y wszystkie oznaczane

parametry biogenne i zawiesina.

 n

Zgodnie z rozporz¹dzeniem jakoœæ wody czerpni ujêcia „Straszyn” odpowiada³a kategorii A3.

Poszczególne wskaŸniki jakoœci spe³nia³y na ogó³ wymogi stawiane kategorii jakoœci wody A1

i A2, a wartoœci stê¿eñ wyznaczone zgodnie z rozporz¹dzeniem by³y znacznie ni¿sze od

dopuszczalnych dla kategorii A3.

 n

W ci¹gu ostatnich lat wody rzek charakteryzuj¹ siê na ogó³ niewielk¹ zmiennoœci¹ œredniego

poziomu stê¿eñ wiêkszoœci badanych wskaŸników, a jakoœciowy i iloœciowy sk³ad planktonu jest

stabilny. Zmiany poziomu stê¿eñ dotyczy³y najczêœciej zwi¹zków azotu, w mniejszym stopniu

fosforu, zawiesiny i materii organicznej. W wielu rzekach poprawi³ siê stan sanitarny.

JEZIORA

 n

W 2005 roku niewielk¹ przewagê (51.2% objêtoœci wód) stanowi³y zbiorniki o wodach

odpowiadaj¹cych II klasie czystoœci, pozosta³e 48.8% to wody III-klasowe. Stan sanitarny wód

wszystkich jezior by³ bardzo dobry i odpowiada³ I klasie czystoœci.

 n

Jakoœæ wód jezior obni¿a³ deficyt tlenu, wystêpuj¹cy latem w ni¿ej po³o¿onych warstwach wody,

zwi¹zany z nim wysoki poziom zwi¹zków fosforu i azotu amonowego nad dnem oraz wysoka

produkcja biologiczna.

Powa¿ny deficyt tlenu wystêpowa³ ju¿ w górnej warstwie skoku termicznego, a warstwa

hypolimnionu by³a ca³kowicie pozbawiona tlenu (jeziora: Ostrzyckie, Pipionko, Kozie,

Lubowidzkie, Garczyn). Szczególnie wysokie obci¹¿enie wód przydennych zwi¹zkami fosforu

odnotowano w Jeziorze Garczyn. Wysoka produkcja biologiczna cechowa³a jeziora: Ocypel Wielki,

Ka³êbie, S³one, Czarne, Kozie i Garczyn.

 n

Sk³ad organizmów planktonowych wszystkich jezior by³ typowy dla wód czystych lub

w niewielkim stopniu zanieczyszczonych. Plankton roœlinny i zwierzêcy charakteryzowa³ siê na

ogó³ s³abym zró¿nicowaniem gatunkowym, zw³aszcza w sezonie wiosennym. W wielu jeziorach

dominowa³y okrzemki. W czêœci jezior obok nich licznie wystêpowa³y zielenice, a latem tak¿e

sinice. Masowy rozwój glonów notowano w jeziorach: Ocypel Wielki (okrzemki), S³one (zielenice

i okrzemki), Czarne (okrzemki), Ostrzyckie (sinice) i Garczyn (sinice).

113

WODY POWIERZCHNIOWE - PODSUMOWANIE

R A P O R T   W I O Œ   G D A Ñ S K   2 0 0 5

OSADY

 n

OSADY RZEK  badanych w 2005 roku by³y stosunkowo czyste. W aluwiach rzek: Wdy, Brdy,

Redy, £eby, £upawy i S³upi poziom wszystkich oznaczanych metali zbli¿ony by³ do t³a

geochemicznego.

 n

Poziom pierwiastków œladowych w osadach Liwy i Niechwaszczy by³ wy¿szy od notowanego

w osadach pozosta³ych badanych rzek: od t³a odbiega³ poziom chromu w aluwiach Liwy (23 ppm)

oraz rtêci w osadach Niechwaszczy (0.249 ppm) i Raduni (1.36 ppm).

 n

Sumaryczna zawartoœæ 17 wielopierœcieniowych wêglowodorów aromatycznych (WWA) by³a

na ogó³ niewielka ( < 1ppm). Wy¿sze iloœci WWA wystêpowa³y w aluwiach Liwy (4.1 ppm)

i Raduni (5.8 ppm).

 n

Niewielkie iloœci polichlorowanych bifenyli (PCBs) wykryto tylko w osadach Wierzycy i Liwy.

 n

Pestycydy chloroorganiczne wykryto w osadach Wierzycy, Liwy, £eby, Raduni i Redy

(0.1-1.1 ppb). Najczêœciej by³y to pochodne DDT: pp’DDE i pp’DDD.

 n

OSADY JEZIOR  by³y stosunkowo czyste. W aluwiach jezior: Garczyn, Jasieñ, Lubowidzkie,

Ocypel Wielki i Ostrzyckie zawartoœæ wszystkich badanych metali odpowiada³a poziomowi t³a

geochemicznego lub przewy¿sza³a go w niewielkim stopniu.

 n

Osady jezior nie by³y zanieczyszczone strontem; jego naturalnie wysoki poziom, obserwowany

w niektórych jeziorach, zwi¹zany by³ z wysok¹ zawartoœci¹ wêglanu wapnia.

 n

W osadach 5 jezior oznaczono nieco podwy¿szony poziom metali: Czarne Po³udniowe (kadm,

rtêæ), Ka³êbie (kadm, rtêæ, o³ów), Niedackie (kadm, rtêæ), Pipionko (kadm, rtêæ, o³ów, chrom,

miedŸ), S³one (rtêæ).

 n

W osadach Jeziora Jasieñ stwierdzono obecnoœæ wszystkich spoœród 17 badanych

wielopierœcieniowych wêglowodorów aromatycznych (WWA). Ich suma stanowi³a 1.7-3.8 ppm.

Nie wykryto polichlorowanych dwufenyli (PCBs), a spoœród 15 badanych pestycydów

chloroorganicznych oznaczono jedynie niewielkie iloœci pp’DDT (0.7-1.3 ppb).