Ochrona przeciwpożarowa

– podstawowe zagadnienia

Definicje i terminy

Definicje i terminy

po

po

ż

ż

ar

ar

-

-

niekontrolowany proces palenia, w

niekontrolowany proces palenia, w

miejscu do tego nie wyznaczonym

miejscu do tego nie wyznaczonym

miejscowe zagro

miejscowe zagro

ż

ż

enie

enie

-

-

inne ni

inne ni

ż

ż

po

po

ż

ż

ar i kl

ar i kl

ę

ę

ska

ska

ż

ż

ywio

ywio

ł

ł

owa zdarzenie, wynikaj

owa zdarzenie, wynikaj

ą

ą

ce z rozwoju

ce z rozwoju

cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody

cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody

(katastrofy techniczne, chemiczne,

(katastrofy techniczne, chemiczne,

ekologiczne), a stanowi

ekologiczne), a stanowi

ą

ą

ce zagro

ce zagro

ż

ż

enie dla

enie dla

ż

ż

ycia,

ycia,

zdrowia i mienia

zdrowia i mienia

materia

materia

ł

ł

y niebezpieczne po

y niebezpieczne po

ż

ż

arowo:

arowo:

–

–

gazy palne,

gazy palne,

–

–

ciecze palne o temperaturze zap

ciecze palne o temperaturze zap

ł

ł

onu poni

onu poni

ż

ż

ej

ej

328,15 K (55

328,15 K (55

°

°

C),

C),

–

–

materia

materia

ł

ł

y wytwarzaj

y wytwarzaj

ą

ą

ce w zetkni

ce w zetkni

ę

ę

ciu z wod

ciu z wod

ą

ą

gazy palne,

gazy palne,

–

–

materia

materia

ł

ł

y zapalaj

y zapalaj

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

samorzutnie na

samorzutnie na

powietrzu,

powietrzu,

–

–

materia

materia

ł

ł

y wybuchowe i pirotechniczne,

y wybuchowe i pirotechniczne,

–

–

materia

materia

ł

ł

y ulegaj

y ulegaj

ą

ą

ce samorzutnemu

ce samorzutnemu

rozk

rozk

ł

ł

adowi lub polimeryzacji,

adowi lub polimeryzacji,

–

–

materia

materia

ł

ł

y maj

y maj

ą

ą

ce sk

ce sk

ł

ł

onno

onno

ś

ś

ci do

ci do

samozapalenia.

samozapalenia.

urz

urz

ą

ą

dzenia przeciwpo

dzenia przeciwpo

ż

ż

arowe

arowe

-

-

urz

urz

ą

ą

dzenia (sta

dzenia (sta

ł

ł

e lub

e lub

p

p

ó

ó

ł

ł

sta

sta

ł

ł

e, uruchamiane r

e, uruchamiane r

ę

ę

cznie lub samoczynnie) s

cznie lub samoczynnie) s

ł

ł

u

u

żą

żą

ce do

ce do

wykrywania i zwalczania po

wykrywania i zwalczania po

ż

ż

aru lub ograniczania jego skutk

aru lub ograniczania jego skutk

ó

ó

w w

w w

obiektach, w kt

obiektach, w kt

ó

ó

rych lub przy kt

rych lub przy kt

ó

ó

rych s

rych s

ą

ą

zainstalowane, a w

zainstalowane, a w

szczeg

szczeg

ó

ó

lno

lno

ś

ś

ci:

ci:

-

-

sta

sta

ł

ł

e i p

e i p

ó

ó

ł

ł

sta

sta

ł

ł

e urz

e urz

ą

ą

dzenia ga

dzenia ga

ś

ś

nicze i

nicze i

zabezpieczaj

zabezpieczaj

ą

ą

ce,

ce,

-

-

urz

urz

ą

ą

dzenia wchodz

dzenia wchodz

ą

ą

ce w sk

ce w sk

ł

ł

ad systemu

ad systemu

sygnalizacji po

sygnalizacji po

ż

ż

arowej i d

arowej i d

ź

ź

wi

wi

ę

ę

kowego systemu

kowego systemu

ostrzegawczego,

ostrzegawczego,

-

-

instalacje o

instalacje o

ś

ś

wietlenia ewakuacyjnego,

wietlenia ewakuacyjnego,

-

-

hydranty,

hydranty,

-

-

zawory hydrantowe,

zawory hydrantowe,

-

-

pompy w pompowniach przeciwpo

pompy w pompowniach przeciwpo

ż

ż

arowych,

arowych,

-

-

-

-

przeciwpo

przeciwpo

ż

ż

arowe klapy odcinaj

arowe klapy odcinaj

ą

ą

ce,

ce,

-

-

urz

urz

ą

ą

dzenia oddymiaj

dzenia oddymiaj

ą

ą

ce

ce

-

-

drzwi i bramy przeciwpo

drzwi i bramy przeciwpo

ż

ż

arowe, o ile s

arowe, o ile s

ą

ą

wyposa

wyposa

ż

ż

one w systemy sterowania.

one w systemy sterowania.

strefa po

strefa po

ż

ż

arowa

arowa

–

–

budynek albo jego cz

budynek albo jego cz

ęść

ęść

oddzielona od innych budynk

oddzielona od innych budynk

ó

ó

w lub innych cz

w lub innych cz

ęś

ęś

ci

ci

budynku elementami oddzielenia przeciwpo

budynku elementami oddzielenia przeciwpo

ż

ż

arowego,

arowego,

b

b

ą

ą

d

d

ź

ź

te

te

ż

ż

pasami wolnego terenu o szeroko

pasami wolnego terenu o szeroko

ś

ś

ci nie

ci nie

mniejszej ni

mniejszej ni

ż

ż

dopuszczalne odleg

dopuszczalne odleg

ł

ł

o

o

ś

ś

ci od innych

ci od innych

budynk

budynk

ó

ó

w, okre

w, okre

ś

ś

lone w rozporz

lone w rozporz

ą

ą

dzeniu Ministra

dzeniu Ministra

Infrastruktury w sprawie warunk

Infrastruktury w sprawie warunk

ó

ó

w technicznych, jakim

w technicznych, jakim

powinny odpowiada

powinny odpowiada

ć

ć

budynki i ich usytuowanie; stref

budynki i ich usytuowanie; stref

ą

ą

po

po

ż

ż

arow

arow

ą

ą

mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

kondygnacja, je

kondygnacja, je

ż

ż

eli klatki schodowe

eli klatki schodowe

i szyby d

i szyby d

ź

ź

wigowe w tym budynku zamkni

wigowe w tym budynku zamkni

ę

ę

te s

te s

ą

ą

drzwiami przeciwpo

drzwiami przeciwpo

ż

ż

arowymi o odporno

arowymi o odporno

ś

ś

ci ogniowej EI

ci ogniowej EI

30 i wyposa

30 i wyposa

ż

ż

one s

one s

ą

ą

w urz

w urz

ą

ą

dzenia zapobiegaj

dzenia zapobiegaj

ą

ą

ce

ce

zadymieniu lub s

zadymieniu lub s

ł

ł

u

u

żą

żą

ce do usuwania dymu.

ce do usuwania dymu.

zagrożenie wybuchem

- możliwość tworzenia przez

palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna

palnych ciał stałych, w różnych warunkach, mieszanin z

powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego

zapłon (iskra, łuk elektryczny lub przekroczenie

temperatury samozapłonu) wybuchają, czyli ulegają

gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem

ciśnienia.

Podstawowe akty prawne

– Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24

sierpnia 1991r. – j. t.: Dz. U. z 2002r.

nr 147, poz. 1229 z późniejszymi zmianami,

– Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie

ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów

budowlanych i terenów – Dz. U. Nr 121, poz. 1138,

– Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie

przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg

pożarowych – Dz. U. Nr 121, poz. 1139.

Bezpieczeństwo pożarowe jest przedmiotem Działu VI

rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12

kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,

jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie –

Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami.

ZJAWISKA W PROCESIE SPALANIA

Reakcji spalania (gwałtownego utleniania) towarzyszą

zjawiska, które wpływają na rozwój

niepożądanego, w przypadku pożaru, procesu, a także

tworzą utrudnione warunki
prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.

Zjawiskami tymi są:

- płomień,

- ciepło,

- dym,

- lotne i stałe produkty spalania

Produkty lotne

Dwutlenek węgla

-

powstaje w wyniku pełnego spalania

(utleniania) węgla stanowiącego główny składnik substancji

organicznych. Nie jest trujący, lecz w pomieszczeniach

zamkniętych może okazać się niebezpieczny. Przy 5 stężeniach

powyżej 10 % dwutlenek węgla może powodować objawy

niedotlenienia, przy stężeniach przekraczających 15 % powoduje

utratę przytomności, po przekroczeniu stężenia w granicach 30%
może spowodować śmierć.

Tlenek węgla

-

jest produktem niepełnego spalania węgla.

Także bezbarwny i bez zapachu, nieco lżejszy od powietrza. Jest

silnie trujący. W organizmie ludzkim wywołuje unieczynnienie

hemoglobiny, co sprawia, że krew nie może pobierać tlenu do

oddychania. Już stężenie 0,03 mg/l może wywołać śmierć nawet po

kilku oddechach.

Cyjanowodór

-

może powstawać w efekcie spalania niektórych

tworzyw sztucznych. Jest bezbarwny, można go jednak rozpoznać

po migdałowym zapachu. Działa bardzo silnie trująco na układ

oddechowy i naczynio-ruchowy.

Wodór -

najlżejszy gaz bez zapachu i barwy. Bardzo

niebezpieczny ze względu na silną wybuchowość. Może wybuchać

przy zetknięciu z tlenem lub substancjami utleniającymi.

Dwutlenek siarki

-

nierzadko jest składnikiem dymów

pożarowych. Można go rozpoznawać po silnym, drażniącym

zapachu. Działa niebezpiecznie na śluzówki oczu i górnych dróg

oddechowych.

Siarkowodór

- jest gazem z charakterystycznym zapachem

zepsutych jaj. W atmosferze pożaru może wybuchać przy kontakcie

z substancjami utleniającymi lub pytami metali. Jest silnie trujący.

Poraża układ oddechowy. Może być wchłaniany nawet przez skórę.

Podr

Podr

ę

ę

czny sprz

czny sprz

ę

ę

t ga

t ga

ś

ś

niczy

niczy

Podr

Podr

ę

ę

czny sprz

czny sprz

ę

ę

t ga

t ga

ś

ś

niczy stanowi

niczy stanowi

ą

ą

:

:

„

„

Ga

Ga

ś

ś

nice

nice

„

„

Agregaty ga

Agregaty ga

ś

ś

nicze

nicze

„

„

Inny sprz

Inny sprz

ę

ę

t podr

t podr

ę

ę

czny

czny

Grupy po

Grupy po

ż

ż

ar

ar

ó

ó

w

w

A

A

Cia

Cia

ł

ł

a sta

a sta

ł

ł

e pochodzenia organicznego, przy spalaniu

e pochodzenia organicznego, przy spalaniu

kt

kt

ó

ó

rych wyst

rych wyst

ę

ę

puje zjawisko

puje zjawisko

ż

ż

arzenia (drewno, papier).

arzenia (drewno, papier).

B

B

Ciecze p

Ciecze p

ł

ł

ynne i sta

ynne i sta

ł

ł

e topniej

e topniej

ą

ą

ce w skutek ciep

ce w skutek ciep

ł

ł

a (benzyna,

a (benzyna,

rozpuszczalniki, smo

rozpuszczalniki, smo

ł

ł

a, topi

a, topi

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

tworzywa sztuczne.

tworzywa sztuczne.

C

C

Gazy palne (gaz ziemny, acetylen, propan

Gazy palne (gaz ziemny, acetylen, propan

-

-

butan).

butan).

D

D

Metale

Metale

Podział gaśnic według rodzaju środka

gaśniczego

„

„

Ga

Ga

ś

ś

nica pianowa

nica pianowa

jest przeznaczona do

jest przeznaczona do

gaszenia po

gaszenia po

ż

ż

ar

ar

ó

ó

w grupy A i B.

w grupy A i B.

Jest wykonana z metalowego pojemnika o kszta

Jest wykonana z metalowego pojemnika o kszta

ł

ł

cie

cie

cylindrycznym. Wn

cylindrycznym. Wn

ę

ę

trze ga

trze ga

ś

ś

nicy wype

nicy wype

ł

ł

nia mieszanina

nia mieszanina

wody oraz

wody oraz

ś

ś

rodka pianotw

rodka pianotw

ó

ó

rczego. Po uruchomieniu

rczego. Po uruchomieniu

ga

ga

ś

ś

nicy, nast

nicy, nast

ę

ę

puje uwolnienie CO2 z dodatkowego

puje uwolnienie CO2 z dodatkowego

zbiornika (naboju) znajduj

zbiornika (naboju) znajduj

ą

ą

cego si

cego si

ę

ę

wewn

wewn

ą

ą

trz ga

trz ga

ś

ś

nicy i

nicy i

podwy

podwy

ż

ż

szenie ci

szenie ci

ś

ś

nienia, kt

nienia, kt

ó

ó

re wyrzuca pian

re wyrzuca pian

ę

ę

na

na

zewn

zewn

ą

ą

trz.

trz.

„

„

Ga

Ga

ś

ś

nica proszkowa

nica proszkowa

jest przeznaczona do gaszenia

jest przeznaczona do gaszenia

po

po

ż

ż

ar

ar

ó

ó

w grupy A,B,C i urz

w grupy A,B,C i urz

ą

ą

dze

dze

ń

ń

pod napi

pod napi

ę

ę

ciem.

ciem.

Ga

Ga

ś

ś

nica jest wype

nica jest wype

ł

ł

niona proszkiem ga

niona proszkiem ga

ś

ś

niczym w

niczym w

zale

zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od grupy po

ci od grupy po

ż

ż

arowej fosforanowym lub

arowej fosforanowym lub

w

w

ę

ę

glanowym ( w ilo

glanowym ( w ilo

ś

ś

ci 1,2,4,6,9 lub12 kg ), kt

ci 1,2,4,6,9 lub12 kg ), kt

ó

ó

ry jest

ry jest

wyrzucany na zewn

wyrzucany na zewn

ą

ą

trz przez spr

trz przez spr

ęż

ęż

ony dwutlenek

ony dwutlenek

w

w

ę

ę

gla lub azot znajduj

gla lub azot znajduj

ą

ą

cy si

cy si

ę

ę

w oddzielnym

w oddzielnym

pojemniku wewn

pojemniku wewn

ą

ą

trz lub na zewn

trz lub na zewn

ą

ą

trz butli.

trz butli.

„

„

Ga

Ga

ś

ś

nica

nica

ś

ś

niegowa

niegowa

jest przeznaczona do gaszenia

jest przeznaczona do gaszenia

po

po

ż

ż

ar

ar

ó

ó

w grupy B,C i urz

w grupy B,C i urz

ą

ą

dze

dze

ń

ń

pod napi

pod napi

ę

ę

ciem. Do

ciem. Do

wyrzucenia

wyrzucenia

ś

ś

rodka pianotw

rodka pianotw

ó

ó

rczego s

rczego s

ł

ł

u

u

ż

ż

y dysza

y dysza

wylotowa po

wylotowa po

łą

łą

czona z korpusem elastycznym

czona z korpusem elastycznym

w

w

ęż

ęż

em. Wn

em. Wn

ę

ę

trze ga

trze ga

ś

ś

nicy jest wype

nicy jest wype

ł

ł

nione ciek

nione ciek

ł

ł

ym

ym

dwutlenkiem w

dwutlenkiem w

ę

ę

gla, kt

gla, kt

ó

ó

ry po otwarciu zaworu

ry po otwarciu zaworu

wydostaje si

wydostaje si

ę

ę

na zewn

na zewn

ą

ą

trz, gwa

trz, gwa

ł

ł

townie rozpr

townie rozpr

ęż

ęż

a i

a i

przechodzi w stan gazowy osi

przechodzi w stan gazowy osi

ą

ą

gaj

gaj

ą

ą

c temperatur

c temperatur

ę

ę

oko

oko

ł

ł

o

o

–

–

78C

78C

°

°

.

.