1

Tkanka t

Tkanka t

ł

ł

uszczowa 

uszczowa 

–

–

dobra, z

dobra, z

ł

ł

a i brzydka

a i brzydka

12 pa

12 pa

ź

ź

dziernik 2009

dziernik 2009

Rafa

Rafa

ł

ł

A. Derlacz

A. Derlacz

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

Tkanka t

Tkanka t

ł

ł

uszczowa 

uszczowa 

–

–

dobra, z

dobra, z

ł

ł

a i brzydka

a i brzydka

12 pa

12 pa

ź

ź

dziernik 2009

dziernik 2009

Rafa

Rafa

ł

ł

A. Derlacz

A. Derlacz

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

gromadzenie energii

2

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

glukoza
kwasy tłuszczowe

kwasy tłuszczowe

triglicerydy

gromadzenie energii

HSL – lipaza lipoproteinowa wrażliwa na hormony
Peri A – perilipina
aP2 – białko wiążące kwasy tłuszczowe
FATP – białko transportujące kwasy tłuszczowe

HSL – lipaza lipoproteinowa wrażliwa na hormony (Ser 659, Ser 660)
Peri A – perilipina (Ser 81, Ser 222, Ser 276 + Ser 433, Ser 494, Ser 517)
aP2 – białko wiążące kwasy tłuszczowe
FATP – białko transportujące kwasy tłuszczowe

3

karboksykinaza fosfoenolopirogronianu

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

gromadzenie energii

osłona termiczna (izolacja)

4

gromadzenie energii

osłona termiczna (izolacja)

ochrona narządów wewnętrznych

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

regulacja przemian energetycznych

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

regulacja przemian energetycznych

utrzymanie homeostazy glukozy

5

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

regulacja przemian energetycznych

utrzymanie homeostazy glukozy

regulacja wrażliwości na insulinę

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

regulacja przemian energetycznych

utrzymanie homeostazy glukozy

regulacja wrażliwości na insulinę

regulacja łaknienia

regulacja przemian energetycznych

utrzymanie homeostazy glukozy

regulacja wrażliwości na insulinę

regulacja łaknienia

wpływa na zachowanie płodności

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

6

włókno nerwowe
układu sympatycznego

noradrenalina

7

Jak powstaje tkanka tłuszczowa?

zwiększenie liczby komórek

HIPERPLAZJA

Adipogeneza

powiększenie masy komórek

HIPERTROFIA

8

odchudzanie

nie powoduje zaniku komórek tłuszczowych

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

9

błona komórkowa

mitochondrium

jądro komórkowe

cytoplazma

retikulum

błona komórkowa

mitochondrium

jądro komórkowe

kula tłuszczu

cytoplazma

retikulum

10

http://www.gcarlson.com/cellular_adipogenesis.htm

fibroblast

jądro komórkowe

ADIPOGENEZA

mitochondrium

jądro komórkowe

kula tłuszczu

dojrzała

komórka

tłuszczowa

Modelowa linia komórkowa do badania adipogenezy – 3T3 L1

ADAMED Laboratorium Biologiczne

11

Modelowa linia komórkowa do badania adipogenezy – 3T3 L1

ADAMED Laboratorium Biologiczne

Modelowa linia komórkowa do badania adipogenezy – 3T3 L1

ADAMED Laboratorium Biologiczne

DEX – dexametason
IBMX – izobutylometyloksantyna
INS – insulina

12

C/EBP – białko wiążące sekwencję wzmacniającą CCAAT

PPAR – receptor jądrowy stymulujący proliferację peroksysomów

13

C/EBP – białko wiążące sekwencję wzmacniającą CCAAT

PPAR – receptor jądrowy stymulujący proliferację peroksysomów

C/EBP



C/EBP



C/EBP



PPAR

2

Wrażliwość na insulinę

-receptor insulinowy
-IRS-1
-Glut4

Białka sekrecyjne

-leptyna
-adiponektyna
-rezystyna

Nagromadzanie tłuszczu

-lipaza lipoproteinowa
-karboksylaza acetylo CoA

http://www.gcarlson.com/cellular_adipogenesis.htm

fibroblast

receptory jądrowe PPAR

, (),  - 1,2,3

 - brunatna tkanka tłuszczowa

wątroba
mięśnie szkieletowe
serce

 - tkanka nerwowa

nerka
macica

 - tkanka tłuszczowa

siatkówka
układ immunologiczny

ADIPOGENEZA

dojrzała

komórka

tłuszczowa

14

http://www.gcarlson.com/cellular_adipogenesis.htm

fibroblast

receptory jądrowe PPAR

, (),  - 1,2,3

(ligandy naturalne)

 leukotrieny, prostaglandyny

 kwas arachidonowy

 kwasy linolowy, kwas linolenowy

(ligandy syntetyczne)

 tiazolidinediony

rosiglitazon (Avandia)
pioglitazon (ACTOS)

ADIPOGENEZA

dojrzała

komórka

tłuszczowa

mechanizm działania

receptorów jądrowych PPAR

AF1 – niezależna od liganów domena transaktywacyjna
DBD – domena wiążąca DNA [

dwa motywy palców cynkowych

]

LBD – domena wiążąca ligandy
AF2 – zależna od ligandów domena transaktywacyjna

Diradourian C. (2005) Biochimie

mechanizm działania

receptorów jądrowych PPAR

AGGTCANAGGTCA

TCCAGTNTCCAGT

PPRE

ligand

kwas retinowy

aktywator

inhibitor

PPAR

RXR

15

Diradourian C. (2005) Biochimie

AF1 – niezależna od liganów domena transaktywacyjna
DBD – domena wiążąca DNA [

dwa motywy palców cynkowych

]

LBD – domena wiążąca ligandy
AF2 – zależna od ligandów domena transaktywacyjna

Diradourian C. (2005) Biochimie

AF1 – niezależna od liganów domena transaktywacyjna
DBD – domena wiążąca DNA [

dwa motywy palców cynkowych

]

LBD – domena wiążąca ligandy
AF2 – zależna od ligandów domena transaktywacyjna

IGF-I -- insulinopodobny czynnik wzrostu
GC -- glukokortykoidy [C/EBP, PPAR]
MCSF -- czynnik aktywacji koloni makrofagów
PGI

2

-- prostacyklina

TNF

 -- czynnik martwicy nowotworu

TGF

 -- transformujący czynnik wzrostu

PGF -- prostaglandyna
Wnt -- glikoproteiny sekrecyjne

16

IRS – substrat dla receptora Ins
PI3-K – kinaza 3-fosfatydyloinozytolu
Akt – kinaza Akt (kinaza białkowa B)

IRS – substrat dla receptora Ins
PI3-K – kinaza 3-fosfatydyloinozytolu
Akt – kinaza Akt (kinaza białkowa B)

AMPK

http://www.gcarlson.com/cellular_adipogenesis.htm

fibroblast

ADIPOGENEZA

dojrzała

komórka

tłuszczowa

17

komórka białek tkanki tłuszczowej

http://www.bioeng.auckland.ac.nz/images/database/cells/

komórka białek tkanki tłuszczowej

komórka brunatnej tkanki tłuszczowej

http://www.bioeng.auckland.ac.nz/images/database/cells/

18

Sell H. (2004) The International Journal of Biochemistry & Cell Biology

Brunatna tkanka tłuszczowa

http://www.bioeng.auckland.ac.nz/images/database/cells/brown_adipocyte2.gif

jądro komórkowe

błona komórkowa

mitochondria

kule tłuszczu

aparat Golgiego

19

termogenina (UCP1)

20

UPC – (ang. uncoupling proteins) – transportujące białka rozprzęgające

w wewnętrznej błonie mitochondrialnej
Kontrolują wypływ protonów z przestrzeni międzybłonowej
do macierzy mitochondriów



obniżają protonowy gradient elektrochemiczny

(ΔµH+) wytworzony przez łańcuch oddechowy,
nie prowadząc do syntezy ATP



czyli - rozpraszają energię swobodną

pochodzącą z utleniania substratów oddechowych

klasy białek UPC:

UPC1

UPC2

UPC3

UPC4

UPC5



termogenina,



brunatna tkanka tłuszczowa,



termogeneza



mózg



mózg, jądra



mniejsze ilości: nerki, macica, serce, żołądek, płuca, wątroba,

mięśnie szkieletowwe



główne białko rozprzęgające w komórkach beta trzustki,



także w mięśniach



główne w komórkach mięśni

21

termogenina

22

Sell H. (2004)
The International
Journal of Biochemistry
& Cell Biology

Sell H. (2004)
The International
Journal of Biochemistry
& Cell Biology

włókno nerwowe
układu sympatycznego

noradrenalina

23

energia nie zostaje zmagazynowana ale ulega rozproszeniu

TERMOGENEZA

niedźwiedź brunatny

http://www.roztocze.pl/zoo/Niedzwiedz.htm

TERMOGENEZA

przebiśniegi

http://jagry.enom.pl/kwiaty_dzikie/pierwszy.jpg

24

TERMOGENEZA

przebiśniegi

http://jagry.enom.pl/kwiaty_dzikie/pierwszy.jpg

TERMOGENEZA

http://aroid.org/pollination/gibernau/

TERMOGENEZA

http://aroid.org/pollination/gibernau/

25

TERMOGENEZA

http://aroid.org/pollination/gibernau/

TERMOGENEZA

http://aroid.org/pollination/gibernau/

TERMOGENEZA

http://aroid.org/pollination/gibernau/

26

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

Jeffrey M. Friedman

Rockefeller University

ob (obesity)

db (diabetes)

mysz pozbawiona genu

kodującego receptor dla leptyny

mysz o fenotypie dzikim

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP (białko sygnałowe agouti)
FIAF (czynnik tkankowy

indukowany głodzeniem)

27

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP (białko sygnałowe agouti)
FIAF (czynnik tkankowy

indukowany głodzeniem)

przemiany lipidów

LPL (lipaza lipoproteinowa)
apoE (apolipoproteina B)
CETP (białko przenoszące estry cholesterolu)
PLTP (białko przenoszące fosfolipidy)

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP (białko sygnałowe agouti)
FIAF (czynnik tkankowy

indukowany głodzeniem)

przemiany lipidów

LPL (lipaza lipoproteinowa)
apoE (apolipoproteina B)
CETP (białko przenoszące estry cholesterolu)
PLTP (białko przenoszące fosfolipidy)

cytokiny i czynniki
wzrostowe

TNF (czynnik martwicy nowotworów)
IL-6 (interleukina 6)
TGF (transformujący czynnik wzrostu)
VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyń)

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP (białko sygnałowe agouti)
FIAF (czynnik tkankowy

indukowany głodzeniem)

przemiany lipidów

LPL (lipaza lipoproteinowa)
apoE (apolipoproteina B)
CETP (białko przenoszące estry cholesterolu)
PLTP (białko przenoszące fosfolipidy)

cytokiny i czynniki
wzrostowe

TNF (czynnik martwicy nowotworów)
IL-6 (interleukina 6)
TGF (transformujący czynnik wzrostu)
VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyń)

układ krążenie

PAI-1 (inhibitor aktywatora

plazminogenu)

angiotensynogen

28

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP (białko sygnałowe agouti)
FIAF (czynnik tkankowy

indukowany głodzeniem)

składniki dopełniacza

adypsyna
ASP (białko stymulujące acylację)

przemiany lipidów

LPL (lipaza lipoproteinowa)
apoE (apolipoproteina B)
CETP (białko przenoszące estry cholesterolu)
PLTP (białko przenoszące fosfolipidy)

cytokiny i czynniki
wzrostowe

TNF (czynnik martwicy nowotworów)
IL-6 (interleukina 6)
TGF (transformujący czynnik wzrostu)
VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyń)

układ krążenie

PAI-1 (inhibitor aktywatora

plazminogenu)

angiotensynogen

mysz pozbawiona genu

kodującego leptynę

mysz o fenotypie dzikim

znalezienie genu jest dobrym początkiem badań

29

zaburzenia w rozmnażaniu
zakłócone powstawanie naczyń krwionośnych
nieprawidłowe różnicowanie krwinek
zaburzony metabolizm kości
upośledzona odporność

serce
żołądek
mięśnie szkieletowe
łożysko
mleko matki

pobudza procesy kataboliczne
i metabolizm tkanki tłuszczowej

30

nerw

błędny

nerw

rdzeniowy

CCK

grelina

insulina

PYY

leptyna

podwzgórze

Science 299, 846-849

ośrodki sytości

i głodu

białko AgRP
nuropeptyd Y

proopiomelanokortyna
peptyd CART

31

Insulina

Leptyna

Grelina

Trzustka

Tkanka

tłuszczowa

Okrężnica

Żołądek

PYY

MSH

Jądra łukowate

POMC/
CART

receptor MSH
blokowany przez AgRP

receptor greliny

receptor NPY

receptor MSH

receptor NPY

receptor leptyny
lub insuliny

Science, styczeń 2003

Ronald Kahn
Harvard Medical School

około 70% mniej tłuszczu
żyły o 130 dni dłużej

32

Science, styczeń 2003

Ronald Kahn
Harvard Medical School

około 70% mniej tłuszczu
żyły o 130 dni dłużej

niedożywienie płodu

zmusza go do oszczędnego gospodarowania

składnikami odżywczymi

33

34

leptyna

jest czynnikiem zmieniającym ilość i jakość

połączeń synaptycznych w obwodach neuronalnych

regulujących łaknienie

leptyna

wzrost bodźców

pobudzających NPY/AgRP

i hamujących POMC/CART

Science, kwiecień 2004

leptyna

zmiany w liczbie synaps

pobudzających i hamujących neurony

regulujące łaknienie

Science, kwiecień 2004

35

Science, kwiecień 2004

leptyna

rozrastanie się obwodów neuronalnych

podczas rozwoju podwzgórza

hormony

adiponektyna 30kDa (

AdipoQ, Acrp30

)

leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP
FIAF

obniżony poziom w cukrzycy
i chorobie wieńcowej

wraz z rozrostem tkanki tłuszczowej
spada ilość adiponektyny we krwi

obniża poziom glukozy we krwi
i zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę

PPAR



36

Gen ACDC i struktura białkowa adiponektyny

Postepy Hig Med Dosw, 2004; tom 58: 449-457

3q27

Multimery adiponektyny

Postepy Hig Med Dosw, 2004; tom 58: 449-457; zmienione

Receptory dla adiponektyny

wg Postepy Hig Med Dosw, 2004; tom 58: 449-457; zmieniony

AdipoR2

AdipoR1

37

J. Clin. Invest. 116:1784–1792 (2006)

Receptory dla adiponektyny

(gen ADR1-1q32.1)

(gen ADR2-12p13.33)

J. Clin. Invest. 116:1784–1792 (2006)

Adiponektyna – transdukcja sygnału

Diabetologia (2003) 46:459–469

Korelacja stężenia adiponektyny we krwi ze współczynnikami
masy ciała/ilości tkanki tłuszczowej

38

International Congress Series 1253 (2003) 105–113

Korelacja wrażliwości na insulinę ze stężeniem adiponektyny we krwi

Diabetologia (2003) 46:459–469

Diabetologia (2003) 46:459–469

Korelacja różnych czynników ze stężeniem adiponektyny we krwi

J. Clin. Invest. 116:1784–1792 (2006)

33. J. Biol. Chem. 278:40352–0363
35. Biochem. Biophys. Res. Commun. 257:79–83.
36. Circ. J. 68:975–981
37. Metabolism. 52:1274–1278
38. J. Clin. Endocrinol. Metab. 89:87–90
39. Lancet. 360:57–58.
40. Diabetes Care. 26:2015–2020.
41. Diabetes Care. 26:3226–3229.
42. Lancet. 361:226–228
43. Diabetes. 53:2473–2478.
44. Diabetes Care. 26:1745–1751.
45. Arterioscler. Thromb. Vasc.Biol. 26:871–876
46. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 23:85–89.
47. JAMA. 291:1730–1737
48. Hypertension.42:231–234
49. Am. J. Hypertens. 16:72–75
51. Diabetes. 51:2734–2741
52. J. Biol.Chem. 280:18073–18080
56. Am. J. Clin. Nutr. 81:780–786.
57. J. Clin.Invest. 114:1752–1761
72. Hum. Mol. Genet. 11:2607–2614.
73. Diabetes. 51:536–540.
74. Diabetes.51:2325–2328
75. Diabetes. 51:37–41.
76. Diabetes.51:2306–2312.
77. Diabetes. 55:523–529

Diabetes 52:1355–1363, 2003

Adiponektyna – wpływ na pobieranie glukozy (adipocyty)

gAD/2h

39

Adiponektyna – wpływ na procesy energetyczne w mięśniach

CELL METABOLISM (2006) 4: 75–87

Inkubacja 48 h

M.S. Winzell et al. / Biochemical and Biophysical Research Communications 321 (2004) 154–160

Adiponektyna – wpływ na sekrecję insuliny

freshly isolated islets, incubation 1h

Adiponektyna – wpływ na aktywację AMPK w wysepkach trzustki

kontrola

adiponektyna

Endocrine2006; 2: 217–221,

100 ng/mL/6h

40

Adiponektyna

↑

sekrecja insuliny

(wysokie stęż. glukozy)

↑insulinowrażliwość
↑ wychwyt glukozy

↓insulinooporność
↓ poziom glukozy we krwi

↓ glukoneogeneza
↓TG
↑insulinowrażliwość

↑insulinowrażliwość
↓TG
↑oksydacja FFA

↓procesy zapalne
↓ aktywacja NFkB
↓ adhezja monocytów

Leczenie syndromu metabolicznego

wg. DIABETES CARE, 2003; 8; 2442-2450; zmienione

Wpływ terapii tiazolidynedionami na poziom adiponektyny we krwi

terapia 12 tyg.
placebo; n = 8
TGZ 200 mg/d; n = 10
TGZ 400 mg/d; n = 11

Diabetes 50:2094–2099, 2001

Wpływ terapii tiazolidynedionami na poziom adiponektyny we krwi

DIABETES (2006); 55; supplement 2; 32-38

41

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP
FIAF

synteza także w łożysku i monocytach

wzrost stężenia we krwi
ludzi otyłych

PPAR

 wzrost ekspresji

PPAR

 hamowanie ekspresji

hormony

adiponektyna
leptyna
rezystyna
oreksyna A i B
galanina
wisfatyna
ASIP
FIAF

wiąże receptor dla insuliny !!!!

cytokiny i czynniki
wzrostowe

TNF czynnik martwicy nowotworów
IL-6 interleukina 6
TGF transformujący czynnik wzrostu
VEGF czynnik wzrostu śródbłonka

42

cytokiny i czynniki
wzrostowe

TNF czynnik martwicy nowotworów
IL-6 interleukina 6
TGF transformujący czynnik wzrostu
VEGF czynnik wzrostu śródbłonka

wzrost naczyń krwionośnych

przemiany lipidów

LPL lipaza lipoproteinowa
apoE apolipoproteina E
CETP białko przenoszące estry cholesterolu
PLTP białko przenoszące fosfolipidy

przemiany lipidów

LPL lipaza lipoproteinowa
apoE apolipoproteina E
CETP białko przenoszące estry cholesterolu
PLTP białko przenoszące fosfolipidy

hydroliza triacylogliceroli
znajdujących się w chylomikronach
i lipoproteinach

43

układ krążenie

PAI-1 - inhibitor aktywatora plazminogenu
angiotensynogen

układ krążenie

PAI-1 - inhibitor aktywatora plazminogenu
angiotensynogen

regulacja ciśnienia krwi
i homeostazy woda-elektrolity

składniki dopełniacza

adypsyna - składnik D dopełniacza
ASP - białko stymulujące acylację

regulacja syntezy triglicerydów

aktywacja PKC

44

Czy otyłość jest chorobą?

cukrzyca typu 2
dyslipidemia
choroby układu krążenia

nadciśnienie tętnicze
niewydolność serca

udar mózgu
schorzenia pęcherzyka żółciowego
zaburzenia czynności nerek
stany zapalne kości i stawó
niektóre nowotwory

45

100 do 130 milionów – ponad 50%
mieszkańców USA żyje z nadwagą

leczenie powikłań pochłania
rocznie ponad 100 mld USD

ponad 35% cierpi na otyłość

Śmiertelność w USA

Zgony (tysiące)

przyczyny

1990

2000

tytoń

400

435

otyłość

300

400

alkohol

100

85

infekcje

90

75

środki toksyczne

60

55

wypadki samochodowe

25

43

wypadki z bronią

35

29

choroby płciowe

30

20

narkotyki

20

17

Journal of the American Medical Association marzec 2004

Gazeta Wyborcza – 22 09 2007

Pokolenie naszych dzieci będzie pierwszym, które będzie żyć krócej od nas…

46

2001 (POL-MONICA)

kobiety

mężczyźni

populacja miejska

27%

30%

populacja wiejska

30%

20%

http://www.zdrowie.med.pl

otyłość typu

GRUSZKA

gynoidalna

udowo-pośladkowa

otyłość typu

JABŁKO

androidalna

brzuszna

wisceralna

centralna

trzewna

47

BMI =

(waga w kilogramach)

(wzrost w metrach)

2

18,5 18,5-24,9 25-29,9 30-34,9 35-39,9 40

niedowaga norma nadwaga łagodna średnia ciężka

otyłość

otyłość

otyłość

tkanka tłuszczowa powstała

bo była

i jest potrzebna

http://www.antonioortiz.com/ao_fat_cell.JPG

organizm współczesnego człowieka

kształtował się przez tysiące lat ewolucji

48

przez długi czas żywność

była towarem deficytowym

OSZCZĘDNY GENOTYP

OSZCZĘDNY GENOTYP

oporność na insulinę

[spada wykorzystanie glukozy]

49

OSZCZĘDNY GENOTYP

oporność na insulinę

[spada wykorzystanie glukozy]

oporność na leptynę

[można jeść więcej]

OSZCZĘDNY GENOTYP

oporność na insulinę

[spada wykorzystanie glukozy]

oporność na leptynę

[można jeść więcej]

niska podstawowa przemiana materii

[szybsze magazynowanie]

OSZCZĘDNY GENOTYP

oporność na insulinę

[spada wykorzystanie glukozy]

oporność na leptynę

[można jeść więcej]

niska podstawowa przemiana materii

[szybsze magazynowanie]

wydajniejsze utlenianie węglowodanów

[magazynowanie tłuszczy]

50

OSZCZĘDNY GENOTYP

oporność na insulinę

[spada wykorzystanie glukozy]

oporność na leptynę

[można jeść więcej]

niska podstawowa przemiana materii

[szybsze magazynowanie]

wydajniejsze utlenianie węglowodanów

[magazynowanie tłuszczy]

ograniczenie termogenezy

[mniej energii tracone w postaci ciepła]

środowisko zmieniło się zbyt szybko,

by zdążył przystosować się do niego nasz genom

środowisko zmieniło się zbyt szybko,

by zdążył przystosować się do niego nasz genom

51

środowisko zmieniło się zbyt szybko,

by zdążył przystosować się do niego nasz genom

52

TŁO GENETYCZNE

TŁO GENETYCZNE

wśród Indian Pima odsetek

ludzi otyłych jest niemal

najwyższy na świecie

połowa z nich choruje

na cukrzycę

przed ukończeniem

40 roku życia

TCF7L2 (transcription factor 7-like 2) – kilka SNP – możliwy udział w uwalnianiu GLP1

KCNJ11 – Kir6.2 bedące składnikiem K ATPazy w komórkach B

CAPN10 – kalpaina 10

ENPP1 – pyrophosphate phosphodiesterase 1

53

zdolność do magazynowania energii nie jest chorobą,

choć może być przyczyną otyłości