CHEMIKALIOWCE

In

te

rna

l U

se

O

nly

ZBIORNIKOWCE – RODZAJE ZBIORNIKOWCÓW

WEDŁUG MARPOL 73/78

In

te

rna

l U

se

O

nly

ZBIORNIKOWCE – RODZAJE ZBIORNIKOWCÓW WEDŁUG

RODZAJU PRZEWOŻONYCH ŁADUNKÓW

In

te

rna

l U

se

O

nly

Chemikaliowiec

- zbiornikowiec przeznaczony do przewozu

płynnych chemikaliów. Zbiorniki i armatura (rurociągi, zawory,

części robocze pomp) wykonane są z wysokiej jakości stali,

odpornej na działanie substancji korodujących lub pokryte

wewnątrz specjalną powłoką (często farbą epoxydową). Rodzaj

stali lub pokrycia zależy od ładunków, jakie ma przewozić.

Zbiorniki zaopatrzone są w instalacje do utrzymywania

odpowiedniego ciśnienia, mycia zbiorników oraz utrzymywania

odpowiedniej atmosfery (instalacja gazu obojętnego). Zbiorniki

mogą być także zaopatrzone w instalacje do ogrzewania

ładunku. Charakterystycznym rozwiązaniem dla chemikaliowca

jest instalacja kilku systemów pomp i rurociągów, co pozwala na

przewożenie i przeładunek różnych ładunków i uniknięcie

wzajemnej kontaminacji.

In

te

rna

l U

se

O

nly

Chemikaliowiec

-

oznacza

statek

zbudowany

lub

przystosowany przede wszystkim do przewozu luzem w

charakterze ładunku szkodliwych substancji ciekłych i

obejmuje „zbiornikowce olejowe" określone w Załączniku I do

niniejszej Konwencji, gdy przewożą luzem w charakterze

ładunku lub części ładunku szkodliwe substancje ciekłe.

DEFINICJA CHEMIKALIOWCA WEDŁUG MARPOL - 73/78

In

te

rna

l U

se

O

nly

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE CHEMIKALIOWCÓW

• posiadają kilka lub nawet kilkanaście zbiorników (różnorodność

ładunków)

• ograniczenie ilości elementów konstrukcyjnych (pokładniki, wzdłużniki

pokładowe) w zbiornikach chemikaliowca

• często ściany różnych zbiorników są wykonane z różnych materiałów

(zwykłych stali węglowych, stali stopowych lub zbiorniki powlekane

różnymi wykładzinami ochronnymi - masy plastyczne lub powłoki

epoksydowe)

• często część zbiorników posiada systemy grzewcze, a cześć

urządzenia schładzające

• najczęściej każdy zbiornik posiada własna pompę ładunkową i

oddzielny rurociąg

• duża ilość rurociągów i manifoldów

• często posiadają pokładowe zbiorniki ładunkowe (czasami

ciśnieniowe)

• zazwyczaj są to statki o średniej nośności w granicach 5000- 30 000

ton

In

te

rna

l U

se

O

nly

ŁADUNKI PRZEWOŻONE CHEMIKALIOWCAMI

GŁÓWNE

GRUPY

ŁADUNKÓW

PRZEWOŻONYCH

CHEMIKALIOWCAMI:

•

chemikalia organiczne - wszystkie zwi

ązki chemiczne,

w sk

ład których wchodzi węgiel;

•

chemikalia nieorganiczne – (tlenki, kwasy,

wodorotlenki, sole i wodorki);

•

oleje roślinne i tłuszcze;

•

oleje zwierzęce i tłuszcze;

•

melasa.

In

te

rna

l U

se

O

nly

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWOZU CHEMIKALIÓW

1.

International Code for the Construction and Equipment of Ships Carrying

Dangerous Chemicals in Bulk (IBC Code)
(Mi

ę

dzynarodowy Kodeks Budowy I Wyposa

ż

enia Statków Przewo

żą

cych

Niebezpieczne Chemikalia Luzem)

2.

Index of Dangerous Chemicals Carried in Bulk .

(Indeks Niebezpiecznych Chemikaliów Przewo

ż

onych Luzem)

3.

Annex II of MARPOL 73/78: Regulations for the Control of

Pollution by

Noxious Liquid Substances in Bulk.
Zgodnie z postanowieniami prawid

ł

a 13 Za

łą

cznika II do Konwencji MARPOL

73/38, chemikaliowce budowane w dniu 1-lipca 1986 roku lub po tej dacie

musza spe

ł

nia

ć

postanowienia KODEKSU IBC

4.

SOLAS 74 wraz z poprawkami.

Zgodnie z postanowieniami rozdzia

ł

u VII konwencji SOLAS, chemikaliowce

budowane w dniu 1-lipca 1986 roku lub po tej dacie musza spe

ł

nia

ć

postanowienia KODEKSU IBC

5.

ICS Tanker Safety Guide (Chemicals).

In

te

rna

l U

se

O

nly

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWOZU CHEMIKALIÓW

1.

BCH Code (

Code for the Construction and Equipment

of Ships Carrying Dangerous Chemicals in Bulk)

–

zgodnie z konwencją MARPOL 73/78 chemikaliowce

skonstruowane przed 1 Lipca 1986 muszą spełniać

postanowienia

wymagania

Kodeksu

Budowy

i

Wyposażenia Statków Przewożących Niebezpieczne

Chemikalia Luzem (BCH Code). Zgodnie z konwencja

SOLAS 74 BCH Code pozostaje jako rekomendacja.

In

te

rna

l U

se

O

nly

In

te

rna

l U

se

O

nly

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWOZU CHEMIKALIÓW

2.

IBC Code (

International Code For The Construction

And Equipment Of Ships Carrying Dangerous

Chemicals In Bulk)

– 5 Grudnia 1985 rezolucją MPEC.

19(22), IBC CODE został rozszerzony przez Komitet

Ochrony Środowiska Morskiego (MEPC - Marine

Environment

Protection

Committee)

aby

spełnić

wszystkie wymagania zawarte w aneksie II konwencji

MARPOL

1973

oraz

zmodyfikowanego

protokołu

konwencji

1978

(MARPOL

73/78).

Zgodnie

z

postanowieniem 13 Aneksu II konwencji MARPOL 73/78

chemikaliowiec skonstruowany w lub po 1 Lipca 1986

musi spełniać wymagania kodu IBC.

In

te

rna

l U

se

O

nly

In

te

rna

l U

se

O

nly

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWOZU CHEMIKALIÓW

Indeks niebezpiecznych chemikaliów przewożonych luzem

-

załącznik do Kodeksu IBC i BCH, zawierał wykaz wszystkich chemikaliów

przywołanych w Kodeksach BCH oraz IBC i podawał różne nazwy

używane dla tych samych substancji chemicznych. Indeks ten został

obecnie uaktualniony i włączony do niniejszej publikacji. Uprzednio

Załączniki II i III do Konwencji MARPOL 73/78 zawierały wykazy

produktów, powtórzone w rozdziałach 17 i 18 Kodeksu IBC oraz w

rozdziałach VI i VII wydawanego przed rokiem 1993 Kodeksu BCH. Od

roku 1993 wykazy produktów w rozdziałach VI i VII Kodeksu BCH

zostały zastąpione odwołaniami do Kodeksu IBC. Dodatkowo, w

jednolitym tekście Konwencji MARPOL 73/78 z 1997 roku wykazy

produktów zamieszczane w uzupełnieniach II i III do Załącznika II

zostały również zastąpione odwołaniami do Kodeksu IBC.

W efekcie Kodeks IBC jest obecnie ostatecznym źródłem nazw dla

produktów będących przedmiotem uzupełnień II i III do Załącznika II

do Konwencji MARPOL 73/78.

In

te

rna

l U

se

O

nly

PUBLIKACJE DOTYCZĄCE PRZEWOZU CHEMIKALIÓW

Międzynarodowy Kodeks Budowy I

Wyposażenia

Statków

Przewożących

Niebezpieczne

Chemikalia Luzem.

Kodeks Budowy I Wyposażenia

Statków

Przewożących

Niebezpieczne Chemikalia Luzem.

ICS Tanker Safety

Guide (Chemicals)

In

te

rna

l U

se

O

nly

IBC CODE

Kodeks IBC ma zastosowanie do wszystkich statków niezależnie od ich

wielkości, łącznie ze statkami o pojemności brutto poniżej 500, które przewożą
luzem niżej wymienione niebezpieczne lub szkodliwe ciekłe substancje
chemiczne, inne niż produkty petrochemiczne i im podobne produkty palne:

1. produkty stwarzające znacznie większe zagrożenie pożarowe niż
produkty petrochemiczne i im podobne produkty palne;
2. produkty, które oprócz zagrożenia palności lub zamiast niego stwarzają
inne poważne zagrożenia.

Produkty, które zostały poddane weryfikacji i określone jako nie stwarzające

zagrożenia bezpieczeństwa i zanieczyszczenia w stopniu wymagającym
zastosowania do nich postanowień Kodeksu, znajdują się w rozdziale 18.

In

te

rna

l U

se

O

nly

ZAWARTOŚĆ IBC CODE

Rozdział 1 – Postanowienia ogólne.
Rozdział 2 – Zdolność przetrwania statku i usytuowanie zbiorników

ładunkowych.

Rozdział 3 – Rozplanowanie statku.
Rozdział 4 – Systemy rozmieszczenia ładunku.
Rozdział 5 – Instalacje transportowe ładunku.
Rozdział 6 – Materiały konstrukcyjne.
Rozdział 7 – Sterowanie temperaturą ładunku.
Rozdział 8 – Systemy odpowietrzania i odgazowania zbiorników.
Rozdział 9 – Kontrola atmosfery w zbiornikach.
Rozdział 10 – Instalacje elektryczne.
Rozdział 11 – Ochrona przeciwpożarowa i gaszenie pożarów.
Rozdział 12 – Wentylacja mechaniczna w obszarze ładunkowym.

Interna

l U

se

O

nly

ZAWARTOŚĆ IBC CODE

Rozdział 13 – Przyrządy pomiarowe.
Rozdział 14 – Ochrona personelu.
Rozdział 15 – Wymagania specjalne.
Rozdział 16 – Wymagania eksploatacyjne.
Rozdział 16A – Dodatkowe środki dla ochrony środowiska morskiego.
Rozdział 17 – Zestawienie minimalnych wymagań.
Rozdział 18 – Wykaz chemikaliów do których kodeks nie ma

zastosowania.

Rozdział 19 – Wymagania dla statków zajmujących się spalaniem

ciekłych odpadów chemicznych w morzu.

Rozdział 20 – Transport ciekłych odpadów chemicznych.
Indeks niebezpiecznych chemikaliów przewożonych luzem.

Interna

l U

se

O

nly

PODZIAŁ CHEMIKALIOWCÓW WEDŁUG KODU IBC

Statki do przewozu chemikaliów dzielą się na podstawie IBC Code na trzy typy

w zależności od zakładanego uszkodzenia:

Statek typu 1

jest chemikaliowcem przewidzianym do transportu produktów

wymienionych w rozdziale 17 Kodu IBC, stwarzających wyjątkowo poważne

zagrożenie dla środowiska i bezpieczeństwa, które wymagają zastosowania

największych środków ostrożności dla uniemożliwienia wydostania się takiego

ładunku.

Statek typu 2

jest chemikaliowcem przewidzianym do transportu produktów

wymienionych w rozdziale 17 Kodu IBC, stwarzających poważne zagrożenie dla

środowiska i bezpieczeństwa, które wymagają zastosowania znacznych środków

ostrożności dla uniemożliwienia wydostania się takiego ładunku.

Statek typu 3

jest chemikaliowcem przewidzianym do transportu produktów

wymienionych w rozdziale 17 Kodu IBC, stwarzających zagrożenie dla

środowiska i bezpieczeństwa, które wymagają umiarkowanego stopnia ochrony

dla zwiększenia zdolności przetrwania statku w stanie uszkodzonym.

In

te

rna

l U

se

O

nly

PODZIAŁ CHEMIKALIOWCÓW WEDŁUG KODU IBC

Tak więc, statek typu 1 jest chemikaliowcem przeznaczonym do

transportu

produktów

uznawanych

za

stwarzające

największe

zagrożenie ogólne, a statki typu 2 oraz 3 są chemikaliowcami

przeznaczonymi do transportu produktów stwarzających odpowiednio

mniejsze zagrożenie. Stosownie do powyższego, statek typu 1 powinien

przetrwać najbardziej dotkliwe uszkodzenia, a jego zbiorniki ładunkowe

powinny być umieszczone w największej przewidzianej odległości od

poszycia zewnętrznego.

Jeżeli statek przeznaczony jest do przewozu więcej niż jednego

produktu wymienionego w tabeli produktów kodu IBC, to standard jego

uszkodzenia

powinien

odpowiadać

produktowi

o

najwyższych

wymaganiach co do typu statku. Wymagania dotyczące rozmieszczenia

poszczególnych zbiorników ładunkowych są natomiast takie, jak dla

typów przeznaczonych do przewozu przewidywanych ładunków.

In

te

rna

l U

se

O

nly

USYTUOWANIE ZBIORNIKÓW ŁADUNKOWYCH WEDŁUG KODU IBC

Rozmieszczenie zbiorników dla statku typu 1 :

Typ zbiorników przeznaczony do transportu chemikaliów wymienionych w rozdziale 17 kodu IBC,

stwarzających wyjątkowo poważne zagrożenie dla środowiska i bezpieczeństwa, które wymagają

zastosowania największych środków ostrożności dla uniemożliwienia wydostania się takiego

ładunku.

Zbiorniki ładunkowe należy umieszczać w

następujących

odległościach

od

poszycia:

•

statki typu 1: od poszycia burty - nie mniej

niż

poprzeczny

zakres

uszkodzenia

określony w 2.5.1.1.2 KODU IBC, a od

płaszczyzny podstawowej w płaszczyźnie

symetrii - nie mniej niż pionowy zakres

uszkodzenia, określony w 2.5.1.2.3 KODU

IBC; nigdzie jednak nie bliżej niż 760 mm

od poszycia kadłuba. Wymaganie to nie

dotyczy

zbiorników

przeznaczonych

na

rozcieńczone resztki po myciu zbiorników;

Interna

l U

se

O

nly

USYTUOWANIE ZBIORNIKW ŁADUNKOWYCH WEDŁUG KODU IBC

Rozmieszczenie zbiorników dla statku typu 2 :

Typ zbiorników przeznaczony do transportu chemikaliów wymienionych w rozdziale 17 kodu IBC,

stwarzających poważne zagrożenie dla środowiska i bezpieczeństwa, które wymagają zastosowania

znacznych środków ostrożności dla uniemożliwienia wydostania się takiego ładunku.

Zbiorniki

ładunkowe

należy

umieszczać

w

następujących

odległościach

od

poszycia:

•

statki typu 2: od płaszczyzny podstawowej w

płaszczyźnie symetrii - nie mniej niż pionowy zakres

uszkodzenia, określony w 2.5.1.2.3 KODU IBC;

nigdzie jednak nie bliżej niż 760 mm od poszycia

kadłuba. Wymaganie to nie dotyczy zbiorników

przeznaczonych na rozcieńczone resztki po myciu

zbiorników;

Interna

l U

se

O

nly

USYTUOWANIE ZBIORNIKW ŁADUNKOWYCH WEDŁUG KODU IBC

Rozmieszczenie zbiorników dla statku typu 3 :

Typ zbiorników przeznaczony do transportu

chemikaliów wymienionych w rozdziale 17 kodu

IBC, stwarzających zagrożenie dla środowiska i

bezpieczeństwa,

które

wymagają

umiarkowanego stopnia ochrony dla zwiększenia

zdolności

przetrwania

statku

w

stanie

uszkodzonym.

Zbiorniki ładunkowe na statkach typu 3 nie muszą

spełniać żadnych wymagań, co do odległości od

poszycia.

In

te

rna

l U

se

O

nly

KONSTRUKCJA ZBIORNIKÓW ŁADUNKOWYCH NA

CHEMIKALIOWCU ZE PODWÓJNYM DNEM:

Przykłady konstrukcji zbiorników chemikaliowca :

Typowa konstrukcja zbiorników

na małym chemikaliowcu.

Typowa konstrukcja zbiorników

na dużym chemikaliowcu.

Przykład rozmieszczenia studzienek

drenujących na chemikaliowcu.

Typowa konstrukcja zbiorników na

średniej wielkości chemikaliowcu.

In

te

rna

l U

se

O

nly

ODDZIELENIE ŁADUNKÓW WEDŁUG KODU IBC

O ile wyraźnie nie postanowiono inaczej, zbiorniki zawierające

ładunek lub resztki ładunku objętego niniejszym Kodeksem powinny

być

oddzielone

od

przestrzeni

mieszkalnych,

służbowych,

maszynowych, zbiorników wody pitnej i magazynów żywności dla

ludzi

za

pomocą

koferdamu,

wolnej

przestrzeni,

pompowni

ładunkowej,

pompowni,

pustego

zbiornika,

zbiornika

paliwa

olejowego lub innej podobnej przestrzeni.

Ładunki, resztki ładunków lub mieszaniny zawierające ładunki, które reagują

w niebezpieczny sposób z innymi ładunkami, resztkami lub mieszaninami

powinny:

1. być oddzielone od takich ładunków za pomocą koferdamu, wolnej przestrzeni,

pompowni ładunkowej, pompowni, pustego zbiornika, lub zbiornika zawierającego

ładunek kompatybilny (nie wchodzący w niebezpieczne reakcje) z obydwoma tymi

ładunkami;

2. posiadać osobny system pomp i rurociągów, które nie powinny przechodzić przez

inne zbiorniki zawierające takie ładunki, chyba, że będą prowadzone w szczelnym

tunelu; oraz

3. posiadać osobne systemy odpowietrzeń.

In

te

rna

l U

se

O

nly

ROZDZIAŁ 16 – WYMAGANIA EKSPLOATACYJNE

Maksymalna dopuszczalna ilość ładunku w jednym

zbiorniku:

1.

Ilość ładunku, który zgodnie z wymaganiami niniejszego Kodeksu ma być

przewożony na statku typu 1, nie powinna przekraczać w żadnym zbiorniku

1250 m3.

2.

Ilość ładunku, który zgodnie z wymaganiami niniejszego Kodeksu ma być

przewożony na statku typu 2, nie powinna przekraczać w żadnym zbiorniku

3000 m3.

3.

Zbiorniki, w których przewozi się ciecze w temperaturze otoczenia, powinny

być tak załadowane, aby, mając na uwadze najwyższą temperaturę jaką

ładunek może osiągnąć, uniknąć w trakcie trwania rejsu całkowitego

wypełnienia zbiornika cieczą.

In

te

rna

l U

se

O

nly

AKADEMIA MORSKA (c) 2008

AKADEMIA MORSKA (c) 2008

BUDOWA TYPOWEGO CHEMIKALIOWCA

1-10 - zbiorniki stalowe niepowlekane

11-34 – zbiorniki ładunkowe powlekane powłoką ochronną

35-38 – zbiorniki z urządzeniami schładzania

39 – skrajnik dziobowy

40 – siłownia

41-51 – przedziały ochronne

52-55 – zbiorniki pokładowe

Interna

l U

se

O

nly

BUDOWA CHEMIKALIOWCA

In

te

rna

l U

se

O

nly