70

Promotor 7-8/08

temat numeru •

eru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru

temat numeru •

• temat numeru •

temat numeru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

N

OWOTWORY

Chemikalia rakotwórcze są stosowane w określo-
nych procesach lub też mogą powstawać podczas
reakcji chemicznych. Szkodliwe mogą być nawet
małe ich stężenia, szczególnie w przypadku długo-
trwałego narażenia. Substancje rakotwórcze, które
są wykorzystywane w wielu przedsiębiorstwach,
to m.in.:
• akrylonitryl i butadien – często występują jako

monomery resztkowe lub produkty rozkładu
podczas ogrzewania tworzyw sztucznych lub
materiałów gumowych,

• benzen – może znajdować się w niektórych

produktach na bazie ropy naftowej,

• chlorek winylu – wykorzystywany do produkcji

polichlorku winylu (PVC).

U

SZKODZENIA

MÓZGU

I

UKŁADU

NERWOWEGO

Niektóre chemikalia mogą powodować uszkodze-
nia układu nerwowego, w tym mózgu (ośrodkowego
układu nerwowego), a także samych nerwów (ob-
wodowego układu nerwowego).

Chemikalia powodujące uszkodzenia nerwów to

np. rozpuszczalniki (takie jak benzen, toluen lub
ksylen) bądź metale (np. ołów), stosowane w dodat-
kach do tworzyw sztucznych, w tym zawierających

PVC. Uszkodzenia mogą wystąpić natychmiast – je-
żeli mamy do czynienia z wysokim stężeniem – lub
po jakimś czasie – gdy stężenie było niższe. Uszko-
dzenia spowodowane długotrwałym narażeniem na
niskie stężenia mogą być nieodwracalne.

D

ZIAŁANIE

MUTAGENNE

I

WPŁYW

NA

ROZRODCZOŚĆ

Niektóre chemikalia stosowane w przemyśle che-
micznym mogą zaburzać płodność, prowadzić do
bezpłodności albo też negatywnie wpływać na płód
– wywoływać poronienia czy też wady u dziecka
(i w następnych pokoleniach). Potencjalne skutki
zależą od rodzaju narażenia, czasu jego trwania
oraz stężenia niebezpiecznej substancji. Na
płód może szkodliwie oddziaływać także wiele
rozpuszczalników organicznych, które mogą być
przenoszone we krwi. Niebezpieczne oddziaływa-
nie stwarzają np.:
• plastyfikatory – stosowane w tworzywach sztucz-

nych, tj. ftalany, mogące uwalniać się, kiedy PVC
i inne tworzywa sztuczne są podgrzewane przed
formowaniem,

• monomery – resztkowe lub powstające podczas

rozpadu produktów zawierających tworzywa
sztuczne, tj. chlorek winylu, aldehyd octowy
i metakrylan metylu (MMA).

Ostrożnie z chemikaliami!

Długotrwały kontakt pracowników z chemikaliami może mieć negatywny wpływ na ich zdro-
wie. Aby zapobiegać tym skutkom, należy zapoznać się z zasadami postępowania, jak również
przestrzegać higieny.

Potencjalne skutki dla zdrowia człowieka

fot. Shutters

tock

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

www.promotor.elamed.pl

71

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru •

emat numeru • temat numeru •

temat numeru • t

temat numeru

emat numeru •

• temat numeru

temat numeru •

• temat numeru

tem

D

ZIAŁANIE

SZKODLIWE

NA

DROGI

ODDECHOWE

Niektóre chemikalia stosowane w przemyśle chemicznym,
szczególnie podczas produkcji wyrobów z tworzyw sztucz-
nych, mogą działać szkodliwie na układ oddechowy, zarówno
w narażeniu ostrym, jak i przewlekłym. Krótki czas, w którym
pracownik jest narażony na pewne chemikalia, może wywołać
nudności, kichanie, wysuszenie błon śluzowych, krwawienie,
kaszel i ból gardła. Natomiast częste i długotrwałe narażenie
może wywoływać choroby alergiczne, przewlekłe zapalenie
oskrzeli, astmę i obrzęk płuc.

Często spotykane chemikalia o działaniu szkodliwym na

układ oddechowy to:
• chemikalia – uwalniane podczas ogrzewania materia-

łów z tworzyw sztucznych, m.in. podczas formowania
wtryskowego, np. z PVC. Mogą uwolnić się formaldehyd,
chlorowodór,

• lotne chemikalia – uwalniane podczas procesów wulkaniza-

cji i kalandrowania. Mogą to być np. izocyjaniany, aldehydy,
ketony, naftaleny lub siarkowodór,

• chemikalia, które mogą wytrącać się podczas destylacji

(rafinacji) ropy naftowej, np. siarkowodór, dwutlenek siarki
lub związki siarki organicznej.
Uszkodzenia dróg oddechowych mogą wystąpić również

u pracowników narażonych na pyły związków chemicznych.
Narażenie takie może mieć miejsce np. podczas ważenia,
przesypywania, mieszania, wysypywania i pakowania pylistych
materiałów.

U

SZKODZENIA

SKÓRY

Chemikalia, oddziałując na skórę, mogą wywoływać jej
podrażnienie, co z kolei może prowadzić do uczulenia
i powstania wyprysków. Narażenie skóry na rozpuszczal-
niki organiczne często powoduje odtłuszczenie komórek,
co pozbawia skórę ochrony i pozwala na wniknięcie
rozpuszczalnika. Może to zwiększyć ryzyko podrażnienia
i wystąpienia wyprysków uczuleniowych. Działanie draż-
niące na skórę mają również detergenty oraz inne środki
czyszczące zawierające rozpuszczalniki organiczne, kwasy
lub zasady.

‰

reklama

Niektóre chemikalia stosowa-
ne w przemyśle chemicznym,
szczególnie podczas produkcji
wyrobów z tworzyw sztucz-
nych, mogą działać szkodliwie
na układ oddechowy, zarówno
w narażeniu ostrym, jak i prze-
wlekłym.