OGÓLNA KLASYFIKACJA MEDYCZNA W SPORCIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Grupa I - USZKODZENIE NARZĄDU WZROKU „B” (osoby niewidome i słabowidzące)

IBSA – Międzynarodowy Związek Sportu Niewidomych
PZSN „Start” – Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”
CROSS – Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabowidzących „CROSS”
ZKF „OLIMP”- Związek Kultury Fizycznej „Olimp”

Klasa B1 – zawodnicy całkowicie niewidomi oraz z poczuciem światła, ale bez rozpoznania przedmiotów

lub ich zarysów, bez względu na kierunek i odległość,

Klasa B2 – zawodnicy ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub ich zarysów – ostrość wzroku 2/60

(wg skali Snellena) i/lub ograniczenie pola widzenia w zakresie 5°,

Klasa B3 – zawodnicy ze wzrokiem o ostrości od ponad 2/60 do 6/60 i/lub z ograniczeniem pola widzenia od

5 do 20°.

UWAGA: o przydziale do danej klasy decyduje lekarz specjalista w zakresie okulistyki.

Grupa II - USZKODZENIE NARZĄDU SŁUCHU - 100% (osoby niesłyszące)

CISS – Międzynarodowy Komitet Sportu Niesłyszących
PFSN – Polska Federacja Sportu Niesłyszących

W ruchu sportowym osób głuchych i niedosłyszących kryterium kwalifikacyjne do zawodów sportowych

stanowi ubytek słuchu powyżej 55 dB.

UWAGA: o przydziale do powyższej grupy decyduje lekarz specjalista w zakresie otolaryngologii na podstawie

badań audiologicznych

Grupa III - AMPUTACJE „A” – (osoby po amputacji lub z wrodzonym brakiem kończyn)

IWAS – Międzynarodowa Federacja Sportu Osób na Wózkach oraz po Amputacjach Kończyn
PZSN „Start” – Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”
PZŁ – Polski Związek Łuczniczy
PZT – Polski Związek Tenisowy
PZTS – Polski Związek Tenisa Stołowego
PZŻ – Polski Związek Żeglarstwa
ZKW – Związek Koszykówki na Wózkach

Klasa A1 - obustronna amputacja uda

Klasa A5 - obustronna amputacja ramienia

Klasa A2 - jednostronna amputacja uda

Klasa A6 - jednostronna amputacja ramienia

Klasa A3 - obustronna amputacja podudzia

Klasa A7 - obustronna amputacja przedramienia

Klasa A4 - jednostronna amputacja podudzia

Klasa A8 - jednostronna amputacja przedramienia

Klasa A9 - kombinowane amputacje kończyn: dolnej i górnej (amputacja jednej kończyny górnej - ramienia lub
przedramienia i jednej kończyny dolnej - uda lub goleni)

UWAGA: ustalenie wysokości amputacji lub braków kończyn odbywa się na podstawie oględzin wzrokowych,

a następnie oględzin dotykowych (obowiązuje podział anatomiczny).

Grupa IV – PARAPLEGIA (osoby z urazem rdzenia kręgowego oraz po chorobach rdzenia kręgowego, takich
jak: Heinego-Medina, rozszczep kręgosłupa z przepukliną oponowo-rdzeniową, jamistość rdzenia kręgowego,
a także z porażeniami i niedowładami kończyn na tle nowotworowym, skoliozy lub kręgozmyku)

IWAS – Międzynarodowa Federacja Sportu Osób na Wózkach i po Amputacjach Kończyn
PZSN „Start” – Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”
FAR – Fundacja Aktywnej Rehabilitacji
ZKW – Związek Koszykówki na Wózkach
PFBN – Związek Stowarzyszeń „Polska Federacja Bocci Niepełnosprawnych”
PZŁ – Polski Związek Łuczniczy
PZT – Polski Związek Tenisowy
PZTS – Polski Związek Tenisa Stołowego
PZŻ – Polski Związek Żeglarstwa
PZC – Polski Związek Curlingu

Klasa 1A – uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinaka szyjnego na poziomie C6 – znaczne zmniejszenie siły

mięśni trójgłowych ramion (max do 3° wg skali Lovetta), brak funkcji chwytnej ręki;

Klasa 1B – uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinka szyjnego na poziomie C7 – zmniejszona lub prawidłowa siła

mięśni trójgłowych ramion oraz zginaczy dłoniowych i grzbietowych ręki (od 4° do 5° wg skali
Lovetta), natomiast występuje znaczne zmniejszenie siły mięśni zginaczy i prostowników palców, (max
do 3° wg skali Lovetta), brak funkcji chwytnej ręki;

Klasa 1C – uszkodzenie rdzenia kręgowego odcinka szyjnego na poziomie C8 – zmniejszona lub prawidłowa siła

mięśni trójgłowych ramion, zginaczy dłoniowych i grzbietowych ręki oraz zginaczy i prostowni-ków
palców (od 4° do 5° wg skali Lovetta), ponadto nie istnieje funkcja mięśni glistowatych
i międzykostnych, natomiast występuje dobra funkcja chwytna ręki;

Klasa 2 – uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie górnego odcinka piersiowego Th1-Th5 – brak funkcji

mięśni międzyżebrowych oraz możności utrzymania równowagi w pozycji siedzącej;

Klasa 3 – uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie dolnego odcinka piersiowego Th6-Th10 – upośledzona

funkcja prostowników dolnej części grzbietu i brzucha, istnieje zaś możność utrzymania równowagi
w pozycji siedzącej;

Klasa 4 – uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie odcinka piersiowo-lędźwiowego Th11-L3 – brak funkcji

mięśnia czworogłowego uda, bilans siły mięśniowej obu kończyn dolnych powinien wynosić 1-20 pkt.
w następstwie urazu rdzenia, a 1-15 pkt. w następstwie choroby;

Klasa 5 – uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie odcinka lędźwiowego L4-L5 – zmniejszona lub

prawidłowa siła mięśnia czworogłowego uda, bilans mięśniowy siły mięśniowej obu kończyn dolnych
powinien wynosić 21-40 pkt. w następstwie urazu rdzenia, a 16-35 pkt. w następstwie choroby rdzenia
kręgowego;

Klasa 6 – uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie odcinka krzyżowego S1-S3 włącznie – porażenie mięśni

podudzia, bilans mięśniowy obu kończyn dolnych w następstwie urazu rdzenia kręgowego powinien
wynosić od 41 pkt. do 60 pkt., a w następstwie choroby rdzenia kręgowego od 36 pkt.
do 55 pkt.

UWAGA – kwalifikując osoby do odpowiednich klas, w celu ustalenia wysokości uszkodzenia rdzenia

kręgowego (po wcześniejszym zapoznaniu się z RTG) należy stwierdzić: jakie są możliwości
lokomocyjne, jakich mięśni dotyczy porażenie funkcji ruchowych, jaki jest obszar zniesienia czucia
powierzchownego oraz głębokiego, czy istnieją odruchy rdzeniowe, jaka jest siła mięśniowa kończyn
dolnych i górnych.

Grupa V - INNE USZKODZENIA NARZĄDU RUCHU „LA” (LES AUTRES) (osoby: z młodzieńczym
reumatoidalnym zapaleniem stawów, różnymi postaciami dystrofii mięśniowej, stwardnieniem rozsianym,
wrodzoną łamliwością kości, niedorozwojem kończyn (powyżej 7 cm), ograniczeniem ruchu (usztywnieniem) w
różnych stawach, artretyzmem, osteoporozą, różnymi chorobami o podłożu genetycznym powodującymi
uszkodzenie narządu ruchu, a także osoby niskorosłe (do 145 cm)

IWAS - Międzynarodowa Federacja Sportu Osób na Wózkach i po Amputacjach Kończyn
PZSN „Start” – Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”
ZKW – Związek Koszykówki na Wózkach
PZŁ – Polski Związek Łuczniczy
PZT – Polski Związek Tenisowy
PZTS – Polski Związek Tenisa Stołowego
PZŻ – Polski Związek Żeglarstwa

Klasa LA1 – poważne uszkodzenia wszystkich czterech kończyn, np.: przypadki stwardnienia rozsianego

(sclerosis multiplex), zaniki mięśniowe (dystrofia mięśniowa), reumatoidalne zapalenie stawów
(rheumatismus) z ograniczeniami zakresu ruchu;

Klasa LA2 – poważne uszkodzenie trzech lub dwóch kończyn, np.: porażenie połowiczne (hemiplegia),

porażenie jednej kończyny z deformacją dwóch innych, przypadki stwardnienia rozsianego (sclerosis
multiplex);

Klasa LA3 – ograniczona funkcja przynajmniej dwóch kończyn, np.: niedowład połowiczy (hemipareza),

sztywność stawu biodrowego i kolanowego w jednej kończynie z deformacją jednego ramienia;

Klasa LA4 – ograniczona funkcja przynajmniej dwóch kończyn, ale mniejsza niż w klasie LA3 np: ograniczenia

zakresu ruchu lub usztywnienia w stawach jednej kończyny dolnej z ograniczeniem funkcji drugiej;

Klasa LA5 – ograniczona funkcja jednej kończyny dolnej np.: ograniczenia zakresu ruchu lub usztywnienia

stawu biodrowego lub kolanowego, znaczne ograniczenia funkcji jednej kończyny;

Klasa LA6 – uszkodzenie jednej kończyny górnej np.: niedowład jednej kończyny górnej w tym całkowita

niesprawność ręki (całkowity brak fizjologicznej funkcji ręki).

UWAGA - ocena możliwości zawodników odbywa się poprzez wykonanie analizy: deficytów siły mięśniowej

(testując całą grupę mięśni odpowiedzialnych za określony ruch w danym stawie), zakresów ruchów
w głównych stawach (kończyn górnych oraz dolnych).

Grupa VI - PORAŻENIA MÓZGOWE „CP” (osoby z porażeniami oraz niedowładami spastycznymi kończyn
po urazach mózgowo-czaszkowych, jak i po schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, np.: mózgowe
porażenie dziecięce, udar mózgu, choroba Parkinsona, pląsawica, atetoza, hemibalizm)

CP-ISRA – Międzynarodowy Związek Sportu i Rekreacji Osób z Porażeniem Mózgowym

PZSN „Start” – Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”,
PZŁ – Polski Związek Łuczniczy
ZKW – Związek Koszykówki na Wózkach
PFBN – Związek Stowarzyszeń „Polska Federacja Bocci Niepełnosprawnych”
PZT – Polski Związek Tenisowy
PZTS – Polski Związek Tenisa Stołowego
PZŻ – Polski Związek Żeglarstwa
HIPPOLAND – Fundacja i Stowarzyszenie Jeździeckie osób Niepełnosprawnych HIPPOLAND

Klasa CP1 – porażenie czterokończynowe (quadriplegia) – osoba niepełnosprawna porusza się przy pomocy

wózka elektrycznego, występuje: spastyczność (w skali od 4 do 3+) lub ruchy atetotyczne w czterech
kończynach, bardzo słaby funkcjonalny zakres ruchu kończyn, bardzo słaba siła mięśniowa, problem
koordynacji kończyn górnych i tułowia, możliwość wykonania połączenia kciuka z jednym palcem,

brak możliwości przemieszczania się na wózku bez napędu elektrycznego, bardzo słaba lub brak
kontroli statycznej bądź dynamicznej tułowia, a także istnieje problem z powrotem do pozycji
wyprostowanej w siadzie na wózku, podczas wykonywania ruchów związanych z uprawianą
dyscypliną;

Klasa CP2 – porażenie czterokończynowe (quadriplegia) – osoba niepełnosprawna porusza się na wózku

samodzielnie odpychając się kończynami dolnymi lub górnymi, występuje: zaburzenie napięcia
mięśniowego (spastyczność w skali od 3+ do 3) we wszystkich kończynach, możliwość użycia
kończyny lub kończyn dolnych do przemieszczania się na wózku (odpychanie się lub przyciąganie),
możliwe ale znacznie utrudnione użycie kończyn górnych do napędzania wózka, słabą siłę mięśniową
we wszystkich kończynach, poważny problem koordynacji kończyn górnych i tułowia, poprawną
kontrolę (równowagę) statyczną tułowia, złą kontrolę (równowagę) dynamiczną tułowia, niemożliwy
powrót do pozycji wyprostowanej w siadzie na wózku, możliwość wykorzystania chwytu
cylindrycznego lub sferycznego (tak jak przy chwycie piłki tenisowej);

Klasa CP3 – porażenie czterokończynowe (quadriplegia) lub trzykończynowe (triplegia), bądź połowicze

(hemiplegia) znacznie nasilone – osoba niepełnosprawna porusza się na wózku przy pomocy jednej
kończyny górnej, występuje: zaburzenie napięcia mięśniowego (w skali od 4 do 3 w kończynach
dolnych, od 3+ do 2 w obrębie tułowia, od 3 do 2 w kończynach górnych), w dwóch, trzech lub czterech
kończynach, słaba siła mięśniowa, umiarkowany problem kontroli kończyn górnych i tułowia,
ograniczona rotacja tułowia, ograniczony ruch zgięcia tułowia podczas napędzania wózka,
spowodowane wzmożonym napięciem mięśni prostowników grzbietu, konieczność korzystania z wózka
przy przemieszczania się na dłuższym odcinku, natomiast istnieje możliwość chodzenia na krótkim
dystansie przy wykorzystaniu pomocy osoby drugiej lub po założeniu aparatów, możliwość bardzo
wolnego poruszania się na wózku za pomocą jednej lub dwóch kończyn górnych, możliwy chwyt
cylindryczny i sferyczny, z bardzo ograniczoną kontrolą ruchów palców, duży problem z wykonaniem
rytmicznej i symetrycznej pracy podczas jazdy na wózku;

Klasa CP4 – porażenie dwóch kończyn dolnych (paraplegia) – osoba niepełnosprawna porusza się przy

pomocy wózka, występuje: umiarkowane lub znaczne zaburzenie napięcia mięśniowego obu kończyn
dolnych (w skali od 4 do 3), nieznaczny problem koordynacji kończyn górnych i tułowia, dobra funkcja
oraz siła mięśniowa kończyn górnych, konieczność korzystania z wózka przy przemieszczania się na
dłuższym odcinku, natomiast istnieje możliwość chodzenia na krótkim dystansie przy wykorzystaniu
pomocy osoby drugiej lub po założeniu aparatów, pełna zdolność do napędzania wózka kończynami
górnymi, minimalna spastyczność w obrębie tułowia, nieznaczne ograniczenie ruchów tułowia podczas
napędzania wózka oraz pchnięć, zły balans tułowia w pozycji stojącej, możliwość udziału we
wszystkich konkurencjach na wózku lub siedząc na innych siedziskach, przygotowanych specjalnie dla
potrzeb określonej konkurencji;

Klasa CP5 – deficyt ruchowy w obrębie kończyn dolnych lub hemiplegia – osoba niepełnosprawna chodzi,

występuje: nie korzystanie na co dzień z wózka inwalidzkiego, stopień spastyczności (w skali od 3 do 2)
w obrębie kończyn dolnych, znaczna trudność w chodzeniu, ale istnieje możliwość korzystania z lub
bez pomocy, możliwość startowania w konkurencjach sportowych na stojąco, w normie równowaga
statyczna, natomiast zostaje zaburzona równowaga dynamiczna (np. podczas wykonywania pchnięć),
niedowład w kończynach dolnych, dobra siła i stan funkcjonalny kończyn górnych, prawidłowa funkcja
ręki, możliwość pojawienia się nieznacznych ograniczeń w stawach kończyn górnych, przy hemiplegii
trudność w chodzeniu, istnieje natomiast dobry stan funkcjonalny strony zdrowej;

Klasa CP6 – atetoza lub ataksja czterokończynowa – osoba niepełnosprawna chodzi, występuje: zaburzenie

koordynacji podczas biegu, większy problem z kontrolą ruchów w kończynach górnych, ale lepsza
funkcja kończyn dolnych w porównaniu do klasy CP5, możliwość chodzenia bez pomocy, poprawna
statyczna i dynamiczna kontrola tułowia, możliwość biegania bez pomocy;

Klasa CP7 – niedowład czterokończynowy lub połowiczy, umiarkowany lub słabo zaznaczony – osoba

niepełnosprawna chodzi, występuje: spastyczność (w skali od 3 do 2) po jednej stronie ciała
(hemipareza), zaburzenie napięcia mięśniowego umiarkowane lub słabe czterech kończyn lub połowy
ciała, samodzielne chodzenie i bieganie, często kulejąc;

Klasa CP8 – minimalna niepełnosprawność – osoba niepełnosprawna chodzi, występuje: spastyczność w skali

1, słabo zaznaczona forma diplegii lub hemiplegii, umożliwiająca bieg bez asymetrii, możliwość
skakania i biegania bez zaburzeń, bardzo dobra kontrola statyczna oraz dynamiczna, minimalnie
zaznaczony brak koordynacji.

UWAGA - zasadniczym elementem klasyfikacji jest ocena: napięcia mięśniowego (skala Ashworth - od 0 do 4),

koordynacji, sposobu lokomocji, chwytu, siły mięśniowej, zakresów ruchów w stawach, równowagi
statycznej i dynamicznej, rodzaju i rozległości porażenia.

KLASYFIKACJA ZAWODNIKÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

(osoby niepełnosprawne intelektualnie z obniżoną sprawnością intelektualną i ograniczonym funkcjonowaniem
osobowości w stopniu: lekkim, umiarkowanym, znacznym, głębokim)

Według Damentko i współautorów (2005) osoby niepełnosprawne intelektualnie charakteryzują się

wrodzonym opóźnieniem w zdolnościach poznawczych, określanym według standardowych metod badania
tj. testów inteligencji lub innych metod ogólnie akceptowanych w środowisku, które profesjonalnie zajmuje się
problematyką osób niepełnosprawnych intelektualnie. Ponadto, występują u tych zawodników ograniczenia
funkcjonalne zarówno w ogólnym uczeniu się (określane przez IQ*), jak i w zdolnościach adaptacyjnych jakich
wymaga: samodzielne życie, dbałość o własne potrzeby, samokontrola, praca, rekreacja
-------------------------------------------
*IQ – inteligencji iloraz (intelligence quotient) miara poziomu inteligencji

stopień lekki:
INAS-FID – Międzynarodowa Federacja Sportu dla Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną
ZSS „Sprawni Razem” – Związek Stowarzyszeń Sportowych „Sprawni Razem”

stopień: lekki ze sprzężeniami, umiarkowany, znaczny, głęboki:
SOI – Międzynarodowe Stowarzyszenie Olimpiady Specjalne
Narodowe Stowarzyszenie Olimpiady Specjalne – Polska

Stopień

niepełno-

sprawności

Odchylenie

standardowe

Iloraz

inteligencji

w skalach

DSM-III (1980)

ICD-IX (1980)

AAMR (1983)

DSM-III (1987)

DSM-IV (1994)

Częstość

występowania

SD

Stanford

-Binet

Wechsler

I.I.

I.I.

% populacji

ONI

Lekki

od -2,01 do -3,0

52-67

55-69

50-70

50-55

do ok. 70

60

Umiarkowany od -3,01 do -4,0

36-51

40-54

35-49

35-40

do 50-55

32

Znaczny

od -4,01 do -5,0

20-35

25-39

20-34

20-25

do 35-40

5,5

Głęboki

od -5,01

<20

poniżej 20

poniżej 20

lub 25

2,5

Źródło: Dłużewska-Martyniec W. (2009). Aktywność sportowa osób z niepełnosprawnością intelektualną.
W: S. Kowalik (red.), Kultura fizyczna osób z niepełnosprawnością. Dostosowana aktywność ruchowa.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 431.

DSM – Klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Pięć wymiarów

klasyfikacji stanowi pomoc w diagnozowaniu choroby, przewidywaniu jej przebiegu a także
zaplanowaniu postępowania.

DSM-III Stany ogólnomedyczne
DSM-IV Problemy psychospołeczne i środowiskowe
ICD – Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych
AAMR – Amerykańskie Towarzystwo ds. Upośledzenia Umysłowego