I.
Płaszczyzny i osie ciała
1
W celu określenia położenia narządów i części ciała odnosimy je do umownych:
a)
......
osi...... (axes)
......................................, b)..............................
płaszczyzn......... (plana
)..............
2
Podaj nazwy płaszczyzn i osi oznaczonych na rys. I.1:
A -
p... czołowe
...............................
.(p. .......frontalia.....)
....................., B –
p
. ................
strzałkowe
....
(p. ......sagittalia)
..........................., C –
p
. ..
poprzeczne
........................
(p. ............transversalia......)
,
a –
o.
.........
Pionowa
.........................(
a.
....
Verticalis
........................),b –
o
. ..................
strzałkowa
......
(
a.
...........
sagittalis
......)...................,c –
o.
......
poprzeczna
...........................(
a.
........
transversalis
....).
Płaszczyzna B jest jedną z wielu płaszczyzn .....
strzałkowych
.... i dzieli ciało na dwie
.......
symetryczne...części
......
3
Płaszczyznę wyznaczoną przez oś poprzeczną i oś strzałkową nazywamy ........
płaszczyzną
...............
..........
poziomą
.......................................... Płaszczyzna strzałkowa jest określona przez osie:
a) ......
pionowa
........................................... b) ........................
strzałkową
.............................................
Osie pionowa i poprzeczna wyznaczają płaszczyznę .........
czołową
......................................................
4
Oś strzałkowa jest prostopadła do płaszczyzny...................
czołowej
.....................................................
Oś poprzeczna zaś do płaszczyzny .........
strzałkowej
......................................................, natomiast do
płaszczyzny poprzecznej prostopadła jest oś ..........
pionowa
................................................................
5
W stosunku do płaszczyzny czołowej określa się kierunki:
a) .................
przedni
............ (..........
anterior
.......), b) .......
tylny
....... (.................
posterior
.................),
zwane inaczej odpowiednio - .........................
brzusznym
........... i .................
grzbietowym
..................
W stosunku do płaszczyzny poziomej wyznacza się kierunki:
a) .....
górny
...........(........
superior
..............), b) ...........
dolny
............... (..............
interior
....................).
W odniesieniu do płaszczyzny pośrodkowej określa się kierunki:
a) .........
przyśrodkowy
.......... (....
medialis
....), b) ............
boczny
.......... (..............
lateralis
..................).
6
Nazwij kierunki zaznaczone na rys. I.1 strzałkami:
1 – .....
bliższy
.............. (....
proximalis
............), 2 – .........
dalszy
............. (....................
distalis
...........),
3 – .....
promieniowy
.... (....
radialis
.................), 4 – .........
łokciowy
........ (....................
ulnaris
...........),
5 – .....
piszczelowy
..... (.....
tibialis
..................), 6 – .........
strzałkowy
..... (....................
fibularis
.........).
7
Położenie bliższe powierzchni ciała nazywa się ..............
zewnętrznym
...... (..........
externus
...............)
lub ............
powierzchniowym
....................... (....................
superficialis
................), natomiast dalsze -
- ...............
wewnętrznym
........ (......
internus
....) lub ......
głębokim
........ (..............
profundus
................).
7
II.
Budowa makroskopowa
i mikroskopowa kości
1
Kości oznaczone na rysunku II.1 jako 1, 2, 3, 4 rozwijają się na podłożu ....
mezenchymatycznym
......
natomiast kości oznaczone numerami 5, 6, 7, 8, 9 – na podłożu ...
chrzęstnym
.....................................
2
Elementy chrzęstne szkieletu płodu oznaczone na rys. II.1 numerem 10 nazywa się
..........................................................................
nasadami
.......................................................................
3
Kości, których jeden wymiar jest zdecydowanie mniejszy od dwóch pozostałych, nazywa się
......
płaskimi
........................ (...........
ossa plana
....................), natomiast gdy jeden wymiar znacznie
przekracza dwa pozostałe - ................
długimi
............... (.........
ossa longa
.........................................).
Jeżeli wszystkie trzy wymiary są równe, to taką kość nazywa się .......
krótką
....... (.....
ossa breve
....).
4
Podaj z rys. II.1 numery oznaczające kości:
długie ......
5
,......
6
,.......
9
,......
11
...............................................................................................................
krótkie ......
12
,.....
13
................................................................................................................................
płaskie .........
1
,....
2
,......
3
,.......
4
,.......
8
.....................................................................................................
różnokształtne .....
7
.................................................................................................................................
9
5
Jednostką strukturalno-funkcjonalną chrząstki jest ..........
chondron
........................., natomiast tkanki
kostnej blaszkowatej zbitej .....................................
osteon
........................
6
Na rys. II.2 uzupełnij – zgodnie z obrazem mikroskopowym – schemat chrząstki szklistej. W opisie
rysunku wykorzystaj następujące terminy:
1 – grupy izogeniczne chondrocytów, 2 – substancja komórkowa, 3 – ochrzęstna.
7
Na rys. II.3 uzupełnij – zgodnie z obrazem mikroskopowym – schemat tkanki chrzęstnej włóknistej.
W opisie wykorzystaj następujące terminy:
1 – grupy izogeniczne komórek chrzęstnych, 2 – włókna klejodajne.
8
Tkanka chrzęstna .....
szklista
.............. występuje w częściach chrzęstnych żeber i na powierzchniach
stawowych, natomiast z chrząstki ..........
włóknistej
................. są zbudowane krążki międzykręgowe.
9
Rysunki II.4 i II.5 przedstawiają schematy obrazów mikroskopowych kości blaszkowatej zbitej.
Uzupełnij schematy o następujące szczegóły budowy: 1 – osteocyty w jamkach kostnych, 2 –kanały
Haversa, 3 – otwory Volkmanna, 4 – blaszki systemowe, 5 – blaszki międzysystemowe, 6 – blaszki
podstawowe zewnętrzne, 7 – blaszki podstawowe wewnętrzne.
10
Tkanka kostna ...............
zbita
...................................................... występuje w trzonach kości długich,
natomiast tkanka kostna .................
gąbczasta
......................... w nasadach tych kości.
11
III.
Połączenia kości
1
Połączenia kości dzielimy na ruchome – ............
stawy
.........................................................................
(...
articulationes
....) i nieruchome – ..........
zrosty.../...ścisłe...../
.............................................................
(...........
synarthroses
............). W zależności od rodzaju tkanki łącznej połączenia ścisłe dzielimy na:
a) ..............
więzozrosty
.................... (...............
syndesmoses
....................) – tkanka łączna włóknista, b)
..............
chrząstkozrosty
.............. (...............
synchondroses
..................) – tkanka chrzęstna,
c)
..............
kościozrosty
................... (...............
synostoses
........................) – tkanka kostna.
2
Stałe składniki stawu to:
a) ....................
powierzchnie stawowe
................, b) .....................
torebka stawowa
.........................., c)
....................
jama
...............................................
3
Do niestałych składników stawu zaliczamy:
a) .............
krążki
.................................................., b) ..............
więzadła
...............................................,
c) .............
obrąbki
................................................, d) ..............
łąkotki
...................................................
4
Staw, w którego tworzeniu biorą udział dwie kości, nazywamy ......
stawem
prostym
..........................
(.........articulatio..simplex.............), natomiast staw, który tworzą więcej niż dwie kości –
.......
złożonym
................................ (....
articulatio composita...............
)................................................
5
Podaj nazwy stawów na rys. III.1 – III.7 oraz określ ich rodzaj ze względu na ukształtowanie
powierzchni stawowych:
1) ....
ramienny
....................................................... – ....
kulisty..wolny
...................................................
2) ....
biodrowy
....................................................... - ....
kulisty panewkowy
...........................................
3) ....
skokowo – goleniowy
.................................... - ....
zawiasowy
.........................................................
4) ....
promieniowo – nadgarstkowy
...................... - ....
eliptyczny
...........................................................
5) ....
promieniowo – łokciowy
.............................. - ....
obrotowy
............................................................
6) ....
międzypaliczkowy
........................................ - ....
zawiasowy
..........................................................
7) ....
nadgarstkowo
–
ś
ródręczny
kciuka
............. - ....
siodełkowy
..........................................................
6
Podaj numery rysunków stawów, w których jest możliwy ruch:
1) odwodzenia - ....
1,2,4,7
...., 2) zginania - ....
1,2,3,4,6
...., 3) odwracania - ....
1,2
....,
4) przywodzenia - ....
1,2,4,7
..., 5) prostowania – ....
1,2,3,4,6
..., 6) nawracania - ....
1,2,5
...,
7) odprowadzania - ....
7
...., 8) obwodzenia - ....
1,2,4
...., 9) przeciwstawiania - ..
7
...
7
Podaj numery przedstawionych na rysunku stawów, w których występują elementy dodatkowe:
a) więzadła stawowe - ....
1,2,3,4,5,6,7
...., b) obrąbki stawowe - ....
1,2
...., c) krążki stawowe - ....
4
....
13
IV.
Szkielet i połączenia kręgosłupa
1
W kręgosłupie (....
columna vertebralis
....) wyróżnia się odcinki:
a) ....
szyjny
...., b) ....
piersiowy
...., c) ....
lędźwiowy
...., d) ....
krzyżowy
...., c) ....
guziczny
....
2
Podaj nazwy łacińskie kręgów (....vertebrae....) i ich liczbę w kolejnych odcinkach kręgosłupa:
a) (v. ....
cervicales
....) - ....
7
...., b) (v. .....
thoracicae
....) - ....
12
....,
c) (v. ....
lumbales
....) - ....
5
...., d) (v. ....
sacrales
....) - ....
5
....,
e) (v. ....
coccygeae
....) – ....
4-5
.....
3
Opisz zaznaczone na rys. IV.4, przedstawiającym ....
kręg..szyjny
........................................................
zasadnicze części typowego kręgu:
1 - ....
trzon
................... (.............
corpus
.............), 2 – ....
łuk
.......... (...........
arcus
................................),
3 – ....
otwór
................ (.............
foramen
............), oraz wyrostek (............
processus
.........................)
4 – ....
kolczysty
.......... (.............
spinosus
............), 5 – ...
stawowy
..
górny
.... (p. art. .....
superior
..........),
6 – ....
stawowy
dolny
(p. art. ....
inferior
.............), 7 – ....
poprzeczny
.... (....
transversus
......................).
4
Nazwij kręgi przedstawione na rysunkach i opisz zaznaczone charakterystyczne elementy ich budowy:
Rys. IV.2 A, B – ....
szczytowy
.... (....
atlas
........):
1 - ....
łuk tylny
...................................................., 2 – ....
łuk przedni
...................................................,
3 - ....
guzek tylny
................................................, 4 - ....
guzek przedni
................................................,
5 - ....
dołek zębowy
............................................;
rys. IV.3 A, B - ....
obrotnik
............ (....
axis
......):
1 – ....
ząb
............................................................, 2 – ....
otwór wyrostka poprzecznego
......................,
3a – powierzchnia zęba: ....
przednia
.................., 3b – powierzchnia zęba: ....
tylna
.............................;
rys. IV.5 - ....
k..piersiowy
.... (...
v..thoracicae
...):
1 – ...............
dołek żebrowy wyr poprzeczne
....., 2 – .....
dołek żebrowy górny
................................;
rys. IV.6 – ....
k..lędźwiowy.... (....v..lumbales....):
1 – ...............
wyrostek żebrowy
..........................., 2 – ....
wyrostek suteczkowaty
................................,
3 – ...............
wyrostek dodatkowy
.......................
5
....
Krążek
.... międzykręgowy (....
discus intervertebralis
........), łączący trzony sąsiadujących ze sobą
kręgów, składa się z ....
pierścienia włóknistego
......................... (....
anulus..fibrosus
...........................)
oraz .............................
jądra miażdżystego
.............................. (....
nucleus pulposus
.........................)
i należy do połączeń typu ....
chrząstkozrost
.............................. (....
synchondrosis
..............................).
Tkanka łączna występująca między trzonami, łukami i wyrostkami kręgów tworzy:
więzadła długie – a) w...
podłużne
przednie
..........................................................................................,
b) ....
podłużne
tylne
..........................................., c) ....
nadkolcowe
......................................................,
i więzadła krótkie – a) w.....
ż
ółte
...........................................................................................................,
b) w.....
międzypoprzeczne
.................................., c) w.....
międzykolcowe
...............................................
Więzadło ..................
karkowe
................... rozpięte jest między potylicą a częścią szyjną kręgosłupa.
Zaznacz na rys. IV.1, różnymi kolorami, przebieg wymienionych więzadeł.
15
6
Ruch zginania głowy ku przodowi i ku tyłowi zachodzi w stawie:
.....
szczytowo - potylicznym
................................... (art......
atlantooccipitalis
.......................................),
utworzonym przez kłykcie .....
potyliczne
............. (...........
condyli occipitales
....................................)
i ....
dołki stawowe górne
.................................... (....
foveae articulationes superiores
.....................)
kręgu szczytowego, natomiast ruch obrotowy głowy zachodzi w stawie:
....
szczytowo - obrotowym
................................... (art......
atlantoaxialis
...............................................).
7
Kość krzyżowa (....
os sacrum
.....................................) powstała ze zrośnięcia........
5
............ kręgów
Krzyżowych. Opisz na podstawie rys. IV.7 elementy budowy tej kości:
1 – ....
podstawa
................................................... (....
basis
.................................................................),
2 – ....
część boczna
............................................ (....
pars
lateralis
...................................................),
3 – ....
otwory krzyżowe miedniczne
.................. (....
foramina sacralia pelvina
..............................),
4 – ....
wierzchołek
.............................................. (....
apex
..................................................................),
5 – ....
kresy poprzeczne
..................................... (....
linea transversae
.............................................),
6 – ....
kanał krzyżowy
........................................ (....
canalis sacralis
................................................),
7 – ....
wyrostek stawowy górny
........................ (....
processus art. superior
...................................),
8 – ....
guzowatość krzyżowa
............................... (....
tuberositas sacralis
........................................),
9 – ....
powierzchnia uchowata
........................... (....
facies auricularis
............................................),
10 – ....
grzebień pośrodkowy
............................... (....
crista mediana
................................................),
11 – ....
grzebień pośredni
.................................... (....
crista intermedia
.............................................),
12 – ....
rożek krzyżowy
........................................ (....
cornu sacrale/ -ua -lia
.....................................),
13 – ....
rozwór krzyżowy
..................................... (....
hiatus sacralis
..................................................),
14 – ....
grzebień boczny
....................................... (....
crista lateralis
.................................................),
15 – ....
otwory krzyżowe grzbietowe
................... (....
foramina sacralia dorsalia
............................).
8
Części boczne kości krzyżowej powstają ze zrośnięcia ....
wyrostków poprzecznych
..........................,
grzebień krzyżowy pośrodkowy – z ....
wyrostków kolczystych
............................................................,
grzebień krzyżowy pośredni – z ..........
wyrostków stawowych
.............................................................
9
Kość guziczna (....
os
coccygis
...............................) jest zrośnięta z .............
4-5
.................... kręgów.
Opisz zaznaczone na rys. IV.7 elementy budowy kości guzicznej:
16 - ....
rożek guziczny
............................................ (....
cornu coccygeum/ -ua -geae
.......................),
17 - ....
wyrostek poprzeczny
.................................. (....
processus transversus
....................................),
18 - ....
kręgi guziczne
............................................ (....
vertebrae coccygeae
......................................).
10
Wypukłość kręgosłupa ku ....
przodowi
............ w odcinku szyjnym i ....
lędźwiowym
...........................
nazywamy odpowiednio ....
lordozą szyjną
........................... i
....lordozą lędźwiową
.........................,
natomiast wypukłość ku ....
tyłowi
............. – w odcinku ....
piersiowym
.... i ....
krzyżowym
.................. –
....
kyfozą piersiową i krzyżową
........................ Najbardziej uwypuklająca się ku przodowi krawędź
krążka międzykręgowego pomiędzy L
5
a
S
1
to tzw.: ....
wzgórek
........ (....
promontorium
..................).
17
V.
Szkielet i połączenia klatki piersiowej
1
Szkielet klatki piersiowej stanowią:
a) ....
ż
ebra
................................ b) ....
mostek
................................ c) ....
kręgi
piersiowe
........................
2
Wymień elementy ograniczające otwory klatki piersiowej:
górny – a) ....
rękojeść mostka
............................., b) ....
I żebra
...........................................................,
c) ....
trzon pierwszego kręgu piersiowego
.............................................................................,
dolny – a) ....
wyrostek mieczykowaty
................., b) ....
łuk żebrowy
....................................................,
c) ....
ż
ebra 11 - 12
................................., d) ....
trzon 12 kręgu piersiowego
...........................
3
Opisz elementy budowy mostka (....
sternum
....) zaznaczone na rys. V.1:
1 – ....
rękojeść
....................................................... (....
manubrium
.......................................................),
2 – ....
trzon mostka
............................................... (....
coreus
sterni
...................................................),
3 - ....
wyrostek mieczykowaty
.............................. (....
processus xiphoideus
.......................................),
4 - ....
wcięcie szyjne
............................................ (....
incisura jugularis
.............................................),
5 – ....
wcięcie obojczykowe
................................. (....
incisura clavicularis
........................................),
6 – ....
wcięcie żebrowe
........................................ (....
incisura costalis
...............................................).
4
Pomiędzy częściami mostka występują połączenia typu ....
chrząstkozrost
...........................................
Wymień z jakimi kośćmi łączy się mostek i nazwij te połączenia:
) ....
obojczyk
........................................................ - ....
staw mostkowo - obojczykowy
.........................,
b) ....
ż
ebro I
......................................................... - ....
chrząstkozrost
....................................................,
c) ....
ż
ebra II - VII
................................................ - ....
stawy mostkowo - żebrowe
................................
5
Wymień elementy budowy żebra (....costa....) zaznaczone na rys. V.2:
1 - ....
głowa
....................... (....
caput
..................), 2 - ....
szyja
........................... (....
collum
..................),
3 - ....
guzek
........................ (....
tuberculum
........), 4 - ....
kąt
.............................. (....
angulus
................),
5 - ....
trzon
......................... (....
corpus
...............), 5 - ....
chrząstka
.................... (....
cartilago
..............).
Zaznacz na rys. V.1 :
łuk żebrowy (....
arcus costalis
.......................) i kąt podmostkowy (....
angulus infrasternalis
..........).
6
Ze względu na połączenia z mostkiem żebra dzielimy na :
a) ....
prawdziwe
..................................................... (....
costae verae
....................................................),
b) ....
rzekome
......................................................... (....
costae spuriae
.................................................),
c) ....
wolne
............................................................. (....
costae fluitantes
..............................................).
7
Wymień stawy łączące żebra z kręgosłupem; podaj, co stanowi powierzchnie stawowe i zaznacz je na
rys. V.2 :
a) ....
stawy głów żeber
......................................... - ....
powierzchnia stawowa głowy
.........................
....
ż
eber, dołki żebrowe trzonów kręgów piersiowych
...................................................................
b) ....
stawy żebrowo - poprzeczne
........................ - ....
powierzchnia stawowa guzka
..........................
....
ż
ebra, dołek żebrowy wyrostków poprzecznych kręgu piersiowego
.........................................
19
VI.
Budowa i połączenia kości
kończyny górnej
1
Kościec kończyny górnej (....
ossa membri superioris
.....................................................) składa się z :
części łączącej się z tułowiem, zwanej ....
obręczą
.......................... (....
cingulum
................................),
oraz kości części ....
wolnej
................................... (ossa....
membri superioris liberi
............................).
2
Wchodzące w skład obojczyka kości to :
a) ....
obojczyk
............................................................... b) ....
łopatka
......................................................
3
....
obojczyk
.............................. (....
clavicula
.......................) jest kością długą obręczy, zbudowaną z :
a) trzonu, b) ....
końca mostkowego
.............................. c) ....
końca
barkowego
......................................
4
Nazwij zaznaczone na rys. VI.1 elementy budowy obojczyka :
1 – ....
koniec mostkowy
................................................. (....
extremitas sternalis
..................................),
2 – ....
wycisk więzadła żebro. -obojcz
........................... (....
impressio ligamenti costoclavicularis
.....),
3 – ....
guzek stożkowaty
................................................ (....
tuberculum conoideum
.............................),
4 – ....
kresa czworoboczna
........................................... (....
linea trapezoidea
......................................),
5 – ....
koniec barkowy
.................................................. (....
extremitas acromialis
...............................).
5
Łopatka (....
scapula
.....................) jest kością ....
płaską
........................................ kształtu trójkątnego
o brzegach: a) ....
przyśrodkowym
.............., b) ....
bocznym
.............................., c) ....
górnym
................,
oraz kątach: d) ....
górnym
.........................., e) ....
dolnym
................................, f) ....
bocznym
................
Oznacz właściwymi literami widoczne na rys. VI.2 i VI.3 brzegi i kąty.
6
Opisz łopatkę zgodnie z oznaczeniami na rys. VI.2 i VI.3 :
Na powierzchni grzbietowej (....
facies dorsalis
..............................................................) wyróżniamy:
1 - ....
dół nadgrzebieniowy
.................... (....
fossa supraspinata
......................), oddzielony od 2- dołu
....
podgrz
..... (....
f. infraspinata
................) 3 - ....
grzebieniem
................. (....
spina
.............................),
przechodzącym w kierunku bocznym w 4 - ....
wyrostek barkowy
........... (....
acromion
.....................).
Na powierzchni przedniej - ....
ż
ebrowej
........................... (....
facies costalis
......................), tworzącej
....
dół podłopatkowy
............................ (....
fossa subscapularis
......................................), są widoczne:
1 - ....
kresy mięśniowe
............. (....
lineae musculares
.......................). Na kącie bocznym znajduje się
2 - ....
wydrążenia stawowe
........ (....
cavitas glenoidalis
........................), powyżej i poniżej którego są
widoczne 3 - ....
guzek podpanewkowy
.........., 4 - ....
guzek nadpanewkowy
.........................., na brzegu
górnym znajdują się: 5 - ....
wyrostek kruczy
......................, 6 - ....
wcięcie łopatki
.................................
7
Obojczyk łączy się z łopatką stawem ....
barkowo - obojczykowym
......................................................,
a z mostkiem – stawem
....mostkowo - obojczykowym
........................................... Stawy umożliwiają
ruchy ....
kończyny górnej
....................., w stosunku do ....
klatki piersiowe
j..........................................
21
8
Cześć wolną kończyny górnej dzielimy na odcinki: bliższy - ....
ramię
................................................,
Ś
rodkowy ....
przedramię
......................................... i dalszy - ....
rękę
....................................................
9
W budowie kości ramiennej (....
humerus
.....................................) wyróżniamy następujące elementy
(zaznaczone na rys. VI.4) :
1 – ....
głowa
............................................................... (....
caput
..........................................................),
2 – ....
szyjka anatomiczna
......................................... (....
collum anatomicum
....................................),
3 – ....
guzek mniejszy
................................................ (....
tuberculum minus
.......................................),
4 – ....
grzebień guzka mniejszego
............................. (....
crista tuberculi minoris
..............................),
5 – ....
guzek większy
.................................................. (....
tuberculum maius
......................................),
6 – ....
grzebień guzka większego
.............................. (....
crista tuberculi majoris
..............................),
7 – ....
bruzda międzyguzkowa
.................................. (....
sulcus intertubercularis
..............................),
8 – ....
guzowatość naramienna
................................ (....
tuberositas deltoidea
...................................),
9 – ....
dół promieniowy
........................................... (....
fossa radialis
...............................................),
10 – ....
główka
............................................................ (....
capitulum
....................................................),
11 – ....
dół dziobiasty
................................................. (....
fossa coronoidea
.........................................),
12 – ....
bloczek
........................................................... (....
trochlea
.......................................................),
13 – ....
nadkłykieć przyśrodkowy
............................... (....
epicondylus medialis
..................................),
14 – ....
dół łokciowy
................................................... (....
fossa olecrani
..............................................),
15 – ....
nadkłykieć boczny
.......................................... (....
epicondylus lateralis
...................................).
10
Przedstawione na rys. VI.5 kości przedramienia to :
A – kość ....
promieniowa
......... (....
radius
.............), B – kość ....
łokciowa
............... (....
ulna
..............),
których najważniejszymi elementami budowy anatomicznej są :
1 – ....
głowa k. promieniowej
................................... (....
caput radii
..................................................),
2 – ....
obwód stawowy
.............................................. (....
circumferentia articularis
...........................),
3 – ....
szyjka
.............................................................. (....
collum
.........................................................),
4 – ....
guzowatość promieniowa
............................... (....
tuberositas radii
.........................................),
5 – ....
wyrostek rylcowaty
......................................... (....
processus coronoideus
...............................),
6 – ....
wyrostek łokciowy
.......................................... (....
olecranon
....................................................),
7 – ....
wcięcie bloczkowe
.......................................... (....
incisura trochlearis
....................................),
8 – ....
wyrostek dziobiasty
........................................ (....
processus coronoideus
...............................),
9 – ....
guzowatość łokciowa
..................................... (....
tuberositas ulnae
.........................................),
10 – ....
głowa k. łokciowej
......................................... (....
caput ulnas
..................................................),
11 – ....
wyrostek rylcowaty
........................................ (....
processus styloideus
....................................).
11
Kość ramienna łączy się z obręczą stawem ....
ramiennym
...................... (art. ....
humeri
.....................),
a z kośćmi przedramienia stawami :
a) ....
ramienno – promieniowym
................................ (....
art. humeroradialis
.....................................),
b) ....
ramienno – łokciowym
...................................... (....
art. humeroulnaris
......................................).
Kości przedramienia są z sobą połączone:
a) ....
stawem prom. – łokc. bliższym
.......................... (....
art. radioulnaris proximalis
........................),
b) ....
stawem prom. – łokc. dalszym
........................... (....
art. radioulnaris distalis
.............................),
c) błoną ....
międzykostną
........................................... (....
membrana interossea
..................................).
23
12
Rysunek VI.6 pokazuje przedramię w położeniu:
„A” - ....
odwróconym
................................................... „B” - ....
nawróconym
.......................................
Ruch przedramienia i ręki od położenia A do położenia B zachodzi równocześnie w stawach
....
promieniowo – łokciowym bliższym
........................ i
....promieniowo - łokciowo dalszym
...............
13
Ręka składa się z :
a) ....
nadgarstka
................................ b) ....
ś
ródręcza
.................................. c) ....
palców
......................
14
....nadgarstek.............. (....
carpus
.........................) zbudowany jest z ułożonych w dwa szeregi kości,
oznaczonych na rys. VI.7 jako :
„szereg dalszy” tzn.
1 – ....
czworoboczna większa
..................................... (....
trapezium
....................................................),
2 – ....
czworoboczna mniejsza
................................... (....
trapezoideum
...............................................),
3 – ....
główkowata
..................................................... (....
capitatum
.....................................................),
4 – ....
haczykowata
.................................................... (....
hamatum
......................................................),
„szereg bliższy” tzn.
5 – ....
łódeczkowata
................................................... (....
scaphoideum
................................................),
6 – ....
grochowata
...................................................... (....
pisiforme
.....................................................),
7 – ....
trójgraniasta
.................................................... (....
triquetrum
...................................................),
8 – ....
księżycowata
.................................................... (....
lunatum
.......................................................).
15
Kości nadgarstka łączą się ze sobą stawami :
a) ....
ś
ródnadgarstkowymi
........................................................ między szeregiem bliższym i dalszym,
b) ....
międzynadgarstkowymi
........................................... między poszczególnymi kośćmi nadgarstka.
Nadgarstek jako całość łączy się z przedramieniem stawem ....
promieniowo
–
nadgarstkowym
..........
a z śródręczem – stawami ....
nadgarstkowo – śródręcznymi
..................................................................
z których największą ruchomość ma staw ....
nadgarstkowo – śródręczny kciuka
.................................
16
Kości śródręcza (....
metacarpus
......................................................................) mają typ budowy kości
....
długich
.........................., których koniec bliższy stanowi ....
podstawę
........... (....
basis
..................),
koniec dalszy zaś - ....
głowę
........... (....
caput
.............). Wyrostek ....
rylcowaty
....................................
u podstawy posiada ....
III
......... kość śródręcza, kształt ....
siodełkowaty
........... powierzchni stawowej
na końcu bliższym posiada pierwsza (I) kość śródręcza.
17
Kości śródręcza łączą się z sobą stawami ....
miedzyśródrecznymi
......................................., natomiast
z kośćmi palców – stawami ....
ś
ródręczno – paliczkowymi
................................................., w których
w przypadku zgiętych palców niemożliwe są ruchy ....
odwodzenia
.... i ....
przywodzenie
.....................
18
Na rys. VI.7 ponumeruj kości śródręcza i wpisz nazwy palców.
19
Kościec palców (....
ossa digitorum manus
.......) składa się z ....
paliczków
....... (....
phalanges
............).
W kciuku występują dwa ....
paliczki
........: a) ....
bliższy
.............................. (....
proximales
................)
i b) ....
dalszy
.................. (....
distalis
................), a każdy następny palec zawiera jeszcze między tymi
dwoma - ....
ś
rodowy
................. (....
medialis
...............). Elementy kostne palców są połączone z sobą
stawami ....
międzypaliczkowymi
.... (art. ....
interphalandae
manus
....) typu ....
zawiasowego
................,
w których zachodzą ruchy: a) ....
zginania
....................., b) ....
prostowania
...........................................
25
VII.
Budowa i połączenia kości
kończyny dolnej
1
Kościec kończyny dolnej (....
ossa membri inferioris
......................................................) składa się z :
a) ....
obręczy kończyny dolnej
.............................. (....
cingulum membri inferioris
.......................) oraz
b) kości części ....
wolnej
...................................... (ossa ....
membri inferioris liberi
.............................).
2
Obręcz kończyny dolnej obustronnie składa się z ....
kości miednicznych
..............................................
(....
ossa coxae
.................), które wraz z kością krzyżową (....
os sacrum
..............................................)
tworzą zamknięty pierścień, zwany ....
miednicą
............... (....
pelvis
...................................................).
3
Opisz według oznaczeń na rys. VII.1 A i B, kość miedniczną.
Powierzchnia ....
zewnętrzna
................................. (....
facies externa
............................) (rys. VII.1 A):
1 - ....
talerz kości biodrowej
.............................., 2 - ....
trzon kości biodrowej
....................................,
3 – ....
trzon kości kulszowej
..............................., 4 - ....
gałąź kości kulszowej
....................................,
5 – ....
trzon kości łonowej
.................................., 6 - ....
gałąź górna kości łonowej
.............................,
7 – ....
gałąź dolna kości łonowej
......................., 8 - ....
grzebień biodrowy
.........................................,
9 – ....
warga zewnętrzna
................................., 10 - ....
kresa pośrednia
..............................................,
11 – ....
kresa pośrodkowa dolna
......................., 12 - ....
kresa pośladkowa przednia
............................,
13 – ....
kresa pośladkowa tylna
........................., 14 - ....
wcięcie kulszowe większe
..............................,
15 – ....
kolec kulszowy
......................................., 16 - ....
wcięcie kulszowe mniejsze
.............................,
17 – ....
guz kulszowy
.........................................., 18 - ....
powierzchnia księżycowata
...........................,
19 – ....
dół panewkowy
.......................................
Powierzchnia ....
wewnętrzna
.............................. (....
facies interna
..............................) (rys. VII. I B):
1 – ....
guzowatość
biodrowa
............................, 2 - ....
powierzchnia uchowata
...................................,
3 – ....
dół biodrowy
.........................................., kolce ....
biodrowe
.....................................................,
4 – ....
tylny dolny
.............................................., 5 - ....
tylny górny
......................................................,
6 – ....
przednia górny
......................................., 7 - ....
przedni dolny
...................................................,
8 – ....
warga wewnętrzna
................................., 9 - ....
kresa łukowata
................................................,
10 – ....
wyniosłość biodrowo – łonowa
............, 11 - ....
grzebień łonowy
..............................................,
12 – ....
guzek łonowy
........................................, 13 - ....
powierzchnia spojenia
....................................,
14 – ....
otwór zasłoniony
...................................
4
....
kresa graniczna
............................. (....
linea terminalis
..............................) stanowi granicę między
miednicą ....
większą
.......................... a miednicą ....
mniejszą
..........................., zwaną jamą miednice.
5
Kości miedniczne łączą się z sobą bezpośrednio ....
spojeniem łonowym
...............................................
i pośrednio poprzez kość ....
krzyżową
............. stawami ....
krzyżowo – biodrowymi
..............................
......................................................., utworzonymi przez powierzchnie ....
uchowate
.............................
27
6
Opisz, według rysunku VII.2 A i B, elementy budowy kości udowej (....
femur
.................................):
1 – ....
głowa
........................................................ (....
caput femoris
....................................................),
2 – ....
dołek głowowy
.......................................... (....
fovea capitis
.....................................................),
3 – ....
dół krętarzowy
.......................................... (....
fossa trochanterica
...........................................),
4 – ....
krętarz większy
......................................... (....
trochanter maior
..............................................),
5 – ....
szyjka
........................................................ (....
collum femoris
..................................................),
6 – ....
krętarz mniejszy
........................................ (....
trochanter minor
..............................................),
7 – ....
grzebień międzykrętarzowy
...................... (....
crista intertrochanterica
..................................),
8 – ....
kresa międzykrętarzowa
........................... (....
linea intertrochanterica
...................................),
9 – ....
kresa chropowa
........................................ (....
linea aspera
......................................................),
10 – ....
warga przyśrodkowa
................................ (....
labium mediale
.................................................),
11 – ....
warga boczna
........................................... (....
labium laterale
.................................................),
12 – ....
kłykieć przyśrodkowy
............................... (....
condylus medialis
.............................................),
13 – ....
kłykieć boczny
.......................................... (....
condylus lateralis
..............................................),
14 – ....
dół międzykłykciowy
................................ (....
fossa intercondylaris
.........................................),
15 – ....
nadkłykieć boczny
.................................... (....
epicondylus lateralis
.........................................),
16 – ....
nadkłykieć przyśrodkowy
......................... (....
epicondylus medialis
........................................),
17 – ....
powierzchnia rzepkowa
........................... (....
facies patellaris
.................................................).
7
Staw ....
biodrowy
.......................... (art. ....
coxae
................) jest połączeniem części wolnej kończyny
Dolnej z ....
miednicą
....................................................... Elementami dodatkowymi w tym stawie są :
a) ....
więzadła
...................................................... b) ....
obrąbki
......... wzmacniające torebkę stawową,
c) więzadło śródstawowe zwane ....
więzadłem głowy kości udowej
......................................................
8
Największą ....
trzeszczką
.............. organizmu, włączoną w ścięgno mięśnia czworogłowego uda, jest
....
rzepka
.... (....
patella
....), która stanowi jednocześnie część panewki stawu ....
kolanowego
...............
9
Staw ....
kolanowy
............ (art. ....
genus
...................) jest największym stawem organizmu, w którym
elementami dodatkowymi są: ....
łąkotki
.................................. (menisei) i ....
więzadła
..........................
Pod względem kształtu powierzchnia stawowych jest zaliczany do stawów ....
zawiasowych
...............
....
zmodyfikowanych
......... , gdyż oprócz typowych ruchów ....
zginania
......... i ....
prostowania
..........,
w położeniach pośrednich możliwe są dodatkowe ruchy ....
obrotowe
..................................................
29
10
Obie kości goleni są typowymi kośćmi ....
długimi
........................................, z których przyśrodkowo
leży ....
kość piszczelowa
...., a bocznie ....
kość strzałkowa
......................................................................
11
Według rys. VII.3 A i B opisz elementy budowy kości piszczelowej (....
os tibia
................................)
i kości strzałkowej (....
os fibula
...........................) :
1 –....
głowa strzałki
.............................................. (....
caput fibulae
...................................................),
2 – ....
kłykieć boczny
............................................ (....
condylus lateralis
............................................),
3 – ....
wyniosłość międzykłykciowa
...................... (....
eminentia intercondylaris
...............................),
4 – ....
kłykieć przyśrodkowy
................................. (....
condylus medialis
...........................................),
5 – ....
guzowatość piszczeli
.................................. (....
tuberositas tibiae
............................................),
6 – ....
powierzchnia stawowa strzałki
.................. (....
facies articularis fibularis
..............................),
7 – ....
wierzchołek głowy strzałki
......................... (....
apex capitis fibulae
.........................................),
8 – ....
kresa mięśnia płaszczkowego
.................... (....
linea musculi solei
...........................................).
9 – ....
brzeg przedni
............................................. (....
margo anterior
................................................),
10 – ....
kostka boczna
............................................. (....
malleolus lateralis
..........................................),
11 – ....
pow. stawowa kostki przyśrodkowej
.......... (....
facies art. malleoli medialis
...........................),
12 – ....
kostka przyśrodkowa
.................................. (....
malleolus medialis
..........................................),
13 – ....
wcięcie strzałkowe
...................................... (....
incisura fibularis
............................................),
14 – ....
dół kostki bocznej
........................................ (....
fossa malleoli lateralis
..................................).
12
Kości goleni są ze sobą połączone :
a) stawem ....
piszczelowo – strzałkowym
................................................................................................
b) błoną ....
międzykostną
......................................, c) ....więzozrostem ....
piszczelowo – strzałkowym
..
13
Według oznaczeń na rys. VII.4 opisz kościec stopy :
1 –....
kość piętowa
............................................... (....
calcaneus
.........................................................),
2 – ....
skokowa
..................................................... (....
talus
.................................................................),
3 – ....
sześcienna
.................................................. (....
cuboideum
.......................................................),
4 – ....
łódkowata
.................................................. (....
naviculare
........................................................),
kości ....
klinowate
................................................. (ossa ....
cuneiformia
............................................),
5 – ....
przyśrodkowa
............................................. (....
mediale
...........................................................),
6 – ....
pośrednia
................................................... (....
intermedium
....................................................),
7 – ....
boczna
........................................................ (....
laterale
............................................................),
8 – ....
kości
ś
ródstopia
......................................... (....
ossa
metatarsalia
............................................),
9 – ....
paliczek bliższy
.......................................... (....
phalanx
proximalis
..........................................),
10 – ....
paliczek środkowy
..................................... (....
phalanx
media
.................................................),
11 – ....
paliczek dalszy
.......................................... (....
phalanx
distalis
................................................).
14
Stopa łączy się z podudziem stawem ....
skokowo – goleniowym
...........................................................
(art. ....talocruralis................................................................), zwany też stawem skokowym górnym.
15
Zaznacz na rys. VII.4 szpary stawów :
a) poprzecznego stępu (....
art. tarsi transversa
....................................................................................),
b) stępowo – śródstopnego (....
art. tarsometatarseae
..........................................................................).
16
Ruch ....
odwodzenia
............................................ stopy polega na uniesieniu brzegu przyśrodkowego
i opuszczaniu brzegu bocznego stopy.
31
VIII.
Czaszka – budowa kości i połączenia
1
Czaszka (....
cranium
........................................................) składa się z części ochraniającej mózgowie
- ....
mózgoczaszki
....................... oraz części ....
trzewnej – trzewioczaszki
.............................................
W skład czaszki mózgu (....
neurocranium
..................................................................) wchodzą kości:
....
czołowa, potyliczna, skroniowa, ciemieniowa, klinowa
.....................................................................
....
sitowa
.................................................................................................................................................,
natomiast pozostałe kości ....
nosowa, łzowa, jarzmowa, lemiesz, podniebienna
,..................................
....
szczękowa, żuchwa, małżowina nosowa dolna, kost. słuch. ,gnykowa
...............................................
budują trzewioczaszkę (....
splanchnocranium
......................). Ogólnie liczka ości czaszki u osobnika
w młodym wieku wynosi ....
29
.................., uwzględniając nie przedstawione na rys. VIII.1 trzy pary
....
kosteczek słuchowych
.........................................................................................................................
2
Podaj nazwy łacińskie kości przedstawionych na rys. VIII.1 :
1 - (....
os occipitale
..................), 2 – (....
parietale
......................), 3 – (....
sphenoidale
.......................),
4 - (....
frontale
...........................), 5 – (....
temporale
....................), 6 – (....
ethmoidale
........................),
7 – (....
lacrimale
.......................), 8 – (....
zygomaticum
...............), 9 – (....
palatinum
.........................),
10 – (....
vomer
..........................), 11 – (....
concha
nasalis
...........),12 – (....
nasale
...............................),
13 – (....
maxilla
........................), 14 – (....
hyoideum
...................), 15 – (....
mandibula
.......................).
3
Wypisz z rys. VIII.1 numery oznaczające kości nieparzyste :
....
1, 3, 4, 6, 10, 14, 15
............................................................................................................................
4
Kość potyliczna składa się z następujących elementów oznaczonych na rysunku literami:
a - ....
część podstawna
.........................................., b - ....
cześć boczna
...., c - ....
łuska
...........................
....
potyliczna
...., d - ....
guzowatość potyliczna
...., c - ....
otwór wielki
.....................................................
natomiast kość skroniowa jest zbudowana z część: a - ....
łuskowatej
....................................................
b - ....
sutkowatej
...................................................., c - ....
bębenkowej
....................................................
i niewidocznej na rysunku części ....
skalistej
........................................................................................;
kość sitowa zaś z: dwóch a - ....
błędników sitowych
............................................., b - ....
blaszki
...........
....
pionowej
............................................................, c - ....
blaszki sitowej
..............................................;
szczęka z : a - ....
trzonu
........................................., b - ....
wyrostka zębodołowego
...............................,
c - ....
wyrostka czołowego
....................................., d - ....
wyrostka jarzmowego
...................................
i niewidocznego na rysunku ....
wyrostka podniebiennego
....................................................................;
ż
uchwa z : a - ....
trzonu
........................................., b - ....
gałęzi
............................................................,
c - ....
wyrostka kłykciowego
.................................., d - ....
wyrostka dziobiastego
.................................;
kość klinowa z : a - ....
trzonu
................................, b - ....
skrzydła mniejszego
.....................................,
c - ....
skrzydła większego
......................................., d - ....
wyrostka skrzydłowatego
..............................
33
5
Podaj nazwy kości, do których należą następujące struktury :
kolec nosowy przedni - ....
szczęka
.............................................................................................,
kolec nosowy tylny - ....
podniebienna
...................................................................................,
siodło tureckie - ....
klinowa
...........................................................................................,
grzebień koguci - ....
sitowa
..............................................................................................,
małżowina nosowa środkowa - ....
sitowa
..............................................................................................,
wyrostek czołowy - ....
szczęka. jarzmowa
...........................................................................,
wyrostki pochyłe - ....
klinowa
...........................................................................................,
wyrostek jarzmowy - ....
czołowa. szczęka. skroniowa
...........................................................
6
Zamaluj różnymi kolorami kości czaszki, stosując ten sam kolor dla danej kości zarówno na
rys. VIII.2 A, jak i VIII.2 B.
7
Opisz według oznaczeń elementy oznaczone na rys. VIII.2 A i VIII.2 B :
1 - ....
trzon żuchwy
............................................., 2 - ....
lemiesz
...........................................................,
3 - ....
szczelina oczodołowa dolna
....................., 4 - ....
skrzydło
mniejsze kości klinowej
...................,
5 - ....
łuska czołowa
..........................................., 6 - ....
kość łzowa
.....................................................,
7 - ....
skrzydło większe kości klinowej
..............., 8 - ....
łuk jarzmowy
..................................................,
9 - ....
kość ciemieniowa
..................................., 10 - ....
cześć łuskowa kości skroniowej
.....................,
11 - ....
łuska potyliczna
......................................, 12 - ....
wyrostek sutkowaty
.......................................,
13 - ....
otwór słuchowy zewnętrzny
...................., 14 - ....
wyrostek rylcowaty
.......................................,
15 - ....
kąt żuchwy
.............................................., 16 - ....
kolec osiowy przedni
.....................................,
17 - ....
kość nosowa
............................................
8
Wymień kości, w których znajdują się zatoki przynosowe :
....
czołowa, szczękowa, klinowa, komórki sitowe
...................................................................................
9
Ujście zatoki szczękowej znajduje się w ....
przewodzie nosowym środkowym
.....................................,
wraz z ujściem zatoki ....
czołowej
......................... i komórek sitowych ....
przednich
...........................,
natomiast komórki sitowe ....
tylne
........................ i zatoka ....
klinowa
...................................................
uchodzą do ....
przewodu nosowego górnego
..........................................................................................
10
Jama nosowa jest podzielona na dwie symetryczne części przegrodą kostną, zbudowaną z :
a) ....
blaszki pionowej kości sitowe
........................................................................................................,
b) ....
lemiesza
.................................................. Z bocznej ściany jamy nosowej zwisają trzy lub cztery
....
małżowiny
................................................... ograniczające ....
przewody nosowe
................................
do których uchodzą zatoki przynosowe i ....
kanał nosowo – łzowy
.......................................................
11
Ś
ciany oczodołu zbudowane są z następujących kości :
a) ....
łzowa
............................................................., b) ....
klinowa
..........................................................,
c) ....
czołowa
........................................................., d) ....
szczękowa
......................................................,
e) ....
jarzmowa
......................................................., f) ....
podniebienna
.................................................,
g) ....
sitowa
.............................................................
35
12
Na rys. VIII.3 zamaluj różnymi kolorami poszczególne kości.
13
Na rys. VIII.4 zaznacz granica między dołami czaszki.
Granica między dołem przednim i środkowym czaszki przebiega wzdłuż :
a - ....
brzegu tylnego skrzydła mniejszego kości klinowej
.....................................................................,
b - ....
brzegu bruzdy skrzyżowania wzrokowego kości klinowej
............................................................,
Granica miedzy dołem środkowym a tylnym czaszki przebiega wzdłuż :
a - ....
grzbietu siodła tureckiego
............................................................................................................,
b - ....
górnego brzegu piramidy kości skroniowej
..................................................................................
14
Opisz oznaczone na rys. VIII.3 struktury kostne :
1 - ....
wyrostek podniebienny
..............................., 2 - ....
blaszka
pozioma kości podniebiennej
.........,
3 - ....
lemiesz
........................................................, 4 - ....
wyrostek skrzydłowaty
.................................,
5 - ....
skrzydło większe
........................................., 6 - ....
łuk jarzmowy
...............................................,
7 - ....
otwór poszarpany
......................................., 8 - ....
kanał tętnicy szyjnej
....................................,
9 - ....
wyrostek sutkowaty
..................................., 10 - ....
kłykieć potyliczny
........................................,
11 - ....
dół kłykciowy
............................................, 12 - ....
guzowatość potyliczna zewnętrzna
..............
15
Opisz, według oznaczeń na rys. VIII.4, elementy kostne :
1 - ....
grzebień koguci
.........................................., 2 - ....
blaszka sitowa
..............................................,
3 - ....
skrzydło mniejsze
......................................., 4 - ....
kanał wzrokowy
...........................................,
5 - ....
dół przysadki
.............................................., 6 - ....
otwór okrągły
..............................................,
7 - ....
grzbiet siodła tureckiego
............................, 8 - ....
otwór owalny
...............................................,
9 - ....
otwór kolcowy
.........................................., 10 - ....
stok
...............................................................,
11 - ....
otwór szyjny
............................................., 12 - ....
otwór wielki
..................................................
16
Oczodół z dołem środkowym czaszki łączy się przez :
a) ....
szczelinę oczodołową dolną
.........................., b) ....
kanał wzrokowy
.............................................
17
W dole przednim czaszki leżą płaty ....
czołowe
......................................... mózgu, w dole środkowym
- płaty ....
skroniowe
.............................................. Na trzonie kości klinowej, w zagłębieniu, zwanym
....
siodłem tureckim
.............................................., leży ....
przysadka mózgowa
.....................................
W dole tylnym czaszki mieści się ....
móżdżek, most, rdzeń przedłużony
...............................................
Przez otwór wielki czaszki przechodzi ....
rdzeń przedłużony
................................................................
18
Podaj nazwy i wskaż na czaszce nie omówione dotąd doły :
a - ....
skrzydłowo – podniebienny
.......................... (....
pterygopalatina
...............................................),
b - ....
skroniowy
..................................................... (....
temporalis
........................................................),
c - ....
podskroniowy
............................................... (....infratemporalis................................................),
d - ....
zażuchwowy
................................................. (....
retromandibularis
............................................).
37
19
Między kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe typu :
a) ....
więzozrosty
..................................................., b) ....
chrząstkozrosty
..............................................,
które z wiekiem przekształcają się w ....
kościozrosty
............................................................................,
oraz połączenia wolne między kością ....
skroniową
................................. a ....
ż
uchwą
..........................
20
Chrząstkozrosty znajdują się w miejscach połączeń kości podstawy czaszki. Należą do nich :
a) ....
skalisto – potyliczny
....................................., b) ....
klinowo – skalisty
...........................................,
c) ....
klinowo – potyliczny
...................................., kostniejący około 29 roku życia, oraz ....
4
..............
chrząstkozrosty łączące ze sobą części kości potylicznej kostniejące około ....
6
................ roku życia.
21
Kości sklepienia i bocznych ścian czaszki łączą się za pomocą tkanki ....
łącznej mezenchymatycznej
w postaci :
a) ....
szwów
............................................................, b) ....
ciemiączek
......................................................
22
Podaj nazwy zaznaczonych na rys. VIII.5, A i B ciemiączek :
1 - ....
klinowe
......................................................... (....
fonticulus sphenoidalis
....................................),
2 - ....
sutkowe
........................................................ (....
fonticulus mastoideus
......................................),
3 - ....
przednie
....................................................... (....
fonticulus anterior
...........................................),
4 - ....
tylne
............................................................. (....
fonticulus posterior
..........................................).
Najpóźniej, bo około ....
2
.... roku życia, zamyka się ciemiączko ....
przednie
........................................
23
W zależności od kształtu łączących się brzegów kości wyróżniamy następujące typy szwów :
a) ....
piłowaty
....................................................... (....
sutura serrata
....................................................),
b) ....
łuskowaty
..................................................... (....
sutura squamos
.................................................),
c) ....
płaski
............................................................ (....
sutura plana
.....................................................).
24
Przedstawione na rys. VIII.6 szwy zaliczamy do typu ....
piłowatych
....................................... i są to :
1 - ....
wieńcowy
....................................................... (....
coronalis
........................................................),
2 - ....
strzałkowy
...................................................... (....
sagittalis
........................................................),
3 - ....
węgłowy
......................................................... (....
lambdoidea
....................................................).
25
Połączeniem ruchomym w obrębie czaszki jest staw ....
skroniowo – żuchwowy
...................................
(art. ....
temporo -
mandibularis
..........................), którego powierzchnie stawowe utworzone są przez
....
głowy
............... żuchwy oraz ....
dół żuchwowy
........ i ....
guzek stawowy
.............. kości skroniowej.
Elementami dodatkowymi stawu są tu ....
więzadła
........................ i ....
krążek stawowy
.......................
W stawie tym są wykonywane ruchy :
a) ....
wysuwania
...................................................., b) ....
cofania
...........................................................,
c) ....
wpuszczania
................................................., d) ....
unoszenia e/żucia
...........................................
39
IX. Ogólna budowa mięśni
Podczas wykonywania kolejnych ćwiczeń dotyczących topografii układu mięśniowego
( IX – XIII ) należy zapoznać się z fotografiami ilustrującymi umięśnienie żywego osobnika
( Zarys anatomii... (skrypt), fot. II.1 – fot. II.12 ). We wszystkich ćwiczeniach przy
opisywaniu rysunków trzeba zaznaczyć – przez podkreślenie – te mięśnie, które
rzeczywiście są dobrze widoczne u żywego osobnika.
1
Ze względu na budowę i czynności wyróżniamy trzy podstawowe typy tkanki mięśniowej :
a) ....
gładka
..........................................................., b) ....
poprzecznie prążkowane szkieletowe
............,
c) ....
poprzecznie prążkowany mięśnia sercowego
.
2
Podstawowymi elementami budowy mięśnia (rys. IX. 1A) są :
1 - ....
brzusiec
................ (....
venter
..................................) zbudowany z elementów kurczliwych oraz
2 - ....
ś
cięgno
................. (....
tendo
...................................) łączący mięsień z kośćcem.
3
Na rys. IX.1 przedstawiono różne typy mięśni, wyróżniane na podstawie określenia kierunku
przebiegu włókien mięśniowych brzuśca w stosunku do ścięgna :
A – m. ....
wrzecionowaty
........................................ (m. ....
fusiformis
....................................................)
B – m. ....
płaski
....................................................... (m. ....
planus
.........................................................)
C – m. ....
półpierzasty
............................................. (m. ....
unipennatus
................................................)
D – m. ....
pierzasty
.................................................. (m. ....
bipennatus
..................................................)
4
Miesień z dwoma niezależnymi przyczepami początkowymi to miesień ....
dwugłowy
.........................
....(....
m. biceps
............................................) – rys. ....
IX.2A
..................., natomiast ścięgno pośrednie
posiada mięsień ....
dwubrzuściowy
.... (....m. digastricus....) – rys. ....
IX.2B
..........................................
5
Brzusiec mięśnia wrzecionowatego przechodzi w ....
ś
cięgno
................................, natomiast brzusiec
mięśnia płaskiego – w charakterystyczne dla niego ....
rozścięgno
........................................................
6
Elementami pomocniczymi mięśni są :
a) ....
kaletki maziowe
............................................., b) ....
pochewki
.......................................................,
c) ....
bloczki
..........................................................., d) ....
trzeszczki
.......................................................,
e) ....
powięzie
.........................................................
41
7
Rys. IX.3 ilustruje budowę dużego mięśnia szkieletowego w przekroju poprzecznym przez brzusiec
1 – Pierwotny .........................................................................................................................................
otoczony tkanką łączną, zwaną 2 - ................................................. (..................................................),
składa się z wielu włókien mięśniowych spojonych luźną tkanką łączną 3 - .......................................
....................................... (..............................................................................................................) oraz
4 - ................................................................. (.....................................................................................).
Całość mięśnia jest otoczona błoną włóknistą, zwaną 5 - ................................ (.................................)
Na zewnątrz często występuje dodatkowa błona łącznotkankowa, zwana ..........................................,
(.......................................................), która otacza pojedyncze mięśnie lub całe ich grupy.
8
Uzupełnij rysunki przekroju poprzecznego i podłużnego tkanki mięśnia poprzecznie prążkowanego
Szkieletowego (rys. IX.4 A i B), uwzględniając w opisie odpowiednie dla danego przekroju terminy
1 – sarkolema,
2 – sarkoplazma,
3 – prążek izotropowy,
4 – prążek anizotropowy,
5 – jądro komórkowe,
6 – włókienka kurczliwe,
7 – pola włókienek kurczliwych.
9
Włókienka kurczliwe bogate w sarkoplazmę są nazywane ....
czerwonymi
.............., natomiast ubogie
w sarkoplazmę - ....
białymi
................................... Czerwona barwa mięśnia jest wynikiem obecności
w cytoplazmie włókienek mięśniowych specyficznego barwnika, zwanego ....
mioglobina
..................
10
Dokonaj obserwacji mikroskopowej tkanki mięśniowej gładkiej oraz tkanki mięśniowej serca. Zwróć
uwagę na cechy szczególne wszystkich typów tkanki mięśniowej i zaznacz przez podkreślenie te, które
charakteryzują wyłącznie mięśnie szkieletowe :
-
włókna mięśniowe z reguły nie rozgałęzione,
-
dychotomiczne rozgałęzienia włókien,
-
pojedyncze pałeczkowate jądra zlokalizowane centralnie,
-
liczne soczewkowate jądra zlokalizowane centralnie,
-
liczne soczewkowate jądra zlokalizowane bezpośrednio pod błoną,
-
obecność „wstawek”,
-
tworzenie pól miofibryli na przekroju poprzecznym,
-
poprzeczne prążkowanie w przekroju podłużnym.
43
11
Opisz rysunek IX.5 ilustrujący umięśnienie człowieka.
1 – m. ....
skroniowy
............................................. (m. ....
temporalis
....................................................)
2 – m. ....
ż
wacz
.................................................... (m. ....
masseter
.......................................................)
3 – m. ....
policzkowy
............................................ (m. ....
buccinator
...................................................)
4 – m. ....
sutkowy – mostkowy – obojczykowy
..... (m. ....
sternocleidoma
stoideus
..............................)
5 – m. ....
piersiowy większy
................................. (m. ....
pectoralis
major
..........................................)
6 – m. ....
zębaty
przedni
....................................... (m. ....
serratus
anterior
.........................................)
7 – m. ....
prosty
brzucha
...................................... (m. ....
rectus
abdominis
.........................................)
8 – m. ....
skośny
brzucha
zewnętrzny
................... (m. ....
obliquus
abdom
.
ext
. ..................................)
9 – m. ....
czworoboczny
........................................ (m. ....
trapezius
.....................................................)
10 – m. ....
najszerszy
grzbietu
................................ (m. ....
latissimus
dorsi
...........................................)
11 – m. ....
równoległoboczny
................................. (m. ....
rhomboideus
...............................................)
12 – m. ....
podgrzebieniowy
................................... (m. ....
infraspinatus
...............................................)
13 – m. ....
obły
mniejszy
......................................... (m. ....
teres
minor
.................................................)
14 – m. ....
obły
większy
........................................... (m. ....
teres
major
.................................................)
15 – m. ....
naramienny
............................................ (m. ....
deltoideus
...................................................)
16 – m. ....
dwugłowy
ramienia
............................... (m. ....
biceps
brachii
.............................................)
17 – m. ....
ramienny
................................................ (m. ....
brechialis
...................................................)
18 – m. ....
trójgłowy
ramienia
................................ (m. ....
triceps
brachii
............................................)
19 – m. ....
ramienno
–
promieniowy
....................... (m. ....
brachioradialis
..........................................)
20 – m. ....
prostownik
palców
................................. (m. ....
extensor
digitorum
.....................................)
21 – m. ....
pośladkowy
wielki
.................................. (m. ....
gluteus
maximus
........................................)
22 – m. ....
pośladkowy
ś
redni
.................................. (m. ....
gluteus
medius
...........................................)
23 – m. ....
napinacz
powięzi
szerokiej
..................... (m. ....
tensor
fasciae
latae
...................................)
24 – m. ....
biodrowy
................................................. (m. ....
iliacus
........................................................)
25 – m. ....
krawiecki
................................................. (m. ....
sartorius
...................................................)
26 – m. ....
obszerny
boczny
...................................... (m. ....
vastus
lateralis
..........................................)
27 – m. ....
obszerny
przyśrodkowy
........................... (m. ....
vastus
medialis
.........................................)
28 – m. ....
prosty
uda
............................................... (m. ....
rectus
femoris
............................................)
29 – m. ....
grzebieniowy
........................................... (m. ....
pectineus
...................................................)
30 – m. ....
przywodziciel
długi
................................. (m. ....
adductor
longus
........................................)
31 – m. ....
smukły
..................................................... (m. ....
gracilis
......................................................)
32 – m. ....
dwugłowy
uda
......................................... (m. ....
biceps
femoris
...........................................)
33 – m. ....
półbłoniasty
............................................. (m. ....
semimembranosus
....................................)
34 – m. ....
półścięgnisty
............................................ (m. ....
semitendinosus
.........................................)
35 – m. ....
piszczelowy
przedni
................................. (m. ....
tibialis
anterior
........................................)
36 – m. ....
strzałkowy
................................................ (m. ....
peroneus
...................................................)
37 – m. ....
brzuchaty
łydki
......................................... (m. ....
gastrocnemius
..........................................)
38 – m. ....
płaszczkowaty
........................................... (m. ....
soleus
.......................................................)
45
X. Mięśnie głowy i szyi
1
Przyczepy końcowe wszystkich mięśni wyrazowych twarzy (tzw. mimicznych) znajdują
się
w ....
skórze
...................................., natomiast mięśni żwaczowych na ....
ż
uchwie
................................
2
Podaj nazwy mięśni głowy widocznych na rys. X.1A i X.1B.
1 – m. ....
czołowo
–
potyliczny
............................ – brzusiec ....
czołowy
.............................................,
2 – m. ....
czołowo
–
potyliczny
............................ – brzusiec ....
potyliczny
..........................................,
3 – m. ....
okrężny
oka
...................................., 4 – m. ....
marszczący
brwi
.........................................,
5 – m. ....
podłużny
nosa
................................, 6 – m. ....
nosowy
........................................................,
7 – m. ....
dźwigacz
wargi
górnej
..................., 8 – m. ....
dźwigacz
wargi
górnej
...............................,
9 – m. ....
dźwigacz
kąta
ust
..........................., 10 – m. ....
jarzmowy
mniejszy
.....................................,
11 – m. ....
jarzmowy
większy
..........................., 12 – m. ....
okrężny
ust
.................................................,
13 – m. ....
ś
miechowy
......................................, 14 – m. ....
obniżacz
kąta
ust
........................................,
15 – m. ....
obniżacz
wargi
dolnej
...................., 16 – m. ....
bródkowy
....................................................,
17 – m. ....
policzkowy
......................................, 18 – m. ....
skroniowy
...................................................,
19 – m. ....
ż
wacz
.....................................................................................................................................
3
Pomiędzy brzuścami mięśnia potyliczno – czołowego znajduje się silne rozścięgno
zwane
....
czepcem ścięgnistym
........................................... (....
callea aponeurotica
.......................................).
4
Do mięśni działających na staw skroniowo – żuchwowy (art. ....
temporomandibularis
......................)
zaliczamy mięśnie nr ....
18
.... i ....
19
.... z rys. X.1A i X.1B oraz nie zaznaczone na rysunku :
a) m. ....
skrzydłowy boczny
................................... i b) m. ....
skrzydłowy przyśrodkowy
........................
5
Rysunki X.2A i X.2B przedstawiają mięśnie szyi. Podaj nazwy poszczególnych mięśni :
1 – m. ....
mostkowo – obojczykowo –sutkowy
......................................................................................,
2 – m. ....
szeroki szyi
............................................., 3 – m. ....
dwubrzuściowy
.......................................,
4 – m. ....
mostkowo – gnykowy
............................., 5 – m. ....
rylcowo
–
gnykowy
.................................,
6 – m. ....
ż
uchwowo – gnykowy
............................, 7 – m. ....
tarczowo
–
gnykowy
................................,
8 – m. ....
łopatkowo – gnykowy
............................, 9 – mm. ....
pochyłe
..................................................
6
Mięsień ....
mostkowo – obojczykowo – sutkowy
.................................... jest najsilniejszym parzystym
mięśniem szyi. Skurcz prawego mięśnia powoduje obrócenie głowy w stronę ....
lewą
.......................,
natomiast zgięcie głowy ku ....
tyłowi
............................................ jest efektem skurczu obustronnego.
7
Mięśnie warstwy środkowej szyi, które dzielimy na dwie grupy :
a) mm. ....
nadgnykowe
.......................................... i b) mm. ....
podgnykowe
.........................................,
oddziałują na kość ....
gnykową
......................................... oraz pośrednio na narządy z nią połączone.
47
XI. Mięśnie tułowia
1
Rysunek XI.1 przedstawia mięśnie tułowia : A – od przodu, B – z boku, C – od tyłu.
Podaj nazwy
zaznaczonych mięśni :
1 – m. ....
piersiowy
większy
................................, 2 – m. ....
międzyżebrowe
zewnętrzne
...................,
3 – m. ....
zębaty
przedni
......................................, 4 – m. ....
prosty
brzucha
......................................,
5 – m. ....
skośny
brzucha
zewnętrzny
.................., 6 – m. ....
najszerszy
grzbietu
...............................,
7 – m. ....
skośny
brzucha
wewnętrzny
................., 8 – m. ....
czworoboczny
.......................................,
9 – m. ....
równoległoboczny
większy
..................., 10 – m. ....
pochyłe
.................................................,
11 – m. ....
dźwigacz
łopatki
..................................., 12 – m. ....
płatowaty
głowy
....................................
2
Do powierzchniowych mięśni klatki piersiowej zaliczamy :
a) m. ....
piersiowy większy
......................................, b) m. ....
piersiowy mniejszy
.................................,
c) m. ....
zębaty przedni
..........................................., d) m. ....
podobojczykowy
.......................................
3
W czasie spoczynku ruchy wdechowe klatki piersiowej są efektem skurczu mięśni :
a) ....
międzyżebrowych zewnętrznych
.................... i ....
przepony
...........................................................
Podczas wysiłku mięśnie te wspomagane są przez: m. ....
piersiowy
..................... większy i mniejszy,
d) m. ....
zębaty przedni
.......................................... oraz mięśnie szyi – e) mm. ....
pochyłe
....................
f) m. ....
mostkowo – obojczykowo – sutkowy
..........
4
Mięśniami pomocniczymi wydechowymi są :
a) ....
najszerszy
grzbietu
........................................., b) ....
prosty brzucha
.............................................,
c) ....
skośny
brzucha
zewnętrzny
............................, d) ....
skośny brzucha wewnętrzny
.........................,
e) ....
poprzeczny
brzucha
......................................., oraz najprawdopodobniej również mięśnie
f) ....
międzyżebrowe
wewnętrzne
............................
5
Podstawowymi funkcjami mięśni powierzchniowych klatki piersiowej są ruchy w stawie
....
ramiennym
....................., oraz przemieszczanie obręczy kończyny górnej względem tułowia.
6
Jama klatki piersiowej od jamy brzusznej jest oddzielona przez ....
przeponę
......................................,
(....diaphragma....) w której wyróżniamy następujące części :
a) ....
mostkowa
......................................................., b) ....
ż
ebrowa
........................................................,
c) ....
lędźwiowa
....................................................... (jej najsilniej rozwinięta część)
7
Ś
cianę dolną jamy brzusznej tworzy przepona miednicy, zbudowana z :
a) m. ....
dźwigacz odbytu
......................................., b) m. ....
guziczny
....................................................
oraz przepony moczowo – płciowej, w której z kolei wyróżniamy :
a) m. ....
poprzeczny krocza głęboki i powierzchniowy
...., b) m. ....
kulszowo – jamisty
.........................,
c) m. ....
opuszkowo – gąbczasty
......................................, d) zwieracz ....
cewki moczowej
....................
49
XII. Mięśnie kończyny górnej
1
Do mięśni obręczy kończyny górnej zaliczamy, zaznaczone na rys. XII.1 i XII.2 :
1 – m. ....
naramienny
........................................., 24 – m. ....
obły większy
...........................................,
21 – m. ....
podgrzebieniowy
................................., 22 – m. ....
obły
mniejszy
.........................................,
i niewidoczne na rysunkach :
a) m. ....
nadgrzebieniowy
....................................., b) m. ....
podłopatkowy
.............................................
2
Na rysunkach XII.1 i XII.2 oznaczono mięśnie ramienia :
2 – głowa ....
długa
.................. i 3 – głowa ....
krótka
................... mięśnia ....
dwugłowego
...................,
5 – m. ....
ramienny
..................., 4 – m. ....
kruczo
– ramienny......................................................., oraz
głowy: 6 – ....
przyśrodkowa
.... 7 - ....
długa
............................................ i 23 - ....
boczna
.....................
mięśnia ....
trójgłowego
...........................................................................................................................
Podkreśl te z wymienionych mięśni, które działają na dwa stawy.
3
Ze względu na rodzaj wykonywanego ruchu w stawie łokciowym mięśnie leżące na
przedniej
powierzchni
ramienia nazywa się ....
zginaczami
...................................................................................,
a leżące na tylnej powierzchni - ....
prostownikami
.................................................................................
4
Widoczne na rys. XII.1 mięśnie: 8 – m. ....
nawrotny obły
....................................................................,
9 - ....
zginacz prom. nadgarstka
............................, 12 – m. ....
zginacz pow. palców
.............................
należą do warstwy ....
powierzchniowej
.................. grupy ....
przedniej
.......................................mięśni
przedramienia, natomiast w skład warstwy głębokiej grupy przedniej przedramienia wchodzą :
a) m. ....
zginacz głęboki palców
............................, b) m. ....
nawrotny czworoboczny
..........................,
c) m. ....
zginacz długi kciuka
..................................
5
Z grupy ....
tylnej
.................................................... i ....
bocznej
.........................., mięśni przedramienia
na rys. XII.2 są widoczne:
13 – m. ....
ramienno
–
promieniowy
......................................................................................................,
14 – m. ....
prostownik
promieniowy
długi
nadgarstka
..........................................................................,
15 – m. ....
prostownik
promieniowy
krótki
nadgarstka
.........................................................................,
16 – m. ....
prostownik
palców
................................................................................................................,
17 – m. ....
prostownik
palca
małego
......................................................................................................,
18 – m. ....
prostownik
łokciowy
nadgarstka
..........................................................................................,
19 – m. ....
prostownik
długi
kciuka
........................................................................................................,
20 – m. ....
odwodziciel
długi
kciuka
.......................................................................................................
6
Do mięśni poruszających kciukiem zaliczamy z przedramienia :
a) m. ....
zginacz długi kciuka
.................................., b) m. ....
prostownik krótki kciuka
........................,
c) m. ....
odwodziciel długi kciuka
..........................., d) m. ....
prostownik długi kciuka
.........................,
z kłębu kciuka zaś: a) m. ....
odwodziciel krótki
......, b) m. ....
zginacz krótki
.........................................,
c) m. ....
przeciwstawiacz
........................................., d) m. ....
przywodziciel
..........................................
51
XIII. Mięśnie kończyny dolnej
1
Istotny wpływ na ruchy ....
zginania
.......................... w stawie ....
biodrowym
.......................................
mają mięśnie na rys. XIII.1 A, B, C oznaczone numerami :
1 – m. ....
biodrowo
–
lędźwiowy
..........................., 3 – m. ....
krawiecki
..............................................,
4 – m. ....
prosty
uda
............................................... Najsilniejszym antagonistą wymienionych jest
15 – m. ....
pośladkowy
wielki
..................................
2
Prostownikiem stawu kolanowego jest widoczny na rys. XIII.1 A :
m. ....
czworogłowy
.............................................. . Głowy 5 - ....
boczna
...............................................,
6 - ....
przyśrodkowa
.............................................. i głowa ....
pośrednia
................................................
mają przyczepy początkowe na ....
kości udowej
..................................................................., natomiast
4 – m. ....
głowa
prosta
.......................................... – na kości ....
obręczy
...............................................
Przyczep końcowy na kości ....
piszczelowej
................................... jest wspólny dla wszystkich głów.
3
Do mięśni grupy przyśrodkowej uda należę mięśnie oznaczone na rys. XIII.1 A, B, C numerami :
7 – m. ....
grzebieniowy
........................................., 8 – m. przywodziciel ....
długi
...............................,
9 – m. ....
smukły
..................................................., 20 – m. ....
przywodziciel wielki
....................... oraz
m. ....
przywodziciel
krótki
...................................... Działanie antagonistyczne wykazują w tej grupie:
2 – m. ....
napinacz
powięzi
szerokiej
.................. i 14 – m. ....
pośladkowy średni
..................................
4
Do mięśni grupy tylnej uda, widocznych na rys. XIII.1 B, C, należą :
16 – m. ....
dwugłowy
.............................................., 19 – m. ....
półścięgnisty
........................................,
22 – m. ....
półbłoniasty
......................................... Przyczepy początkowe tych mięśni znajdują się na
....
obręczy
............................................................., z wyjątkiem głowy ....
krótkiej
.................................
m. ....
dwugłowego
................................................, która przyczepia się do ....
kości
udowej
..................
Mięśnie te wykonują ruch ....
zginający
.... w stawie kolanowym.
5
Powierzchnia tylna podudzia jest ukształtowana przez mięśnie :
13 – m. ....
brzuchaty łydki
......................................, oraz 18 - m. ....
płaszczkowaty
...............................
Przyczepy końcowe tych mięśni oraz mięśnia 21 – ....
podeszwowego
...................................... tworzą
Wspólne ścięgno ....piętowe...................., zwane ....
ś
cięgnem Achillesa
......................, przyczepiające
się do ....
kości piętowej
.................................................... Mięśnie te powodują zginanie podeszwowe
w stawie ....
skokowym
......................................................... Antagonistami wymienionych mięśni są :
10 – m. ....
piszczelowy
przedni
..............................., 11 – m. ....
prostownik długi
..................................
oraz niewidoczny na rysunku mięsień ....
prostownik długi palucha
......................................................
6
Przez kanał kostki boczne przechodzą ścięgna mięśni :
12 – m. ....
strzałkowatego długiego
....................... i 17 – m. ....
strzałkowatego krótkiego
....................
53
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
ANATOMIA TOPOGRAFICZNA ćwiczenia 1
ANATOMIA-STAWY, Ćwiczenia
Animal anatomy zestaw cwiczen Nieznany (2)
Anatomia, Materiały i cwiczenia z emisji głosu
Anatomia plan ćwiczeń
Anatomia człowieka Ćwiczenia nr 3, Anatomia
Anatomia kolokwia, Ćwiczenia
Anatomia Pytania z ćwiczeń
Animal anatomy zestaw ćwiczeń do matury
Anatomia 5 cwiczenia, kosmetologia-wyższa szkoła fizjoterapii-wrocław
Rentgenografia ćwiczenia, ANATOMIA I INNE, Nieuporządkowane (skog666)
Fizjologia i anatomia człowieka Krew (wykłady i ćwiczenia)
anatomia ćwiczenia 3- Gr IX i X, Inne (Notatki materialy itp)
Anatomia ćwiczenia 4, kosmetologia-wyższa szkoła fizjoterapii-wrocław
Anatomia Patologiczna - Choroby Kotów - Ćwiczenia, weterynaria 3 rok WROC, semestr 6, Apy 2 sem
więcej podobnych podstron