TRANSFUZJA – podawanie krwi bezpośrednio z żył nadawcy do żył odbiorcy; przetaczanie krwi. TRANSFUZJOLOGIA – nauka zajmująca się leczeniem krwią i preparatami krwiopodobnymi.

1. KREW - odgrywa podstawową rolę w funkcjonowaniu organizmu. Bez krwi życie byłoby nie możliwe. Każdy człowiek ma inną krew. Dotąd nie udało się wytworzyć sztucznej krwi. Preparaty krwiopodobne po wprowadzeniu do żył, po jakimś czasie opuszczają ich światło. Krew stanowi 1/13 wagi ciała człowieka, czyli ok. 7% . Krew wypełnia serce i naczynia krwionośne. Krew to doskonały i niezbędny lek. Każdy z nas ma inna krew. Wyjątek stanowią bliźnięta jednojajowe.

2. Grupy krwi – w obecnych czasach znane są ok. 100 grup krwi. Aby krew została przyjęta przez drugi organizm, musi zaistnieć zgodność układów grupowych. Decydującymi układami grupowymi są ABO i Rh. O przynależnościach do danego układu grupowego decyduje erytrocyt. Na powierzchni erytrocytów występują antygeny A i B.

3. Funkcje krwi :

1. Dostarcza każdej komórce pożywienie do wytworzenia energii oraz budulca do rozrostu i regeneracji tkanek ,

2. Oczyszcza organizm z szkodliwych odpadów, a zwłaszcza z dwutlenku węgla.

3. Rozprowadza tlen po organizmie

4. Niszczenie i unieszkodliwianie bakterii z zewnątrz,

5. Rozprowadzanie ciepła po organizmie

1. Budowa krwi :

1. Osocze (element płynny krwi)

2. Krwinki (elementy morfotyczne)

- erytrocyty (krwinki czerwone)

- leukocyty ( krwinki białe)

- trombocyty (płytki krwi)

Krew powstaje w szpiku kostnym, natomiast szpik w kościach ( w tzw. jamkach szpikowych). Szpik kostny, który zawiera krew to szpik kostny czerwony !!!

1. Osocze krwi – stanowi około 55 – 60 % objętości krwi. Ilościowo głównym jego składnikiem jest woda, a jakościowo białko. Znajduje się też w nim węglowodany, tłuszcze i sole mineralne. Osocze wykazuje stałą zawartość większości ciał chemicznych, zwłaszcza soli. Białka osocza występują jako :

- albuminy

- globuliny

- fibrynogen ( bierze udział w krzepnięciu krwi )

Osocze krzepnie jeżeli z osocza wytrącimy fibrynogen to otrzymamy surowice !!!

1. Funkcje białek osocza :

1. Ochrona krwinek przed uszkodzeniami,

2. Utrzymanie równowagi między krwią a tkankami,

3. Pośredniczą w przenoszeniu związków nierozpuszczalnych w wodzie

4. Są istotnym budulcem tkankowym m.in.; dieta, praca mięśniowa, wiek, choroby zakaźne.

1. Krwinki czerwone (erytrocyty)- najliczniejsze składniki krwi. U dorosłego człowieka jest ich 3,8 – 5,5 mln na 1 mm krwi. Erytrocyty przypominają kształtem krążki o nieco wklęsłych częściach środkowych. Dojrzale krwinki nie mają jądra, rozpadają się po około 100 dniach istnienia. Krwinki czerwone odpowiadają za transport tlenu do wszystkich komórek w organizmie (dzięki hemoglobinie), a także transportują dwutlenek węgla do płuc, skąd zostaje wydalony podczas wydechu. Zbyt mała ilość krwinek czerwonych prowadzi do anemii (12 g). „Cmentarzem” krwinek jest śledziona. Najważniejszy składnik erytrocytów to hemoglobina.

HEMOGLOBINA = Hem ( żelazo ) + Globina (cząst. białka )

1. Hemoglobina – tworzy luźne fizykochemiczne połączenia z tlenem i dwutlenkiem węgla. Nie jest to połączenie jednoczesne: w tkankach, gdzie w wyniku procesu przemiany materii gromadzi się dwutlenek węgla, hemoglobina łączy się z nim i oddaje tlen, potem natomiast w płucach hemoglobina oddaje dwutlenek węgla i pobiera tlen. Hem musi być z organizmu wydalany, ponieważ , gdy dostaje się do wątroby, zamieniany jest tam w bilirubinę. Stamtąd przenoszony jest do nerek i wydalany z moczem.

2. Krwinki białe (leukocyty) – ich liczba to 4-10 tys. na 1 ml.Są odpowiedzialne za odporność organizmu ( ochrona przed infekcjami ). Mają jądro. W zależności od występowania w cytoplazmie ziarnistości podzielono je na ziarniaste ( granulocyty) i nieziarniaste (agranulocyty) do których zaliczają się limfocyty i monocyty.

1. Granulocyty – otaczają bakterie i pożerają je, natychmiastowa obrona, zawsze gotowe do działania i szybkiego rozmnażania się w razie infekcji lub uszkodzenia ciała. Niszczą bakterie, grzyby, wirusy podobnie jak monocyty.Wyróżniamy granulocyty :

- obojętnochłonne (neurofile) – 5 %

- kwasochłonne ( eozynofile) – ok. 5%

- zasadochłonne (bazofile) – ok. 60 %

b) Limfocyty – komórki nieco większe od krwinek czerwonych. Mają duże jądro i wąski rąbek cytoplazmy. Biorą czynny udział w walce z bakteriami, ciałami obcymi i obcym dla ustroju białkiem , wydzielają niszczące je fermenty.Powstają w węzłach chłonnych. Produkują przeciwciała odpowiadające na atak antygenów. Przeciwciałą te to :

- immunoglobuliny G

- immunoglobuliny M

- immunoglobuliny D

- immunoglobuliny E

- immunoglobuliny A

Antygeny -> szczepionki, na których uczą się jak radzić sobie z chorobą !!!

1. Trombocyty (płytki krwi) – 100 000 – 300 000 na 1 ml krwi. Odpowiedzialne są , za proces krzepnięcia krwi. Proces krzepnięcia jest złożony, biorą w nim udział substancje występujące w wątrobie. Jeżeli jakieś naczynie krwionośne zostanie uszkodzone, płytki gromadzą się w tym miejscu i przyciągają się jedna do drugiej i do brzegów rany. W ten sposób powstaje tama dla dalszego krwotoku. Powstają przez oddzielenie i przechodzenie krwi do części cytoplazmy bardzo dużych komórek znajdujących się w szpiku (megakariocyty) Płytki wydzielają też serotoninę, która powoduje zwężenie naczyń krwionośnych. Brak płytek krwi lub ich mała ilość w organizmie zaburza proces krzepnięcia krwi.

2. Próba krzyżowa – próba zgodności serologicznej biorcy i dawcy krwi. Badanie pomaga ustalić czy nie ma niezgodności do przetaczania krwi między dawcą a biorcą. Podczas badania możliwe jest wykrycie obcych przeciwciał atakujących czerwone krwinki dawcy. Próbę krzyżową wykonuje się przed każdą zaplanowaną transfuzją krwi. Wynik traci ważność po upływie 48 godzin od badania, co oznacza, że między dwiema osobami może wystąpić niezgodność krwi, nawet jeśli wcześniejsze badanie dało wynik pozytywny.

3. Grupa Rh

W tym układzie na powierzchni erytrocytów występują antygeny Dd, Cc, Ee. Zawsze są trzy antygeny, np. dCE, DcE, dcE. Najmocniejszy jest antygen D , który warunkuje grupę krwi RH+, niezależnie od pozostałych antygenów. Gdy występuje antygen d -> grupa RH-. Różnica w układzie Rh nie ma przeciwciał i antygenów. Przeciwciała antyD możemy nabyć w życiu, np. przy transfuzji krwi.

Dziedziczenie układu Rh ( D – oznacza występowanie antygenu D, d – oznacza jego brak).

1. Układ ABO - na powierzchni erytrocytów występują antygeny grupowe, a w osoczu są przeciwciała anty-alfa (A) i anty-beta(B)

A - > anty-beta

B - > anty- alfa

AB – brak.

1. Konflikt serologiczny

Rh – ( nie ma niebezpieczeństwa)

Rh+ ( ryzyko) – układ obronny matki rozpoznaje intruza i zaczyna produkować przeciwciała antyD.

Czynnik Rh – jest dziedziczny. Jeżeli matka z grupą krwi Rh- i ojciec z grupą krwi Rh+ poczną dziecko, może mieć on czynnik dodatni. Ponieważ krwinki są za duże by przemieścić się z organizmu dziecka do organizmu matki podczas ciąży, komórki z czynnikiem dodatnim płodu nie mają możliwości pobudzić organizmu kobiety do tworzenia przeciwciał. Dzięki temu zdrowie matki nie jest zagrożone, o ile wcześniej nie miała transfuzji krwi z Rh+. Podczas porodu matka krwawi przez łożysko i część komórek dziecka może przedostać się do żył matki, w takim wypadku wytworzy przeciwciała i nabierze odporności na czynnik D. Aby zapobiec sytuacji kobiety z Rh- otrzymują po urodzeniu pierwszego dziecka przeciwciała przeciwko antygenowi D, co sprawia że przestaje produkować własne przeciwciała.

1. Profilaktyka konfliktu serologicznego – polega na podaniu matce immunoglobuliny antyD domięśniowo, do 3 doby po porodzie. Warunkiem podania szczepionki i profilaktyki jest brak przeciwciał antyD w organizmie matki.

Konflikt serologiczny bierze się stąd, że kobieta poroni. Nie wiadomo jednak czy poroni dziecko z grupą krwi Rh+ czy Rh- !!!

1. Zółtaczka- to nie choroba, lecz objaw chorobowy, który może być spowodowany np. złym funkcjonowaniem wątroby. Do żółtaczki może dojść, gdy krwinka czerwona ulegnie przedwczesnemu rozpadowi (tzw. zółtaczka hemolityczna )

2. Rodzaje żółtaczek:

1. zółtaczka hemolityczna - wynik nadmiaru bilirubiny we krwi który powstaje w wyniku masowego patologicznego rozpadu krwinek czerwonych hemolizy i uwalnia się z nich duża ilość hemoglobiny. Bilirubina nie przedostaje się do moczu natomiast jest w nim znacznie większa ilość urobilinogenu

2. zółtaczka mechaniczna - zaporowa rozwija się w następstwie utrudnionego dopływu zółci do dwunastnicy. Przyczyną jest zatkanie dróg zółciowych od wewnątrz (np. kamica ) lub od zewnątrz ( guz czołowy trzustki ) Tego typ zółtaczki może doprowadzić do marskości zółciowej wątroby