Układ nerwowy

Układ nerwowy ustala optimum organizmu. Działa natychmiastowo. Zbudowany jest z komórek nerwowych. Jest to komórka doskonała, jednak komórki te się nie odnawiają. Układ nerwowy dzieli się na centralny (ośrodkowy) oraz obwodowy (peryferyjny). W skład centralnego układu nerwowego wchodzi: mózgowie (mózg, pień mózgu i móżdżek), rdzeń kręgowy. Do obwodowego układu nerwowego zalicza się: sploty nerwowe, nerwy obwodowe wychodzące ze splotów nerwowych, nerwy rdzeniowe, nerwy czaszkowe (12 par). Ze względu na funkcję układ nerwowy może być somatyczny lub autonomiczny (wegetatywny). Somatyczny - czynności zależne od naszej woli np. skurcz mięśni. Autonomiczny - czynności niezależne od naszej woli np. ruch jelit, skurcz serca. Występuje również podwójne unerwienie w układzie nerwowym autonomicznym: sympatyczne (współczulne) i parasympatyczne (przywspółczulne).

Kora mózgu decyduje za ruch jak i za czucie. Aby z kory wyszedł impuls dla ruchu, musi on rozpocząć się z ośrodka ruchu, przejść przez rdzeń i dopiero na obwód. Droga zstępująca - z kory do rdzenia i na odwrót. Aby coś poczuć, to impuls musi dojść do kory. Płaty czołowe - płaty odpowiadają za inteligencję. Płat ciemieniowy odpowiada za orientację przestrzenną, celowe ruchy, rozpoznawanie ruchu, czucie temperatury, dotyku, bólu (górna część), umiejscowienie wrażeń czuciowych, integrację ruchu i wzroku, integrację czucia i wzroku, rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych. Płat skroniowy odpowiada za: mowę, pamięć werbalną, zapamiętywanie, rozpoznawanie obiektów, słuch muzyczny i wrażenia dźwiękowe, analizę zapachów. Płat potyliczny odpowiada za: widzenie, analizę koloru, ruchu, kształtu głębi, skojarzenia wzrokowe. Zakręt przedśrodkowy (ośrodek ruchu) - homunkulus, zakręt zaśrodkowy (ośrodek czucia).

Kora mózgu jest najważniejsza w układzie nerwowym. Jeśli rozkaz wychodzi spoza kory, to my o tym nie wiemy. Jest ścisła korelacja (wzajemny związek) pomiędzy półkulami. Pień mózgu jest we wnętrzu czaszki i jest przewodem łączącym mózg i rdzeń. Pień jest zbudowany z istoty białej. Jądra nerwów czaszkowych (12 par) mają swój początek w obrębie pnia mózgu. Pień kończy się i staje rdzeniem kręgowym. Nie wpływamy na nic na poziomie rdzenia (np ośrodek erekcji). Drogi nerwowe przekazują informację z rdzenia do kory i na odwrót. Zespół włókien przekazujących jeden rodzaj informacji np drogi czuciowe / ruchowe. Drogi czuciowe zawsze wstępują, a ruchowe zstępują (drogi jednokierunkowe). Droga piramidowa - korowo-rdzeniowa - dla ruchów dowolnych. Droga pozapiramidowa - dokładne, precyzyjne ruchy. Drogi czuciowe są zawsze 3 odcinkowe (obwód > rogi tylne > wzgórze > pole czuciowe). Móżdżek przypomina w budowie mózg, nie spełnia jednak takiej funkcji. Zbudowany jest z 2 półkul połączonych robaczkiem. Odgrywa rolę w utrzymaniu równowagi. Otoczony jest oponami mózgowo rdzeniowymi. Od zewnątrz: opona twarda > pajęcza > (przestrzeń podpajęczynkowa - tu znajduje się płyn mózgowo rdzeniowy) > miękka.

Rdzeń kręgowy biegnie do 2-3 kręgu lędźwiowego. Ma budowę segmentalną. Segment to odcinek rdzenia od którego odchodzi para nerwów rdzeniowych. Rdzeń kręgowy przebiega w kanale kręgowym. Wyróżnia się w nim zgrubienia szyjne i lędźwiowate. W rogach przednich występują komórki α, czyli komórki ruchowe. W rogach tylnich - komórki czuciowe. Nerw rdzeniowy dzieli się na 4 gałęzie. Splot nerwowy - powstaje w wyniku wymieszania się włókien nerwowych, gałązek przednich nerwów rdzeniowych kilku sąsiadujących ze sobą segmentów rdzenia kręgowego. Występuje 8 segmentów szyjnych (C1-C8), 12 segmentów piersiowych (TH1-TH12), 5 segmentów lędźwiowych (L1-L5), 5 segmentów krzyżowych (S1-S5) oraz 2-4 segmentów ogonowych (Q1-Q4).

Sploty: szyjny - C1-C4 - z tego splotu idzie nerw do przepony, pachowy - C5-TH1 - unerwienie mięśni i skóry kończyn górnych - nerw promieniowy, łokciowy i pośrodkowy, lędźwiowy - L1-L4 - dwa potężne nerwy - zasłonowy - mięśnie wewnętrznej części uda oraz udowy - unerwia mięsień czworogłowy uda, krzyżowy - L5-Q4 - największy - nerw kulszowy przebiega przez pośladki do stopy. Dzieli się na strzałkowy i piszczelowy. Rwa kulszowa - zespół objawów związanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1 tworzące nerw kulszowy, lub na przebiegu samego nerwu kulszowego. Zwoje nerwowe - skupiska komórek nerwowych o podobnej budowie i funkcji, występujące poza ośrodkowym układem nerwowym, w przebiegu nerwów czaszkowych, autonomicznych (pień sympatyczny) i rdzeniowych (zwoje międzykręgowe). Pełnią funkcje stacji przekaźnikowych w różnych łukach odruchowych. Zwój nerwowy zbudowany jest z komórek zwojowych, towarzyszących im komórek satelitarnych, pęczków włókien nerwowych, naczyń włosowatych i delikatnej tkanki łącznej. 1 nerw czaszkowy - nerw węchowy (nici węchowe), czuciowy i zmysłowy - odpowiada za zmysł węchu. Ma receptory w obrębie śluzówki nosa. 2 nerw czaszkowy - nerw wzrokowy - ma receptory w siatkówce oka. W okolicy przysadki mózgowej częściowo się krzyżuje. 3 nerw czaszkowy - nerw okoruchowy - unerwia mięśnie poruszające gałką oczną. 4 nerw czaszkowy - nerw bloczkowy - nerw patetyczny (nerw czysto ruchowy) - unerwia mięsień skośny górny. 5 nerw czaszkowy - nerw mieszany (włókna ruchowe, czuciowe i parasympatyczne) - nerw trójdzielny. 6 nerw czaszkowy - nerw odwodzący. 7 nerw czaszkowy - nerw mieszany - nerw twarzowy (unerwia mięśnie mimiczne twarzy, parasympatycznie ślinianki, czuciowy - boczne części twarzy). 8 nerw czaszkowy - nerw przedsionkowo-ślimakowy (nerw przedsionkowy - nerw równowagi, nerw ślimakowy - nerw słuchowy). 9 nerw czaszkowy - nerw językowo-gardłowy. 10 nerw czaszkowy - nerw błędny - czaszka, szyja, klatka piersiowa, przepona, brzuch, narządy jamy brzusznej (ruchowy - gardło, czuciowy - śluzówka, parasympatyczny - tarczyca, serce i płuca. 11 nerw czaszkowy - nerw dodatkowy (np. nerw mostkowo-sutkowo-obojczykowy - na szyi). 12 nerw czaszkowy - nerw podjęzykowy - unerwia język. Włókna parasympatyczne dochodzą do mięśnia zwieracza źrenicy.

Gałka oczna wypełniona jest ciałem szklistym. Ściana gałki ocznej składa się z: warstwy włóknistej (rogówka i twardówka), warstwy środkowej (naczyniowej - soczewka) i warstwy wewnętrzno-nerwowej. Rogówka jest przezroczysta. Zmętnienie rogówki następuje kilka godzin po śmierci. Odruch rogówkowy - zamykanie oka przy dotknięciu. Warstwa naczyniowa: błona, tęczówka, otwór źrenicy i soczewka. Otwór otoczony jest mięśniem - zwieraczem źrenicznym, który ma unerwienie autonomiczne. Ten mięsień odnawia receptory w siatkówce oka (zmniejsza / zwiększa ilość światła). Soczewka - jest elastyczna, by skupić promienie. Pręciki odpowiadają za widzenie czarnobiałe, a czopki za barwne widzenie (jodopsyna). Plamka żółta - najwięcej pręcików i czopków. Siatkówka ma kilka warstw komórek. Jaskra - zaburzenia krążenia płynu pomiędzy soczewką a otworem źrenicznym. Gałka oczna jest doskonale chroniona. Jest położona w oczodole, chroniona przez powieki pokryte spojówką (błoną), są nawilżane przez narząd
łzowy (leży w oczodole; łzy zbierane są w aparacie łzowym).

Ucho dzieli się na zewnętrzne - małżowina, przewód słuchowy zewnętrzny, środkowe - błona bębenkowa, łańcuch kosteczek słuchowych (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), trąbka eustachiusza (wyrównuje ciśnienie w uchu środkowym z ciśnieniem atmosferycznym) i wewnętrzne - błędnik kostny i błoniasty. Uszkodzenie ucha to nie tylko wady słuchu, ale także zaburzenia równowagi. Fala dźwiękowa przechodzi przez przewód słuchowy zewnętrzny do ucha wewnętrznego. W ślimaku znajdują się receptory słuchu. Narząd Cortiego - właściwy narząd słuchu znajdujący się w ślimaku w przestrzeni zwanej schodami środkowymi (przewód ślimakowy). Rozciąga się on wzdłuż przewodu ślimakowego poza jego częścią zwaną kątnicą przedsionkową. Położony jest na błonie podstawnej. Przypomina "wał", który po swojej wewnętrznej stronie zwrócony jest w kierunku bruzdy (blaszki) spiralnej wewnętrznej. Przyśrodkowo od narządu znajduje się rąbek spiralny).

---