FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 2 21.10.2012
W Polsce główny wpływ na stopy procentowe ma niezreformowany system finansów publicznych, ciągle
kulejemy, a dług publiczny rośnie.
Na cenę pieniądza mają również sami pożyczkobiorcy, a szczególną rolę zajmują przedsiębiorcy – kredyt
kupiecki (udzielanie swoim odbiorcom kredytu – termin płatności). Nie widać tej ceny pieniądza, ale jest
zawarta w cenie towaru.
Przykład:
Pojawia się nowy przedsiębiorca, od razu znaczący, nie chce być pracownikiem, otrzymał spadek, znalazł
lukę, posiada wiedzę w zakresie handlu, angażuje 1 mln w towar, szybko znajduje nabywców, robi się pusta,
ma obroty, daje odbiorcą 1 miesiąc na zapłatę, nie może odnowić towaru, bo nie ma pieniędzy (dostanie
dopiero za miesiąc), u odbiorców ma powyżej 1 mln. Przedsiębiorca musi również ponieść koszty,
zatrudnienia, wynajmu hali, chce również osiągnąć zysk, większy niż z drugiego mln, który zostawił w
banku na 6,5%. Ponieważ pojawił się nagle, więc jako nowy, pozbawiony historii może mieć problem z
uzyskaniem kredytu u swoich dostawców. Jak powinien się zachować:
Powinien zostawić ten drugi mln, aby móc angażować go w koszty oraz zakupy towaru, aby była zachowana
ciągłość. Nie ma wtedy dochodu z banku i myśli o tym, aby ta kwota również przyniosła mu jakiś dochód,
co najmniej na poziomie pierwszego miliona.
Albo: nie angażuje swojego miliona i zaciąga kredyt, ma zabezpieczenie w lokacie banku. Kredyt będzie
niestety bardziej kosztowny i ten koszt musi włączyć do ceny towaru.
Transakcje skonta
– skonto to opust od kwoty faktury np. 1,5% . Jeżeli odbiorca towaru wpłaci za dostawę
w ciągu kilku dni, np. 5, nie czekając na datę wyznaczoną w umowie o kredyt towarowy np. 45 dni.
W
warunkach skonta muszą być określone procenty i dni.
On chętnie zapłaci, ale tylko wtedy, gdy ma
wolne środki – np. na rachunku bieżącym, które nie jest oprocentowane. Ten przedsiębiorca, który decyduje
się na zastosowanie dyskonta woli stracić 1,5%, ale pieniądze dostaje prawie od razu, dzięki takiej
działalności może np. zrezygnować z kredytów w banku. Bank nie dostaje zarobku, którym dzielą się
przedsiębiorcy, bank nie dostaje pieniędzy na akcje kredytowe. Jeśli takie zjawiska są na dużą skalę, to w
dużym stopniu odczuwają to banki, nie zarabiając i nie mogąc udzielać kredytów. Im większe
oprocentowanie kredytów, tym większe korzyści dla wzajemnego kredytowania się przedsiębiorców,
zmniejszenie oprocentowania powoduje mniejsze chęci przedsiębiorców wzajemnym kredytowaniem.
Metody liczenia zmian wartości pieniądza w czasie oparte na rachunku:
odsetek prostych
odsetek złożonych
dyskontowy
POJĘCIE I FORMY FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW.
Przez
finansowanie
rozumiemy uzyskiwanie kapitału.
W szerokim ujęciu to uzyskiwanie kapitału i dysponowanie nim.
Pozyskiwanie kapitału: na jaki okres, z jakich źródeł, w jakiej postaci, decyzje o utrzymaniu równowagi
finansowej przedsiębiorca, wybór metod regulowania wydatków, lokowanie wolnych środków.
Finansowanie pasywne
– finansowanie własnego przedsiębiorstwa
Finansowanie aktywne
– lokowanie kapitału w innym przedsiębiorstwie, za pomocą pożyczki udzielonej
temu przedsiębiorstwu, kupienie udziałów. Ta pożyczka , to nie jest operacja częsta, raczej nadzwyczajna,
bo zazwyczaj uzyskują dochód z czegoś innego.
Mamy do zrealizowania zamówienie, wszystko posiadamy (moce przerobowe, sprzęt, surowiec), ale niestety
musimy skorzystać z zakupu podzespołów od dotychczasowego dostawcy, niestety on mówi, że nie ma
takiej siły przerobowej, a uzyskanie kredytu na dodatkowe maszyny z banku, trwa zbyt długo i wtedy ta
pożyczka jest świetnym rozwiązaniem. Ryzyko jest małe, bo to nasz dostawca, jak będzie zalegał, to my nie
zapłacimy z dostawy.
Przykład:
Zamiast samemu rozwijać punkty handlowe, możemy założyć spółkę, ulokować kapitał w firmie, która ma
punkty i potrafi robić zestawienia, konsultingowa.
Finansowanie
– wszystkie przedsięwzięcia, które zapewniają przedsiębiorstwu kapitał i które służą
kształtowaniu optymalnej struktury kapitału oraz obniżaniu kapitału.
Optymalna struktura
– w przedsiębiorstwie istnieją pewne zasady, ile jakiego kapitału powinno być, w
jakich proporcjach, czy spełnia reguły.
FINANSOWANIE, A INWESTOWANIE
Jest ścisły związek między finansowaniem, a inwestowaniem, nie można inwestować, bez środków
finansowych. Inwestuje się również w firmie po to, by uzyskać środki finansowe.
Formy finansowania:
I.
Oparty o kryterium źródła pochodzenia środków finansowych.
a. Zewnętrzne
- spoza przedsiębiorstwa, pieniądze pochodzą z zew. Leasing, kredyty bankowe,
pożyczka zaciągnięta w innym przedsiębiorstwie lub instytucji, wpływy z tyt. Sprzedaży
własnych akcji,
b. wewnętrzne
– przedsiębiorstwo uzyskuje lub zwiększa środki finansowe w drodze
przekształcenia dóbr rzeczowych w środki finansowe . Są 2 sposoby:
przekształcenia majątkowe
– zmiana struktury majątku może następować z wielu
tytułów:
1. finansowanie dodatkowych inwestycji w oparciu o odpisy amortyzacyjne
2. przyśpieszenie obrotu kapitału
– w wyniku błędu, lub innych, część towarów
wyprodukowanych nie może być sprzedana, w magazynie pojawiają się zapasy ponad miarę,
brakuje pieniędzy, na zakup nowych towarów, mamy zamrożony kapitał – zwolnienie
obrotów, jak odmrozić – obniżyć diametralnie ceny, dokonać przeceny, większe
prawdopodobieństwo sprzedaży. Może pojawić się strata, ale odzyskamy część zamrożonego
kapitału.
3. reguły skonta
– przewidujemy, że iluś naszych odbiorców skorzysta i nie wykorzysta w
pełnik kredytu kupieckiego- dzięki temu dokonamy przyspieszenia obrotu kapitałowego.
4. dokonanie gwałtownej przeceny towaru,
który np. jest posezonowy – przyspieszenie
obrotu kapitału, ten kapitał, co się pojawił, może służyć finansowaniu innych
5.
Część np.
środków trwałych
jest niepotrzebna,
sprzedajemy
ciężarówki, które są
niepotrzebne
kształtowanie kapitału
– zatrzymanie
zysku
wypracowanego,
tworzenie
długookresowych rezerw.
II.
Kryterium pozycji prawnej dawcy kapitału dzielimy na:
1. Własne
– finansowanie zysku, z wszelkich wkładów początkowych i późniejszych jakie
wnieśli właściciele przedsiębiorstwa ( jest to finansowanie zewnętrzne, ale z zysku to
będzie wewnętrzne). W wyniku finansowania własnego powiększa się kapitał własny.
2. Obce
– każdy rodzaj kredytu udzielonego przez bank, pożyczki udzielonej przez inne
podmioty, obligacje przemysłowe, leasing, kredyt dostawcy, kredyt odbiorcy – jeśli
odbiorca zapłaci część, zaliczkę, przedpłatę.
III.
Kryterium terminu pozyskania środków :
1. Długoterminowe
– powstaje w przedsiębiorstwie kapitał stały
każdy kapitał własny
kredyty długoterminowe
2. krótkoterminowe
- zobowiązania bieżące- ten termin określony jest przez czas, czyli do
jednego roku Zobowiązania wobec: pracowników, ZUS, podatkowe, krótkoterminowe
kredyty, pożyczki, kredyt nabywcy, dostawcy
Każde przedsiębiorstwo potrzebuje kapitałów na realizację swoich celów. Czy powinien być to tylko kapitał
własny, obcy. Głównie korzysta się z obcego kapitału, który występuje ciągle. Istnieją opinie, że nie należy
stosować kapitałów obcych, bo są ryzykowne i można doprowadzić przedsiębiorstwo do katastrofy, ale jest
to mylne, tak samo jak w drugą stronę, aby używać tylko obcych – są to błędne założenia.
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE KAPITAŁU OBCEGO I WŁASNEGO
WŁASNY
– kto wnosi kapitał, staje się właścicielem i ma prawo do udziału w korzyściach i do zarządzania.
Właściciel nie ma jednak prawa do odsetek od kapitału i zwrotu kapitału.
Jak go odzyskać – są procedury:
1) właściciel może odsprzedać prawo własności
, odsprzedać przedsiębiorstwo, gdy był jedynym
właścicielem, w zależności od sytuacji przedsiębiorstwa, można odzyskać cały kapitał, lub tylko
część. Przy spółce sprzedaje się udziały – czyli nie kwota wniesiona w akcie notarialnym, też zależy
od sytuacji spółki. Najczęściej trzeba powiadomić wspólników, którzy mogą odkupić udziały, lub
zgodzić się na przyjęcie nowego wspólnika. Najprościej jest przy s.a. codziennie są wyceny takiej
spółki, więc łatwo odsprzedaż prawa własności
2) likwidacja przedsiębiorstwa
– przedsiębiorca poszczególne elementy tego przedsiębiorstwa
wyprzedaje – zwalnia pracowników, sprzedaje zapasy, produkty, środki trwałe. Można odzyskać
kapitał własny, część lub wcale
3) bankructwo
– upadłość, sąd wydaje werdykt i ustanawia odpowiednią osobę – syndyka, który
wyprzedaje majątek.
Nie można wziąć z rachunku kwoty w ramach rekompensaty za wniesiony kapitał. Kapitał własny silnie
działa na zainteresowanie rentownością.
Nie wypłacanie odsetek właścicielowi jest korzystne dla przedsiębiorstwa, bo w złej sytuacji nie powiększa
strat,
Kapitał obcy:
1) musi być w terminie zwrócony
2) ma prawo do odsetek
3) nie daje prawa głosu w decyzjach przedsiębiorstwa (wyjątkowa sytuacja – zgoda ze strony
właściciela w ramach ugody sądowej może oddać prawo rządzenia komuś innemu. Właściciel jak ma
do wyboru upadłość, a system naprawczy, czasowy prowadzony przez wierzycieli to wtedy
niechętnie, ale się na to zgadza)
4) jest uprzywilejowany w przypadku upadłości i likwidacji – w pierwszej kolejności likwidowane są
roszczenia
5) oddawany do dyspozycji na krótki lub długi okres
6) z punktu widzenia podatkowego jest korzystny – odsetki można odpisać od podatku dochodowego
Funkcje kapitału własnego i obcego:
kapitał obcy:
1) zabezpieczenie zwrotu
2) robocza funkcja kapitału obcego -
kapitał własny
1) prawo finansowe chroni, mówi, że gdy występuje strata, to najpierw jest pokrywana z kapitału
własnego.
2) Robocza funkcja kapitału własnego, ale jest zabezpieczeniem dla obcego, bo najpierw pokrywane
są straty z niego.
Kapitał
– wszystkie elementy, które występują po stronie pasywów w bilansie przedsiębiorstwa i stanowią
źródło finansowania składników majątkowych zgromadzonych w przedsiębiorstwie. Dysponowanie tym
kapitałem łączy się koniecznością ponoszenia określonych kosztów.
Koszt kapitału ma kluczowe znaczenie dla rachunku ekonomicznej efektywności inwestycji. Z tego
względu niezbędne jest umieć oszacować koszt kapitału. Ta analiza opiera się m.in. o rachunek średni
ważony koszt kapitału – nie każdy kapitał kosztuje i nie każdy tyle samo:
własny
–
wywołuje określony koszt
–
musi się wielu pośredników na to złożyć:
prospekty emisyjny,
koszty giełdy, koszty biura maklerskiego, koszt dywidendy udziałowca, prowizje, opłaty z tych powodów
kapitał własny jest najdroższy, trzeba wypracować duży zysk, bo akcjonariusze mają nieograniczone
apetyty, jednocześnie nie można go odpisać od podatku dochodowego. K
apitał w SA może być dzielony
na uprzywilejowany
– zarządem, więcej głosów, lub większe dochody czyli dla zarządzającego większe
koszty
obce
–
mogą być darmowe
, zobowiązania wobec pracowników, zus, us, dostaw odbiorców,
przedsiębiorcy starają się mieć dość dużo, oczywiście w ramach rozsądku.
DŹWIGNIA = PRZEKŁADNIA
– sposób na osiągnięcie efektu dochodowego przedsiębiorstwa opartego
o koszt stały.
W przypadku operacyjnej – o koszt stały, a dźwigni finansowej o odsetki
.
Dźwignia finansowa
polega na wykorzystywaniu obcego kapitału do poprawy rentowności kapitału
własnego, jest zatem instrumentem optymalizacji struktury kapitału.
Dźwignia jest odpowiedzią na odwieczne pytanie jak używać kapitału i którego. Można wyciągnąć wniosek,
że kapitału obcego nie powinno być więcej niż własnego, bo wtedy jest całkowicie zabezpieczony, ale tak
nie jest do końca, może być w stosunku 2:1. Dopiero nauka amerykańska sformułowała zasadę dźwigni,
proporcje najwłaściwsze są takie które dają maksymalny zysk.
Punktem optymalnym jest wtedy, gdy stopa procentowa kredytów zrówna się z rentownością
przedsiębiorstwa. Ciągle szukamy punktu optymalnego w przedsiębiorstwie.
Przykład liczbowy:
Struktura kapitału, a zasada dźwigni finansowej
Relacja
zadłużenia
%
Ogółem
aktywa
(kapitał) tys.
zł
Zadłużenie
w tys. zł
1x2
Kapitał
własny
w tys. zł
2-3
Liczba akcji
1 akcja =20,
w tys.
4:20
Stopa
procentowa
%
Koszt
odsetek w
tys. zł
3x6
1
2
3
4
5
6
7
0
200
0
200
10
0
0
10
200
20
180
9
8.5
1,7
20
200
40
160
8
9
3,6
30
200
60
140
7
10
6,0
40
200
80
120
6
11.5
9.2
50
200
100
100
5
14
14,0
60
200
120
80
4
17
20,4
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
0
0
0
Zysk przed opodatkowaniem
0
36000
72000
Podatek dochodowy 20%
0
720
14400
Zysk netto
0
28800
57600
Dywidenda uprzywilejowane
0
3600
3600
Dochód dla akcji zwykłych
0
25200
54000
Zysk E/P
0
2,52
5,4
25 200 dochód dla akcji zwykłych
2,52 = ------------
10 000 liczba akcji przy odsetkach „0” -> dane z tabelki wyżej
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P
Sprzedaż roczna
6 000 szt.
12000
18000
Zysk operacyjny
0
36000
72000
Odsetki
Zysk przed opodatkowaniem
Podatek dochodowy 20%
Zysk netto
Dywidenda uprzywilejowane
Dochód dla akcji zwykłe
Zysk E/P