1
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 3
17.11.2012
Dźwignia operacyjna
polega na wykorzystaniu kosztów stałych do wzrostu zysków ze względy na
niejednakową relację kosztów stałych i kosztów zmiennych na przyrost produkcji
Przykład liczbowy
Założenia. Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B. Jeden wyrób przynosi zyski a drugi straty.
Zastanawiają się jak w następnym okresie zwiększyć rentowność przedsiębiorstwa. Jednym ze sposób
jest wyeliminowanie produktu B.
Produkt
Ilość
produkcji
Cena
Koszt
jednostkowy
Przychód
Koszt
Wynik
finansowy
A
10 000
120
110
1 200 000
1 100 000
+ 100 000
B
5 000
100
110
500 000
550 000
- 50 000
RAZEM
1 700 000
1 650 000
+ 50 000
Wydaje się, że ta decyzja jest prawidłowa, gdyż rezygnacja z produkcji deficytowego B, bo nie
poniesie się kosztu. Jest to założenie niesłuszne, gdyż nie uda się całkowicie wyeliminować kosztów.
Koszty są bowiem stałe i zmienne, czyli w 550 tys. zł jest jakaś część kosztów stałych i zmiennych.
Taka analiza jest więc zła, bo tworzy sugestię, że eliminując produkt B, niwelujemy stratę.
Koszt stały
– koszty podatku od nieruchomości – wymierzany od wielkości działki, budynków,
budowli. Bez względu na zakres wykorzystania tych nieruchomości, podatek musimy zapłacić w
całości.
amortyzacja
– nieruchomości oraz ruchomości ( maszyny, urządzenia) wartość amortyzacji
nie zmienia się bez względu, czy wykorzystywane są w 100% czy nie, nie reagują na skalę
produkcji.
wynagrodzenia
– ale ta część wynikająca z wynagrodzeń zarządu, administracji, księgowości,
przygotowania produkcji, dozoru – ochrony, gdyż oni nie mają nic wspólnego z produkcją. Są
również ograniczenia prawne, np. płaca minimalna – jeśli jest akord, a kwota wynagrodzenia,
byłaby mniejsza niż minimalna płaca, to i tak trzeba ją zapłacić, innym przykładem jest stawka
postojowa, którą pracodawca musi zapłacić bez względu na to pracownik ma co robić, czy nie.
(
wynagrodzenie zmienne
– to część np. którą trzeba zapłacić pracownikowi w sytuacji, gdy
przyjęto duże zamówienie do realizacji i część załogi musi przyjść w sobotę wolną lub zrobić
nadgodziny)
koszt energii
- nie jest kosztem całkowicie zmiennym, nawet gdy przyjmiemy, że więcej się
zużywa w czasie pracy, gdyż PGE nalicza również opłaty przesyłowe, moc zamówioną, albo
często i tak muszą być urządzenia włączone i gotowe do działania. Musimy również doliczyć
energię zużytkowaną na oświetlenie. Nawet gdy część maszyny nie pracują, to i tak trzeba
włączyć światło w całej hali, czy wentylację, koszty administracji, koszty ciepła- ogrzewania –
w każdym podanym przypadku można uznać, że koszty mają więcej wspólnego z kosztami
stałymi niż zmiennymi, choć tak można by wnioskować w pierwszym momencie
Koszt zmienny
– wszystkie surowce, które wchodzą w skład produkcji, opakowania ( zmniejszenie
produkcji, zmniejsza koszt zużycia surowców i opakować i na odwrót)
Zanim podejmie się decyzję o zaprzestaniu produkcji towaru B, należy przeprowadzić analizę z
uwzględnieniem tych wszystkich danych, jakimi dysponujemy.
Produkt
Ilość
produkcji
Cena
Koszt
jednostkowy
zmienny
Cena – k
zm
Przychody
Koszty
zmienne
A
10 000
120
80
+ 40
1 200 000
800 000
B
5 000
100
90
+ 10
500 000
450 000
1 700 000
1 250 000
2
Koszty stałe = 400 000
Wariant I (A+B)
II (A)
Przychody ze sprzedaży:
1 700 000
1 200 000
Koszty zmienne
1 250 000
800 000
G-M(marża brutto)
450 000
400 000
Różnica między przychodami
o kosztami zmiennymi
Koszt stały
400 000
400 000
Wynik finansowy
+ 50 000
0
Z podanej analizy wynika, że rezygnacja z produkcji B powoduje 0 wynik finansowy, a pozostawienie
go daje dodatni wynik, tym samym dochodzi do rozkładu kosztów na dwa produkty. Ewentualnie
wprowadzenie produktu C o korzystnej relacji cenowej i produkcyjnej, który zastąpi B. Można
pomyśleć, że podjęcie produkcji deficytowej jest bez sensu. I w większości przypadków tak jest, choć
nie w pokazanym przykładzie – nazywamy to paradoksem ceny.
Uogólnienie przykładu.
wartość
w tys.
Zł 60
50
40
30
β
20
10
α
0
10
20
30
40
50
60
70
80 90 100 Ilość produkcji
Linie cienkie – są to możliwości, gdybyśmy zmieniali koszty
Nachylenie wykresu kąt α – oznacza cenę, im wyższa cena, tym większy kąt, im mniejsza cena, tym
mniejszy kąt.
Kąt β – wyraża koszty jednostkowe zmienne. Gdyby były one niższe, to koszt przecięcia będzie
wcześniej czyli przy mniejszej ilości sztuk.
Jeśli cena i koszt jednostkowy zmienny są równe – to linie nigdy się nie przetną i nie będzie miało
przedsiębiorstwo zysku.
Zysk pojawi się gdy:
1) Kąt α > kąta β
2) Wielkość produkcji i sprzedaży > od progu zysku
W naszym przypadku: produkt A był produkowany w ilości poza progiem zysku, a produkt B był
poniżej tego progu.
Normalna jest przedstawiona sytuacja, gdy jakiś produkt w pewnej ilości jest w strefie strat, a przy
zwiększonej produkcji wchodzi w pozycję powyżej progu zysku.
Koszt stały
Próg rentowności
Koszt
zmienny
3
Obliczamy koszt zysku dla przykładu produkcji A i B
Koszt stały = 400 000
Koszt stały A = 200 000
Koszt stały B = 200 000
200 000
Próg zysku dla A = ----------- = 5 000
40
200 000
Próg zysku dla B = ----------- = 20 000 - poniżej progu zysku czyli produkt deficytowy.
10–
Zdarza się, że czasami zarządy przyjmują strategię wdrażania produktów deficytowych, w okresie
kryzysu, ale o małych kosztach zmiennych.
W praktyce, sytuacja, kiedy cena jest stała czyli kąt α = constans i kąt β = constans jest możliwa na
bardzo krótki okres, bo najczęściej chcąc zawojować rynki trzeba zmniejszyć cenę – to metoda
przekonywania. Dłuższy okres produkcji jakiegoś produktu, powoduje coraz większą ilość
konkurencji na rynku. Nasz projekt się starzeje, więc jego cena też powinna być mniejsza.
Uogólnienie przykładu.
wartość
w tys.
Zł 60
50
40
30
20
10
0
10
20
30
40
50
60
70
80 90 100 Ilość produkcji
W pierwszym momencie mamy do czynienia z obniżeniem kosztów jednostkowym zmiennych, bo
coraz mniej pomyłek jest, znajdujemy tańsze surowce, udaje nam się podnosić wydajność w pracy, ale
w miarę rozrostu produkcji, coraz większe znaczenie mają koszty wpływające na cenę – export,
większa ilość surowców – wyższy koszt transportu , droższe koszty, bo tanie już wyeksploatowaliśmy.
W przedsiębiorstwie analizy dokonywane w oparciu o dane z rachunkowości przychód – koszt, mogą
doprowadzić do katastrofy, gdyż dane pozbawione rozróżnienia na koszty stałe i zmienna, nie
pokazuje nam prawdziwego obrazu kosztów produkcji.
Koszt stały
Próg zysku I
Próg zysku II
4
OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
Analiza ekonomiczna
– zbiór różnych metod badawczych, polegających na rozłożeniu badanego
przedmiotu na części składowe i znalezieniu logicznej zależności między nimi w celu sformułowania
odpowiednich decyzji.
Celem analizy jest:
ustalenie podstaw do podjęcia decyzji
kontrola zgodności przebiegów procesów gospodarczych z przyjętymi założeniami
Przedmiotem analizy można uczynić zarówno:
wyniki finansowe, itp.
stan i pozycję przedsiębiorstwa na tle otoczenia
organizacji, metod działania
procesów technologicznych
Wśród analiz ekonomicznych wyróżniamy:
Mikroekonomiczna
Makroekonomiczna
finansową – jej treścią są głównie:
o wyniki finansowe
o
stan majątkowo - kapitałowy
o
ogólna sytuacja majątkowa przedsiębiorstwa
techniczno - finansowa
Odbiorcami analizy są: zarządy, właściciele, potencjalni nabywcy, kredytobiorcy, partnerzy,
pracownicy. Wszystkim zależy na ich wiarygodności, rzetelności. Przyjęło się traktować jako źródło
informacyjne do analiz sprawozdania finansowe, które mają swoje źródło w ewidencji zjawisk czyli w
księgowości. To gromadzenie informacji odbywa się na przesłankach prawnych czyli ustawach i
kontrolach. Sprawozdawczość jest obciążona odpowiedzialnością – podpisem, pieczęcią, w przypadku
kontroli taka osoba jest odpowiedzialna za sprawozdanie. Oprócz tego co roku takie sprawozdania są
sprawdzane przez zew. Audytorów – takie zabiegi mają dawać wiarygodność w przedstawione dane.
Jakie sprawozdania wykorzystujemy do tej analizy:
bilans
( zestawienie aktywów ze źródłami ich finansowania), możemy się zorientować jaki jest
stan i jaka wartość zmian w okresie 1 roku. Mamy do czynienia z pionową i poziomą analizy
bilansu – czyli wstępną analizą. Powstaje raz do roku, w oparciu o dokumenty.
rachunek zysków i strat
– przedstawia wielkość przychodów i kosztów i wynik finansowy. Tu
przedstawia się poszczególne rodzaje przychodów, które zestawione są kosztami poniesionymi
na dany rodzaj. Daje to informację o wysokości zysku lub straty dla danego rodzaju
działalności, np. przychód ze sprzedaży połączony z kosztem sprzedaży. Po przeanalizowaniu
działalności operacyjnej i finansowej wyłania nam się wynik finansowy, a po odliczeniu
podatku, zysk netto. Rzis powstaje co miesiąc, więc daje aktualną wiedzę o sytuacji firmy, na
podstawie posiadanych dokumentów.
sprawozdanie z przepływów pieniężnych
– to sprawozdanie o dużej wadze, powstaje w oparciu
o posiadane środki pieniężne. Nie można tego obrazu zniekształcić, posiadane pieniądze można
po prostu dokładnie wyliczyć, np.:
Przychód – 400 000
wpływy – 280 000
Koszty – 300 000
wydatki – 330 000
Wynik – 100 000
saldo - -50 000
Sprawozdanie to daje możliwość spojrzenia na firmę z innej strony.
5
Rachunek przepływów pieniężnych składa się z 3 części:
Do korzystania z nich wykorzystuje się metodę pośrednią, bezpośrednia tylko do prezentacji – jest to
obserwacja wpływów i wydatków w tych 3 przekrojach. Niektóre dane trzeba trochę przekształcić i
skorygować.
1) wpływy i wydatki operacyjne
Wychodzi się od wyniku finansowego, korekta:
amortyzacji ( nigdy nie wystąpi na minus) zawsze jest korektą na plus
saldo należności – korekta na minus lub plus
zmiana poziomu zapasów – ubyło – korekta na plus, przybyło – korekta na minus
zobowiązania – ubyło – korekta na minus, ale jeśli wzrosną korekta na plus
W długim okresie powinny wykazywać saldo dodatnie. W krótkim okresie czasu może być
ujemne, np. spłaty zobowiązań, czyli to jest dobry objaw, że przedsiębiorstwo spłaciło swoje długi.
2) wpływy i wydatki inwestycyjne
Wydatki na maszyny i urządzenia oraz wpływy ze sprzedaży zużytych części, zazwyczaj jest
ujemne, zwłaszcza w przypadku rozwijającej się firmy, gdzie inwestuje się dużo. Ale jeśli
będziemy tylko wyprzedawać, nie robiąc żadnych inwestycji – to mamy wtedy dodatnie saldo
3) wpływy i wydatki finansowe.
mamy wpływy i spłaty z kredytów, dopłaty do kapitału – przychody ze sprzedaży akcji
własnego przedsiębiorstwa – nie znajdziemy tego w wyniku, wypłaty dywidendy znajdą się w
wydatkach jako ujemne saldo – co w długim okresie czasu dobrze wygląda, gdyż znaczy, że
przedsiębiorstwo przynosi dochody, skoro jest możliwość wypłacania dywidendy.
Z tego sprawozdania można się wiele dowiedzieć, obserwując zmiany i przyczyny zmiany sald.
Kondycja przedsiębiorstwa
Zysk – to dobra kondycja, lepsza niż kondycja przedsiębiorstwa wykazującego stratę, ale nic więcej
nam nie mówi, czy wypracowany zysk jest wystarczający? – czyli poziom rentowności – i płynności.
Jeśli przedsiębiorstwo jest rentowne, ma zysk, ale utraciło płynność finansowa, bo utraciło możliwość
regulowania swoich zobowiązań w terminie – to oznacza, że jednak jego kondycja nie jest dobra.
Ważne jest więc sprawdzić jaka jest możliwość regulowania swoich zobowiązań.
Aby więc dobrze określić kondycję przedsiębiorstwa analizuje się:
Poziom zadłużenia
Rentowność
Płynność
Sprawność gospodarowania majątkiem
W analizie wskaźnikowej mamy 4 grupy, każda służy do oceny tych 4 aspektów pozwalających ocenić
kondycję przedsiębiorstwa. Posiada ona walor standaryzacji, który umożliwia porównywanie różnych
przedsiębiorstw w przestrzeni i czasie, w branży, analiza z wzorcem czyli planem , czy doszło do
błędów w założeniach czy wykonaniu.
Piąta grupa wskaźników operuje wskaźnikami giełdowymi, ale dotyczy spółek akcyjnych.