Krzyżacy - streszczenie

TOM I

Macko i Zbyszko wyruszyli ze swojego rodzinnego Bogdańca na Litwę, by wziąć udział w
wojnie z Niemcami. Mężczyźni, dowodzeni przez księcia Witolda, bronili Wilno przed oddziałami
dowodzonymi przez Ulricha von Jungingen. Wojska niemieckie zmuszone zostały do opuszczenia
miasta. Po wojnie rycerze ukryli swe łupy u krewnego i zatrzymali się w gospodzie „Pod Lutym
Turem”. Zbyszko z Mackiem zamierzali udać się do Krakowa, gdzie Zbyszko miał otrzymać pas
rycerski i wziąć udział w licznych turniejach.
Do gospody przybyła także księżna Anna wraz z dworem. Macko podczas rozmowy z księżną
opowiadał jej o planach Witolda. Kobieta w trakcie uczty poprosiła Danusię Jurandównę o
zaśpiewanie „Gdybym ci ja miała skrzydełeczka jak gąska...”. Dziewczynka swym śpiewem
rozkochała w sobie młodzieńcze serce Zbyszka. Macko i Zbyszko dowiedzieli się od księżnej, iż
matka dziewczynki zginęła pięć lat wcześniej z ręki Niemców podczas napaści na Spychów i
Danusi pozostał na świecie jedynie ojciec, waleczny Jurand. Gdy Danusia straciła równowagę
stojąc na ławie, Zbyszko złapał ją w swe ramiona chroniąc przed upadkiem. Obiecał również
pięknej pani, że pomści jej matkę.
Wczesnym rankiem księżna wraz z dworem udała się na mszę do tynieckiego opactwa. Podczas
mszy rozmyślał o Danusi. Doszedł do wniosku, iż jedynie podczas wojny z Krzyżakami będzie w
stanie spełnić złożony ślub. W modlitwie prosił więc Boga o danie takiej możliwości. Po mszy
odbyło się uroczyste śniadanie w refektarzu. Opat poinformował księżną o proroctwie dotyczącym
rychłego wybuchu wojny.
Orszak księżnej zmierzał w stronę Krakowa. Na drodze pojawił się jakiś potężny rycerz. Zbyszko
podszedł do niego. Podczas rozmowy spostrzegł w oddali zbliżających się rycerzy na czele ze
znamienitym rycerzem Krzyżackim. Niedoświadczony Zbyszko bez chwili namysłu zaatakował
rycerza kopią. Na szczęście napotkany wcześniej nieznajomy rycerz zapobiegł starciu łamiąc
zbyszkową broń. Rycerz okazał się Powałą z Taczewa strzegącym porządku w tej okolicy.
Wytłumaczył też, że niedoszłą ofiarą zbyszkowej nierozwagi padł Kuno von Lichtenstein, poseł
wielkiego mistrza. Macko próbował załagodzić całą sytuacje tłumacząc ją ślubami złożonymi przez
Zbyszka. Stróż porządku mimo to zamierzał aresztowac Zbyszka. Lichtestein zażądał od Zbyszka
przeprosin w obecności księżnej stojąc na ziemi z odsłoniętą głową. Zbyszko nie zgodził się na tak
hańbiący dla rycerza czyn i postanowił oddać się w ręce króla. Księżna dowiedziawszy się o całym
zajściu obiecała wstawić się za młodzieńcem. Po dotarciu do Krakowa Macko ze Zbyszkiem
znaleźli schronienie w domostwie Powały z Taczewa przy ulicy Św. Anny.
Rankiem odbyła się msza, w której uczestniczył także Jagiełło z żoną Jadwigą. Po nabożeństwie,
podczas uroczystego śniadania, Lichtenstein narzekał na polskie obyczaje. Skarżył się, iż został
napadnięty przez polskiego rycerza, mimo że jest posłem. Zebrani nie mogli uwierzyć w jego
słowa. Wtedy Zbyszko wstał i przyznał się do haniebnego czynu. Król rozkazał aresztować
porywczego młodzieńca. Księżna Anna z Danusią oraz Powała z Taczewa wstawili się u króla za
Zbyszkiem, a Macko ofiarował własną głowę w zamian za życie bratanka. Król sprawiał wrażenie
poruszonego, jednak nie mógł nic zrobić. Poradził jedynie, aby Macko poprosił o wybaczenie
Lichtensteina. Dumny poseł krzyżacki nie zgodził się jednak na takie rozwiązanie. Wkrótce sąd
skazał Zbyszka na śmierć.
22 czerwca królowa Jadwiga urodziła córeczkę. Dziecko niestety było wcześniakiem i nazajutrz
zmarło. Zrozpaczona matka nie zdołała powrócić do zdrowia i 17 lipca również pożegnała
poddanych. Lud pogrążył się w podwójnej żałobie. Mówiono, iż jeżeli Jagiełło zostanie królem,
wojna z zakonem będzie nieunikniona. Świadomy tego Lichtenstein powrócił do Malborka.
Udał się tam także Macko w charakterze posła, lecz po drodze został napadnięty przez grupę
Krzyżaków. Ciężko ranny został uratowany przez Juranda ze Spychowa. Gdy Macko powrócił do
zdrowia spostrzegł, iż stracił wszystkie listy. Był jeszcze bardzo słaby, gdyż nie zdołano wyciągnąć

z jego ciała grotu krzyżackiej strzały.
Zbyszko ze względu na ostatnie wydarzenia siedział zamknięty w celi odrzucając wszelkie
propozycje pomocy. Młodzieniec postanowił z honorem przyjąc wyrok. W dzień egzekucji
prowadzono skazanego środkiem krakowskiego rynku. Powała z Taczewa i Danusia zatrzymali
Zbyszka. Dziewczyna zerwała z głowy białą chustę i podarowała ukochanemu. Czyn ten był
równoznaczny z ocaleniem życia Zbyszka pod warunkiem, iż natychmiast dojdzie do ślubu.
Księżna obiecała wyprawić zaręczyny.
Macko postanowił odbudować włości w Bogdańcu i wykupić zastawione ziemi. Zbyszko
zachwycony pomysłem z początku pragnął pomóc wujowi, jednak ostatecznie zdecydował się
wyruszyć na dwór księżnej mazowieckiej, gdzie miał zostać pasowany na rycerza.
Wkrótce po przybyciu Zbyszka, do księżnej Anny Danuty, przyjeżdża Jurand ze Spychowa. W
rozmowie Zbyszka dał do zrozumienia, iż nie może zezwolic na ślub, prosił jednak by nie pytać o
powód takiej decyzji.
Zbyszko przygotował się do podróży do Bogdańca. Usadził wuja wygodnie na wozie. Po drodze
mężczyzna wyglądał na konającego i Zbyszek w najbliższym kościele poprosił duchownego o
udzielenie ostatniego sakramentu.
Za Olkuszem mężczyźni skierowali się w stronę śląska. Spotkany po drodze sąsiad, Zych ze
Zgorzelic, oznajmił iż wojska polsko- litewskie przegrały starcie z oddziałami tatarskimi. Nagle na
drodze pojawił się żubr. Zbyszko zastrzelił zwierzę, a po chwili z lasu wyjechała Jagienka, córka
Zycha, na czele grupy myśliwych.
Macko i Zbyszko dotarli w końcu do domu. Następnego dnia rycerzy odwiedziła Jagienka
przywożąc pościel, żywnośc i naczynia. Zbyszko zdecydował podziękowac Zychowi osobiście.
Następnie młodzieniec postanowił upolowac niedźwiedzia, aby pozyskac sadło, lekarstwo dla
wuja. Wybrał się do lasu, zaczaił w pobliżu pasieki i zaskoczył ofiarę atakując ją z zaskoczenia.
Przeliczył jednak swoje możliwości i gdyby nie pomoc Jagienki, która na wszelki wypadek zaczaiła
się za drzewem, niedźwiedź powaliłby Zbyszka na ziemię.
Zbyszko leczył wuja niedźwiedzim sadłem i po dwóch tygodniach wyjęto grot strzały z ciała
chorego. Macko powracał do zdrowia, a długie chwile w domu spędzał na rozmowach z Zychem.
Mężczyźni doszli do wniosku, iż Zbyszko i Jagienka powinni wziąc ślub. Niestety było to
niemożliwe ze względu na śluby złożone Danusi.
Zbyszko coraz więcej czasu spędzał na rozmowach z Jagienką. Młodzieniec nie był świadomy, że
dziewczyna coraz bardziej się w nim zakochuje, dlatego bez skrupułów zwierzał się ze swojej
miłości do Danusi.
Do Zgorzelic przyjechał opat. Macko wraz ze Zbyszkiem postanowili skorzystac z okazji i
porozmawiac z opatem o wykupie zastawionych ziem. Następnego dnia wszyscy udają się na mszę
do Krześni. Jagienka przyjmuje pomoc jedynie od Zbyszka, nie zważając na Cztana i Wilka.
Rozczarowani chłopcy postanawiają zemścic się na Zbyszku. Po nabożeństwie orszak ruszył w
stronę Zgorzelic. Zbyszko przypomniał sobie, że nie zamówił mszy dla chorego wujka i wrócił do
Krześni. W gospodzie, do której po drodze trafił Zbyszko byli Cztan i Wilk. Wyzwali Zbyszka na
pojedynek.
Wieczorem do Bogdańca przybył w odwiedziny opat. Duchowny z zaciekawieniem wypytuje o
pojedynek Zbyszka z Cztanem i Wilkiem. Zbyszko wyjaśnił, że stawał w obronie czci Danusi, a nie
Jagienki, jak wszyscy sądzą. Opat, który miał zamiar zeswatac Zbyszka z Jagienką słysząc słowa
Zbyszka opuścił gospodarzy rozczarowany, a młodzieniec zdecydował, iż opuści Bogdaniec i
wyruszy w kierunku Mazowsza.
Jagienka pogrążyła się w smutku po wyjeździe ukochanego. Maciek pocieszał dziewczynę
opowiadając o tajemniczych powodach Juranda, dla których nie może oddac ręki swojej córki
Zbyszkowi. Podczas odwiedzin Macka do Zgorzelic przybył opat z Cztanem i Wilkiem. Macko był
pewien, że Jagienka będzie zmuszona poślubic któregoś z nich, jednak dziewczyna nie ma takiego
zamiaru.
Zbyszko podążał w kierunku Mazowsza. Nagle dogonił go Hlawa, służący z domu Zycha.
Mężczyzna tłumaczył, iż przysłała go Jagienka, aby towarzyszył Zbyszkowi w podróży.

Młodzieniec początkowo sprzeciwiał się, jednak sługa nadal uparcie podążał za nim. Po drodze
mężczyźni spotkali Sandersa, handlarza odpustami. Wytłumaczył on, że stracił swojego konia i
zapytał, czy może dołączyc do podróżnych licząc na bezpieczeństwo podróży i opiekę Zbyszka.
Zbyszko wraz z towarzyszami dotarł do Sieradza. Zatrzymał się w tutejszym klasztorze. Przeor
opowiedział mu historię spalenia klasztoru przez Krzyżaków, której był świadkiem, jako mały
chłopiec i wyraził swoją nienawiśc do zakonu. Po opuszczeniu Sieradza Zbyszko dotarł do
Warszawy, następnie zmierzał w kierunku Ciechanowa, gdzie siedzibę miał dwór księcia
mazowieckiego, Janusza. Zanim młodzieniec dotarł jednak na dwór księcia spotkał poczet
towarzyszący czterem rycerzom: braciom krzyżackim Gotfrydowi i Rotgierowi, panu Fulko de
Lorche, czyli rycerzowi z Lotaryngii i Jaśkowi z Kropiwnicy, przewodnikowi pozostałych. Jasiek
poinformował Zbyszka, iż Danusia wiernie czeka na swojego rycerza. Zbyszko wyzwał na
pojedynek pana de Lorche, jednak Jaśko nie zezwolił na pojedynek, gdyż odpowiada za zdrowie
gościa.
Orszak dotarł do Ciechanowa, jednak okazało się, iż para książęca wyjechała na polowanie.
Zbyszko wraz z panem de Lorche w towarzystwie Mikołaja z Długolasu wyruszyli w kierunku
myśliwskiego dworku księcia. Przed świtem dotarli już na miejsce i zostali serdecznie powitani
przez księcia, jego żonę i Danusię. Po śniadaniu rozpoczęło się polowanie, w którym brał też udział
pan de Lorche i Hugo de Danveld (starosta krzyżacki ze Szczytna).
Podczas polowania Zbyszko trzymał się cały czas w pobliżu księżnej i Danusi. Książę Janusz
demonstrując po raz kolejny swoją siłę i odwagę zabił własnoręcznie olbrzymiego niedźwiedzia.
Nagle wielki tur ruszył nieoczekiwanie w stronę księżnej. Wszyscy zgromadzeni rycerze skierowali
się w stronę zwierzęcia, jednak najszybszy był pan de Lorche i zadał zwierzęciu cios swoją kopią.
Ten jednak zdołał rogami zaatakowac konia rycerza i Lotaryńczyk upadł na ziemię. Zbyszko ranił
tura oszczepem ratując w ten sposób życie Lotaryńczykowi sam padając na ziemię pod wielkim
cielskiem zwierzęcia. Ostatecznie Hlawa zabił potwora i uratował życie Zbyszka. Pan de Lorche po
odzyskaniu przytomności stwierdził, że nie będzie staczał pojedynków ze Zbyszkiem, ale za niego.
Zbyszko i pan de Lorche odzyskiwali zdrowie przez kilka następnych dni. Księżna zdecydowała,
iż Zbyszko jest za słaby na przewiezienie go do Przasnysza, dlatego pozostaną jeszcze w
myśliwskim dworku. Do księcia przybyli ze skargą na Juranda bracia Gotfryd i Rotgier wraz z
gościem zakonu, panem de Fourcy. Gośc wraz z panem Bergow i panem Majnegerens wyzwali
Juranda na pojedynek. Pojedynek odbyłby się, jednak Niemcy nie zgodzili się odesłac
towarzyszących im knechtów. Jurand zaatakował ich wobec tego i zabił knechtów, zginął także pan
Majneger, a de Brogow został uwięziony przez Polaków. Przybyli domagali się ukarania Juranda.
Hugo de Danveld i Zygfryd de Lowe poparli skargę. Książę był jednak innego zdania, gdyż to
Niemcy najechali własnośc Juranda. Krzyżacy zaplanowali więc potajemnie, że porwą Danusie i
zwabią rycerzy do Szczytna.
Pan de Fourcy z pozostałymi Krzyżakami powrócił do Szczytna. Mężczyzna domyślił się, jakie
plany mają krzyżaccy rycerze i ostrzegł, że o wszystkim doniesie królowi. Na te słowa Krzyżacy
zamordowali go postanawiając zrzucic winę na księcia Janusza. Podróżnych dogonił Hlawa
wiozący wyzwanie na pojedynek przez Zbyszka. Sługa zauważył zwłoki pana de Fourcy, jednak
udał, że o niczym nie wie i bezpiecznie powrócił do pana. Krzyżacy postanowili zrzucic winę na
Hlawę.
Hlawa po powrocie opowiedział o całym zdarzeniu księciu pozostając poza wszelkimi
podejrzenia, gdyż i tak zapomniał swej broni wyjeżdżając z dworu. Książę Janusz domyślił się, iż
pan de Fourcy zwietrzył jakiś spisek i z tego tez względu został pozbawiony życia. W tym czasie
para królewska postanowiła także nagrodzic Zbyszka i pana de Lorche za niezwykłą odwagę i
męstwo. Księżna zaproponowała, aby pasowac Zbyszka na rycerza. Książę zgodził się i poproszono
Danusię, aby przekazała Zbyszkowi pas i ostrogi.
Na dwór przybyła kobieta wioząca obiecany przez Danvelda balsam, który miał pomóc
Zbyszkowi. Tego też dnia książę udał się do Ciechanowa. Po jego wyjeździe krzyżacka
wysłanniczka wyprawiła posłańca tłumacząc, iż potrzebuje kolejnego leku. Wkrótce zjawił się
człowiek z listem rzekomo napisanym przez Juranda, który prosił w nim o przysłanie córki,

ponieważ w trakcie pożaru został przygnieciony przez płonącą belkę i wkrótce umrze. Posłańcy
wytłumaczyli, iż Tolima będący wiernym sługą Juranda również nie mógł przybyc, ponieważ także
został ciężko ranny. Księżna kazała przygotowac Danusię do podróży. Zbyszko poprosił o
potajemny ślub przeczuwając, iż prawdopodobnie nie ujrzy już więcej ukochanej. Księżna zgodziła
się także w imieniu Juranda. Świadkiem ślubu był pan de Lorche. Małżeństwo zostało zawarte, a
rankiem młodzi rozstali się.
Zbyszek na dwa dni przed Wigilią wyruszył w stronę Ciechanowa. Za Przasnyszem podróżnych
dopadła śnieżna zamiec. Na szczęście napotkane oddziały książęce wskazały młodzieńcowi drogę
do miasta. Odnalezieni zostali także zasypani przez śnieg ludzie Juranda.
Zbyszko wziął udział w wyprawie, podczas której odnaleziono niemal zamarzniętego Juranda.
Zbyszko poszukiwał Danusi, ponieważ był pewien, iż podróżuje z ojcem. Po długich
poszukiwaniach powrócono do Ciechanowa. Z całego oddziału przeżył jedynie Jurand, jednak
mężczyzna nadal nie odzyskiwał przytomności.
Święta minęły rycerzom na nerwowym oczekiwaniu. W końcu drugiego dnia świąt Jurand
obudził się i poinformował, iż w Spychowie nie było żadnego pożaru i w żadnym też wypadku nie
wysyłał nikogo po córkę. Stwierdzono, iż Danusię porwali Krzyżacy.
Jurand natychmiast wyruszył do Spychowa w towarzystwie Zbyszka, który przyznał się do
potajemnego ślubu z Danusią. Jurand wytłumaczył, iż ślubował oddac córkę Bogu i zaczął się
obawiac, iż porwanie jest karą Bożą. Tuż przed Spychowem rycerze spotkali grupę Krzyżaków,
którzy chcą rozmawiac z Jurandem sam na sam. Poinformowali Juranda, iż Krzyżacy rzekomo
odbili Danusię zbójcom i zamierzają oddac dziewczynę ojcu, gdy ten uwolni Krzyżackich jeńców,
sam stawi się w Szczytnie i będzie błagał o przebaczenie za wszystkie krzywdy wyrządzone
Zakonowi. Nakazano też mężczyźnie zachowac całą sprawę w tajemnicy. Po odejściu Krzyżaków
Jurand powiedział Zbyszkowi, że Danusi nie ma u Krzyżaków i pogrążony w rozpaczy upadł na
ziemię. Wkrótce zrozpaczony ojciec uwolnił jeńców, spisał testament, oddał Spychów Zbyszkowi i
wyjechał uzbrojony.
Jurand dotarł do Szczytna. Pod zamkiem zadął w róg oznajmiając swoje przybycie. Zapytany o
imię odpowiedział po czym stał przed bramą cały dzień. Na murach zebrani Krzyżacy szydzili z
niego i nie szczędzili obelg. Wieczorem nakazano mu zejśc z konia, zdjąc zbroję i oręż, nałożyc na
siebie wór pokutny, na szyi powiesic pochwę miesza i oczekiwac na otwarcie bramy. Mężczyzna po
kolejnych kilku godzinach usłyszał pod bramą głos Danusi, który śpiewał „Gdybym ci ja miała..”.
Obudzony został przez knechta, który wzywał go do komtura.

TOM II

Jurand pokornie znosił wszystkie obelgi i był gotowy zrobic wszystko, aby ocalic córkę.
Cierpliwie oczekiwał na Danusię, jednak przyprowadzono inną dziewczynę. Wówczas Jurand
wpadł w gniew, rzucił się na Danvelda, zerwał ze ściany miecz i dokonał rzezi. Dopiero słudzy
zdołali powstrzymac jurandową furię zarzucając na niego siec.
Wieczorem, na naradzie zwołanej przez Zygfryda de Lowe, zdecydowano, iż Graf de Bergow uda
się do wielkiego mistrza i przekaże władcy wieśc o ataku Juranda na bezbronnych zakonników. De
Bergow zaczął zastanawiac się, czy aby na pewno Danusia nie była w Szczytnie. Nakazano mu
jednak, aby opowiedział o tym, co widział.Zygfryd i Rotgier zostali wysłani na dwór księcia
Janusza, by złożyc skargę na Juranda. Zygfryd postanowił zabrac Danusię do swojego zamku w
Insburku, ponieważ tylko w ten sposób mógł uratowac Jurandównę.
Pan Rotgier przybył na dwór książęcy i opowiedział o całym zajściu w Szczytnie. Książę oburza
się i nie wierzy w pomyłkę Danvelda. Rotgier rzucił mazowieckim rycerzom wyzwanie na Sąd
Boży. Rękawicę podniósł Zbyszko. Przed rozpoczęciem pojedynku książę Janusz wypytał Zbyszka
o wszystko, co młodzieniec widział podczas podróży z Jurandem.
W dzień pojedynku naprzeciw siebie stanęli Zbyszko z Hlawa i Rotgier ze swoim giermkiem, van
Kirstem. Zmagania rycerzy trwały długo, jednak ostatecznie Zbyszko pokonał Rotgiera i
mężczyzna padł ranny na ziemię. Zbyszko postanowił towarzyszyc panu de Lorche w wyprawie do

Malborka i prosic wielkiego mistrza o pozwolenie poszukiwania Danusi w krzyżackich zamkach.
Zbyszek dotarł do Bogdańca i dowiedział się, iż Jurand zapisał Spychów Danusi, a w przypadku
jej śmierci, Zbyszkowi. Młodzieniec poradził się księdza Kaleby i napisał pismo do Macka, w
którym poinformował wuja o ślubie z Danusią i o ostatnich wydarzeniach. Z pismem wysłał Hlawę.
Wkrótce Zbyszka odwiedził Sanderus prosząc o środki na podróż, gdyż zamierza wyruszyc w
podróż w krzyżackie strony, aby dowiedziec się czegoś o Danusi.
Zygfryd de Lowe otrzymał list od Rotgiera. Dowiedział się w nim o planowanym pojedynku i był
pewien zwycięstwa Krzyżaka. Wkrótce przywieziono jednak ciało Rotgiera. Obiecał pomścic jego
śmierc, gdyż traktował tego młodego rycerza, jak własnego syna. Mężczyzna udał się z katem
Diederichem do lochu Juranda. Rozkazał wypalic smołą oko więźniowi, odciąc mu język oraz
prawą dłoń, którą w chwilę potem umieścił w trumnie Rotgiera. Następnie de Lowe udał się do
wieży Danusi, jednak został zepchnięty ze schodów i stracił przytomnośc.
Hlawa dotarł do Bogdańca. Macko dowiedział się o przygodach Zbyszka, a sam opowiedział
giermkowi o śmierci Zycha. Jagienka dowiedziawszy się o ślubie Zbyszka z Danusią zrozpaczona
powróciła do Zgorzelic. Nie pomagają słowa otuchy Hlawy, który tłumaczy dziewczynie, iż
Danusia zaginęła i prawdopodobnie nie uda się już odnaleźc dziewczyny.
W kilka dni później Jagienka oznajmiła Mackowi, iż pragnie towarzyszyc mu w podróży do
Malborka, ponieważ obawia się ponownej napaści Cztana i Wilka na Zgorzelice. Macko w sprytny
sposób doprowadził do pogodzenia stron i Wilkowie obiecali bronic Zgorzelic przed napaścią
Cztana. Wilk miał nadzieję, iż zjednując sobie Macka zdobędzie rękę Jagienki.
Macko wyruszył z Jagienką przebraną za chłopca w kierunku Sieradza. Po długiej podróży
zatrzymali się w klasztorze. Dowiedzieli się, iż niedawno przebywał tu także znajomy opat, który
ciężko choruje. Następnie Macko kierował wyprawę w stronę Płocka. Pomiędzy Hlawą a służką
Jagienki, Anulką Sieciechówną, widac było nic uczucia. Po kilku dniach wyprawa dotarła do
Płocka. Macko dowiedział się także o śmierci opata. Zgodnie z testamentem duchownego Jagienka
odziedziczyła większą część majątku, z kolei rycerze z Bogdańca otrzymali część borów.
Macko spotkał Lichtensteina na dworze księżnej Aleksandry, jednak nie mógł wyzwac rycerza na
pojedynek, ponieważ pełnił on funkcję posła. Kuno nie rozpoznał twarzy Macka, więc ten
korzystając z pomocy księżnej przedstawił się Niemcowi jako pielgrzym zamierzający odwiedzic
zamek w Malborku. Rycerz uzyskał listy, dzięki którym mógł bezpiecznie podróżowac przez
krzyżackie ziemie. Po dziesięciu dniach wyprawa dotarła do Brodnicy znajdującej się już na
terenach wroga. Macko dowiedział się, iż Zbyszko dotarł do Malborka i przypadł do serca
Ulrykowi von Jungingenowi. Na swej drodze podróżni spotkali niemego, ślepego żebraka
pozbawionego prawej dłoni. Hlawa rozpoznał w mężczyźnie Juranda. Odwieziono biedaka do
Spychowa. Na miejscu Macko dowiedział się, iż Zbyszko wyruszył na Żmudź, gdzie toczy się
wojna z Krzyżakami. Poinformowano go również, iż Zbyszko walczył w Malborku z samym
Ulrykiem, a gdy przeciwnikowi pękł popręg pomógł mu utrzymac się w siodle. Czynem tym
młodzieniec zjednał sobie przychylnośc brata wielkiego mistrza i otrzymał listy pozwalające mu na
przeszukanie krzyżackich włości. Jagienka pozostała w Spychowie opiekując się Jurandem,
natomiast Macko z Hlawą i dwoma giermkami wyruszył do Szczytna i na Żmudź.
Jurand powracał do zdrowia. Nie pozwolił jednak wyruszyc wojsku w celu zemsty na
Krzyżakach pozostawiając sprawę sądu Bogu. Jagienka szybko zyskała zaufanie i wdzięcznośc
Juranda. Po sześciu dniach przybył Hlawa z wieścią, iż Macko podążył na Żmudź na wojnę z
Krzyżakami.
Listy Lichtensteina zapewniły Mackowi gościnne przyjęcie w Szczytnie. Macko dowiedział się
również, iż niemy kat Diederich zrzucił Zygfryda de Lowe ze schodów, gdy ten zmierzał do
komnaty Danusi by ją zamordowac. Zygfryd swój wypadek przypisał działaniu ciemnych mocy i
nie podniósł więcej ręki na Danusię. Następnie wyjechał wraz z Danusią i katem. Macko
dowiedziawszy się o tych wydarzeniach wyjechał na Żmudź, a Hlawie polecił opiekowac się
Jagienką.
Jagienka nie zastosowała się do rozkazów Macka i wysłała Hlawę w ślad za Mackiem i
Zbyszkiem.

Hlawa dotarł do Warszawy. Dowiedział się, iż zakon szykuje się do wojny, a Żmudzini wysłali do
Jagiełły list ze skargą na Krzyżaków, w którym skarżą się, iż Krzyżacy grabią ich ziemie pod
pozorem krzewienia wiary chrześcijańskiej.
Hlawa zdołał odnaleźc Macka i Zbyszka pod Kownem. Mężczyźni przebywali u żmudzkiego
wodza Skirwoiłły prowadzącego wojnę podjazdową z przygranicznymi oddziałamy Krzyżaków.
Podczas narady zapadła decyzja, aby uderzyc na Nowe Kowno, gdzie dwa dni wcześniej Żmudzini
zostali pobici.
Żmudzini zamierzali uderzyc na kierujący się w stronę Nowego Kowna oddział knechtów
wiozących zapasy żywności, z kolei Zbyszek miał dowodzic jedną z grup. Żmudzini przeprawili się
przez Niewiaż i Niemen, a następnie przygotowali pułapkę na Niemców.
Oddział Zbyszka uderzył jako pierwszy. Niemcy bronili się długo, jednak ich szeregi zostały
szybko rozbite. Zbyszko wziął do niewoli dowódcę oddziału, którym okazał się być pan de Lorche.
Zbyszko opowiada panu de Lorche o zamiarach zakonu krzyżackiego. De Lorche zaproponował,
aby Zbyszko spróbował wymienic go na Danusię. Poinformował także, iż w zaatakowanym
oddziale znajdował się także Zygfryd de Lowe. Zbyszko jednak zamiast Krzyżaka odnalazł wśród
jeńców Sanderusa. Handlarz stwierdził, iż wie gdzie znajduje się Danusia, ponieważ Zygfryd wozi
ją stale przy sobie w kolebce. De Lowe uciekł z pola bitwy wraz z Arnoldem von Baden. Wkrótce
Zbyszko uwolnił pana de Lorche, który obiecał stawic się na każde żądanie w charakterze jeńca.
Zbyszko pożegnał Skirwoiłłę i wyruszył wraz z Mackiem w pogoń za Zygfrydem. Sanderus, jako
przewodnik, został wysłany przodem by odszukac von Badena i przyłączyc się do niego. Handlarz
miał pozostawiac ślady po oddziale. Wieczorem rycerze dotarli do smolarni, w której zatrzyamli się
Niemcy i szybko obezwładnili wroga, a Zbyszko wreszcie odnalazł Danusię. Głodna i słaba
dziewczyna nie rozpoznała męża. Zbyszko postanowił udac się z żoną do Spychowa. Rankiem
Hlawa zabrał pojmanego Zygfryda by oddac go w ręce Juranda.
Zbyszko zwlekał z odjazdem czekając na powrót do zdrowia ukochanej. Dziewczyna na chwilę
odzyskała świadomośc. Nagle polanę otoczyli knechci dowodzeni przez Wolfganga von Badena.
Macko i Zbyszko zmuszeni byli poddac się. Wuj ostatecznie przekonał Niemców do uwolnienia
Zbyszka na słowo, aby mógł odwieźc Danusię do Spychowa. Macko miałby pozostac w Malborku,
jako zakładnik aż do powrotu Zbyszka z okupem.
Hlawa dotarł do Spychowa dziesięc dni przed Bożym Ciałem i opowiedział Jurandowi o
wszystkim, co zaszło. Jurand podziękował Bogu za ocalenie córki, a jeńcowi przywiezionemu przez
Hlawę darował wolnośc.
Tolima odprowadził Zygfryda do granicy Spychowa. Gdy Zygfryd pozostał sam, powiesił się na
rosnącym obok drogi drzewie. Następnego dnia Jagienka odnalazła ciało Krzyżaka i nakazała
pogrzebac samobójcę.
Dziesięc dni później Zbyszko dotarł z umierającą Danusią w okolice Spychowa. Niestety
dziewczyna zmarła zanim spotkała się z ojcem. Jurand długo rozpaczał nad ciałem dziecka.
Danusię pochowano w dębowej trumnie, z kolei Jurand pogrążył się w smutku i na kilka tygodni
stracił kontakt z rzeczywistością.
Zbyszko pogrążony w żałobie wysłał do Malborka okup za siebie i za Macka. Kilka dni później do
Spychowa przybył pan de Lorche. Poinformował, że Macko został uwięziony za pomoc poganom,
jednak wstawił się w jego obronie von Baden, oczekujący na okup. Pan de Lorche także wstawił się
za Mackiem oznajmiając, iż jest jeńcem Zbyszka i w razie śmierci Macka zostanie zabity. W
Płocku odbyc się miało spotkanie Jagiełły z wielkim mistrzem. Zbyszko zamierzał wykorzystac tę
okazję, aby prosic misrza o łaskę dla Macka. Zbyszko zaproponował wyjazd także Lotaryńczykowi,
na co ten zareagował z ochotą.
Zbyszko wraz z panem de Lorche przybył do Płocka. W przydrożnej karczmie mężczyźni spotkali
Tolimę. Został on napadnięty w okolicach Lubawy. Podczas uczty w domu Andrzeja z Jasieńca
Zbyszko spotkał Powałę z Taczewa. W orszaku żony księcia Ziemowita znajdowała się także
Jagienka. Dziewczyna zachwyciła swoją urodą Zbyszka. W uczcie uczestniczył także Jagiełło i
księżna Anna Danuta. Książę Janusz pozwala Zbyszkowi i panu de Lorche dołączyc do swego
orszaku podczas łowów. Następnego dnia Powała oznajmił Zbyszkowi, że weźmie udział w

spotkaniu z wielkim mistrzem.
Konrad von Jungingen, wielki mistrz, starał się odsunąc zbrojny konflikt z Jagiełłą i Witoldem.
Doszedł do porozumienia z polskim królem w sprawie wymiany jeńców. Zyndram z Maszkowic,
Powała z Taczewa oraz Zbyszko mieli towarzyszyc mistrzowi w drodze do Malborka w charakterze
posłów. Na miejscu wielki mistrz zaprezentował rycerzom swoją potęgę oprowadzając gości po
zamku i zbrojowniach. Wkrótce Zbyszko spotkał także Macka, który pomimo więzienia czuł się
dobrze.
Podczas uczty u wielkiego mistrza Powała z Taczewa zademonstrował swoją siłę zgniatając w
ręce żelazny tasak. Zebrani goście z zachodu zaczęli zastanawiac się, czy siły krzyżackie są
wystarczająco silne, aby stoczyc bitwę z oddziałami polskimi.
Macko i Zbyszko dotarli do Płocka. Niestety nie zastali już Jagienki, ponieważ wróciła do
Spychowa opiekowac się umierającym Jurandem. Zbyszko także udał się do Spychowa. Odkrył
także, iż Jagienka opiekowała się grobem Danusi pod jego nieobecnośc. Kilka dni później Jurand
umarł. Zbyszko postanowił spełnic złożone Danusi śluby. Przed wyjazdem postanowił wspólnie z
Jagienką i Mackiem oddac Spychów w dzierżawę Hlawie. Hlawa stał się zarządcą i poprosił Anulkę
Sieciechónę o rękę. Macko z Jagienką po wyjeździe Zbyszka wyruszyli w stronę Bogdańca. Po
przyjeździe dowiedzieli się, iż Wilk zginął podzcas wyprawy na Śląsk, biorąc udział w szturmie na
niemiecki zamek, a Cztan ożenił się. Macko wkrótce postanowił udac się z pielgrzymką
dziękczynną do grobu królowej Jadwigi dziękując za uzdrowienie.
Macko po powrocie do Bogdańca postanowił wznieśc kasztel dla Zbyszka. Jako doświadczony
rycerz szybko zyskuje uznanie okolicznej ludności. Po kilku miesiącach dotarły do Bogdańca
wieści o rozpoczęciu pokojowych układów między Witoldem a Krzyżakami. Do Bogdańca przybył
w końcu Zbyszko osłabiony i ranny. Okazało się, że młodzieniec spełnił śluby, jednak nie poczuł się
lepiej.
Zbyszko wracał do zdrowia i uświadamiał sobie, że kocha Jagienkę. Kiedy dziewczyna przyszła
do młodzieńca z wizytą oboje wyznali sobie miłośc. Wkrótce młodzi wzięli ślub. W rok później
Jagienka urodziła bliźnięta: Macka i Jaśka, a następnie Zycha. Dwa lata później rodzina
przeprowadziła się do nowego kasztelu. Pięc lat po ślubie Zbyszka i Jagienki urodził się czwarty
syn – Jurand. Macko udał się na Mazowsze i do Malborka, aby wyzwac na pojedynek Kunona
Lichtensteina. Rycerza jednak nie było w krzyżackiej stolicy, więc wielki mistrz pozwolił stanąc w
szrankach jego krewnemu. Jednak taka wygrana nie przyniosła Mackowi satysfakcji.
Rok później zmarł Konrad von Jungingen. Wielkim mistrzem został jego brat, Ulryk. Krzyżacy
zajęli Drezdenko przez, co spór się zaostrzył. Witold w roli rozjemcy przysądził te tereny Polakom.
Zakon nie chciał pogodzic się z tą decyzją. Na Żmudzi książę litewski wszczął powstanie
doprowadzając do wybuchu wojny. Macko i Zbyszko podobnie, jak reszta polskiego rycerstwa
wyruszyli na wojnę. Jagienka wraz z dziecmi odprowadziła rycerzy aż do Sieradza.
W pierwszym roku wojny Polacy nie odnosili większych sukcesów. Latem dołączył do Jagiełły
Witold z wojskami litewsko-żmudzko-tatarskimi. Wojska zmierzały do Malborka. Zbyszko i Macko
spotkali Powałę z Taczewa, a następnie pana de Lorche, który opuścił Krzyżaków. Wieczorem w
świetle księżyca rycerze oglądali scenę walki mnicha w kapturze z królem. Król wygrał, co zostało
odczytane za dobrą wróżbę. Następnego dnia wojska królewskie dotarły w okolice Grunwaldu i
Tannenbergu. Król w namiocie zamierzał odsłuchac kolejno trzy msze. Jednak po zakończeniu
pierwszej z nich otrzymał wiadomośc, że w okolice Grunwaldu pojawiły się chorągwie krzyżackie.
Rycerze wyruszyli do swoich oddziałów, a król udał się na drugą mszę.
Krzyżacy widząc na polu tylko kilka chrągwi postanowili wysłac do króla polskiego dwa nagie
miecze z propozycją, że wojska krzyżackie cofną się, aby zrobic miejsce Polakom.
Pierwsze do walki ruszyły wojska litewskie, następnie polskie oddziały. Szeregi Litwinów i
Tatarów nie wytrzymały ataku Niemców i złamały się. Polska jazda nie poddawała się. Oddziały
Witolda przez chwilę przechyliły szalę zwycięstwa na stronę Krzyżaków, jednak Polacy szybko
odzyskali przewagę. Do wzgórza, na którym stał Jagiełło zbliżyły się oddziały prowadzone przez
Ulryka, które miały zaatakowac Polaków od strony bocznej. Jeden z Krzyżaków odłączył się od
chorągwi i uderzył na Jagiełłę. Władcy przyszedł z pomocą Zbigniew z Oleśnicy roztrzaskując

kopią niemiecki hełm. Król zabił przeciwnika. Bitwa dobiegała konca. Macko poszukiwał
Lichtensteina. Ostatecznie dopadł wroga i zabił. Przed polskim władcą złożone zostały krzyżackie
chorągwie. Odnaleziono także ciało Ulryka von Jungingena. Jagiełło nakazał pochowac je z
wszelkimi honorami należnymi rycerzowi.
Po bitwie Macko i Zbyszko powrócili do Bogdańca. Zbyszko dożył jeszcze momentu, gdy
Pomorze i Malbork wrócił w polskie ręce.