Cykl koniunkturalny

UEK, Kraków, 2012 r.

*

Niniejszy materiał wyraża wyłącznie opinie autora, a nie instytucji, z którymi jest związany.

2

Cykl koniunkturalny - definicja

Cykl koniunkturalny - definicja

Cykl koniunkturalny – krótkookresowe odchylenia produkcji od
jej trendu

(Źródło: D. Begg, S. Fisher, R.Dornbush „Makroekonomia”)

Źródło: nbportal.pl

3

Fazy (klasycznego i współczesnego) cyklu
koniunkturalnego

Źródło: Wikipedia.

4

Rodzaje wahań koniunkturalnych

 cykliczne – periodyczne powtarzające się spadki i ożywienia
koniunktury
 sezonowe - wahania koniunkturalne związane ze zmianą
aktywności w różnych porach roku np. PKB jest relatywnie niższy w
styczniu – lutym ale wysoki w grudniu
 przypadkowe – wahania związane ze zdarzeniami jednostkowymi
takimi jak wojna i klęska żywiołowa

5

Recesja

 nadwyżka podaży nad popytem,

wzrost zapasów u producentów,

spadek produkcji, przychodów i zysków,

zmniejszenie tempa wzrostu cen,

wzrost bezrobocia.

6

Depresja – dno cyklu

równowaga na niskim poziomie,

niski popyt, niska podaż,

niskie ceny,

wzrost liczby bankructw i upadłości.

7

Ekspansja – faza ożywienia

 nadwyżka popytu nad podażą,

 wzrost produkcji, sprzedaż, przychodów, zysków,

 zwiększenie tempa wzrostu cen,

 spadek bezrobocia.

8

Rozkwit – szczyt cyklu/boom gospodarczy

 aktywność gospodarcza osiąga najwyższy poziom,

 równowaga kształtuje się na wysokim poziomie,

 wysoka produkcja, sprzedaż, przychody, zyski, zatrudnienie,

 wysoki poziom cen.

9

Podział cykli koniunkturalnych

Krótkie

- cykle Kitchina, trwające 3-4 lata, związane ze zmianami

zapasów, cen hurtowych, etc.

Średnie:

- cykle Juglara (8-10 lat) – zmiany wydatków inwestycyjnych, PKB,

inflacji i bezrobocia

- cykle Kuznetsa (15-23 lata) - akumulacja czynników wytwórczych w

długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)

D

ługie

- cykle Kondratiewa (40-60 lat) - odkrycia lub ważne innowacje

techniczne (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery,
internet).

10

Cechy cykli w krajach wysokorozwiniętych

 w ostatnich dziesięcioleciach nastąpiło wyraźne skrócenie
długości cykli koniunkturalnych,

 długość faz cykli (ożywienia i recesji) jest zróżnicowana,

 amplituda/intensywność cykli jest relatywnie niewielka,

 obserwuj się wysoki stopień korelacji cykli w poszczególnych
krajach wysokorozwiniętych – współzależność gospodarek.

11

Cechy cykli w krajach emerging markets



długość tych cykli jest stosunkowo mała (mniejsza niż w

krajach wysokorozwiniętych),

 długość faz wzrostowych jest nieznacznie większa niż faz
spadkowych,

 amplitudy cykli są relatywnie duże;

12

Przyczyny wahań koniunkturalnych

Czynniki zewnętrzne

 zmiany demograficzne (wzrost liczby ludności może wpłynąć na
zwiększenie produkcji i poziomu zatrudnienia),
 wynalazki i innowacje
 Wojny i zdarzenia polityczne

Czynniki wewnętrzne

 Konsumpcja – przede wszystkim dóbr trwałych.
Inwestycje – ich skutkiem jest zwiększenie zatrudnienia,
produkcji i dochodu.
 Działalność państwa - polityka fiskalna, polityka monetarna

13

Zmiana PKB USA w latach 1961-2011

Zmiana PKB USA w latach 1961-2011

Źródło: Bank Światowy.

Country Name

1962

1966

1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

2006

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

United States

14

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

-15

-10

-5

0

5

10

15

GDP growth (annual %)
Unemployment, total (% of total labor force)
Current account balance (% of GDP)
Cash surplus/deficit (% of GDP)
Inflation, consumer prices (annual %)

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne

USA w latach 1980-2011

USA w latach 1980-2011

Źródło: Bank Światowy.

15

Zmiana PKB Niemiec, Wielkiej Brytanii i

Zmiana PKB Niemiec, Wielkiej Brytanii i

USA w latach 1971-2011

USA w latach 1971-2011

Źródło: Bank Światowy.

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

Germany

United Kingdom

United States

16

1

9

9

1

1

9

9

2

1

9

9

3

1

9

9

4

1

9

9

5

1

9

9

6

1

9

9

7

1

9

9

8

1

9

9

9

2

0

0

0

2

0

0

1

2

0

0

2

2

0

0

3

2

0

0

4

2

0

0

5

2

0

0

6

2

0

0

7

2

0

0

8

2

0

0

9

2

0

1

0

2

0

1

1

-15

-10

-5

0

5

10

Czech Republic

Hungary

Poland

Zmiana PKB Czech, Węgier i Polski w

Zmiana PKB Czech, Węgier i Polski w

latach 1991-2011

latach 1991-2011

Źródło: Bank Światowy.

17

Zmiana PKB Niemiec, Francji i Polski w

Zmiana PKB Niemiec, Francji i Polski w

latach 1991-2011

latach 1991-2011

1

9

9

1

1

9

9

2

1

9

9

3

1

9

9

4

1

9

95

1

9

96

1

9

9

7

1

9

9

8

1

9

99

2

0

00

2

0

0

1

2

0

0

2

2

0

03

2

0

04

2

0

0

5

2

0

0

6

2

0

0

7

2

0

0

8

2

0

0

9

2

0

1

0

2

0

1

1

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

France

Germany

Poland

Źródło: Bank Światowy.

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynki/cykl_koniunkturalny

http://www.youtube.com/watch?v=D4FDZ0gBlE0

Niemożliwa trójca - model
Mundella-Fleminga

UEK, Kraków, 2012 r.

*

Niniejszy materiał wyraża wyłącznie opinie autora, a nie instytucji, z którymi jest związany.

19

Model Mundella-Fleminga (1)

Model Mundella-Fleminga (inaczej niemożliwa trójca, ang. the
impossible trinity) – teoria stwierdzająca, że nie jest możliwe, by
władze gospodarcze jednocześnie stosowały trzy narzędzia
kontrolowania gospodarki:

 sztywny kurs walutowy,

 swobodny przepływ kapitału,

 niezależną politykę monetarną.

20

W sytuacji braku premii za ryzyko między dwoma krajami (tzw.
niezabezpieczony parytet stóp procentowych, ang. uncovered interest
rate parity) działanie arbitrażu sprawi, że aprecjacja lub deprecjacja
jednej waluty wobec drugiej będzie równa różnicy między nominalnymi
stopami procentowymi w tych krajach.

Jako, że w reżimie sztywnych kursów walutowych, kursy walut nie
mogą się zmieniać (pomijamy przypadki rewaluacji i dewaluacji)
oznacza to, że nominalne stopy procentowe w tych dwóch krajach
muszą się zrównać.

Z kolei to oznacza, że kraj, który stosuje reżim kursów sztywnych nie
może swobodnie kształtować nominalnych stóp procentowych, co
oznacza brak niezależnej polityki monetarnej.

Jedyną możliwością dla kraju, aby mógł utrzymywać zarówno sztywny
kurs walutowy, jak i prowadzić niezależną politykę monetarną to
wprowadzenie kontroli przepływu kapitału, która uniemożliwi arbitraż
na rynku walutowym.

Model Mundella-Fleminga (2)

21

Model Mundella-Fleminga (3)

22

The point is that you can't have it all: A country must pick two
out of three. It can fix its exchange rate without emasculating its
central bank, but only by maintaining controls on capital flows
(like China today); it can leave capital movement free but retain
monetary autonomy, but only by letting the exchange rate
fluctuate (like Britain – or Canada); or it can choose to leave
capital free and stabilize the currency, but only by abandoning
any ability to adjust interest rates to fight inflation or recession
(like Argentina today,).

Model Mundella-Fleminga (4)

Co o niemożliwej trójcy mówi nam noblista?

Paul Krugman (1999 r.)

The impossible trinity w praktyce – lekko z przymrużeniem oka :)

http://www.youtube.com/watch?v=oLbfAfCVG_4

23

The impossible trinity - pytania

Praca zespołowa

 Proszę określić jaki rodzaj kombinacji trzech wspomnianych
narzędzi polityki gospodarczej wybrały kraje, które analizujecie
w projekcie końcowym.

 Jakie implikacje dla tych krajów (kształtowania się
parametrów makroekonomicznych) ma taka kombinacja
wspomnianych narzędzi w ich obecnej sytuacji gospodarczej?

 Czy w Waszej opinii wybrana kombinacja jest obecnie
optymalna? Jeśli tak to dlaczego? Jeśli nie, to co należałoby
zmienić i jakie to niosłoby ze sobą konsekwencje gospodarcze?