Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
© Wydawnictwo WAM, 2009
© Instytut Pami ci Narodowej  Komisja :cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Korekta
RENATA KOMURKA
Projekt okładki
ANDRZEJ SOCHACKI
ISBN 978-83-7505-409-5
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 " 31-501 Kraków
tel. [phone] " faks 12 42 95 003
e-mail: [e-mail]
DZIAA
HANDLOWY
tel. [phone] " faks 12 43 03 210
e-mail: [e-mail]
Zapraszamy do naszej
KSI GARNI INTERNETOWEJ
http://WydawnictwoWAM.pl
tel. [phone] " 12 62 93 446-447
faks 12 62 93 261
wydawnictwowam.pl
Druk i oprawa:
Drukarnia COLONEL, Kraków
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Wst p
Prezentowana ksi ka jest trzecim tomem serii wydawniczej  Niezłomni ,
w ramach której Instytut Pami ci Narodowej oraz Wydawnictwo WAM b d
przedstawiać sylwetki osób  duchownych i wieckich, które w sposób zdecydo-
wany opierały si działaniom komunistycznej dyktatury.
Poszczególne tomy zawierać b d materiał Eródłowy, wytworzony w przewa-
aj cej cz ci przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji, a uka-
zuj cy zró nicowane metody i rodki jego działania. Poprzez Eródła pokazane
zostan zarówno rzeczowe i osobowe rodki pracy operacyjnej, jej metody: in-
wigilacja, rozpracowanie, kombinacja, inspiracja, dezinformacja czy dezintegra-
cja oraz formy, czyli sprawy profilaktyczne, aktywnego zainteresowania opera-
cyjnego (rozpracowania) czy specyficzne modele inwigilacji, jakimi wobec osób
duchownych były Teczki Ewidencji Operacyjnej Ksi y. Dokumentacja bezpieki
uzupełniona zostanie o dokumenty wytwarzane przez administracj pa stwow
b dE instytucje ko cielne  w których odzwierciedlona została niezłomna posta-
wa opisywanych osób.
W ramach serii prezentowane b d postacie jednoznaczne, niewdaj ce si
w adn form dialogu z funkcjonariuszami bezpieki czy komunistycznego pa -
stwa, ale tak e osoby o ró nej fi i yciowej i temperamencie, co pozwoli
lozofi
ukazać zró nicowane metody oporu antykomunistycznego.
W tomie pierwszym Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec bi-
skupów polskich (Kraków Warszawa 2007) zamieszczono wprowadzenie obej-
muj ce podstawowe informacje zwi zane z represjami wobec Ko cioła katolic-
kiego w Polsce w latach 1944 1990 oraz z metodami, rodkami i formami pracy
operacyjnej UB-SB. Ukazano w nim zmiany w polityce wyznaniowej realizowa-
nej przez władz komunistyczn oraz zwrócono uwag na zró nicowany charak-
ter prób oddziaływania na duchowie stwo i Ko ciół instytucjonalny. Zaprezen-
towano w nim sylwetki dwóch ordynariuszów: kard. Henryka Gulbinowicza 
z archidiecezji wrocławskiej i abp. Ignacego Tokarczuka  z archidiecezji prze-
myskiej oraz dwóch biskupów pomocniczych: bp. Juliusza Bie ka  z diecezji
katowickiej i bp. Jana Pietraszki  z archidiecezji krakowskiej.
5
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
W tomie drugim W obronie Ojczyzny i Ko cioła. Komunistyczna bezpieka
przeciw biskupom polskim (Kraków 2008) ukazano działania komunistycznego
re imu przeciw ordynariuszowi archidiecezji krakowskiej kard. Adamowi Ste-
fanowi Sapiesze oraz biskupom pomocniczym: bp. Pawłowi Latuskowi z die-
cezji opolskiej, bp. Franciszkowi Musielowi z diecezji cz stochowskiej oraz bp.
Edwardowi Frankowskiemu z diecezji sandomierskiej.
Tom trzeci w cało ci po wi cono metropolicie krakowskiemu kard. Karolowi
Wojtyle. Zgodnie z zasadami przyj tymi dla serii wydawniczej najpierw przed-
stawiono zarys biografii oraz działa operacyjnych przeciw metropolicie, a na-
st pnie zaprezentowano materiał Eródłowy ukazuj cy niezłomno ć bohatera to-
mu przez pryzmat wymierzonych w niego działa operacyjnych UB-SB. Cało ć
uzupełniono o aneks z informacjami dotycz cymi przebiegu słu by funkcjonariu-
szy zaanga owanych w przedsi wzi cia wymierzone przeciwko kard. Karolowi
Wojtyle. Wbrew przyj tej dla serii zasadzie postanowiono, w drodze wyj tku, po-
wtórzyć tak e noty dotycz ce tych funkcjonariuszy, którzy opisywani byli ju we
wcze niejszych tomach. Przyj to reguł prezentowania informacji biografi
cznej
o wyst puj cych w dokumentach osobach tylko za pierwszym razem, gdy dana
osoba pojawia si w tek cie Eródłowym.
W prezentowanym materiale Eródłowym, tak jak w innych edycjach Eródło-
wych IPN, poprawiono interpunkcj i ujednolicono skróty bez zaznaczania tego
w tek cie. Uwspółcze niono tak e pisowni , zaznaczaj c te zmiany. Opuszczenia
w tek cie Eródłowym zaznaczono klamrami [& ].
ks. Józef Marecki, Filip Musiał
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Marek Lasota
Od Karola Wojtyły do Jana Pawła II Wielkiego
Karol Józef Wojtyła urodził si 18 maja 1920 r. w Wadowicach. Jego rodzica-
mi byli Karol (1879 1941) i Emilia z Kaczorowskich (1884 1929), rodze stwem
 Edmund (1906 1932) oraz Olga (1914). Ochrzczony został w ko ciele para-
fi
alnym 20 czerwca 1920 r. Nauk w Szkole Powszechnej im. Marcina Wadowi-
ty w Wadowicach rozpocz ł w wieku 6 lat. W 1930 r. został uczniem Pa stwo-
wego Gimnazjum M skiego w Wadowicach. W latach 1936 1938 był prezesem
gimnazjalnej Sodalicji Maria skiej. Jako ucze interesował si aktorstwem, grał
główne role w szkolnych inscenizacjach dramatów klasycznych; wówczas poznał
Mieczysława Kotlarczyka i fascynował si jego koncepcjami teatralnymi. Podej-
mował tak e pierwsze próby poetyckie. 14 maja 1938 r. zdał egzamin maturalny,
a 2 paEdziernika tr. rozpocz Å‚ studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiello -
skim. W tym samym roku, wraz z ojcem, przeprowadził si do Krakowa na ul.
Tynieck 10. Z chwil wybuchu II wojny wiatowej uciekał z ojcem na wschód,
by wkrótce powrócić do Krakowa.
Po zamkni ciu Uniwersytetu pracował jako goniec sklepowy, a od 11 paE-
dziernika 1940 r. jako robotnik w fabryce  Solvay . W 1940 r. poznał Jana Tyra-
nowskiego, który wywarł znacz cy wpływ na jego formacj duchow , pogł bian
w duszpasterstwie prowadzonym przez salezjanów na krakowskich D bnikach.
Podj ł w tym samym czasie pierwsze próby dramatopisarskie, ci gle anga ował
si w prace teatralne, w ramach grupy  Studio 39 , utrzymuj c kontakt z Mieczy-
sławem Kotlarczykiem, Juliuszem Osterw i innymi twórcami.
Pod koniec 1940 r. Karol Wojtyła został zaprzysi ony na członka konspi-
racyjnej organizacji  Unia , b d cej ruchem ideowo-wychowawczym, d cym
do odbudowy Polski jako pa stwa opartego na warto ciach chrze cija skich.
Działalno ć  Unii nie polegała jedynie na organizowaniu akcji bojowych. Swo-
j misj organizacja ta urzeczywistniała tak e poprzez podtrzymywanie narodo-
wej kultury, prac artystyczn , piel gnowanie patriotyzmu i polskiej to samo ci.
Wojtyła, nawi zuj c do swoich szkolnych zainteresowa sztuk sceniczn oraz
realizuj c kulturotwórcze zadania wynikaj ce z członkostwa w  Unii , uczestni-
7
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Ku prawdzie i wolno ci
czył w tworzeniu i, jako aktor, w pracy konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego,
który swoj działalno ć zainaugurował 1 listopada 1941 r.
Od paEdziernika 1942 r. studiował na tajnych kompletach Wydziału Teolo-
gicznego UJ, b d c jednocze nie klerykiem konspiracyjnie działaj cego Semina-
rium Archidiecezji Krakowskiej. Powołanie do stanu duchownego odezwało si
szczególnie silnie po mierci ojca, gdy na mroki czasu okupacji nało yła si a-
łoba po stracie ostatniej, najbli szej mu osoby. Nadal pracował fizycznie w  Sol-
vayu , był aktorem Teatru Rapsodycznego, bliska mu była duchowo ć w. Jana od
Krzy a. W sierpniu 1944 r. przerwał prac w Zakładach Sodowych i zamieszkał
w Pałacu Biskupim w Krakowie, przy ul. Franciszka skiej 3, pod okiem metropo-
lity krakowskiego, ksi cia abp. Adama Stefana Sapiehy. W listopadzie tr. otrzy-
mał tonsur i ni sze wi cenia kapła skie. Po zako czeniu okupacji niemieckiej
przeniósł si do budynku krakowskiego seminarium. Od 1 kwietnia 1945 r. pełnił
obowi zki asystenta na Wydziale Teologicznym UJ. W tym samym czasie został
wybrany wiceprezesem Bratniej Pomocy UJ. Przygotowanie do kapła stwa ł -
czył zatem z prac naukow i społeczn , anga uj c si w odradzaj ce si ycie
akademickie Krakowa.
1 listopada 1946 r. otrzymał wi cenia kapła skie z r k kard. Adama Sapiehy.
Nast pnego dnia odprawił pierwsz msz w. w krypcie w. Leonarda na Wawelu.
W dwa tygodnie póEniej, 15 listopada 1946 r., wyjechał do Rzymu, gdzie podj ł
studia teologiczne na prowadzonym przez dominikanów Papieskim Uniwersyte-
cie w. Tomasza z Akwinu (zwanym Angelicum). Mieszkał w Kolegium Belgij-
skim, pomagał w parafii Garbatella na przedmie ciach Rzymu. W okresie wakacji
podró ował po Włoszech, latem 1947 r. odbył podró do Francji, Belgii i Holan-
dii. We Francji poznał nowoczesne metody duszpasterskie, zwi zane z ruchem
ksi y-robotników, b d ce odpowiedzi na rosn ce wpływy partii komunistycz-
nej w rodowiskach wielkoprzemysłowych. To do wiadczenie wywarło decydu-
j cy wpływ na jego póEniejsze koncepcje pracy duszpasterskiej.
3 lipca 1947 r. zdał egzamin licencjacki, a 19 czerwca 1948 r. obronił prac
doktorsk po wi con zagadnieniom wiary w dziełach w. Jana od Krzy a, po
czym powrócił do kraju. W grudniu tr. Rada Wydziału Teologicznego UJ nostry-
fi
kowała ks. Karolowi Wojtyle stopie doktora teologii.
Od lipca 1948 r. był wikarym parafi
i w Niegowici, gdzie zajmował si m.in.
duszpasterstwem młodzie y. 17 marca 1949 r. przeniesiony został do parafi
i pw.
w. Floriana w Krakowie, gdzie był wikarym parafi
i oraz duszpasterzem akade-
mickim. 1 wrze nia 1951 r. abp Eugeniusz Baziak udzielił mu urlopu naukowego
na przygotowanie habilitacji; wówczas K. Wojtyła zamieszkał przy ul. Kanoni-
czej 19. W czasie urlopu nadal prowadził prac duszpastersk , publikował arty-
kuły w  Ateneum Kapła skim ,  Rocznikach Filozoficznych ,  Znaku i  Tygo-
dniku Powszechnym , na łamach którego zadebiutował poetycko. Utrzymywał
kontakty ze rodowiskiem teatralnym, realizował swoje zainteresowania literac-
8
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Od Karola Wojtyły do Jana Pawła II Wielkiego
kie i publicystyczne, brał udział w górskich i kajakowych wycieczkach grup aka-
demickich oraz tzw.  rodowiska  swoich bliskich przyjaciół.
1 grudnia 1953 r. odbyło si na Wydziale Teologicznym UJ kolokwium ha-
bilitacyjne ks. dr. Karola Wojtyły na podstawie pracy Próba opracowania etyki
chrze cija skiej według systemu Maxa Schellera. Dwa dni póEniej Rada Wydzia-
łu Teologicznego UJ zamkn ła przewód habilitacyjny, wnioskuj c o nadanie mu
tytułu docenta etyki i teologii moralnej. W paEdzierniku 1954 r., po likwidacji
Wydziału Teologicznego na UJ, został wykładowc znajduj cych si w Krakowie
seminariów duchownych oraz na Wydziale Filozoficznym KUL.
Z wielk uwag ledził wszelkie wydarzenia naukowe w kraju i za granic ,
starał si utrzymywać kontakt ze rodowiskami teologicznymi. W 1957 r. zamie-
rzał wyjechać do Louvain, na tamtejszy uniwersytet katolicki. Warunkiem otrzy-
mania paszportu była współpraca z tzw. ruchem post powych katolików i ksi y
 patriotów . Gdy odmówił  nie wydano mu paszportu.
W sierpniu 1958 r. otrzymał nominacj na biskupa sufragana archidiecezji
krakowskiej i tytularnego biskupa Ombitanus, 28 wrze nia tr. w katedrze wawel-
skiej odbyła si jego konsekracja. Głównym konsekratorem był abp Eugeniusz
Baziak, a współkonsekratorami: bp Bolesław Kominek z Wrocławia i bp Fran-
ciszek Jop z Opola. Mianowany został tak e kanonikiem kapituły katedralnej.
Jako biskup uczestniczył w pracach Komisji Duszpasterskiej Episkopatu Polski,
propaguj c nowoczesne formy pracy duszpasterskiej z młodzie i rodowiskami
inteligenckimi. Pomimo wielorakich obowi zków kontynuował prac naukow
i dydaktyczn , publikował i opiekował si rodowiskami akademickimi, prowa-
dz c rekolekcje i dni skupienia. Opiek duszpastersk obj Å‚ rodowiska robotni-
cze Nowej Huty, po raz pierwszy odprawiaj c w 1959 r. pasterk na placu pod
budow ko cioła w Bie czycach. Rozpocz ł tym samym swoist tradycj , trwa-
j c do ko ca jego pracy biskupiej w Krakowie. W maju 1960 r., po burzliwym
prote cie mieszka ców Nowej Huty przeciwko wstrzymaniu przez władze bu-
dowy wi tyni, jako biskup pomocniczy, kieruj cy de facto diecezj , zmagał si
z administracj partyjno-pa stwow .
W dwa miesi ce po mierci abp. Eugeniusza Baziaka, który zmarł 14 czerwca
1962 r., został 16 lipca tr. wybrany wikariuszem kapitulnym, obejmuj c kierow-
nictwo archidiecezj krakowsk . We wrze niu 1962 r. doszło do bezprecedenso-
wego spotkania z I sekretarzem KW PZPR w sprawie jednego z budynków semi-
naryjnych.
Zainicjował działalno ć Instytutu Rodziny w Krakowie. W 1960 r. ukazała si
ksi ka Karola Wojtyły pt. Miło ć i odpowiedzialno ć, b d ca rewolucyjn , jak
na tamte czasy, refl
eksj nad zwi zkiem kobiety i m czyzny. Zagadnienia te sta-
ły si jednym z zasadniczych motywów jego pracy duszpasterskiej oraz intelek-
tualnych i duchowych docieka .
9
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Ku prawdzie i wolno ci
Jako biskup i duszpasterz był aktywny nie tylko na terenie archidiecezji kra-
kowskiej, ale uczestniczył w rozmaitych formach pracy duszpasterskiej w całym
kraju, prowadz c pielgrzymki, rekolekcje, uczestnicz c w konferencjach, prowa-
dz c uroczysto ci religijne i głosz c kazania.
Był mentorem i protektorem Klubu Inteligencji Katolickiej w Krakowie oraz
rodowisk zwi zanych z  Tygodnikiem Powszechnym i miesi cznikiem  Znak .
Szczególny nacisk kładł na chrze cija sk formacj , rozwój intelektualny i du-
chowy oraz postaw obywatelsk i patriotyzm młodej inteligencji, która miała
stanowić zal ek przyszłych, odrodzonych elit polskich.
Od 11 paEdziernika do 8 grudnia 1962 r. uczestniczył w pierwszej sesji II So-
boru Watyka skiego, daj c si poznać jako biskup o szczególnych walorach umy-
słowych. Postawa podczas prac soborowych stała si , bez w tpienia, jedn z za-
sadniczych przyczyn dynamicznego rozwoju jego kariery w Ko ciele powszech-
nym. Od 7 paEdziernika do 4 grudnia 1963 r. przebywał w Rzymie na drugiej sesji
Soboru, wygłaszaj c 25 listopada w Radiu Watyka skim gło n konferencj o ro-
li laikatu w Ko ciele. Po zako czeniu sesji odbył pielgrzymk do Ziemi :wi tej.
Trzecia sesja soborowa, trwaj ca od 10 wrze nia do 20 listopada 1964 r., podczas
której wyst pował w imieniu całego episkopatu polskiego, przyniosła mu szcze-
gólne uznanie w opinii jej uczestników. Zapocz tkowała te blisk współprac
z papie em Pawłem VI. Po powrocie do kraju stał si gor cym propagatorem idei
soborowych. Pomi dzy sesjami uczestniczył w pracach zespołu roboczego opra-
cowuj cego  Konstytucj o Ko ciele w czasach współczesnych , współpracuj c
z najznakomitszymi teologami, takimi jak m.in. Henri de Lubac i Yves Cognar.
Uczestniczył tak e w czwartej sesji soboru, od 14 wrze nia do 8 grudnia 1965 r.,
b d c jednym z głównych redaktorów Konstytucji duszpasterskiej o Ko ciele 
Gaudium et spes, jednocze nie zabierał głos w dyskusji o wolno ci religijnej.
Po ogłoszeniu, w listopadzie 1965 r., Or dzia biskupów polskich do ich nie-
mieckich braci w Chrystusowym urz dzie pasterskim stał si w kraju obiektem
ataków propagandowych. Szczególnie przykrym do wiadczeniem były protesty
partyjnego aktywu dawnej fabryki  Solvay , z której rodowiskiem czuł si moc-
no zwi zany.
30 grudnia 1963 r. papie Paweł VI mianował go arcybiskupem metropolit
krakowskim z dniem 18 stycznia 1964 r. Ingres do archikatedry na Wawelu odbył
si 8 marca tr.
D ył do reaktywowania na UJ Wydziału Teologicznego, wykorzystuj c dla
tej idei obchody 600-lecia krakowskiej wszechnicy. Od momentu likwidacji wy-
działu w 1954 r., Karol Wojtyła zmierzał do przywrócenia Krakowowi uczelni
teologicznej. Relegowany wydział stał si Papieskim Wydziałem Teologicznym,
nieuznawanym przez władze pa stwowe. Uporczywe odmawianie przez kolejne
ekipy rz dz ce PRL zgody na powrót jednego z pierwszych kierunków studiów
na najstarszy polski uniwersytet spowodowało, e jako papie Jan Paweł II erygo-
10
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Od Karola Wojtyły do Jana Pawła II Wielkiego
wał w Krakowie w 1981 r. Papiesk Akademi Teologiczn , dzisiejszy Uniwersy-
tet Papieski Jana Pawła II.
Mimo wielu obowi zków i podejmowanych prac nie zaniedbywał archidiece-
zji. Prowadził wizytacje kanoniczne, spotykał si z duchowie stwem i wiernymi.
Szczególnie bliska mu była troska o mieszka ców wielkich miejskich aglome-
racji. Zabiegał u komunistycznych władz o zgod na budow ko cioła w Nowej
Hucie. Batalia o wi tyni w  socjalistycznej Nowej Hucie osi gn Å‚a swe apo-
geum wiosn 1960 r., kiedy tamtejsza społeczno ć wyst piła w obronie krzy a,
przy nieskrywanym poparciu bp. Karola Wojtyły. Wskutek jego stara osi gni ty
został kompromis z władzami, dzi ki któremu w 1965 r. ponownie rozpocz to
budow ko cioła pw. Matki Bo ej Królowej Polski; konsekrował go, ju jako
kardynał, 15 maja 1977 r. Po uzyskaniu tej zgody, metropolita krakowski rozpo-
cz Å‚ starania o budow nowych wi ty w Nowej Hucie, w Mistrzejowicach i na
Wzgórzach Krzesławickich.
W 1966 r. organizował i czynnie uczestniczył w obchodach Milenium Chrztu
Polski, stanowi cych jedno z najdonio lejszych wydarze w Polsce w drugiej po-
łowie XX w. Krakowskie przygotowania do tych uroczysto ci obejmowały m.in.,
zainicjowane przez abp. Wojtył , konferencje naukowe, po wi cone dziejom Ko-
cioła katolickiego w Krakowie. W dniach 6 8 maja 1966 r. przewodniczył ob-
chodom milenijnym w Krakowie, maj cym bardzo bogaty program, ale i burz-
liwy, wskutek reakcji władz, przebieg. Uczestniczył w wi kszo ci parafi
alnych
nabo e stw zwi zanych z peregrynacj kopii obrazu jasnogórskiego po archidie-
cezji krakowskiej, bior c tak e udział w uroczysto ciach w całej Polsce.
26 czerwca 1967 r. został wyniesiony przez papie a Pawła VI do godno ci
kardynalskiej i obj ł ko ciół tytularny San Cesareo in Palatio w Rzymie. Po tej
nominacji zarówno aparat bezpiecze stwa, jak i władze administracyjne PRL
podejmowały ró norodne wysiłki, zmierzaj ce do skonfliktowania kard. Karola
Wojtyły z prymasem Stefanem Wyszy skim oraz innymi członkami polskiego
episkopatu. Kardynał Wojtyła demonstracyjnie podkre lał swoj lojalno ć i soli-
darno ć z kard. S. Wyszy skim i innymi biskupami polskimi, udaremniaj c za-
miary aparatu władzy. Nale y zaznaczyć, e cieszył si coraz wi kszym autory-
tetem w ród wiernych i hierarchów. Był przewodnicz cym Komisji ds. Apostol-
stwa :wieckich w Episkopacie Polski, uczestniczył w pracach Komisji ds. Nauki
Katolickiej oraz Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego. W swoich wyst pieniach
 homiliach, przemówieniach, publikacjach  wyra ał przekonanie o konieczno-
ci pełnego wykorzystania idei Soboru Watyka skiego II. Domagał si od władz
PRL respektowania prawa do religijnego wychowania młodzie y. Ostro protesto-
wał przeciwko powoływaniu kleryków do słu by wojskowej. Zgodnie z duchem
encykliki Humanae vitae przeciwstawiał si demoralizacji i rozkładowi rodzi-
ny. Prowadził o ywion działalno ć na rzecz ekumenizmu, utrzymuj c kontakty
z przedstawicielami wyzna chrze cija skich, a tak e z gmin ydowsk w Kra-
11
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Ku prawdzie i wolno ci
kowie, np. przez odwiedzenie 28 lutego 1969 r. miejscowej synagogi. Odbył
liczne podró e zagraniczne, odwiedzaj c m.in. rodowiska polonijne w USA
i Kanadzie.
Od 11 do 28 paEdziernika 1969 r. uczestniczył w pracach nadzwyczajnej se-
sji Synodu Biskupów w Rzymie zwołanego przez Pawła VI. W sierpniu roku na-
st pnego papie powołał kard. Karola Wojtył do Kongregacji ds. Kultu Bo ego.
Z kolei w listopadzie 1971 r. został wybrany do Rady Sekretariatu Synodu Bisku-
pów, odbywaj cego si w Rzymie. Wcze niej, w paEdzierniku, dzi ki jego stara-
niom, papie beatyfi
kował o. Maksymiliana M. Kolbego. Od 30 wrze nia do 15
listopada 1974 r. brał udział w pracach kolejnej, trzeciej sesji Synodu Biskupów,
po wi conej ewangelizacji w wiecie współczesnym. W swych wyst pieniach ak-
centował konieczno ć pełnego respektowania postanowie Konferencji Bezpie-
cze stwa i Współpracy w Europie, podkre laj c fakty łamania tych postanowie
w pa stwach obozu sowieckiego, zwłaszcza poprzez ateizacj i laicyzacj ycia.
W grudniu 1969 r. ukazała si kolejna ksi ka Karola Wojtyły Osoba i czyn
 studium fi czne zawieraj ce dogł bn analiz osoby ludzkiej i procesu jej
lozofi
wzrastania przez czyny moralne. Warto zaznaczyć, e bibliografia dzieł i publika-
cji Karola Wojtyły wydanych do 1978 r. obejmuje 435 pozycji. Pomimo licznych
obowi zków zwi zanych z prac w Episkopacie i administrowaniem archidiece-
zj , kard. Karol Wojtyła był ci gle wykładowc KUL, autorem i redaktorem wy-
dawnictw naukowych, organizatorem licznych konferencji naukowych, uczest-
nikiem i animatorem duszpasterstw akademickich, opiekunem rodowisk kato-
lickiej inteligencji. ywo interesował si ruchem oazowym. Brał udział w yciu
robotników Nowej Huty. Uczestniczył we wszystkich posiedzeniach Rady Papie-
skiego Wydziału Teologicznego w Krakowie.
W maju 1971 r. podj ł decyzj o zwołaniu Synodu Archidiecezji Krakowskiej,
powołuj c Komisj Przygotowawcz . Ukoronowaniem synodu miały być uro-
czysto ci w 900-lecie m cze skiej mierci w. Stanisława Biskupa i M czennika,
w 1979 r. Zainspirował i otoczył opiek festiwal muzyki religijnej  Sacrosong ,
odbywaj cy si w Krakowie, jesieni 1972 r. W 1973 r. odbył podró na Filipiny,
do Australii i Nowej Zelandii, spotykaj c si z tamtejszymi rodowiskami polo-
nijnymi oraz hierarchami.
Od 8 do 12 marca 1976 r. prowadził rekolekcje wielkopostne dla papie a i ku-
rii rzymskiej. To wydarzenie oceniane było jako dowód szczególnych wi zów ł -
cz cych krakowskiego metropolit i papie a Pawła VI. Utrzymywał bliskie kon-
takty, poprzez wzajemne wizyty i korespondencj , z najbardziej wpływowymi
postaciami Ko cioła powszechnego. Sam zreszt uznawany był za jednego z naj-
bardziej aktywnych kardynałów w Stolicy Apostolskiej.
Wspierał i utrzymywał kontakty ze rodowiskami opozycyjnymi, m.in. z Ko-
mitetem Obrony Robotników oraz krakowskimi studentami, podejmuj cymi
działalno ć na rzecz wolno ci w Polsce, po zabójstwie Stanisława Pyjasa. Jedno-
12
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Od Karola Wojtyły do Jana Pawła II Wielkiego
znacznie deklarował swoj solidarno ć z walcz cymi o prawa człowieka i oby-
watela w PRL. Był postrzegany przez aparat partyjno-pa stwowy jako jeden
z najniebezpieczniejszych dla władzy ludowej hierarcha ko cielny.
Po mierci papie a Pawła VI (8 VIII 1978 r.) uczestniczył po raz pierwszy
w konklawe, które wybrało nast pc :wi tego Piotra patriarch Wenecji, Albino
Lucianiego  Jana Pawła I.
Od 20 do 25 wrze nia 1978 r. uczestniczył w oficjalnej wizycie polskiego epi-
skopatu w Republice Federalnej Niemiec, uznawanej za wydarzenie szczególnej
rangi, zwłaszcza wobec reakcji biskupów niemieckich na skierowanie do nich
przed kilkunastu laty or dzie polskiego episkopatu.
29 wrze nia 1978 r. zmarł nagle Jan Paweł I. Kilka dni póEniej, 3 paEdzierni-
ka tr. kard. Karol Wojtyła wyjechał do Rzymu na uroczysto ci pogrzebowe i ko-
lejne konklawe.
16 paEdziernika 1978 r. kolegium kardynalskie wybrało metropolit krakow-
skiego papie em, który przyj ł imi Jan Paweł II. 22 paEdziernika 1978 r. na pla-
cu w. Piotra odbyła si uroczysta inauguracja pontyfi
katu Jana Pawła II, której
motywem przewodnim stały si słowa Ewangelii  Nie l kajcie si ! .
***
Nie sposób w krótkim biogramie zawrzeć szczegółow kronik ycia Jana
Pawła II. Warto jednak pokusić si o chronologiczne przedstawienie najwa niej-
szych, w opinii uczonych i publicystów, momentów tego pontyfi
katu.
W ród nich na plan pierwszy wysuwaj si papieskie pielgrzymki do pa stw
wszystkich kontynentów. Papie peregrynował poza Włochy 104 razy; jako bi-
skup Rzymu odbył około stu podró y po Włoszech. Najcz ciej papie odwiedzał
swoj ojczyzn , w której dziewi ć razy spotkał si z milionowymi rzeszami wier-
nych. Za najwa niejsze z papieskich pielgrzymek uchodz : pierwsza, do Domi-
nikany, Meksyku i na Wyspy Bahama, w styczniu 1979 r., gdzie wyraził dobitnie
swój pogl d na  teologi wyzwolenia , jedno z najwi kszych wyzwa współcze-
snego katolicyzmu, oraz druga w kolejno ci, a pierwsza do Polski, od 2 do 10
czerwca 1979 r., uchodz ca za duchowy pocz tek przemian, które doprowadziły
do upadku imperium sowieckiego. W tym samym roku, w paEdzierniku, papie
wygłosił na forum ONZ przemówienie po wi cone wolno ci sumienia i prawom
człowieka, poddaj c surowej krytyce systemy ateistyczne współczesnego wia-
ta. Rok póEniej w siedzibie UNESCO w Pary u mówił o fundamentach i celach
kultury człowieka. 19 sierpnia 1985 r. w Casablance spotkał si i wygłosił prze-
mówienie ekumeniczne do tysi cy muzułmanów. 15 stycznia 1995 r. w papieskiej
mszy pontyfi
kalnej w Manili na Filipinach uczestniczyło ponad 4 miliony wier-
nych  było to najwi ksze zgromadzenie liturgiczne w dziejach ludzko ci. Mimo
trwaj cej okrutnej wojny na Bałkanach w kwietniu 1997 r. odbył pielgrzymk do
13
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Ku prawdzie i wolno ci
Sarajewa, a w styczniu 1998 r. przybył na Kub , jedno z ostatnich pa stw pod-
danych dyktaturze komunistycznej. Rok póEniej odwiedził Rumuni , pierwszy
kraj zamieszkały przez wi kszo ć prawosławn , co miało szczególne znaczenie
wobec braku mo liwo ci odwiedzenia Rosji. Ukoronowaniem papieskich piel-
grzymek była niew tpliwie odbyta w 2000 r. podró do Ziemi :wi tej, w zwi zku
z maj cym szczególne znaczenie dla Jana Pawła II Wielkim Jubileuszem 2000-le-
cia chrze cija stwa.
Imponuj co przedstawia si nauczanie papieskie. A
cznie Ojciec :wi ty Jan
Paweł II ogłosił 14 encyklik, 15 adhortacji apostolskich, 5 konstytucji apostol-
skich, 32 listy apostolskie, 31 motu proprio, by wymienić tylko najistotniejsze
dokumenty nauczania papieskiego, nie licz c listów, homilii, przemówie . Za
najwa niejsze w ród nich uchodz : wydana 4 marca 1979 r., pierwsza encykli-
ka  Redemptor Hominis oraz dwunasta  Ut unum sint z 25 maja 1995 r. Wiel-
kie znaczenie nadaje si tak e listowi apostolskiemu Tertio millenio adveniente
z 1994 r., zawieraj cemu program przygotowa Ko cioła do przej cia w trzecie
tysi clecie.
W czasie pontyfi
katu  papie a z Polski miało miejsce wiele doniosłych wy-
darze o charakterze ci le religijnym. 31 grudnia 1980 r. Jan Paweł II ogłosił w.
Cyryla i w. Metodego współpatronami Europy, przypominaj c w ten sposób, i
historia kontynentu to tak e bogata duchowo ć wschodniej jego cz ci, w której
Ewangeli krzewili przecie apostołowie Słowian. W cztery lata póEniej przypo-
minał, e marksistowska teoria  walki klas i dopuszczanie przemocy w walce
o społeczn sprawiedliwo ć s nie do pogodzenia z chrze cija stwem i nauk
Ko cioła, który ma natur transcendentn . 7 grudnia 1992 r. papie ogłosił Kate-
chizm Ko cioła Katolickiego.
Szczególnego charakteru nabrały papieskie spotkania z młodzie wiata, or-
ganizowane kilkakrotnie w ró nych krajach. Za najwa niejsze uznaje si te, które
odbyły si w Cz stochowie w sierpniu 1992 r., z nieskr powanym udziałem mło-
dzie y z byłych pa stw komunistycznych oraz w sierpniu 1997 r. w Pary u.
Pontyfikat Jana Pawła II znamionuj tak e wa ne poczynania o charakterze
ekumenicznym. Spotkania z przedstawicielami wielu wyzna , nie tylko chrze-
cija skich, przeszły do historii papiestwa. Nale do nich: wizyta w rzymskiej
synagodze 13 kwietnia 1986 r. oraz spotkanie modlitewne w Asy u, 27 paEdzier-
nika 1986 r., z udziałem przedstawicieli kilkudziesi ciu wyzna religijnych, tak e
bardzo odległych od chrze cija stwa. Przełomowe znaczenie w dziejach Ko cio-
ła miało podpisanie 31 paEdziernika 1999 r., w Augsburgu, katolicko-lutera skiej
deklaracji o rozumieniu ewangelicznej doktryny usprawiedliwienia, uznane za
ekumeniczne wydarzenie stulecia. Jeszcze wi ksz rang miał  Dzie Przeba-
czenia w Ko ciele katolickim poł czony z jubileuszowym rachunkiem sumienia
w okresie Wielkiego Postu roku 2000.
14
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Od Karola Wojtyły do Jana Pawła II Wielkiego
Jan Paweł II bardzo anga ował si w sprawy swojego narodu. Jego obecno ć
Polacy odczuwali nie tylko podczas pielgrzymek do ojczyzny. Zabierał głos w mo-
mentach najdramatyczniejszych, szczególnie w latach osiemdziesi tych. W grud-
niu 1980 r. skierował list do Leonida Bre niewa, b d cy głosem w obronie su-
werenno ci Polski kierowanym do szefa komunistycznego imperium, w obawie
przed radzieck interwencj . 15 stycznia 1981 r. papie przyj Å‚ na audiencji de-
legacj Niezale nego Samorz dnego Zwi zku Zawodowego  Solidarno ć . Jako
jej duchowy ojciec wyraził wdzi czno ć za to, e ruch nie jest skierowany  prze-
ciwko komukolwiek, ale wył cznie ku wspólnemu dobru. Jego zaanga owanie
w sprawy polskie uznawane jest za jeden z głównych motywów zamachu podczas
audiencji generalnej 13 maja 1981 r. Dokładnie rok póEniej Jan Paweł II pielgrzy-
mował do sanktuarium w Fatimie, dzi kuj c Matce Bo ej za uratowanie ycia.
Podczas wizyty w Polsce w 1999 r. wygłosił przemówienie w polskim parla-
mencie. Była to pierwsza w dziejach papieska wizyta w parlamencie narodowym.
 Składam dzi ki Panu historii za kształt polskich przemian  powiedział do po-
lityków Jan Paweł II.
Karol Wojtyła jako papie nie przerwał swojej pracy pisarskiej i publicystycz-
nej. W ród dzieł, które ukazały si w czasie pontyfikatu, za najbardziej intere-
suj ce uznać mo na: refl
eksj nad współczesno ci  Przekroczyć próg nadziei
z 1994 r., wydan w 50-lecie kapła stwa ksi k Dar i tajemnica, poemat Tryptyk
rzymski z 2003 r. oraz Pami ć i to samo ć z marca 2005, w której wielki wia-
dek XX w. snuje refl
eksje o przyczynach nazizmu i komunizmu, o złu w historii
i miejscu w niej Opatrzno ci; o narodzie, patriotyzmie, polsko ci, Europie.
Za summ pontyfikatu, a być mo e całego ycia Karola Wojtyły, mo na uznać
ofi
arowanie wiata Bo emu Miłosierdziu, dokonane w krakowskim sanktuarium
Å‚agiewnickim 17 sierpnia 2002 r., podczas ostatniej pielgrzymki do Polski.
Dodać nale y, e Jan Paweł II kanonizował 51 osób, beatyfi
kował 1338, na
dziewi ciu konsystorzach kreował kardynałami 231 duchownych, konsekrował
321 biskupów.
W opinii publicznej i licznych autorytetów naukowych, politycznych i spo-
łecznych Jan Paweł II uchodzi za jednego z najwi kszych papie y w historii, nie
tylko z powodu jego szczególnej roli w przewodzeniu Ko ciołowi katolickiemu.
Uznaje si powszechnie, e Jan Paweł II miał decyduj cy wpływ na przemiany
w wiecie, jakie dokonały si na przełomie lat osiemdziesi tych i dziewi ćdzie-
si tych XX w.
2 kwietnia 2005 r. Jan Paweł II zmarł w swoim apartamencie w Pałacu Apo-
stolskim w Watykanie, w 85. roku ycia, po 26 latach, 5 miesi cach i 17 dniach
pontyfi
katu  trzeciego najdłu szego w dziejach Ko cioła. Uroczysto ci pogrze-
bowe na placu w. Piotra odbyły si 8 kwietnia. Pochowany został w katakum-
bach Bazyliki w. Piotra.
15
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce