Tadeusz BOY Żeleński - życie i twórczość
Ahoj, to brzmi Doomnie!>
Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail







Tadeusz BOY Żeleński - życie i twórczość




kategoria: J.polskizakres: Młoda Polskadodano:
2000-04-19



Tadeusz Żeleński (1874-1941)

Życiorys:
Tadeusz Żeleński, pseudonim Boy, urodził się 21 grudnia 1874 roku w
Warszawie, zamordowany przez Niemców w lipcu 1941 roku we Lwowie.
Krytyk literacki i teatralny, tłumacz, publicysta. Syn kompozytora
Władysława, cioteczny brat poety K. Tetmajera, od najmłodszych lat
związany był ze środowiskiem artystycznym. Po ukończeniu gimnazjum w
Krakowie studiował w latach 1892-1900 medycynę na UJ.
Debiutował 1895 r. jako poeta, ogłaszając w tygodniku "Świat" cykl
sonetów, w ostatnich latach XIX wieku obracał się w otoczeniu S.
Przybyszewskiego. W latach 1901-1906 pracował jako lekarz i
publikował prace naukowe z zakresu pediatrii, podtrzymując nadal
związki ze środowiskiem krakowskiej artysty- cznej; Od 1906 roku
występował jako współautor programów kabaretowych Ziel- ny Balonik.
Do zakończenia I wojny światowej był lekarzem kolejowym (1915 r.
zmobilizowany do armii austriackiej), przekładając jednocześnie
litera- turę francuską na język ojczysty. W uznaniu zasług na tym
polu odznaczony został 1914 r. palmami Akademii Francuskiej (za
przekład Moliera) i 1922 r. Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. W
1919 r. rozpoczął pracę recenzenta teatralnego, którą kontynuował do
końca życia. Od 1922 roku mieszkał w Warszawie, zajmując się
wyłącznie pracą literacką i wygłaszaniem odczytów
w całym kraju. Parokrotnie wyjeżdżał do Francji. W sezonie 1923-1924
był kierownikiem literackim Teatru Polskiego. Współpracował stale
jako recenzent teatralny, felietonista, publicysta i autor szkiców
literackich z "Kurierem Porannym", "IKC", "Wiadomościami
Literackimi". W 1928
r. otrzymał (wspólnie z W. Borowym i K. Irzykowskim) nagrodę
Polskiego Towarzystwa Wydawców dla krytyków literackich, 1933 r.
nagrodę literacką miasta Warszawy; powołany został do PAL.
W latach trzydziestych działał na rzecz organizacji poradni
świadomego macierzyństwa i prowadził kampanię publicystyczną w tej
sprawie. Współpracował przy założeniu instytucji Młody Teatr dla
popierania rodzimej twórczości dramatycznej. Po wybuchu II wojny
światowej znalazł się we Lwowie, gdzie objął katedrę historii
literatury francuskiej na uniwersyte- cie i współpracował z
czasopismami założonymi przez lewicowe środowisko literackie. Po
zajęciu Lwowa przez wojska hitlerowskie w 1941 r został aresztowany
i wraz z innymi przedstawicielami polskiej inteligencji rozstrzelany
na stokach Kadeckiej Góry.

Twórczość:

1. "Zielony Balonik":
Boy był twórcą kabaretu "Zielony Balonik", który działał w Krakowie
w latach 1905 - 1912 w Jamie Michalikowej, cukierni Jana Michalika.
W krótkim czasie lokal ten stał się miejscem spotkań cyganerii
artystycznej, a także centrum towarzyskim Krakowa. Program kabaretu
wyśmiewał program i manierę modernistyczną, panujące w środowisku
artystycznym, kompromitował snobizmy i fetysze epoki. Jednym z celów
było odbrązowienie postaci artysty, demi-
tologizacja niezwykłej wrażliwości i duchowego
kapłaństwa,przypisywanych literatom czy malarzom młodopolskim.
"Zielony Balonik" dowodził z rubaszną brutalnością, że artysta nie
należy do grona "nadludzi" (wg filozofii Nietzschego), ale ma
przywary jak każdy człowiek.
Główną postacią i autorem najpopularniejszych tekstów "Zielonego
Balonika" był właśnie Boy. Teksty te wydał w tomie zatytułowanym
"Słówka".

2. "Słówka" Boya:
"Słówka" ukazały się w 1913 r we Lwowie i stanowiły dokumentację
twórczości Żeleńskiego przeznaczonej dla "Zielonego Balonika". Był
to zbiór wierszowanych piosenek i utworów satyryczno - kabaretowych,
wyśmiewających zarówno styl bycia cyganerii artystycznej, jak i
konserwatywne, środowisko Krakowa. Boy broni samego życia, które
ginie pod nawałem schematów, szablonów. Apel ten odnosi się do
wszystkich Polaków, niezależnie od
podziałów społecznych: naród ma żyć i myśleć, ma się wyzwolić
mentalnie z "chocholego snu", w jakim trwa pogrążony. Humor Boya
oscylował między rubasznością a finezją, co w rezultacie sprawiło,
że wiele z jego świetnych aforyzmów jest aktualnych do dziś, np. "Bo
w tym cały jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz."
Tytuł "Słówka" ma sugerować zmiany w samym tworzywie słownym. Boy
walczy o nowoczesny kształt języka, zwraca się ku poezji
lingwistycznej. Styl literacki powinien zainicjować zmiany mentalne,
dlatego potrzebny jest język jasny, zwięzły, komunikatywny,
zanurzony w codzienności. Doceniona zostaje wartość samego słowa.

3. Działalność translatorska:
Za swoją misję Boy uznał przybliżenie polskiemu czytelnikowi
najwybitniejszych dzieł literatury francuskiej. Tłumaczył Villona i
, Verlaine'a, Moliera i Balzaka oraz wielu innych. Tłumaczenia te
należą do najwybitniejszych przekładów z francuskiego na język
polski. Powstała z nich Biblioteka Boya, jak ją nazywał sam
Żeleński.


Autor: Yennefer Ocena : 3.5




oceń prace: 1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info | Mail
Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum |
Dzienniczek | Rozrywka



O nas | Filozofia/Prywatność | Napisz do nas
Copyright 2000 The MotherShip Poland Internet Holdings Sp. z
o.o. Wszelkie prawa zastrzezone