Ukraińska Powstańcza Armia.
II. Struktury Organizacyjne OUN-UPA.
Struktury organizacyjne ukraińskich nacjonalistów mo\
na podzielić na dwie części, część cywilną i
część wojskową.
śołnierze formacji ukraińskiej w mundurach wzoru
niemieckiego trzymający flagę Ukrainy, być mo\
e zdjęcie ze szkolenia jakiejś formacji ukraińskiej.
z
ródło: IPN
W wielu przypadkach jednak kierownictwo w OUN pokrywało się z kierownictwem wojskowym. W
praktyce oznaczało to, \
e władze cywilne posiadały zwierzchność nad władzami wojskowymi. Podziemie
ukraińskie było doskonale zorganizowane. Siatka cywilna pokrywała większość wsi na terenach objętych
działalnością UPA.
Struktury OUN (Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów).
Naczelną władzą OUN był Kongres, który wybierał tzw. Prowid OUN oraz prowidnyka, czyli przywódcę.
Poprzez Główny Sztab Wojskowy (HWSZ) kierował Prowid działalnością zbrojną UPA. Terytorium
"Samoistijnej Ukrainy" podzielono na "Kraje". Kraj dzielił się na okręgi, natomiast okręgi były
podzielone na nadrejony, te z kolei podzielono na rejony.
W rejonach istniał podział na kuszcze (4-7 wsi) i stanice (1-2 wsi). Od 1944 roku kuszcze były
zobowiązane do organizowania własnych zbrojnych oddziałów samoobrony (Samoobronne Kuszczowe
Widiły). Członkowie SKW mieszkali i \
yli normalnie i tylko w razie potrzeby byli mobilizowani na akcje.
Najmniejsza jednostka SKW liczyła 30-50 osób. Do SKW nale\
ało rozpoznanie, wywiad, opieka nad
chorymi i rannymi oraz akcje dywersyjne.
W związku z uszczelnianiem granic w kwietniu 1945.r. na terenie Polski w tzw. "Zakierzońskim Kraju"
powołano do \
ycia Krajowy Prowid OUN. Teren Polski czyli "Zakierzoński Kraj" został podzielony na trzy
okręgi:
Okręg I - obejmował południowo-wschodnią część Polski i dzielił się na nadrejony:
nadrejon "Beskyd" (powiat sanocki i leski).
nadrejon "Werchowina" (powiat krośnieński, jasielski, gorlicki).
nadrejon "Chołodnyj Jar" (powiat przemyski).
Okręg II - rejon Lubaczowa, Jarosławia po Tomaszów Lubelski
nadrejon "Batury" (powiat jarosławski, lubaczowski, i tomaszowski).
Okręg III - rejon Tomaszowa Lubelskiego i Hrubieszowa
nadrejon "A
yman" (wschodnia część powiatu hrubieszowskiego, północna część
tomaszowskiego).
nadrejon "A
ewada" (powiaty Biała Podlaska, Włodawa i Chełm).
Siatka cywilna OUN była doskonale zorganizowana i mobilna. Na terenie Polski liczyła kilka tysięcy
osób. Na czele Prowidu OUN w "Zakierzońskim Kraju", stanął "Stiach" (Jarosław Staruch). Jego zastępcą i
jednocześnie referentem propagandowym został "Orłan" (Wasyl Halana). Natomiast referentem SB
(Słu\
by Bezpieczeństwa) był "Dalnycz" (Petro Fedoriw). Referentem od spraw wojskowych oraz dowódcą
naczelnym UPA w Polsce został "Orest" (Mirosław Onyszkiewicz).
Struktury UPA (Ukraińska Powstańcza Armia).
Mimo i\
przyjmuje się, \
e UPA powstała w paz
dzierniku 1942r., to pełny rozwój struktur, dowództw
oraz sztabów nastąpił dopiero rok póz
niej - w 1943 roku. Wtedy to UPA została zasilona przez
ukraińskich policjantów, którzy zdezerterowali ze słu\
by niemieckiej. Według oceny historyków, UPA
liczyła wtedy około 15 tysięcy osób. Na jesieni 1943 roku utworzono Główny Sztab Wojskowy UPA.
Sztabowi podlegały Grupy Operacyjne:
Grupa Północ - (Wołyń, Polesie).
Grupa Południe- (obwód kamieniecko-podolski, \
ytomierski, winnicki, południowa część obwodu
kijowskiego).
GrupaZachód - (Galicja Wschodnia, Bukowina, Ukraina Zakarpacka i południowo-wschodnia
część Polski).
Grupa Wschód - (północna część obwodu \
ytomierskiego, kijowskiego i obwód czernichowski).
Grup Operacyjnych było cztery, ale działały tylko dwie. Były to grupy Północ i Zachód. Grupy
operacyjne zostały podzielone na okręgi wojskowe. W sumie było ich 12 w tym w grupie Zachód 6. Okręg
6 o nazwie "Sian" (San) obejmował tereny Polski i dzielił się na trzy odcinki taktyczne.
Jednostką bojową która samodzielnie mogła wykonywać zadania bojowe był kureń (batalion). To
największa jednostka taktyczna. Kureń mógł liczyć od 400-800 ludzi. W skład kurenia wchodziły 3-4
sotnie (kompanie). Stan osobowy sotni wynosił 60-200 osób. Sotnia dzieliła się na czoty (plutony), a te
na roje (dru\
yny). Rój dzielił się na łanki.
Komendantem głównym UPA został "Taras Czuprynka" (Roman Szuchewycz), szefem głównego
sztabu "Pierebijnis" (Dymytro Gricaj). Sztabem UPA Północ dowodził "Gonczarenko" (Leonid
Stupnickij), a Zachód "Szelest" (Wasyl Sidor).
Wiosną 1944 roku UPA została podporządkowana Głównej Ukraińskiej Radzie Wyzwoleńczej (UHWR).
Komendantem nadal pozostawał Roman Szuchewycz, jego zastępcą został Rostisław Wołoszyn, a szefem
Głównego wojskowego Sztabu - Dymytro Gricaj.
Od czasu utworzenia UHWR w UPA zaczęły obowiązywać stopnie wojskowe:
 striłeć (szeregowy)
starszyj striłeć (starszy szeregowy)
wistun (kapral)
starszyj wistun (plutonowy)
buławnyj (sier\
ant)
starszyj buławnyj (starszy sier\
ant)
chorun\
yj (podporucznik)
porucznyk (porucznik)
sotnyk (kapitan)
major (major)
pidpułkownyk (podpułkownik)
pułkownyk (pułkownik)
henerał (generał)
Odznaczenia bojowe UPA:
Brązowy Krzy\
Bojowej Zasługi
Srebrny Krzy\
Bojowej Zasługi, II i I klasa
Złoty Krzy\
Bojowej Zasługi, II i I klasa
opracowanie: Zbigniew Jantoń
Przejdz
do rozdziału:
I. Zamiast wstępu.
II. Struktury Organizacyjne OUN-UPA.
III. UPA w Polsce ("Zakierzoński kraj"). Ukraińska Powstańcza Armia w Bieszczadach.
IV. Walki w Bieszczadach w latach 1944 - marzec 1947r.
V. Operacja "Wisła" (Wschód).
VI. Zbrodnie popełnione przez Ukraińska Powstańczą Armię w latach 1944-1947.
VII. Zbrodnie Wojska Polskiego popełnione w Bieszczadach (i na pograniczu) na osobach cywilnych.
VIII. Śmierć generała Karola Świerczewskiego - mity i fakty.
IX. Zbrodniarze czy te\
bohaterowie - czyli próba oceny zdarzeń w Bieszczadach w latach 1918-1948.