191

Jeśli używając systemu Red Hat Linux korzystasz głównie z narzędzi

wchodzących w skład pakietu Gnome czy pakietu biurowego, istnieje

duże prawdopodobieństwo, że nigdy nie byłeś zmuszony

do wykorzystania wiersza poleceń. Jeśli jednak chcesz wykorzystać

w pełni siłę drzemiącą w systemie Linux lub chcesz po prostu wiedzieć,

co w trawie piszczy, powinieneś przeczytać tę część książki.

Rozdział dziewiąty: Powłoka Bash, wyjaśnia zagadnienia związane

z powłokami systemu operacyjnego i zawiera informacje dotyczące

korzystania z powłoki bash.

Rozdział dziesiąty: Pliki, procesy i prawa dostępu, zawiera

informacje o pracy z plikami. Po przeczytaniu tego rozdziału

zrozumiesz, co to własność plików oraz prawa dostępu.

Rozdział jedenasty: Skrypty powłoki i programowanie, wyjaśnia

jak można pisać skrypty powłoki bash. Przedstawimy również niektóre

inne narzędzia programistyczne dostarczane wraz z systemem Red

Hat Linux 7.1.

Część III
Obsługa wiersza poleceń
systemu Linux

192

193

W tym rozdziale oraz w rozdziale jedenastym przedstawimy odpowiedzi
na pytania, które zawsze chciałeś zadać (ale czułeś pewną obawę), dotyczące
pracy z wierszem poleceń systemu Linux. Pracując w wierszu poleceń,
obsługujesz powłokę systemu operacyjnego (ang. shell, nazywaną też
interpreterem poleceń), podobnie jak pracując w systemie DOS, obsługiwałeś
powłokę tegoż systemu o nazwie command.com. Rozdział 10. i 11. omawiają
głównie powłokę bash, która jest powłoką domyślną w systemach
linuksowych.
Jeśli jesteś nowym użytkownikiem Linuksa, możesz wygodnie wykonywać
takie czynności, jak wysyłanie poczty, przeglądanie stron WWW czy pisanie
listów za pomocą Gnome i aplikacji jak Netscape i StarOffice, nie widząc
nawet nigdy wiersza poleceń. Przychodzi jednak taka chwila, kiedy nawet
sezonowy użytkownik systemu zechce zagłębić się nieco bardziej w jego
działanie.
Wkrótce pewno odkryjesz, że niektóre rzeczy muszą być wykonane za pomocą
wiersza poleceń. Niektóre inne są po prostu łatwiejsze do zrobienia przy jego
wykorzystaniu.
Poza tym, niektórzy użytkownicy po prostu nie lubią interfejsu graficznego
i wolą pracować w wierszu poleceń.
Nie bez znaczenia jest też fakt, że zagadnienia związane z funkcjonowaniem
linuksowych powłok systemu operacyjnego są bardzo interesujące.
W tym rozdziale omówione zostaną następujące tematy:

„

Jak uzyskać dostęp do wiersza poleceń.

„

Dostępne powłoki.

„

Powłoka bash.

„

Profile, ścieżki dostępu i zmienne środowiskowe.

„

Historia sesji, lokalizacja i informacje o użytkowniku.

„

Jak edytować pliki tekstowe i wysyłać pocztę.

Powłoka Bash

9

Pow

łoka Bash

Rozdział 9.

194

Przejście
do wiersza poleceń

Zanim będziesz mógł wydawać polecenia,

musisz uruchomić interpreter poleceń, czyli

powłokę systemu operacyjnego. Możesz to

zrobić na wiele różnych sposobów;

„

Jeśli uruchomiony jest Gnome (czy inne

środowisko graficzne), możesz otworzyć

okno terminala.

„

Możesz uzyskać zdalny dostęp do systemu

za pomocą programu telnet.

„

Możesz uruchomić system w trybie failsafe

(tryb ten ma podobną funkcję, jak tryb

awaryjny w systemach Windows 95 czy 98),

wykorzystując odpowiednią opcję dostępną

w oknie logowania systemu Red Hat.

„

Możesz skonfigurować system, tak by

uruchamiał się od razu w trybie tekstowym.

W powłoce bash wiersz poleceń rozpoczyna

się od znaku zachęty, mającego postać symbolu

dolara ($). Innymi słowy, po symbolu $ możesz

wprowadzić dowolne polecenie i wcisnąć

Enter, na przykład
$ logout

Aby uruchomić interpreter poleceń
w oknie terminala

Wybierz ikonę terminala z panelu Gnome

(wygląda ona jak monitor i znajduje się

na lewo od ikony programu Netscape) lub

pozycję Terminal Gnome z podmenu Użytki

menu głównego środowiska Gnome. Otwarte

zostanie okno terminala (patrz rysunek 9.1).

Wskazówki

„

Można otworzyć kilka okien terminala

naraz. Takie rozwiązanie często okazuje się

bardzo przydatne. Pozwala ono na przykład

pracować w jednym oknie jako zwykły

użytkownik, a w innym jako root. Można

też – powtórzmy przykład z rozdziału

dziewiątego – uruchomić serwer bazy danych

w jednym oknie terminala i obsługiwać go

za pomocą programu klienta

uruchomionego z innego okna.

Rysunek 9.1. Aby otworzyć okno terminala, wybierz
ikonę Terminal z panelu Gnome.

„

Jeśli jesteś zalogowany jako root, znak
zachęty nie kończy się symbolem dolara –
zamiast niego wyświetlany jest #.

Przej

ści

e do wi

er

sza pol

ece

ń

Powłoka Bash

195

Rysunek 9.2. Aby uruchomić program telnet
dla systemu Windows, wpisz polecenie telnet
w oknie dialogowym Uruchom.

Rysunek 9.3. Jeśli sesja telnet nie jest połączona
z serwerem, w pasku tytułowym wyświetlany jest
tekst Brak.

Rysunek 9.4. Okno dialogowe Połącz służy
do określenia komputera, z którym należy się
połączyć.

Rysunek 9.5. Po połączeniu się z serwerem
wyświetlone zostanie żądanie logowania.

Aby uruchomić program telnet w systemie
Microsoft Windows

1.

Z menu Start systemu Windows wybierz
pozycję Uruchom. Wyświetlone zostanie
okno dialogowe Uruchom
(patrz rysunek 9.2).

2.

W polu Otwórz wpisz polecenie telnet.

3.

Kliknij na przycisk OK. Otwarte zostanie
puste okno programu telnet – nazywane
sesją telnet (rysunek 9.3).

4.

Z menu Podłącz wybierz pozycję System
zdalny – wyświetlone zostanie okno
dialogowe Połącz (patrz rysunek 9.4).

5.

W polu Nazwa hosta wprowadź numer IP
lub pełną nazwę domenową systemu
zdalnego, z którym chcesz się połączyć.

6.

Wybierz przycisk Połącz. Zostaniesz
połączony z systemem zdalnym, a na ekranie
wyświetlony zostanie ekran logowania
(rysunek 9.5).

7.

Wprowadź swój identyfikator użytkownika
i hasło. Wyświetlony zostanie znak zachęty.

Wskazówki

„

Nazwę systemu zdalnego można również

podać jako część polecenia

uruchamiającego program telnet w oknie

dialogowym Uruchom, na przykład

telnet linuxbear.bearhome.com

„

Podobnie jak w przypadku okien terminala,

możesz (i pewno często będziesz korzystał

z tej możliwości) otworzyć kilka sesji

telnet równocześnie. Możesz, oczywiście,

także otwierać równocześnie sesje telnet

i okna terminala.

„

Dla systemu Microsoft Windows

dostępnych jest wiele różnych wersji

komercyjnych lub shareware programu

telnet, nie tylko wersja rozprowadzana

wraz z tym systemem.

„

Dokładniejsze informacje na temat łączenia

się z systemu zdalnego z Twoim serwerem

linuxowym znajdziesz w rozdziale 12.

Przej

ści

e do wi

er

sza pol

ece

ń

Rozdział 9.

196

Aby uruchomić tryb failsafe

1.

W oknie logowania systemu Red Hat
wybierz menu Session.

2.

Z podmenu wybierz pozycję Failsafe.

Wskazówka

„

Dokładniejsze informacje o korzystaniu
z podmenu Session znajdziesz w rozdziale
szóstym.

Aby system uruchamiał się w trybie
tekstowym

1.

Zaloguj się jako root.

2.

Uruchom program Linuxconf.

3.

W oknie Boot mode configuration
zaznacz opcję Text mode & Network
(rysunek 9.6).

4.

Kliknij na przycisk Accept.

Wskazówka

„

W rozdziale trzecim przedstawiliśmy
dokładniejsze informacje na temat znaczenia
parametru runlevel, domyślnego
uruchamiania systemu w trybie tekstowym
i sposobu ponownego uruchomienia
środowiska graficznego.

Rysunek 9.6. Jeśli przy starcie będzie uruchamiany
trzeci runlevel, system przejdzie do trybu
tekstowego.

Przej

ści

e do wi

er

sza pol

ece

ń

Powłoka Bash

197

Powłoki

Krótko mówiąc, nie można pracować
bezpośrednio z podstawową częścią systemu
linuksowego, jaką jest jego jądro (określa się je
też często nazwą kernel) – niezbędny jest
do tego program pośredniczący, czyli właśnie
powłoka systemu operacyjnego (lub inaczej
interpreter poleceń powłoki). Jak wspomniałem
już we wcześniejszej części tego rozdziału,
powłoka systemu Linux pełni taką samą
funkcję, jak plik command.com w systemie
DOS, tyle tylko, że użytkownik Linuksa może
wybrać jedną spośród kilku dostępnych powłok.
Powłoka systemu operacyjnego to program,
który udostępnia interfejs pomiędzy
użytkownikiem a jądrem systemu; ma on
postać wiersza poleceń. Jądro systemu zawiera
wszelkie podprogramy potrzebne
do przeprowadzania operacji wejścia i wyjścia,
zarządzania plikami itp. Powłoka pozwala
korzystać z tych podprogramów za pomocą
wiersza poleceń.
Poza tym, powłoki obsługują również język
programowania. Programy napisane w języku
powłoki nazywane są zwykle skryptami lub
skryptami powłoki (dokładniejsze informacje
na ten temat znajdziesz w rozdziale 11.).
Ogólnie powłoki używane są na trzy sposoby:

„

interaktywnie, kiedy użytkownik wydaje
polecenia;

„

do dostosowania sesji linuksowej do
potrzeb użytkownika;

„

do programowania w języku powłoki
(język ten omówiony jest w rozdziale 11.).

Aby sprawdzić, jakiej powłoki używasz

1.

W wierszu poleceń wpisz
echo $SHELL

2.

Wciśnij Enter. Najprawdopodobniej
wyświetlona zostanie informacja
/bin/bash, która oznacza, że używasz
powłoki bash, domyślnej powłoki wielu
systemów linuksowych.

Pow

łoki

Rozdział 9.

198

Wskazówki

3.

Wartością zmiennej środowiskowej
SHELL jest ścieżka dostępu i nazwa pliku
zawierającego program powłoki.
Samą nazwę powłoki można otrzymać
po odrzuceniu ścieżki; w powyższym
przykładzie należałoby odrzucić fragment
/bin/ – otrzymalibyśmy nazwę powłoki bash.

„

Jest jeszcze inny sposób sprawdzenia,
której powłoki używasz Ty czy dowolny
inny użytkownik systemu – polecenie
finger. Dla przykładu, po wydaniu
polecenia finger hdavis prócz innych,
użytecznych informacji, takich jak
położenie katalogu domowego czy data
ostatniego logowania, wyświetlona
zostanie również nazwa używanej powłoki.

„

Pamiętaj o tym, że w przeciwieństwie
do systemu DOS Linux rozróżnia małe
i wielkie litery.

Aby sprawdzić, jakie powłoki są dostępne
w systemie

1.

W wierszu poleceń wpisz
cat /etc/shells

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlona zostanie lista
dostępnych powłok (patrz rysunek 9.7).

Tabela 9.1 zawiera listę częściej używanych
powłok dostępnych w systemie Red Hat Linux.

Zmiana powłoki

Zakładam, że nawet żółwie wodne czy lądowe
chciałyby od czasu do czasu zmienić swoją
powłokę. Ty możesz to zrobić bez problemów.

Rysunek 9.7. Za pomocą polecenia cat można
wyświetlić listę dostępnych powłok, przechowywaną
w pliku /etc/shells.

Tabela 9.1. Najczęściej używane powłoki.

Nazwa
programu

Powłoka

Komentarz

/bin/sh

Bourne Shell

Jest to przodek
wszystkich innych
powłok systemów UNIX-
owych, ale brakuje jej
wielu przydatnych
możliwości

/bin/bash

Bourne Again
Shell

Domyślna powłoka
systemów linuxowych

/bin/csh

C Shell

Składnia i konstrukcje
używane w tej powłoce są
bardzo podobne do
znanych z języka C

/bin/tcsh

Enhanced C
Shell

Jest to bardziej
rozbudowana wersja
powłoki C Shell

/bin/ksh

Korn Shell

Jest to jedna z
najpopularniejszych
powłok UNIX-owych,
ale nie jest ona zwykle
używana w systemach
linuxowych

Pow

łoki

Powłoka Bash

199

Rysunek 9.8. Administrator może zmienić powłokę, z
której korzysta użytkownik, edytując plik /etc/passwd.

Aby tymczasowo skorzystać
z innej powłoki

W wierszu poleceń wprowadź ścieżkę dostępu
i nazwę pliku zawierającego program powłoki,
której chcesz użyć. Jeśli na przykład chcesz
skorzystać z możliwości powłoki C Shell,
wpisz /bin/csh.

Wskazówka

„

Powłoka uruchomiona tymczasowo jest
jakby podpowłoką tej właściwej.

Aby powrócić do pierwotnej powłoki

W wierszu poleceń wpisz exit.

Aby na stałe zmienić używaną powłokę

1.

W wierszu poleceń wpisz chsh.

2.

Po wyświetleniu pytania wprowadź hasło.

3.

Po znaku zachęty wprowadź ścieżkę
dostępu i nazwę pliku programu powłoki,
której chcesz używać, na przykład /bin/tcsh.

4.

Aby uaktywnić wprowadzone zmiany,
wyloguj się i zaloguj ponownie.

Jeśli posiadasz uprawnienia administratora,
możesz również zmienić powłokę
wykorzystywaną przez dowolnego
użytkownika, edytując zawartość pliku
/etc/passwd. Każdy wiersz tego pliku zawiera
informacje o innym użytkowniku.

Aby edytować zawartość pliku
/etc/passwd

1.

Zaloguj się jako root.

2.

Otwórz plik /etc/passwd za pomocą

edytora tekstów (patrz rysunek 9.8).

3.

Ostatnia pozycja w każdym wierszu określa

powłokę uruchamianą dla każdego z użyt-

kowników. Możesz wybrać inną powłokę,

odpowiednio modyfikując tę pozycję.

4.

Zapisz plik. Przy następnym logowaniu się

użytkownika do systemu uruchomiona

zostanie wybrana powłoka

Pow

łoki

Rozdział 9.

200

Powłoka Bash

Bash to skrót od wyrazów Bourne Again Shell.
Powłoka ta jest dostępna za darmo
i rozprowadzana zgodnie z warunkami
licencji GNU. Jej nazwa odzwierciedla fakt, że
początkowo była wzbogaconą wersją powłoki
Bourne Shell. Jest to również przykład dziwnego
poczucia humoru – niektórzy twierdzą,
że głupawego – cechującego czasem nazwy
darmowych programów dla systemu Linux.
Bash jest domyślną powłoką systemu Red Hat.
Powłoka ta jest łatwa w obsłudze. Zgodnie
z informacjami podawanymi przez Free
Software Foundation „bash jest powłoką
kompatybilną z powłoką sh, łączącą w sobie
rozwiązania znane z powłok Korn (ksh) oraz C
(csh)”.
Jeśli nie przyzwyczaiłeś się wcześniej do
korzystania z innej powłoki, prawdopodobnie
pozostaniesz przy powłoce bash.

Zmienne środowiskowe

Zmienne środowiskowe używane są

do przekazywania pewnych informacji

powłoce oraz programom uruchamianym

pod jej kontrolą. Inaczej mówiąc, informacje

zapisane w zmiennych środowiskowych są

wykorzystywane do określenia parametrów

interakcji pomiędzy użytkownikiem, powłoką,

systemem operacyjnym i programami.
Zgodnie z konwencją, nazwy zmiennych

środowiskowych składają się tylko z wielkich

liter. Trzeba również zdawać sobie sprawę

z faktu, że znak $ jest symbolem specjalnym,

wykorzystywanym do oznaczania wartości

zmiennej (w przeciwieństwie do jej nazwy).
Często zdarza się, że zmienne środowiskowe

zawierają informacje o lokalizacji jakichś

plików czy katalogów. Dla przykładu, zmienna

środowiskowa HOME zawiera ścieżkę dostępu

do katalogu domowego użytkownika.
Niektóre zmienne środowiskowe używane są
do przekazywania poszczególnym programom
informacji o położeniu potrzebnych im plików.
Aby na przykład uruchomić usługę Postmaster
serwera PostgreSQL, użytkownik postgres –
jak opisano w rozdziale ósmym – musi mieć
zdefiniowaną zmienną środowiskową PGLIB
wskazującą na katalog, w którym zapisane są
pliki danych programu PostgreSQL.
Wiele zmiennych środowiskowych
definiowanych jest w globalnych plikach
konfiguracyjnych (pliki konfiguracyjne
opisane zostaną w następnym rozdziale).
Takie zmienne środowiskowe mają tę samą
wartość dla wszystkich użytkowników, chyba
że dla któregoś z nich zostaną zmienione.
Inne zmienne środowiskowe mogą być
specyficzne dla poszczególnych użytkowników,
na przykład dla wspomnianego wcześniej
użytkownika postgres. Takie zmienne definiuje
się interaktywnie lub za pomocą plików
konfigurujących sesję użytkownika.
Polecenie echo służy do wyświetlenia wiersza
tekstu.

Pow

łoka Bash

Powłoka Bash

201

Rysunek 9.9. Aby wyświetlić wszystkie zmienne
środowiskowe, użyj polecenia set.

Aby sprawdzić bieżącą wartość zmiennej
środowiskowej

1.

W wierszu poleceń wpisz polecenie echo,
a po nim nazwę zmiennej. Oto kilka
przykładów.
echo $HOME

(katalog domowy
użytkownika)

echo $LOGNAME

(identyfikator
użytkownika)

echo $SHELL

(nazwa bieżącej
powłoki)

echo $PATH

(katalog bieżący)

2.

Wciśnij Enter.

Wskazówki

„

Jeśli zmienna środowiskowa, której
wartość próbujesz wyświetlić, nie jest
zdefiniowana, po wydaniu polecenia echo
wyświetlony zostanie pusty wiersz.

„

Jeśli pominiesz symbol $, wydając na
przykład polecenie echo HOME,
wyświetlona zostanie nie wartość
zmiennej, ale jej nazwa, czyli w tym
przypadku tekst HOME.

Aby wyświetlić wartości wszystkich
zmiennych środowiskowych

1.

W wierszu poleceń wpisz set.

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlone zostaną
kolejno wszystkie zmienne środowiskowe
wraz z ich wartościami (patrz rysunek 9.9).

Pow

łoka Bash

Rozdział 9.

202

Program more i potoki

Przy wyświetlaniu listy wszystkich zmiennych

środowiskowych mogło się zdarzyć, że zajęła

ona więcej niż jeden ekran terminala czy

programu telnet, co uniemożliwiło sprawdzenie

wartości zmiennych wyświetlanych

na początku.
Linuksowe polecenie more pozwala

na wyświetlanie tekstu porcjami, ekran po

ekranie. Po przeczytaniu wyświetlanych

informacji należy wcisnąć spację, aby przejść

do kolejnego fragmentu.
Mechanizm potoków pozwala na przesłanie

wyników działania jednego programu

na wejście innego. Symbolem oznaczającym

wykorzystanie tego mechanizmu jest pionowa

kreska (|).

Aby wyświetlić zmienne konfiguracyjne
porcjami mieszczącymi się na ekranie

1.

W wierszu poleceń wpisz

set | more.

2.

Wciśnij Enter.

Wskazówka

„

Symbol potoku (|) zwykle znajduje się

na klawiaturze wraz z lewym ukośnikiem.

Często ma on postać dwóch linii

pionowych, jedna za drugą, zamiast jednej.

1.

Wykorzystanie mechanizmu potoków

i programu more jest bardzo przydatne

w praktyce – często na przykład w ten

sposób przegląda się zawartość katalogów.

Aby wyświetlić zawartość porcjami
mieszczącymi się na ekranie

2.

W wierszu poleceń wpisz

ls –a –l | more

3.

Wciśnij Enter. Wyświetlony zostanie

listing katalogu, ale podzielony na

fragmenty mieszczące się jednorazowo na

ekranie (rysunek 9.10).

4.

Polecenie more może również być

wykorzystywane do wyświetlania

zawartości plików.

Rysunek 9.10. Aby wyświetlić zawartość katalogu,
dzieląc informacje na porcje mieszczące się
na ekranie, skieruj wyjście polecenia ls na wejście
programu more.

Pow

łoka Bash

Powłoka Bash

203

Aby wyświetlić zawartość pliku
za pomocą polecenia more

1.

W wierszu poleceń wpisz more,

a następnie nazwę pliku, na przykład

more .bash_profile

2.

Wciśnij Enter. Zawartość pliku zostanie
wyświetlona w porcjach mieszczących się
jednorazowo na ekranie.

Ustalanie wartości zmiennych
środowiskowych

Zmiennym środowiskowym można nadawać
wartości interaktywnie, korzystając z wiersza
poleceń. Ten sposób nadaje się do tworzenia
zmiennych na bieżąco, jeśli na przykład
wymaga tego jakiś program, lub
do modyfikowania wartości zmiennych
skonfigurowanych wcześniej – choć do tego
należy podchodzić dość ostrożnie.
Pamiętaj o tym, że zmienna środowiskowa,
której wartość została ustalona podczas pracy,
istnieje tylko do chwili zakończenia pracy
powłoki. Takie rozwiązanie jest przydatne
na przykład przy wyszukiwaniu błędów
konfiguracyjnych, ale jeśli chcesz,
aby zmienna zachowała swą wartość po
następnym zalogowaniu się, powinieneś
umieścić jej definicję w pliku konfiguracyjnym
– jak to zrobić, wyjaśnimy za chwilę.
Przypisywanie wartości zmiennym
konfiguracyjnym jest procesem dwuetapowym:

„

najpierw należy przypisać zmiennej żądaną
wartość;

„

następnie trzeba wyeksportować zmienną,
tak aby była widziana przez inne programy
uruchamiane za pomocą powłoki.

Aby nadać zmiennej wartość
podczas pracy

1.

W wierszu poleceń wprowadź nazwę

zmiennej, a po niej wartość, którą chcesz

tej zmiennej przypisać.

Wartość ta często jest nazwą pliku lub
ścieżką dostępu, ale może również być
liczbą czy inną wartością tekstową,
na przykład polecenie MYENV=ah-goo!
spowoduje przypisanie zmiennej o nazwie
MYENV wartości ah-goo!.

2.

Wciśnij Enter.

3.

Korzystając z wiersza poleceń,
wyeksportuj zdefiniowaną zmienną,
na przykład export MYENV.

4.

Wciśnij Enter.

5.

Sprawdź, czy zmiennej przypisana została
odpowiednia wartość, wydając polecenie
echo $MYENV. W następnym wierszu
wyświetlona zostanie wartość zmiennej
(patrz rysunek 9.11).

Wskazówka

„

Dwa przedstawione wyżej etapy –
nadawanie wartości i eksportowanie
zmiennej – można połączyć w jedno
polecenie, na przykład export
NEXTENV=42.

Rysunek 9.11. Zmienne środowiskowe muszą zostać
wyeksportowane, aby były widoczne w innych
programach.

Pow

łoka Bash

Rozdział 9.

204

Zmienna PATH

Zmienna PATH, będąca bardzo ważną zmienną
środowiskową, wykorzystywana jest
do przechowywania ścieżki przeszukiwania,
czyli listy katalogów, w których należy szukać
plików wykonywalnych w przypadku, gdy nie
zostanie podana pełna ścieka dostępu do nich.
Załóżmy, że w katalogu /harold/bin znajduje
się program mojprog. Można go uruchomić,
wpisując po prostu mojprog, ale pod warunkiem,
że katalog /harold/bin wchodzi w skład
ścieżki przeszukiwania, czyli jest częścią
zmiennej środowiskowej PATH.
Z drugiej strony, jeśli katalog /harold/bin nie
wchodzi w skład ścieżki przeszukiwania,
aby uruchomić wspomniany program, trzeba
wydać polecenie /harold/bin/mojprog
Poszczególne katalogi wchodzące w skład
zmiennej PATH (czyli dostępne bez
konieczności podawania ich pełnej nazwy)
oddziela się od siebie dwukropkami
w następujący sposób:
/bin:/usr/bin:/usr/X11R6/bin:/harold:/harold/
bin
Jeśli chcesz dodać jakiś katalog do zmiennej
PATH, na pewno nie chciałbyś usuwać jej
bieżącej zawartości – w przeciwnym przypadku
większość poleceń przestałaby działać.
Na szczęście, w takiej sytuacji z pomocą
przychodzi operator $, który umożliwia
odniesienie do poprzedniej wartości zmiennej.
Do tej wartości można następnie dołączyć
nowe elementy.

Aby dodać katalog do zmiennej PATH

W wierszu poleceń wpisz
export PATH=$PATH:nowy_katalog
Na przykład tak:
export PATH=$PATH:/harold/bin

Wskazówka

Jeśli w tekście będącym wartością zmiennej
PATH występują spacje, powinieneś otoczyć
go cudzysłowem:
export PATH="$PATH:/harold/
moje dokumenty"

Pow

łoka Bash

Powłoka Bash

205

Edycja plików konfiguracyjnych

Edycja czy dodawanie nowych zmiennych
środowiskowych za pomocą wiersza poleceń
jest rozwiązaniem zupełnie prawidłowym
i działa doskonale, ale, niestety, wprowadzone
zmiany nie mają charakteru stałego, tzn. nie
będą aktywne po następnym zalogowaniu się.
Jeśli chcesz utworzyć zmienną środowiskową
(lub zmodyfikować zmienną istniejącą), tak
aby jej wartość była odtwarzana po kolejnym
zalogowaniu się, powinieneś poddać edycji
plik konfiguracyjny.
Jeśli korzystasz z systemu Red Hat Linux
i powłoki bash, w grę wchodzą cztery pliki
konfiguracyjne zebrane w tabeli 9.2.
Jeśli przyjrzysz się tabeli 9.2, zauważysz
na pewno że użyto w niej szczególnego symbolu:
tyldy (~). Symbol ten oznacza katalog
domowy użytkownika.

Aby przejść do swojego katalogu
domowego

1.

W wierszu poleceń wpisz
cd ~

2.

Wciśnij Enter.

W tabeli 9.2 można również zauważyć,
że nazwy plików znajdujących się w katalogu
domowym użytkownika zaczynają się od
kropki, na przykład .bash_profile.
Kropka ta oznacza, że są to pliki ukryte.
Jeśli uruchomisz program Gnome File
Manager z domyślnymi ustawieniami,
pliki ukryte nie będą wyświetlane.

Tabela 9.2. Pliki konfiguracyjne używane w systemie Red Hat Linux z powłoką bash.

Plik

Kolejność
przetwarzania

Zawartość

/etc/profile

Pierwszy

Zmienne środowiskowe obowiązujące w całym systemie
oraz programy uruchamiane przy logowaniu

/etc/bashrc

Drugi

Teoretycznie funkcje i aliasy obowiązujące w systemie;
w praktyce zwykle tylko definicja znaku zachęty

~/.bash_profile
(w katalogu domowym użytkownika)

Trzeci,
o ile istnieje

Zmienne środowiskowe i programy uruchamiane przy
logowaniu specyficzne dla poszczególnych użytkowników

~/.bashrc
(w katalogu domowym użytkownika)

Ostatni,
o ile istnieje

Funkcje i aliasy zdefiniowane przez użytkownika; plik ten
jest uruchamiany z pliku .bash_profile

Aby wyświetlić pliki ukryte w programie
Gnome File Manager

1.

Uruchom program Gnome File Manager.

2.

Z menu Edycja wybierz pozycję
Preferencje.
Wyświetlona zostanie zakładka
Wyświeltanie plików okna dialogowego
Preferencje
(patrz rysunek 9.12).

3.

Zaznacz opcję Wyświetlanie plików

Rysunek 9.12. Aby wyświetlić pliki ukryte

ka Bash

Pow

łoka Bash

Rozdział 9.

206

ukrytych.

4.

Kliknij na OK.

Wskazówka

„

Jeśli chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób
wyświetlić pliki ukryte, korzystając
z wiersza poleceń, zajrzyj do rozdziału 10.

Z punktu widzenia administratora systemu,
jeśli założysz nowe konto użytkownika
za pomocą programu Linuxconf (patrz
rysunek 9.13) i katalogiem domowym nowego
użytkownika będzie podkatalog katalogu
/home, zostaną do niego skopiowane pliki
konfiguracyjne zapisane w katalogu /etc/skel.
W tym przypadku nazwa skel pochodzi od
angielskiego słowa skeleton, czyli szkielet,
szablon. Jeśli jesteś administratorem i chciałbyś
zmodyfikować pliki konfiguracyjne nowych
użytkowników, powinieneś edytować zawartość
plików przechowywanych w katalogu /etc/skel.
Oczywiście, administrator może, ale nie musi,
ręcznie dostosowywać ustawienia dla
poszczególnych użytkowników; może również
pozostawić ich całkowicie bez plików
konfiguracyjnych.
Dokładniejsze informacje na temat używania
programu Linuxconf znajdziesz w rozdziale
szóstym, natomiast informacje
o administrowaniu systemem za pomocą
wiersza poleceń – w rozdziale dziesiątym.

w programie Gnome File Manager, należy
zaznaczyć opcję Wyświetlanie plików ukrytych w
oknie dialogowym Preferencje.

Rysunek 9.13. Jeśli katalog domowy użytkownika
jest podkatalogiem katalogu /home, są do niego
kopiowane pliki konfiguracyjne znajdujące się
w katalogu /etc/skel.

Rysunek 9.14. Za pomocą programu Gnome File
Manager możesz zlokalizować plik .bash_profile.

Pow

łoka Bash

Powłoka Bash

207

Rysunek 9.15. Aby edytować zawartość pliku
za pomocą programu Gnotepad+, w polu Program
do wykonania wpisz gnp.

Rysunek 9.16. Edytować plik tekstowy, na przykład
.bash_profile, można za pomocą programu
Gnotepad+.

Rysunek 9.17. Zmiany wprowadzone dla
użytkownika obowiązują od momentu ponownego

Aby zdefiniować zmienną środowiskową
dla użytkownika

1.

Uruchom program Gnome File Manager
w środowisku graficznym Gnome.

2.

Odszukaj plik .bash_profile, zapisany
w katalogu domowym (patrz rysunek 9.14).

3.

Kliknij prawym klawiszem myszy na plik
.bash_profile i z menu podręcznego wybierz
pozycję Otwórz z. Wyświetlone zostanie
okno dialogowe gmc (patrz rysunek 9.15).

4.

W polu Program do wykonania wpisz
gnp.

5.

Kliknij na OK. Plik .bash_profile zostanie
otwarty za pomocą programu Gnotepad+
(rysunek 9.16).

6.

Wykorzystując sposoby opisane we
wcześniejszej części tego rozdziału,
w punkcie „Aby nadać zmiennej wartość
podczas pracy”, zdefiniuj i wyeksportuj
zmienną środowiskową, na przykład tak:
MYENV="Lions, and tigers, and bears,
Oh my!"
export MYENV

7.

Z menu File programu Gnotepad+ wybierz
polecenie Save, a następnie zakończ program
Gnotepad+.

8.

Zaloguj się jako użytkownik, dla którego
wprowadzono zmiany.

9.

W wierszu poleceń wpisz echo $MYENV.
Wyświetlona zostanie wartość nowej
zmiennej środowiskowej (rysunek 9.17).

Wskazówki

„

Zamiast wykorzystywać program
Gnotepad+, możesz również uruchomić
dowolny inny edytor tekstów dostępny
z wiersza poleceń. Niektóre z tego typu
programów zostaną przedstawione
w dalszej części tego rozdziału.

„

Aby zdefiniować zmienną środowiskową
globalnie, a nie dla poszczególnych
użytkowników, edytuj nie plik

Rozdział 9.

208

zalogowania się tego użytkownika do systemu.

.bash_profile, ale /etc/profile.

Aby globalnie zdefiniować ścieżkę
przeszukiwania

1.

Wykorzystaj procedurę opisaną w punkcie
„Aby zdefiniować zmienną środowiskową
dla użytkownika” w celu otwarcia pliku
/etc/profile za pomocą programu
Gnotepad+ (rysunek 9.18).

2.

Wykorzystaj procedurę przedstawioną
w punkcie „Aby dodać katalog do zmiennej
PATH” i dodaj żądany katalog do ścieżki
przeszukiwania; wpisz na przykład
PATH="$PATH:/home/hdavis/linuxvqs"

3.

Upewnij się, że zmienna PATH jest
eksportowana.

4.

Zapisz plik.

5.

Zaloguj się ponownie, aby sprawdzić, czy
poprawki odniosły zamierzony skutek.

6.

W wierszu poleceń wpisz echo $PATH.

7.

Wciśnij Enter. Wyświetlona zostanie nowa
wartość ścieżki przeszukiwania
(rysunek 9.19).

Wskazówki

„

Jeśli usuniesz któryś z katalogów ze ścieżki
przeszukiwania bez wcześniejszego
upewnienia się co do jego funkcji,
najprawdopodobniej niektóre z programów
przestaną działać prawidłowo.

„

Jeśli chcesz zmienić ścieżkę
przeszukiwania nie globalnie, ale dla
pojedynczego użytkownika, powinieneś
wprowadzić odpowiednie modyfikacje
do pliku .bash_profile w katalogu
domowym użytkownika, a nie do pliku
/etc/profile.

Rysunek 9.18. Edytując plik /etc/profile, można
zmodyfikować ścieżki przeszukiwania wszystkich
użytkowników.

Rysunek 9.19. Zmiana ścieżki przeszukiwania
wchodzi w życie od momentu ponownego
zalogowania się.

Pow

łoka Bash

Powłoka Bash

209

Rysunek 9.20. Aby zmienić postać znaku zachęty,
należy zmodyfikować wartość zmiennej
środowiskowej PS1.

Rysunek 9.21. Znak zachęty może zawierać różne
informacje.

Wskazówka

„

Spróbuj przetestować przedstawiony wyżej
znak zachęty, aby sprawdzić, czy Ci on
odpowiada, zamieniając najpierw wartość
zmiennej PS1 interaktywnie, a dopiero
potem wprowadzając odpowiednie zmiany
do plików konfiguracyjnych.

Zmiana znaku zachęty powłoki
bash

Znak zachęty można tak skonfigurować, aby
zawierał różnego typu przydatne informacje.
Jeśli chcesz zmienić znak zachęty obowiązujący
w całym systemie, powinieneś wprowadzić
odpowiednie modyfikacje do pliku
/etc/bashrc. Jeżeli zmiany mają dotyczyć tylko
jednego użytkownika, wprowadź odpowiednie
informacje do pliku .bashrc znajdującego się
w jego katalogu domowym.
W obu przypadkach edytować powinieneś
zawartość wiersza rozpoczynającego się od
znaków PS1 – często jest to jedyny wiersz
nie będący komentarzem w tych plikach.
Poszczególne informacje, które mogą wchodzić
w skład znaku zachęty, należy zdefiniować
pomiędzy nawiasami kwadratowymi – są one
reprezentowane przez kody literowe
(patrz tabela 9.3). Można tu również
wstawić zwykły tekst.

Aby dodać do znaku zachęty informacje o
dacie, czasie i ścieżce dostępu do
bieżącego katalogu

1.

Otwórz plik /etc/bashrc za pomocą edytora

tekstów (na rysunku 9.20 przedstawiony

jest edytor Gnotepad+).

2.

Umieść symbol # na początku wiersza

zawierającego definicję znaku zachęty

(zaczynającego się od liter PS1).

Spowoduje to potraktowanie tego wiersza

jako komentarza; wyłączenie go bez

usuwania z pliku, dzięki czemu łatwiej

będzie później przywrócić pierwotną

konfigurację.

3.

Wprowadź nową definicję zmiennej PS1,

na przykład

PS1="[\u w katalogu \w Data: \d Czas:

\t]\\$ "

4.

Zapisz plik.

5.

Aby sprawdzić efekty wprowadzonych

zmian, zaloguj się ponownie.

Wyświetlony zostanie nowy znak zachęty

(patrz rysunek 9.21).

Tabela 9.3. Symbole używane przy definiowaniu
znaku zachęty.

Symbol

Znaczenie

\u

Wyświetla identyfikator bieżącego
użytkownika

\w

Wyświetla ścieżkę dostępu do bieżącego
katalogu; katalog domowy użytkownika jest
reprezentowany przez symbol ~

\W

Wyświetla nazwę bieżącego katalogu bez
ścieżki dostępu do niego

\t

Wyświetla bieżący czas

\d

Wyświetla bieżącą datę

\n

Wymusza przejście do nowego wiersza,
dzięki czemu znak zachęty może składać
się z więcej niż jednego wiersza tekstu

\h

Wyświetla nazwę serwera

Pow

łoka Bash

Rozdział 9.

210

Inne możliwości powłoki Bash

Powłoka bash obsługuje jeszcze wiele innych
mechanizmów, które ułatwiają bądź umożliwiają
przeprowadzenie niektórych operacji.

Katalogi, katalogi, katalogi

Jeśli jesteś początkującym użytkownikiem
i nie wiesz, w jakim katalogu się znajdujesz,
ponieważ zmieniłeś postać znaku zachęty
– oto porada dla Ciebie.

Aby sprawdzić, jaki katalog jest
katalogiem bieżącym

1.

W wierszu poleceń wpisz pwd.

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlona zostanie
ścieżka dostępu do katalogu bieżącego
(rysunek 9.22).

Aby wyświetlić zawartość bieżącego
katalogu

1.

W wierszu poleceń wpisz ls.

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlone zostaną
nazwy plików, nie będących plikami
ukrytymi, zapisanych w katalogu bieżącym
(rysunek 9.23).

Aby wyświetlić zawartość bieżącego
katalogu wraz z plikami ukrytymi

1.

W wierszu poleceń wpisz ls –a.

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlone zostaną nazwy
wszystkich plików, również plików ukrytych
(rysunek 9.24).

Uzupełnianie poleceń

Uzupełnianie poleceń w powłoce bash pozwala
na wprowadzenie tylko początkowego fragmentu
polecenia; reszta może zostać dopisana
automatycznie po wciśnięciu klawisza Tab.
Oczywiście, uzupełnianie poleceń może
zadziałać tylko wówczas, gdy istnieje jakiś
sposób na prawidłowe dokończenie
rozpoczętego polecenia.

Rysunek 9.22. Za pomocą polecenia pwd możesz
sprawdzić, w którym katalogu się znajdujesz.

Rysunek 9.23. Do wyświetlania zawartości katalogu
służy polecenie ls.

Rysunek 9.24. Aby wyświetlić nazwy wszystkich
plików, również ukrytych, skorzystaj z polecenia ls –a.

Wskazówka

„

Dokańczanie poleceń może zostać
wykorzystane do dokończenia rozpoczętej

Inne m

oż

liwo

ści pow

łoki Bash

Powłoka Bash

211

nazwy polecenia, nazwy pliku, katalogu itd.

Rysunek 9.25. Jeśli wciśniesz klawisz Tab w czasie
wpisywania polecenia, bash spróbuje odgadnąć,
co miałeś na myśli.

Rysunek 9.26. Polecenie history powoduje
wyświetlenie listy używanych wcześniej poleceń.

Aby użyć dokańczania poleceń

1.

W wierszu poleceń wprowadź część
polecenia. Dla przykładu, wprowadź
początek polecenia more test, które wyświe-
tli zawartość pliku test; wpisz more te.

2.

Wciśnij klawisz Tab. Bash dokończy
polecenie – wyświetlony zostanie tekst
more test.

3.

Wciśnij Enter, aby zatwierdzić polecenie
i wyświetlić zawartość pliku
(rysunek 9.25).

Historia sesji

W powłoce bash klawisz ze strzałką w górę
pozwala przejść do wydanych poprzednio
poleceń. Klawisz ze strzałką w dół przywołuje
ponownie polecenia wydane później.

Aby obejrzeć listę wydanych wcześniej
poleceń

1.

W wierszu poleceń wpisz history.

2.

Wciśnij Enter. Wyświetlona zostanie
numerowana lista poleceń wydanych
w czasie sesji (rysunek 9.26).

Wskazówka

„

Jeśli po poleceniu history podasz jakąś
liczbę n, wyświetlonych zostanie tylko n
ostatnich poleceń, na przykład polecenie
history 12 spowoduje wyświetlenie 12
ostatnich poleceń.

Aby ponownie wydać któreś
z ponumerowanych poleceń

1.

W wierszu poleceń wpisz wykrzyknik (!)
i numer polecenia, na przykład !144.

2.

Wciśnij Enter. Odpowiednie polecenie
zostanie wykonane.

Inne m

oż

liwo

ści pow

łoki Bash

Rozdział 9.

212

Edytory tekstów
i poczta elektroniczna

Do tej pory zakładałem, że wszystkie operacje
związane z edytowaniem tekstów i obsługą
poczty elektronicznej wykonywane były
w środowisku graficznym Gnome.
W środowisku Gnome do edycji tekstu użyć
można jednego z edytorów pracujących
w trybie graficznym, na przykład Gnotepad+.
Podobnie do obsługi poczty nadaje się program
Netscape Messenger.
Co jednak powinieneś zrobić, jeśli nie odpowiada
Ci środowisko graficzne? Nie ma żadnego
problemu. Jeśli chcesz edytować tekst,
używając programu nie korzystającego
ze środowiska graficznego, masz do wyboru
mnóstwo różnych aplikacji.
W tym podrozdziale przedstawimy krótki
i niezbyt szczegółowy opis dwóch popularnych
edytorów tekstów, vi i Pico, wspomnimy
również o edytorze emacs. Którego z nich
będziesz używał, o ile zdecydujesz się
na którykolwiek, zależy tylko od Ciebie.
Jedną z sytuacji, kiedy będziesz chciał skorzystać
z narzędzi pracujących w trybie tekstowym,
jest połączenie zdalne – wówczas najczęściej
nie można uruchomić programów wymagających
serwera X (takich jak te dostępne w środowisku
Gnome).

Edytor vi

Edytor vi jest potężnym narzędziem, ale niełatwo
nauczyć się jego obsługi. Jeśli jesteś
doświadczonym użytkownikiem tego programu,
na pewno znasz jego ogromne możliwości
i wiesz, jak je wykorzystać. Inni użytkownicy
mogą mieć wątpliwości, czy warto uczyć się
obsługi tego edytora. Najważniejszym powodem,
dla którego warto poświęcić dla niego nieco
czasu jest fakt, że edytor ten jest dostępny
w praktycznie każdym systemie Uniksowym.
Jeśli więc nauczysz się go obsługiwać, będziesz
mógł edytować teksty prawie w każdym
systemie.
Wraz z systemem Red Hat Linux
rozprowadzana jest wersja edytora vi o nazwie
vim – czyli vi improved (rozszerzony vi)
– która jest dostępna za darmo i pierwotnie
napisana była przez Brama Moolenaara.
Niektóre z częściej używanych poleceń
edytora vi znajdziesz w dodatku A.

Edytory tekstów i poczta elektroniczna

Powłoka Bash

213

Rysunek 9.27. Aby uruchomić edytor vim, wydaj
polecenie vi.

Rysunek 9.28. Do wstawiania tekstu w edytorze vi
służy tryb Insert.

Aby wyjść z edytora vi bez zapisywania
zmian

1.

Wciśnij klawisz Escape, aby przejść do
trybu wydawania poleceń.

2.

Wpisz :q!.

Aby uruchomić program vim

1.

W wierszu poleceń wpisz vi.

2.

Wciśnij Enter. Uruchomiony zostanie
edytor vim (rysunek 9.27).

Wskazówki

„

Można uruchomić program vim, otwierając
od razu żądany plik, podając jego nazwę
jako argument polecenia vi, na przykład
wpisując vi test.

„

Możliwe jest również otwarcie kilku
plików przez zastosowanie symboli
wieloznacznych, na przykład wydając
polecenie vi *.html. Do następnego pliku
można wówczas przejść, wciskając klawisz
Escape i wydając polecenie :n
(od angielskiego next – następny).

Aby wprowadzić tekst do pliku
edytowanego za pomocą vi

1.

Po uruchomieniu edytora vim wciśnij
klawisz i. Uruchomiony zostanie tryb
wstawiania tekstu (ang. Insert mode).

2.

Wprowadź jakiś tekst. Może się zdarzyć,
że aby go zobaczyć, będziesz musiał
przewinąć zawartość okna terminala czy
sesji telnet do początku (rysunek 9.28).

3.

Jeśli chcesz wrócić do trybu wydawania
poleceń, wciśnij klawisz Escape.

4.

Aby dodać tekst po bieżącej pozycji kursora,
wciśnij a.

Aby zapisać plik w edytorze vi

1.

Wciśnij klawisz Escape, aby przejść do trybu
wydawania poleceń.

2.

Wpisz :w (ang. write – zapisz) oraz nazwę
pliku, na przykład :w vitest.

Wskazówka

„

Aby zapisać plik, który posiada już nazwę,
wydaj polecenie :w, bez nazwy pliku.

Edytory tekstów i poczta elektroniczna

Rozdział 9.

214

Edytor Pico

Edytor Pico jest o wiele łatwiejszy w użyciu
niż vi, ponieważ obsługuje się go za pomocą
menu. Dzięki temu nie trzeba zapamiętywać
skomplikowanych kombinacji klawiszy ani
zwracać uwagi na to, w jakim trybie aktualnie
pracujesz.

Aby uruchomić Pico

1.

W wierszu poleceń wpisz pico.

2.

Wciśnij Enter. Uruchomiony zostanie
edytor Pico.

Aby wprowadzić tekst w oknie edytora
Pico

Rozpocznij po prostu pisanie. Wprowadzany
tekst będzie wyświetlany w oknie edytora
(rysunek 9.29).

Wskazówka

„

Jeśli edytujesz pliki konfiguracyjne,
uruchom program Pico z wyłączonym
zawijaniem wierszy, czyli z opcją –w:
pico –w nazwapliku.

Aby zapisać plik w edytorze Pico

1.

Przytrzymaj klawisz Control.

2.

Wciśnij klawisz X.

Rysunek 9.29. Zaletą edytora Pico jest jego
intuicyjny interfejs.

Edytor emacs

Inny popularny edytor tekstów to emacs.
Red Hat Linux jest rozprowadzany z jedną z
wersji tego programu: GNU Emacs.
Edytor emacs pozwala na bardzo elastyczną
konfigurację i posiada tak wiele możliwości,
że mógłby sam być tematem jednej z książek
naszego cyklu. Emacs świetnie nadaje się
do tworzenia programów. Ma o wiele
większe możliwości niż edytor vi i nie
posiada różnych trybów pracy,
utrudniających korzystanie z vi.

Edytory tekstów i poczta elektroniczna

Powłoka Bash

215

Rysunek 9.30. W systemie UNIX wiadomość, która
ma zostać wysłana pocztą elektroniczną, należy
zakończyć kropką w osobnym wierszu.

Program Pine

Z systemem Red Hat Linux
rozprowadzanych jest również kilka
tekstowych programów do obsługi poczty.
Jednym z najważniejszych z nich jest
chyba program Pine – obsługiwany
za pomocą menu, intuicyjny, o dużych
możliwościach.
Program Pine został napisany
na Uniwersytecie Waszyngtońskim.
Pełna dokumentacja tego programu
dostępna jest w sieci Internet.
Aby uruchomić program Pine, w wierszu
poleceń wpisz pine.

Aby wysłać wiadomość pocztą
elektroniczną za pomocą polecenia mail

1.

W wierszu poleceń powłoki bash wpisz
wyraz mail, a po nim adres osoby, do której
chcesz przesłać wiadomość, na przykład
mail [e-mail].

2.

Wciśnij Enter.

3.

W wierszu tematu wprowadź temat
wiadomości.

4.

Wprowadź właściwy tekst wiadomości.

5.

Aby zakończyć wpisywanie tekstu,
wpisz w pustym wierszu kropkę
(rysunek 9.30).

6.

Wciśnij Enter.

7.

Zostaniesz poproszony o podanie adresu
CC, czyli adresu, pod który wysłana
zostanie kopia wiadomości. Jeśli nie chcesz
podawać takiego adresu, wciśnij Enter.

Wskazówka

„

Zamiast wpisywać kropkę w osobnym
wierszu, możesz również zakończyć
wprowadzanie tekstu wiadomości,
przytrzymując klawisz Control
i wciskając klawisz D.

Edytory tekstów i poczta elektroniczna

Rozdział 9.

216

Podsumowanie

W tym rozdziale nauczyłeś się:

„

Przechodzić do wiersza poleceń.

„

Sprawdzać, jaka powłoka jest uruchomiona.

„

Sprawdzać, jakie powłoki są dostępne
w systemie.

„

Korzystać z powłoki tymczasowej.

„

Zmieniać wykorzystywaną powłokę.

„

Wyświetlać wartości zmiennych
środowiskowych.

„

Wyświetlać wszystkie zmienne
środowiskowe.

„

Używać mechanizmu potoków i programu
more.

„

Korzystać z programu more do
przeglądania zawartości plików.

„

Ustalać wartości zmiennych
środowiskowych podczas pracy.

„

Dodawać katalogi do wartości zmiennej
PATH.

„

Przechodzić do katalogu domowego.

„

Przeglądać pliki ukryte.

„

Definiować zmienne środowiskowe
dla poszczególnych użytkowników.

„

Dodawać katalogi do globalnej ścieżki
przeszukiwania.

„

Zmieniać znak zachęty powłoki bash.

„

Sprawdzać, w którym katalogu się
znajdujesz.

„

Korzystać z dokańczania poleceń.

„

Używać historii sesji.

„

Otwierać i zapisywać pliki za pomocą
edytorów vi i Pico.

„

Wysyłać wiadomości pocztą elektroniczną
z systemu linuksowego.

Podsum

owanie