Budowa i funkcje białek w organiazmach żywych

BIAŁKA - największa grupa związków organicznych, podstawowe jednostki budulcowe.
Monomerami białek są aminokwasy zbudowane z C, H, O, N, S.

W białkach występuje 20 aminokwasów. Wspólną ich cechą jest obecność gruby
karboksylowej – COOH i grupy aminowej – NH2. Resztę aminokwasową – R stanowi
łańcuch boczny charakterystyczny dla poszczególnych aminokwasów.

W cząsteczce białka sąsiadujące ze sobą aminokwasy połączone są wiązaniami
peptydowymi.

STRUKTURA I RZĘDOWA – rodzaj i kolejność aminokwasów w łańcuchu białkowym jest
warunkowana
Genetycznie i decyduje o własnościach chemicznych i fizycznych.

STRUKTURA II RZĘDOWA – powstaje w wyniku oddzielenia między O a H w obrębie
wiązania.
Wyróżnia się stronę L – helisy (alfa helisy) dla pojedynczych łańcuchów, B -
harmonijki (beta – harmonijki) dla białek zbudowanych co najmniej z 2
łańcuchów peptydowych.

STRUKTURA III RZĘDOWA – powstaje w wyniku skręcenia L – helisy lub B- harmonijki
co uwarunkowane
jest oddziaływaniem między grupami bocznymi aminokwasów w łańcuchu.
- decyduje o jego właściwościach biologicznych. Jego zniszczenie powoduje
inaktywację białka.
STRUKTURA IV RZĘDOWA – utworzona przez kilka łańcuchów peptydowych struktury
III rzędowej
połączonych ze sobą i stanowiących funkcjonalną całość.
np. hemoglobina.

BIAŁKA PROSTE:

PROTEINY – NIE ROZPUSZCZALNE W WODZIE

SFEROPROTEINY SKLEROPROTEINY

1

- struktura kłębkowa - tworzą układ przestrzenny
silnie zwinięte w przestrzeni w formie włókien

albuminy kalogen – białko tkanki łącznej
globuliny keratyna – rogi, kopyta
histony fibryna – w czasie krzepnięcia krwi
protaminy fibroina – nici oprzędu owadów
gluteliny
grolaniny

BIAŁKA ZŁOŻONE:

PROTEIDY – BARWINIKI – chromoproteidy np. hemoglobina
- CUKRY – glikoproteidy np. antygeny krwinkowe
- TŁUSZCZE – lipoproteidy np. składnik błon cytoplazmatycznych

FUNKCJE BIAŁEK:
- podstawowy budulec większości struktur komórkowych
- znajdują się w płynach ustrojowych
- umożliwiają zachowanie procesów chemicznych
- umożliwiają zamianę energii chemicznej na mechaniczną w mięśniach,
uczestniczą w procesach regulacji funkcji jądra komórkowego i działania narządów
wewnętrznych.

2